Chết - và các đề tài lân cận
Tôi có đọc thread Chết và các đề tài lân cận trong mục khoa học kĩ thuật, nhận thấy tác giả rất nghiêm túc và đưa ra nhiều thông tin có giá trị, tôi xin tham gia thảo luận một chút. V́ không có nick nên tôi đành viết ở đây
Điều đầu tiên, có lẽ tác giả là người nghiên cứu khoa học thực sự nên cách lập luận có vẻ bị ảnh hưởng bởi khoa học. Do vậy tôi xin nói điều đầu tiên về bằng chứng khoa học. Các nhà khoa học thường coi số liệu từ đo đạc thực nghiệm là nguồn bằng chứng cơ bản nhất. Theo tôi th́ bằng chứng cơ bản nhất là cảm nhận chủ quan. Lí do, mọi dữ liệu, kể cả dữ liệu khoa học, luôn phải đi qua các giác quan (mắt đọc số liệu, ư thức xác định giá trị dữ liệu..) trước khi trở thành dữ liệu có ư nghĩa. Nếu không có giác quan chủ quan th́ mọi dữ liệu khoa học là vô nghĩa. Không thể có một nhà khoa học giỏi mà lại mù câm điếc không biết chữ, dù ông ta thông minh đến đâu nhưng nếu ông ta không có cách ǵ ghi nhận dữ liệu từ bên ngoài th́ ông ta không thể nghiên cứu được.
Dữ liệu thực nghiệm -> giác quan -> nhận thức về dữ liệu.
Như vậy khi nhà khoa học công nhận một dữ liệu, thí nghiệm là đáng tin cậy, điều đó đồng nghĩa với ông ta đă mặc nhiên công nhận các giác quan của ông ta là đáng tin cậy. Điều này cho thấy độ tin cậy của giác quan chủ quan cao hơn dữ liệu khách quan một bậc, và nếu dữ liệu khách quan có thể được coi là bằng chứng, th́ dữ liệu chủ quan hoàn toàn có thể được coi là bằng chứng khoa học.
Nhưng thường th́ các nhà khoa học chỉ coi trọng dữ liệu khách quan, họ không coi trọng dữ liệu chủ quan. Thật ra nếu các dữ liệu được sắp xếp có trật tự logic th́ dù chủ quan hay khách quan đều có thể coi là những bằng chứng khoa học có giá trị. Tuy nhiên quá tŕnh này thường được coi là triết học hơn là khoa học, một phần v́ hệ thống không chặt chẽ, một phần v́ khó có khả năng lặp lại như khoa học.
Bây giờ tôi muốn góp ư về những giả thiết của tác giả về linh hồn và cơ thể.
Thứ nhất, về năo người c̣n sống. Năo người là một tổ chức vật lư hoàn toàn b́nh thường. Như vậy nếu giả thiết rằng ư thức là một loại hạt hoặc trường nào đó tồn tại song song với năo, mà khoa học không phát hiện được rất không hợp lư. Các cấu trúc của năo chỉ có ư nghĩa khác biệt ở mức độ phân tử, thậm chí tế bào, nghĩa là rất thô sơ so với vật lư hiện đại có thể phát hiện được các cấu trúc rất nhỏ ở cỡ nguyên tử, điện tử hoặc nhỏ hơn nữa. Việc các hạt hoặc trường ư thức có thể tương tác với cấu trúc năo nhưng không thể được phát hiện bằng các thiết bị tinh vi hơn là điều rất khó có khả năng xảy ra (theo tôi là không có)
Ngoài ra, quan niệm rằng có một trường phi vật chất tương tác với vật chất là một quan niệm cũng có vấn đề. Để dễ h́nh dung chúng ta có thể nh́n lại lịch sử một chút. Trong lịch sử, những tương tác như gió, hoặc điện từ trường đều là vô h́nh (so với nhận thức lúc đó) nhưng có thể tương tác với các cấu trúc vật chất như nam châm.. Nếu có một trường ư thức có thể tương tác với cấu trúc năo, th́ trường ư thức đó có ǵ khác so với trường điện từ để có thể coi chúng là phi vật chất? Người ta 'nh́n thấy' điện từ trường bằng sắt và nam châm, th́ cũng có thể 'nh́n thấy' trường ư thức (nếu có) bằng năo. Nếu không có dụng cụ ǵ để tương tác với trường điện từ th́ chúng hoàn toàn vô h́nh và phi vật chất tương tự như trường ư thức (nếu có).
Như vậy có thể kết luận, bất kể thứ ǵ có thể tương tác với vật chất, đều có thể coi là vật chất. Quan niệm về một trường phi vật chất tương tác với vật chất là có vấn đề.
Thứ hai, dựa vào những điều đă nói trên, tôi không tin rằng có một trường hoặc một loại hạt nào mới đại diện cho ư thức và tâm linh. Quay lại năo và ư thức, có hai điều sau: Nếu năo chỉ là một cấu trúc vật chất thông thường, th́ ư thức là thuộc tính của vật chất. Nếu coi các tương tác năo chỉ có ư nghĩa ở mức độ phân tử trở lên, th́ bản chất của tất cả tương tác đều là điện từ trường. Và nếu coi ư thức là sản phẩm của năo, th́ có nghĩa ư thức là điện từ trường hoặc là sản phẩm của điện từ trường.
Nếu không như vậy, sẽ rất khó h́nh dung các phản ứng điện hoá học trong năo (có bản chất đều là tương tác điện từ) lại có thể tạo ra cảm nhận về màu sắc, âm thanh,.. mà không cần có bất cứ loại vật chất nào khác (mà thực ra là không có loại vật chất nào khác).
Nếu chấp nhận ư thức là điện từ trường, hoặc là sản phẩm của điện từ trường, th́ có thể dẫn đến kết luận, ư thức có thể tồn tại ngoài năo ở bất cứ nơi nào có điện từ trường. Năo đóng vai tṛ như một antenna bắt sóng và chuyển nó thành những dạng hữu h́nh như âm thanh ở loa (speaker). Cách giải thích này ít ra cũng tạm ổn.
Thực ra th́ có một vấn đề khác đau đầu hơn nhiều, đó là vấn đề linh hồn. Mọi cách thức giải thích về ư thức hoặc tâm linh đều không có giá trị chắc chắn nếu không giải quyết được vấn đề này. Đó là mọi cách giải thích về vật chất (body) hoặc tinh thần (mind) đều chấp nhận tính không biên giới (no self, no boundary) của thế giới.
Chẳng hạn, nếu coi ư thức là sản phẩm của điện từ trường (mà thực ra c̣n có ǵ khác nữa đâu, không lẽ một cấu trúc đơn giản như năo lại có thể thay đổi các tương tác ở mức độ lượng tử, vô lư???) nếu coi ư thức là sản phẩm của điện từ trường th́ một điều là điện từ trường có tính liên tục, nó không phân ra các cá thể. Như cảm nhận về cá thể là một cảm nhận rất thực (bằng chứng cơ bản), nhất là đối với loài người. Mỗi cá thể đều chỉ duy nhất, được đo bằng số nguyên (1, 2, 3,.. n..). Chỉ có thể nói tôi, không thể nói 1/2 tôi, 1/10 tôi, đó là tính có giới hạn của ư thức. Tính có giới hạn này, c̣n có thể gọi là tính cá thể, chính là linh hồn, tự ngă, bản ngă, cái tôi..
Một sai lầm thường gặp là các cá nhân loài người, v́ đă quá quen thuộc với tính chất cá thể trên, nên họ có xu hướng chấp nhận nó như là tự nhiên và áp đặt lên tự nhiên. Con người không có khả năng nh́n ra mâu thuẫn khi không có tính cá thể, ví dụ tại sao họ lại là người này mà không phải người kia? Họ sẽ thấy đó là một câu hỏi rất buồn cười, nhưng thực ra đó là một câu hỏi không ai trả lời được. Tính cá thể này hoàn toàn đối lập với tính chất không biên giới của vật chất, và mọi cách giải thích về body và mind mà không có chỗ đứng cho tính cá thể, đều là thiếu sót, và do đó không có ǵ đảm bảo chắc chắn.
Như vậy vấn đề về body và mind, thực ra c̣n thiếu một ẩn số lớn, mà thường người ta quên đi v́ nó quá quen thuộc với họ. Vấn đề là body, mind và self (linh hồn). Linh hồn không phải là ư thức, trí nhớ, kinh nghiệm, những cái đó thuộc về mind, tinh thần, và người ta thường nhầm lẫn tinh thần với linh hồn.
Chúc mừng thư mục này được mở lại!
Kính chào BĐH Vietland cùng tất cả quư vị t/v và toàn thể bạn đọc yêu mến!
Lâu rồi tôi ko vào DĐ, hôm nay ghé qua thăm th́ thấy mục này được mở lại, tôi rất là vui và kèm 1 chút ngạc nhiên, tôi hoan nghênh và ủng hộ BĐH DĐ.
DĐ đă có 1 vài sự thay đổi, tuy nhiên các thớt trong mục này đều bị khóa, duy có thớt này c̣n mở, nên tôi viết tạm vào thớt này vậy.
Nhân đây, tôi cũng có 1 góp ư nhỏ, là nên giữ nguyên chữ THƯ QUỐC NỘI, thay v́ “trong nước”, là chữ dùng ko đúng lắm.
Trân trọng cảm ơn và kính chào!