Thứ tư, 12 Tháng 1 2011 22:09
Viết bởi Việt Long & Nguyễn Xuân Nghĩa, RFA
Đại hội Toàn quốc Khóa 11 của Đảng Cộng Sản Việt Nam đă họp tại Hà Nội ngày 11 tháng Giêng để tuyển chọn thành phần lănh đạo sẽ đưa Việt Nam vượt qua thời kỳ quá độ tiến lên chủ nghĩa xă hội.
Do Việt Long thực hiện, Diễn đàn Kinh tế t́m hiểu về hướng đi này qua phần trao đổi sau đây cùng nhà tư vấn kinh tế Nguyễn Xuân Nghĩa.
[B][I][COLOR="red"]Dàn cảnh sân khấu[/COLOR][/I][/B]
[B]Việt Long:[/B] Xin kính chào ông Nguyễn Xuân Nghĩa. Thưa ông, theo dơi việc chuẩn bị Đại hội toàn quốc cho khoá 11 của đảng Cộng sản Việt Nam và đối chiếu với các vấn đề kinh tế của Việt Nam, ông nhận định như thế nào về Đại hội này?
[B]
Nguyễn Xuân Nghĩa:[/B] Mọi tổ chức chính trị đều có phiên họp định kỳ để duyệt xét thành quả và chuẩn bị mục tiêu đường hướng cho tương lai. Đảng Cộng sản Việt Nam th́ khẳng định đă xác định mục tiêu và đường hướng đúng đắn ngay từ đầu và đă giành được những thắng lợi vĩ đại cho nên những nhiệm vụ hay phương hướng mà đảng đề ra chỉ là một tập hợp thiếu hào hứng của các khẩu hiệu quá quen thuộc, kể cả mục tiêu quái đản và ngược đời là tiến lên chủ nghĩa xă hội.
V́ việc thảo luận xem mục tiêu và đường hướng ấy có thích hợp cho quốc gia dân tộc hay không là điều mà đảng không cho phép và mọi người chỉ có thể tung hô tán đồng nên ta khó bàn về chuyện đó. Trong nước, nhiều người đă nêu ư kiến phản bác từ lâu rồi, trước hết là mục tiêu gọi là tiến lên chủ nghĩa xă hội và sau đó là cái gọi là định hướng xă hội chủ nghĩa hay việc chế độ công hữu và khu vực nhà nước giữ vai tṛ chủ đạo. Nhưng phát biểu ấy không có kết quả nên tôi thiển nghĩ rằng không nên mất thêm thời giờ góp ư về một sinh hoạt do đảng tự biên tự diễn và tự ngợi ca.
Nếu có chi tiết duy nhất đáng chú ư v́ gây ṭ ṃ th́ đó là chuyện nhân sự khi đảng lật đật họp Hội nghị Ban chấp hành Trung ương kỳ 15 ngay sau kỳ 14 và trước khi Đại hội khai mạc. Thật ra, Đại hội sẽ biểu quyết thành phần nhân sự do các Hội nghị Trung ương của khoá trước tuyển chọn trong hậu trường nên cả Đại hội chỉ là sự dàn cảnh cho diễn viên sân khấu mà thôi. Đây là một "Đại hội làm cảnh". Khi báo chí trong nước mà tường thuật các nhận định của truyền thông quốc tế th́ cũng chỉ nói đến chuyện Hà Nội trang hoàng rực rỡ chứ chẳng loan tin ǵ về sự hoài nghi của truyền thông các nước th́ đúng là một sinh hoạt tŕnh diễn làm cảnh.
[B]Việt Long:[/B] Nhưng nếu Đại hội chỉ là chuyện thay bậc đổi ngôi về nhân sự, th́ ông nghĩ sao về thành phần nhân sự này?
[B]Nguyễn Xuân Nghĩa:[/B] Đại hội quy tụ 1.377 đại biểu đă được chọn bên trong để bầu ra một Ban chấp hành Trung ương, rồi cơ chế có chừng 170 người này sẽ bầu ra Bộ Chính trị theo bài bản định sẵn mà không hề công khai hóa nên ta có thể hoài nghi quy tắc gọi là "dân chủ trong đảng". Mà dân chủ trong một đảng độc quyền, tức là dân chủ kiểu xă hội chủ nghĩa, th́ vốn dĩ cũng chẳng là một lư tưởng tốt đẹp cho cả nước. Yếu tố ấy có giải thích v́ sao các đại biểu đều luôn luôn nhất trí cổ vơ và ngợi ca đường lối đúng đắn của đảng từ khóa này đến khóa sau. Bài bản dàn dựng là một kịch bản hơi thô thiển.
Xét vào chi tiết th́ trong số 1.377 đại biểu, có 1.376 người đă vào đảng từ khi chiến tranh kết thúc năm 1975, họ thừa hưởng thành quả của chiến thắng nên biết phép "ăn cây nào rào cây ấy". Thành phần gia nhập sau khi đảng Cộng sản bị khủng hoảng v́ sai lầm nặng trong hoà b́nh, tức là từ Đại hội VI trở về sau, th́ chỉ có 360 người. Họ sẽ kiên nhẫn đợi ngày lên tới đỉnh chứ cũng chẳng dám có tư tưởng cách mạng trong môi trường mờ ảo và mờ đục của việc tuyển chọn.
Duy nhất có vận động là trong thành phần chóp bu ở trên cùng. Mà cũng chỉ là vận động trong khuôn khổ gọi là "phải đạo" của đỉnh chung và quyền lợi. Đó là một h́nh thái khác của việc tranh đoạt quyền lực và quyền lợi nơi quan trường, một hiện tượng khá phổ biến thời phong kiến.
[B][I][COLOR="red"]Vận động trên chóp bu[/COLOR][/I][/B]
[B]Việt Long:[/B] Trước khi chuyển qua đề mục chính là vấn đề kinh tế, ông có nghĩ là những vận động trên chóp bu như ông vừa tŕnh bày có phần nào thể hiện sự tranh luận hay thảo luận về đường hướng lănh đạo hay không?
[B]Nguyễn Xuân Nghĩa:[/B] Người ta cứ mong chuyện hăo huyền đó chứ thực chất vẫn là đỉnh chung, chỉ là quyền lợi. Tiêu chuẩn giới hạn về tuổi tác là 65 tuổi mà được du di khá linh động cho phù hợp với hoàn cảnh của một số người th́ cũng v́ lẽ đó. Cho nên, tranh luận hay đổi chác về quyền lợi th́ có, chứ chẳng ai dại ǵ xoá bỏ bàn cờ để bầy ra một cuộc chơi mới khi đă nhịn nhục và gian nan để lên tới đó. Sau này, khi đă về hưu và đảm bảo cho con cháu có chỗ đứng chỗ ngồi rồi, th́ một vài người mới phát biểu thật - dù chỉ một phần thôi - về lẽ đúng sai của đảng về quyền lợi đất nước. Điều ấy chỉ cho thấy rằng không hề có dân chủ trong đảng và những ư kiến trái ḍng thường không được chấp nhận dù là ư kiến xuất phát từ thực tế khách quan.
Nếu chỉ nh́n vào bèo bọt của bề mặt th́ người ta có cảm tưởng là có tranh chấp về quan điểm trên thượng tầng là giữa mười mấy người trong Bộ Chính trị, thực chất lại không được như vậy. Trên thượng tầng th́ vẫn chỉ là sự đa nguyên h́nh thức của các đại gia Mafia, mỗi phe kiểm soát một số khu vực quyền lực và quyền lợi rồi tạo ấn tượng là có sự chuyển động hào hứng trên b́nh diện lư luận. Ta nên nghĩ đến một bồn nước ngọt, bên trong là mấy con cá đá cũng biết xù vây hùng hổ lắm. Không hiểu sao chứ cái từ "vây cánh" lại diễn tả chính xác sự thể bi đát của một bồn nước ngọt khi thế giới là một đại dương!
[B]Việt Long:[/B] Bước qua chuyện kinh tế, ông có kỳ vọng ǵ ở Đại hội XI không khi mà việc quản lư vĩ mô đă gặp vấn đề trong năm nay và khu vực kinh tế nhà nước đang chứng tỏ sự yếu kém của nó, điển h́nh là việc tập đoàn Vinashin bị vỡ nợ?
[B]Nguyễn Xuân Nghĩa:[/B] Tôi thiển nghĩ rằng chúng ta đang chứng kiến một hiện tượng siêu thực khi đối chiếu thực tế kinh tế xă hội với các văn kiện của đảng.
Lư luận của đảng hoàn toàn tách rời khỏi đời sống thật và phủ nhận thực tế đă mười mươi rơ rệt. Đảng chính trị này sống trong bong bóng ảo như một bồn nước ngọt là theo kiểu cá cảnh là như vậy. Và ngay trước khi Đại hội khai mạc, người ta c̣n bắt bớ giam cầm những ai bất đồng chính kiến rồi c̣n ngăn chặn và hành hung các nhà ngoại giao th́ quả là siêu hiện thực, là không thể tưởng tượng nổi.
[B]Việt Long:[/B] Ông cho rằng thực tế kinh tế và xă hội phải được phản ảnh trong các văn kiện đảng, thí dụ như bản cương lĩnh chính trị hoặc báo cáo chính trị hay chiến lược phát triển kinh tế xă hội trong 10 năm tới. Những vẫn đề thực tế ấy là ǵ?
[B]
Nguyễn Xuân Nghĩa:[/B] Thứ nhất, từ t́nh trạng nghèo đói lạc hậu mà đạt mức tăng trưởng kinh tế b́nh quân là 7% th́ chẳng có ǵ là kỳ diệu mà vẫn được văn kiện đảng đưa lên làm thành tích chói lọi của đảng để biện minh cho quyền lực. Nếu nh́n ra ngoài hay vào lịch sử th́ các quốc gia bị chiến tranh hay khủng hoảng như Afghanistan hay Ethiopia cũng đă đạt tốc độ cao gấp bội!
Thứ hai, muốn đạt mức tăng trưởng 7% đó, Việt Nam hao tổn công sức gấp đôi các quốc gia có cùng tŕnh độ phát triển. Đây là ta theo tiêu chuẩn phổ biến của Ngân hàng Thế giới khi dùng "chỉ số xuất lượng tư bản" hay "Incremental Capital Output Ratio" gọi tắt là ICOR, để so sánh tổng số đầu tư là 42% tổng sản lượng với kết quả là gia tăng được quăng 7%; 42 mà chia cho bẩy th́ cho ta chỉ số là 6, cao gấp đôi các xứ khác v́ hiệu năng của ḿnh chỉ bằng phân nửa. Cho nên chẳng có ǵ là đáng tự hào hay lạc quan nếu như người dân biết ra sự thật và cũng v́ vậy mà người dân bị bịt mắt và thông tin bị kiểm soát.
Thứ ba, v́ tiết kiệm nội địa của Việt Nam ở khoảng 30% tổng sản lượng nên khi đầu tư 42% th́ Việt Nam phải nhập tư bản từ bên ngoài vào, ít ra là 10% để đạt kết quả 7% ấy. Ai có quyền đi vay tư bản để kinh doanh nếu không phải là nhà nước? Và kinh doanh như thế nào? Là trút cho doanh nghiệp nhà nước theo quan niệm sai lầm là lấy khu vực kinh tế nhà nước làm chủ đạo. Thực tế th́ đáng lẽ đảng phải xét thẳng vào kết quả kinh doanh của các Tổng công ty và các Tập đoàn Kinh tế mà sửa sai và cải cách, chuyện ấy lại không hề có.
[B[I][COLOR="red"]][B]Định hướng tai hại[/B][/COLOR][/I][/B]
[B]
Việt Long:[/B] Theo như ông nghĩ, đáng lẽ vai tṛ của doanh nghiệp nhà nước phải là một đề mục thảo luận trong đảng về chiến lược phát triển kinh tế xă hội trong 10 năm tới?
[B]
Nguyễn Xuân Nghĩa: [/B]Thưa đúng như vậy và sau đó Quốc hội sắp tới sẽ phải đề ra cho chính phủ đường hướng cải cách doanh nghiệp nhà nước như một ưu tiên.
Chúng ta biết doanh nghiệp nhà nước ở mọi nơi đều có hiệu năng thua kém doanh nghiệp của tư nhân, ở Việt Nam th́ b́nh quân chỉ bằng một phần tám nếu xét về hiệu năng đầu tư và khả năng thu dụng nhân công. Nhưng chúng tồn tại là nhờ chính sách ưu đăi của đảng, là nhờ cái gọi là "định hướng xă hội chủ nghĩa" rất tai hại. Cụ thể là chúng thu hút hơn 40% lượng tư bản của quốc dân mà chỉ đóng góp có 25% vào sản lượng toàn quốc cho nên là những trung tâm phao phí nội lực quốc dân nhưng lại là nguồn đỉnh chung béo bở cho đảng viên cán bộ cho nên trở thành điển h́nh của bất công trong khái niệm "định hướng xă hội chủ nghĩa".
Thế rồi, nhờ thế lực chính trị đó, doanh nghiệp nhà nước khuynh đảo quân b́nh vĩ mô của kinh tế quốc dân, gây ra nạn nhập siêu thương mại v́ nhập khẩu bừa phứa và gây bội chi ngân sách v́ tận dụng đầu tư của khu vực công, và làm hao tốn tài nguyên quốc gia khi vay mượn một cách vô trách nhiệm. Vụ Vinashin bị vỡ nợ là một thí dụ quá rơ ràng, với tổng số nợ ngoại quốc của riêng tập đoàn này đă lên tới 4,5% tổng sản lượng quốc dân. Đáng lẽ những sự kiện ấy phải được đảng đem ra bàn căi và sửa sai trong Đại hội XI mà ta có thấy đâu? Họ sống trong cơi ảo là như vậy.
[B]Việt Long: [/B]Nếu chúng ta muốn có những ư hướng tích cực th́ nên đề nghị việc cải cách doanh nghiệp nhà nước như thế nào?
[B]
Nguyễn Xuân Nghĩa:[/B] Trước hết, các định chế quốc tế và cơ quan cấp viện các nước đều hàng năm đưa ra khuyến cáo theo chiều hướng đó mà không có kết quả nên ta không có kỳ vọng. Bây giờ, đến lượt các chủ nợ phản ảnh sự đánh giá của họ qua phân lời trái phiếu cao hơn các thị trường khác, tức là đi vay sẽ trả giá đắt hơn, là điều oan ức cho người dân v́ chính người dân sẽ phải trả nợ sau này mà lại không được biết. Nói về chuyện vay mượn th́ nhà nước Việt Nam thực tế đi vay tới hơn 50% tổng sản lượng, trong đó có chừng 30% tức là khoảng 30 tỷ đô la, là ngoại trái, là vay ngoại quốc. Với một dự trữ ngoại tệ chỉ c̣n có 14 tỷ và mỗi tháng nhập siêu thêm hơn một tỷ th́ t́nh h́nh quả là nguy ngập. Đây là chưa nói tới chừng 40 tỷ là do doanh nghiệp nhà nước vay mượn các ngân hàng trong nước qua sự bảo đảm mặc nhiên của nhà nước. Như vậy, nhà nước mắc nợ rất nặng và phải quản lư một cơ chế vĩ mô thất quân b́nh chính là v́ khu vực kinh tế nhà nước. Nếu như đảng Cộng sản thực tâm lo cho dân cho nước th́ việc cải cách này phải là một ưu tiên chiến lược v́ là cái ḷ xo, cái cốt lơi của khủng hoảng.
Một cách cụ thể th́ đảng Cộng sản phải lập kế hoạch chấn chỉnh rồi lần lượt giải tư doanh nghiệp nhà nước, là tư nhân hoá hay cổ phần hóa hệ thống lăng phí và tham nhũng này. Cần một cơ quan ngang bộ với nhiệm vụ tập trung quản lư và giám sát hoạt động của các tập đoàn kinh tế và tiến tới cổ phần hóa, chứ đấy không thể là nhiệm vụ của một ông Thủ tướng. Nhưng đấy là điều bất khả v́ hệ thống chính trị và những mắc mứu quyền lợi ở bên dưới. Chuyện nhân sự ở trên chỉ phản ảnh quyền lợi ở dưới và đấy là một tai họa cho Việt Nam ở dưới chân Trung Quốc. Hăy t́m hiểu xem họ cải cách doanh nghiệp nhà nước như thế nào th́ ḿnh rơ.
[B]
Việt Long:[/B] Xin cảm tạ ông Nghĩa và xin hẹn là sẽ trở lại đề tài cải cách này.
Website: www.vietvungvinh.com - Email: vietvungvinh@yahoo.com
