Một mùa xuân đã qua

Thằng Huynh đang mơ màng. Nó thấy con Thúy đang mỉm cười nhìn nó. Thúy học cùng lớp mười một với Huynh. Trong lớp, Thúy vừa giỏi vừa xinh. Mấy đứa học sinh con trai đứa nào cũng ngắm nghé. Hôm trước, cô giáo chủ nhiệm sắp xếp lại chỗ ngồi cho học sinh trai, gái ngồi lẫn với nhau. Không hiểu làm sao Huynh lại bị xếp ngồi bàn cuối lớp. Thằng Dũng, trưởng lớp và là bí thư đoàn của trường, lại được xếp ngồi cạnh Thúy, bàn trên cùng. Huynh giận lắm. Nó nghi có điều gì mờ ám. Cũng như đầu năm học, khi trường kêu gọi học sinh tình nguyện đăng ký nghĩa vụ quân sự, chống quân bành trướng Trung Quốc, Dũng là người tình nguyện đầu tiên. Theo gương Dũng, một số đứa cũng tình nguyện. Nhà trường ầm ĩ làm lễ tiễn quân. Chỉ tháng sau, Huynh lại thấy Dũng trở lại học bình thường. Còn mấy anh chàng kia thì đi biệt tăm. Rồi Thúy trở nên dạn dĩ hơn, lại ngồi ngay cạnh Huynh. Không biết nói gì, Huynh đưa tay lên tính vuốt mái tóc của Thúy. Tự nhiên con Thúy lấy tay đẩy mạnh vai của Huynh, làm nó chới với mất thăng bằng. Cái đẩy làm Huynh giật mình, tỉnh giấc. Nhìn lên, Huynh thấy chị Hai của nó, đang vén mùng, nói như hét vào tai:” Huynh, dậy đi, đi đón má nè.” Huynh nhìn ra hướng cửa sổ. Trời còn sớm lắm, mặt trời vẫn chưa lên. Bây giờ gần Tết, trời trở lạnh, thằng Huynh chỉ muốn quấn chăn mà nướng thêm giấc nữa, mà mơ tiếp về Thúy. Chị Hai nó đâu chịu để yên, càng lay mạnh hơn.
Mỗi sáng sớm thứ bẩy là hai chị em Huynh chở nhau bằng chiếc xe đạp cũ, ra bến xe để đón mẹ mang hàng về. Những chiếc xe đò hàng đến từ các tỉnh miền đông và cao nguyên chật đầy người. Hàng hóa trong những giỏ cần xế chất đầy, ngổn ngang trên nóc. Bến xe là một bãi đất trống cách nhà Huynh không xa. Ở đó, đầy những đứa trẻ bụi đời trực sẵn, chờ bạn hàng nào không để ý là nhào vào cướp giựt. Thế cho nên hai chị em Huynh cứ phải ra bến đón, rồi phụ mẹ mình giở hàng và thuê xe chở về. Hàng mà không chở đi sớm, trước khi các anh công an địa phương ra bãi kiếm chuyện, thì không khỏi phải trả tiền mãi lộ. Sau ngày mất nước, ba của Huynh tuy là thầy giáo, nhưng lại thuộc dạng sĩ quan biệt phái, nên người ta bắt đi học tập cải tạo. Kinh tế gia đình càng ngày càng kiệt quệ. Lúc đầu mẹ Huynh còn bán đi những thứ xa xỉ để lấy tiền sống, cộng thêm phần tiếp tế cho chồng. Nay cái tủ lạnh, mai cái tv. Một lần ra khỏi trường, đi ngang chợ Bà Chiểu, Huynh thấy mẹ nó đang mặc cả với bạn hàng, để bán những bộ quần áo sĩ quan cũ bằng kha ki của ba nó. Huynh tần ngần lại gần., thấy thương mẹ mình qúa. Bà ngồi đó, móm mém, còm cõi, vầng trán hằn lên những vết nhăn. Tuổi mẹ mới ngoài bốn mươi mà mái tóc đã trộn lẫn hai mầu. Trông thấy Huynh, mẹ không khỏi ngượng ngập Được một lúc, mẹ Huynh buồn buồn khẽ nói:” Thôi con về trước đi, rồi má về.” Có một lần, cô giáo lớp văn cho đề tài viết trong lớp về các phụ nữ Việt Nam anh hùng. Nguyễn thị Bình, Võ thị Sáu, Lê thị Hồng Gấm. Huynh đặt bút xuống viết, bắt đầu bằng hai chữ “mẹ tôi.”
Chiếc xe đò quen thuộc rẽ vào bến. Hai chị em Huynh tất tả dắt xe đạp chạy lại. Bạn hàng đổ xuống, kêu ơi ới lên anh lơ xe lúc đó đã nhanh nhẹn trèo lên nóc bốc hàng. Người xuống gần hết mà hai chị em Huynh chẳng thấy mẹ mình đâu. Chợt nghe tiếng gọi, hai chị em quay lại, thì thấy thím Tư, người đi buôn cùng tuyến đường với mẹ Huynh. Thím Tư nói mẹ Huynh phải ở lại trên Lâm Đồng, mãi qua Tết mới về được vì phải chờ hàng và chuyến xe. Thím Tư đưa cho chị Hai một ít tiền mẹ gửi, mẹ còn kỹ càng dặn chị ở nhà còn con gà trống làm thịt mà cúng ông bà đêm giao thừa. Từ khi mẹ Huynh theo thím Tư đi buôn, lúc đầu ở chỗ gần như Gia Kiệm, Long Khánh, rồi xa hơn như Đà Lạt, Bảo Lộc. Chuyện mẹ không có nhà trở nên bình thường. Chị Hai miễn nhiên trở thành người mẹ thứ hai của Huynh và mấy đứa em. Trên đường về chị lẩm nhẩm tính toán những gì cần tiêu trong thời gian mẹ vắng nhà. Còn Huynh thì cảm thấy bồi hồi vì Tết này gia đình mình không được đầy đủ.
Ngày xưa, cứ mỗi lần Tết đến, nhất là ngày giao thừa là lòng Huynh cứ thấy nao nao, như đang trông chờ một điều gì trọng đại xắp xảy ra. Có lẽ sự mong chờ ấy đã ăn sâu vào tiềm thức của tất cả người Việt Nam. Bắt đầu bằng việc sửa soạn cho ngày Tết; đi chợ Tết, mua sắm quần áo Tết.Trong nhà trưng bày những cây quất, cành đào, cành mai, hoa nở rộ. Tối ba mươi, đi lễ về, cả nhà quay quần chờ đón giờ giao thừa. Đúng nửa đêm, bật đài phát thanh nghe bài “Ly rượu mừng,” chan hòa cùng tiếng chuông chùa, chuông nhà thờ vang vọng xa xa. Rồi thức ăn dọn lên sau tuần nhang cuối, có bánh chưng, thịt kho, chè kho, dưa món. Đặc biệt còn có con gà luộc miệng ngậm nụ hoa vạn thọ. Tuần tự con cháu chúc tết bà nội, ba mẹ để được tiền lì xì. Xong màn lì xì , anh chị em quay ra chơi bầu cua, thắng thua cãi nhau ơi ới.
Buổi trưa ngày ba mươi, trước khi chạy sang bên Bác, chị Hai dặn Huynh bắt con gà nuôi sau vườn, buộc chân lại, nấu nồi nước sôi, đợi chị về cắt cổ, làm thịt. Dạo sau này, mẹ Huynh quen nuôi sẵn một con gà, con vịt dành khi có giỗ, có chạp. Cái chuồng gà cũng do tự mẹ Huynh đóng. Là con trai lớn mà Huynh chỉ biết “làm thợ vịn” cho mẹ đóng chuồng. Có điều là mẹ Huynh chỉ nuôi gà trống, vì sợ gà mái hay gáy gỡ. Mẹ Huynh kể lại khi chị Nga được ba tuổi, đang lên cơn sởi. Tới nửa đêm tự nhiên con gà mái nhà nuôi cất tiếng gáy, chạy ra bắt không kịp. Ngày hôm sau, chị Nga lên cơn sốt cao lắm, vào đến nhà thương thì mất. Mẹ Huynh cứ ân hận mãi.Tính Huynh không thích nuôi súc vật. Nhiều đêm khó ngủ, gần sáng chợp mắt được một tí, mà bị đánh thức bởi tiếng gà gáy sáng thì thật là giận đời biết mấy! Dạo này trơì hay mưa, lâm râm thôi cũng đủ lạnh, và làm cho đất vườn trơn ướt. Huynh xoa xoa hai tay vào nhau, rồi cẩn thận mở chốt cửa chuồng gà. Mùi ẩm mốc quyện với mùi xú uế của chất thải làm Huynh choáng ngộp. Nó thò tay vào chuồng, nắm được hai chân của con gà. Dường như cảm nhận được giờ tận số của mình, con gà trống chống trả giữ lắm, hai cánh đập, hai chân co giật liên tục. Huynh bước lùi lại. Chân nó trượt lên một khoảnh đất trơn, người chới với té về phía sau. Huynh buông con gà trống ra, dùng hai tay để đỡ lấy người. Được tự do, và chỉ cần vài lần đập cánh, con gà đã bay vượt qua cái hàng rào. Sau vài phút hòan hồn, Huynh đứng dậy, đáy quần bê bết bùn lẫn đất. Nó vội mở cửa hàng rào, nhìn dáo dác, chẳng thấy bóng con gà đâu. Con gà chạy mất vào cái xóm đằng sau. Vừa đến lúc chị Hai về, chưa kịp dựng xe đạp đã thấy thằng em, quần áo sốc sếch, mặt mày xanh mét, vừa lắp bắp nói:” Chị Hai ơi, con gà mới xổng chuồng chạy vào xóm bên trong rồi.” Còn vài tiếng nữa là đến giờ giao thừa, hai chị em Huynh chia nhau mỗi người một ngả đi tìm con gà trống. Không dám tự tiện vào nhà người lạ chiều ba mươi tết để hỏi gà mất. Người ta mắng cho chết. Huynh chỉ dám lấp ló ngoài cửa nhìn vào. Giờ này, nhà nào bếp núc cũng đỏ lửa. Huynh tưởng tượng con gà của mình đang chín tới trong một cái nồi nào đó của hàng xóm.
Trên lầu nhà Huynh có một thư viện nhỏ. Những lúc không bạn, nó hay lên moi sách ra đọc, quyển hiểu, quyển không. Ba của Huynh qúy sách lắm. Sau ngày miền Nam mất, người ta bắt hủy hay nộp những tác phẩm văn hóa của chế độ cũ. Nhưng Huynh vẫn thấy những quyển sách “phản động” không suy chuyển nằm trên kệ. Phía bên trên hàng kệ sách là tấm mắt cáo. Nếu leo lên nóc kệ sách, Huynh có thể đẩy tấm mắt cáo và trườn người ra ngoài mái nhà. Mái nhà lợp bằng tôn buổi trưa mà trèo ra đó thì phỏng cả chân. Chỉ về ban đêm, Huynh mới hay lên ngồi hóng gió mát và nhìn sao. Đêm ba mươi, thành phố lại thiếu đèn, Huynh ngồi trên mái nhà, nhìn ra khoảnh tối đằng trước, lòng buồn vời vợi. Huynh nhớ bà nội, mới mất năm ngoái. Nhớ lời bà hay dặn ngày Tết đừng ăn chân gà vì chữ viết sẽ như gà bới. Huynh nhớ ba nó, lần cuối đi thăm nuôi trông ông gầy lắm. Nhớ ngày Tết ba xẻ dưa hấu, luôn miệng khen là dưa năm nay đỏ qúa, dù mầu dưa có nhạt đến đâu. Huynh nhớ mẹ nó, vất vả lo toan trong những ngày Tết. Huynh nhớ đến con Thúy. Nó giận Thúy quá. Tại sao Thúy lại chịu để cho Dũng xếp chỗ ngồi của mình như vậy.