HAI CHỮ VĂN MINH

[SIZE="2"](Bài này bổ túc cho bài VĂN HÓA VIẾT HOA, nên ai chưa đọc thiết tưởng cần đọc bài VĂN HÓA trước để dễ thấu hiểu bài bày hơn.)[/SIZE]


Trong bài VĂN HÓA VIẾT HOA của tôi đăng trên mạng tháng vừa qua, tôi đã diễn nghĩa và nhấn mạnh ý nghĩa nguyên thuỷ của chữ VĂN HÓA VIẾT HOA là Minh Triết, là Triết lý Nhân sinh, là Đạo tức là Tất Cả mọi sự, vạn vật trong vũ trụ dưới gầm trời này, nghĩa là không có gì trên đời này kể cả một hạt bụi mà không do Đạo, thoát khỏi Đạo hay không là Đạo. Cho nên mọi biến cố trên trời hay dưới đất này như thiên tai địa ách với bão tố, lũ lụt, hạn hán, động đất, sóng thần, đói khát bệnh tật, loạn lạc chiến tranh, v.v… hay những gì xảy ra mỗi ngày cho mỗi con người như may mắn rủi ro với [U]thất tình[/U] (hỷ/mừng, nộ/giận, ái/thương, ố/ghét, ai/buồn, cụ/sợ, dục/muốn) hay [U]lục dục[/U] ([U]sắc[/U]: muốn sắc đẹp, [U]thính[/U]: muốn nghe âm thanh hay, [U]hương[/U]: muốn ngửi mùi dễ chịu, [U]vị[/U]: muốn ăn ngon miệng, [U]xúc[/U]: muốn thân xác sung sướng, [U]pháp[/U] : muốn ý nghĩ được thỏa mãn), v.v… đều do Đạo và là Đạo. Vì Đạo là Nhất Thể với lưỡng tính Âm Dương, Quỷ Thần, Thiên Địa, Vô Hữu,… là luật Tiến Hóa tất yếu siêu việt bởi sự biến động theo loại tụ và giá sắc của âm dương trong tương giao, tương ứng, tương khắc, tương hỗ, tương sinh, tương biến, tương đồng, tương hòa, tương hợp,… thành [I]"Nhất bổn tán vạn thù, vạn thù quy nhất bổn"[/I].

Do đó, từ tư tưởng đến hành động qua mọi tổ chức sinh hoạt của con người đều do Đạo, với Đạo và cho Đạo, nghĩa là Đạo ở tại nơi con người, mà con người lại đi tìm kiếm ở đâu xa. [I](Đạo tại nhĩ, nhi cầu chư viễn ?)[/I]. Vì vậy [U]Đạo cần phải hiểu là Cội Nguồn của vạn vật, là Tiết nhịp Uyên Nguyên, là Lời Huyền Diệu hay Lời Hằng Sống, là Nguồn suối bất tận, là Nguồn Linh Lực vô biên hay còn gọi là Đại Quang Linh[/U]. Chính cái Tiết nhịp Uyên Nguyên, Huyền Diệu, Quang Linh,... này làm rung động, uyển chuyển, nhịp nhàng, khoan thai cả vũ trụ vạn vật để HÒA thành một Nhạc tấu tuyệt diệu liên tục bất tận với nhịp điệu tuyệt vời, độc Nhất vô nhị, trong từng giây phút, trong từng hơi thở và trong từng nhịp đập của mỗi con tim… Do đó mà thánh hiền tiền nhân đã nói : [I]"triêu Văn Đạo, tịch tử khả hỹ"[/I] (LN.II.IV,8) : có nghĩa là [B]"sáng sớm nghe được Đạo lý, đến chiều tối chết cũng vui"[/B]. Nhưng tại sao sáng sớm nghe xong lại không chết liền mà phải chờ đến chiều tối mới chết ? Thưa là vì [I]"dục tốc bất đạt"[/I], tức là chuyện gì cũng phải có yếu tố thời gian để [B]"thẩm thấu"[/B], nghĩa là như hạt giống phải gieo cho nó thấm sâu vào lòng đất thì mới mọc rễ đâm chồi. Tương tự muốn nghe hiểu được Đạo lý cũng cần phải có thời gian cho nó ngấm thấu vào lục phủ, ngũ tạng, đến tận xương tủy, nghĩa là từ lúc sinh ra (sáng sớm) đến cuối đời (chiều tối) phải dành thời giờ để học hỏi và sống Đạo. Tức là để biết thưởng thức đời sống như là một bản nhạc hòa tấu huyền diệu tuyệt vời, thì đến lúc chết cũng vui nghĩa là đã được tròn đầy viên mãn, [B]vì mình đã sống trọn vẹn cái Nhân Tính[/B], là cái Tính bản Nhiên của Con Người mà cũng là cái Thiên Mệnh, tức là đã Thành Nhân đắc Đạo.

Cho nên tất cả những gì Tự Nhiên giúp con người sống "thuận thiên" để hợp Đạo lý và quy Nhất Thể, thì gọi là Văn Đạo. Nói cách khác [B]Văn Đạo[/B] là cái [B]Tri Kỷ[/B] (Biết Mình) cho [B]Mậu Kỷ[/B] bằng [B]Thống Kỷ[/B] [I](vạn vật giai bị ư Kỷ)[/I] với [B]Thống Quan[/B] [I](Quan Kỳ Hội Thông)[/I] để [B]Thống Nhất[/B], thì là [B]Đắc Kỷ[/B] còn gọi là [B]Đắc Đạo[/B]. Cho nên :

[I]"Hầu hết người học triết không phân biệt chữ Văn Đạo như thế nào. Câu nói của Mạnh Tử sau đây phải được chú ý : [B]"tiểu hữu tài vị Văn, quân tử chi đại Đạo"[/B]. Thường người ta không coi trọng Văn Đạo, đến nỗi lẫn "tiểu hữu tài" với "Văn đại Đạo" là cái thống quan biết nhìn tất cả trong liên hệ với toàn thể, để rồi đánh giá triết theo sự cao thấp của tiểu tài như viết văn hay tư tưởng độc đáo, kết cấu hệ thống nguy nga, phân tích tỉ mỉ… nhưng tất cả hạn hẹp trong một góc nào đó mà không kể chi đến Đại Đạo hay đường hướng. Như thế là lấy cái bé nhỏ làm hơn cái lớn, tệ hơn nữa lấy làm tất cả. Tình trạng đó hiện đang ngự trị hôm nay là vì tất cả đều chấp nhất : không hữu vi (bất xả) thì lại vô vi (duy xả), không biết cách xả trung thực, thì sao trông mong được [B]"triêu Văn Đạo"[/B]. Mà Đạo đã không được Văn tức không thể nghiệm thì tất nhiên chỉ biết đánh giá mọi sự theo cái "có" của lý trí tức các sản phẩm của tiểu ngã : ý niệm, văn từ, hệ thống... nói khác chỉ biết có suy tư (danh lý, biện chứng…) mà không biết đến Tâm Tư."[/I] (Kim- Định/Tâm Tư)

Vì vậy mà tôi đã tô đậm câu tiền nhân đã dạy là : [B][I]"Quân tử bác học ư văn, ước chi dĩ lễ ; diệc khả dĩ phất bạn hỹ phù "[/I][/B].(LN.VI,25) có nghĩa là [B]cái học rộng của người quân tử là văn (Đạo) để biết nương theo (Đạo) là lễ ; nhờ vậy mà không trái (Đạo) lý[/B]. Do đó muốn hiểu Văn theo nghĩa Đạo cần phải học Văn bằng thể nghiệm với cái Tâm thì mới được [B]"thần giao cách cảm"[/B], thì mới có [B]"Tri Kỷ"[/B] bằng [I][B]"Trí tri tại cách vật"[/B][/I], thì mới cảm nghiệm được sự chứa đọng cả vũ trụ vạn vật nơi mình [I](vạn vật giai bị ư kỷ)[/I] như nghĩa của câu [I]"vật tương tạp, cố viết văn"[/I] (Kinh Dịch), tức là sự biến động tương giao, tương cầu, tương ứng, tương sinh, tương khắc,… [U]tương tạp của Lưỡng Nghi[/U] là Âm Dương, Thiên Địa… chính là [U]Văn[/U].

Nhưng con người của thời đại văn minh hiện đại chỉ hiểu Văn bằng lý trí với khái niệm văn từ, văn chương, văn kiện, văn bản, văn hiến, văn học, văn thơ, văn nghệ, văn khoa,… thì tự nhiên dẫn đến những hệ thống ý niệm bằng chứng biện lý nên gọi là [U]ý hệ[/U]. Và từ sự sắp đặt phân loại những ý hệ đó phân ra thành những khoa khác biệt như văn khoa, luật khoa, y khoa,…, hay khoa tâm lý, xã hội, kinh tế, chính trị và khoa học kỹ thuật, [U]thì cũng chỉ là sản phẩm của lý trí nên còn gọi là duy lý[/U], cho nên [B]không thể có được "bạn tri kỷ" trong Tâm[/B] và không thể cảm nghiệm được cái [B]Tình tri kỷ[/B] đó, như câu ca dao sau đây :

[I]Mình với Ta tuy Hai mà Một
Ta với Mình tuy Một mà Hai[/I]

Hay như với hai câu cuối trong bài thơ "Qua Đèo Ngang" của bà Huyện Thanh Quan đã diễn tả thật tuyệt vời cái Tình tri kỷ đó như Trời với Nước, như Ta với Ta :

[I]Dừng chân đứng lại Trời non Nước
Một mảnh tình riêng Ta với Ta[/I]

Đúng là thật tuyệt vời ! Vì nhà thơ Thanh Quan đã biết [B]"dừng chân đứng lại"[/B] để cho Tâm Mình HÒA với VĂN là Ta (tri kỷ) qua ý Thơ, theo cái Tiết Nhịp Uyên Nguyên, Huyền Diệu, Quang Linh… là cảnh vật phía dưới Đèo Ngang với màu sắc hòa hợp tự nhiên lúc hoàng hôn, nên dĩ nhiên đã tạo THÀNH một bức tranh vẽ lên nét Hòa tuyệt diệu của thiên nhiên qua bài thơ tuyệt vời ! Nên nếu mỗi lần đọc lại bài thơ bất hủ này mà ai cảm được tiết điệu huyền diệu nhịp nhàng của vạn vật để nghiệm được nơi mình bằng một mối tình man mác, chứa chan rung động… như [I]"một mảnh tình riêng"[/I], thì sự hòa nhịp cùng vũ trụ vạn vật nơi Tâm mình đó, chính là Văn Đạo.

Tôi đã phải dài dòng về hai chữ Văn Đạo vì như nhận xét của triết gia Kim-Định từ thập niên 60 của thế kỷ vừa qua là : [I]"Thường người ta không coi trọng Văn Đạo, đến nỗi lẫn "tiểu hữu tài" với "Văn đại Đạo" là cái thống quan biết nhìn tất cả trong liên hệ với toàn thể, để rồi đánh giá triết theo sự cao thấp của tiểu tài như viết văn hay tư tưởng độc đáo, kết cấu hệ thống nguy nga, phân tích tỉ mỉ… nhưng tất cả hạn hẹp trong một góc nào đó mà không kể chi đến Đại Đạo hay đường hướng..."[/I]. Vì vậy cho nên ai cũng tưởng là mình có văn hóa vì được sống trong thế giới văn minh vật chất không thiếu thứ gì, từ sách vở, báo chí, tài liệu đủ loại đến tiện nghi đủ thứ, đủ kiểu. Từ nhà lầu, xe hơi, xe điện, xe lửa máy bay siêu tốc, tivi siêu mỏng, máy giặt, máy rửa, máy sấy, máy lạnh, máy nóng, v.v… cho tới iPad, iPod, iPhone, iTouch,… hay eBook, eMail qua Internet… nên chỉ cần vô "Google" hay "Bing" gõ chữ "văn minh" và bấm "con chuột" vào Wikipedia tiếng Việt thì định nghĩa chữ "văn minh" hiện ra liền : [I]"văn minh là sự kết hợp đầy đủ các yếu tố tiên tiến tại thời điểm xét đến để tạo nên, duy trì, vận hành và tiến hoá xã hội loài người."[/I] nên ai cũng tưởng "văn minh" là như vậy. Vì thế ai cũng muốn mình được "văn minh" để có đầy đủ các yếu tố tân thời, tân tiến để tiến hóa trong xã hội loài người ; hay nói cách khác là để cho giống người ta : [I]"ai sao tôi vậy, ai làm bậy tôi cũng theo luôn"[/I] để cho người ta khỏi chê cười tôi là không giống ai ! Cho nên ngày nay trong xã hội loài người chỉ biết có tiêu thụ nên không chỉ phải lo đi cày để trả nợ cái nhà, chiếc xe với đầy đủ tiện nghi tân tiến ; mà còn phải kiếm thêm tiền để đi xả hơi, nghỉ ngơi, và chơi cho thỏa chí để bù lại sự căng thẳng tinh thần khi làm việc, và tưởng như vậy là "văn minh".

Hơn thế nữa, như đã nói ở trên, [U]vì con người với đầu óc duy lý một chiều là hậu quả của hệ thống nguy nga, phân tích tỉ mỉ… rồi gọi là "khoa học kỹ thuật", và cho rằng chỉ có khoa học kỹ thuật mới là cứu cánh của con người[/U]. Cho nên ngoài sự áp dụng vào đời sống thực tế những những định luật vật lý tự nhiên khám phá bởi tình cờ như "nguyên lý Archimède nói rằng một vật thể bị nhúng trong một chất lỏng sẽ bị một lực đẩy lên tương đương trọng lượng chất lỏng bị nó chiếm chỗ ; hay như định luật vạn vật hấp dẫn của Newton là trong sự tương tác giữa hai vật A và B. Nếu A tác dụng một lực [SIZE="4"]F[/SIZE][SIZE="2"](AB)[/SIZE] lên B, thì B cũng gây ra một lực [SIZE="4"]F[/SIZE][SIZE="2"](BA)[/SIZE] lên A và [SIZE="4"]F[/SIZE][SIZE="2"](AB)[/SIZE]=-[SIZE="4"]F[/SIZE][SIZE="2"](BA)[/SIZE]" (wikipédia) ; hay 'thuyết tương đối rộng' của Einstein : [I]"Lý thuyết này giới thiệu các phương trình thay cho định luật vạn vật hấp dẫn của Newton. Nó sử dụng hình học vi phân và tenxo để mô tả trọng trường. Lý thuyết này cũng dựa trên một tiên đề duy nhất : "mọi định luật vật lý là giống nhau trong mọi hệ quy chiếu (gồm cả những hệ quy chiếu chuyển động với vận tốc thay đổi so với nhau)". Trong lý thuyết này, trọng lực không tồn tại như lực riêng (như theo quan niệm của Newton), mà chẳng qua là lực quán tính, hay khái quát hơn là hệ quả của độ cong trong không-thời-gian. Về mặt trực quan, cảm giác về lực hấp dẫn khi ngồi trên mặt đất giống cảm giác lúc trong thang máy đi lên (hoặc tương tự trong xe khi đang tăng tốc/giảm tốc). Lý thuyết tương đối rộng đã dẫn đến một kết quả là mọi vật chất (hay khối lượng hay năng lượng) đều làm cong không-thời gian, và độ cong này tác động đến đường rơi tự do của các vật chất khác (kể cả đường đi của ánh sáng). Hiện tượng vật chất bẻ cong đường đi ánh sáng đã được kiểm chứng lần đầu tiên đối với Mặt Trời (nơi tập trung nhiều vật chất nhất trong Hệ Mặt Trời). Trong vũ trụ, đã quan sát thấy có nơi (ví dụ ở gần trung tâm các thiên hà) tập trung nhiều vật chất đến mức ánh sáng đến gần bị hút vào và không ra được nữa, gọi là các lỗ đen vì chúng không phát ra ánh sáng (hay không cho phép ánh sáng thoát ra).[/I]" (Wikipédia) ; vậy mà người ta còn bỏ công, bỏ giờ, bỏ tiền hàng tỷ đôla để đi tìm hiểu về nguồn gốc của sự tạo thành vũ trụ với thuyết "Big Bang", như ngày 8 tháng 11 vừa qua, các khoa học gia trên thế giới đã thí nghiệm cho hai nguyên tử 'proton' đụng nhau trong một ống có tên là 'Large Hadron Collider' (LHC), nhưng cũng không hiểu thêm được gì mà lại hí hửng cho là một thành quả đáng kể trong việc đi tìm hiểu vật chất (matter) và phản vật chất (anti-matter).

Vì với đầu óc duy lý một chiều nên không thể hiểu được vật chất với phản vật chất cũng là một, [U]chính là lưỡng cực tính âm với dương tương tác hấp dẫn với nhau để thành vật[/U]. Và từ ngàn xưa tổ tiên Việt tộc đã biết được cái nguyên lý này bằng cảm nghiệm trực giác mà không cần khoa học duy lý, cho nên đã nói là [I]"vật tương tạp"[/I] và [I]"nhất âm nhất dương chi vị Đạo"[/I]. Chính vì vậy mà câu nói của Mạnh Tử (372–289 TCN) : [B]"Đạo ở ngay trong lòng sao mày lại đi tìm đâu xa ?"[/B] [I](Đạo tại nhĩ, nhi cầu chư viễn ?)[/I] càng đúng hơn bao giờ hết và cần được đem giảng dạy cho các khoa học gia với đầu óc duy lý ngày nay. Vì sự hiểu biết chuyên môn tách biệt chỉ là góc cạnh giới hạn nên không thể là tất cả như toàn thể gọi là Nhất Thể được !

[CENTER][IMG]http://quegrande.org/countdown/files/lhc.jpg[/IMG]
LARGE HADRON COLLIDER


[IMG]http://msnbcmedia4.msn.com/j/MSNBC/Components/Photo/_new/101130-cern-RhoPhi-huge.grid-6x2.jpg[/IMG]
A computer graphic tracks jets of particles emerging from a heavy-ion collision in the Compact Muon Solenoid, a detector that is part of the Large Hadron Collider.
[URL="http://www.msnbc.msn.com/id/40438731/ns/technology_and_science-science/"]http://www.msnbc.msn.com/id/40438731/ns/technology_and_science-science/[/URL][/CENTER]


Do đó tất cả cái "văn vẻ" khoa học tân tiến với kỹ thuật tối tân bề ngoài ấy không phải là "văn minh" theo nghĩa nguyên thủy là VĂN MINH viết Hoa. Vì :

[I]"Văn minh hiện nay là cái văn minh "lắm mồm" của "civilisation bavarde de bla, bla, bla…" con người bị ngập lụt trong lời nói sách vở, báo chương, nhưng con người vẫn thấy đói lời. Vì chưa có một lời rọi tia sáng và sức nóng vào các lời lẻ tẻ, nên con người vẫn xài tạm một số lời có ít nhiều chất nuôi phần lớn là khuyến khích thiện chí nhưng không soi sáng được tâm hồn như những mớ luận lý hình thức, triết học cầu âu, tôn giáo vu nghiễn v.v… và vẫn chờ mong trong khắc khoải "Lời" sáng soi đầy sinh lực của hiền triết.
Loài người đâu chỉ có sống vì cơm bánh, nhưng còn sống vì lời Thiên khải. Nơi triết lý phải hiểu Thiên khải là Tâm khải, khác hẳn với những lời phát xuất từ lý trí, cảm xúc, dục tình, cái đó tràn lan ngập lụt, còn lời Thiên khải từng trăm năm đã vị tất được nghe. Và đâu có nó thì người ta quý hóa duy trì, và nó sẽ sống mãi mãi với nhân loại để làm lương thực tinh thần, để làm đèn soi cho con thuyền bập bềnh trên những sóng cuồng ngôn hầm hè nuốt chửng [B]"Lời tự khải minh"[/B] ra vậy.

Triết học là cốt học phương pháp đi tìm "Lời" đó. "Lời không nói ra được" hay đúng hơn "Lời" không chút chi lệ thuộc vào những lời tầm phào phiến diện nên rất linh động. Vì thế mới dạy phải ngược chiều trở lui, lui mãi qua các đợt chèo xuống đến chỗ cùng cực đằng lái. Đấy mới là hoạt trường của triết gia, đấy mới là nơi có thể tìm ra căn cơ giường cột "venenum in cauda".
Nọc quý dấu ở đàng đuôi. Đom đóm sáng đàng đít tức là chỗ chí cực như Trang Tử bảo: [B]"Đạo vật chí cực"[/B]. Đạo nằm ở chỗ cùng cực của mỗi việc làm đến trọn hảo, ở lời phát xuất tự sâu thẳm của tâm hồn.

Nho giáo bảo người quân tử phải "thối tàng ư mật", trở lui đến chỗ ẩn tàng mắt không thấy, tai không nghe, để tìm ra chốn "hội thông" của vạn vật trong muôn ánh sáng là vì đó. Để rồi từ đó trở lại soi sáng vào mọi công việc thường nhật từ nhỏ tới to. Thành ra môi trường của triết lý Nho Việt là khắp hết tự tu thân đến tề gia rồi lan ra tới trị quốc bình thiên hạ, [B]nhưng điểm phát huy ánh sáng phải là cái nội ngã tâm linh vậy[/B]."[/I] (Kim-Định/Tâm Tư)

Vì vậy MINH ghép sau chữ VĂN có nghĩa là làm cho sáng tỏ ra cái Văn Đạo, là sự Hòa nhịp với Tiết điệu uyên nguyên, huyền diệu, quang linh vào nội ngã là [B]Tâm[/B], để mới phát huy ra ánh sáng bằng cách [B]Tư[/B] riêng tới [B]"tận cùng lý tính"[/B] [I](cùng lý tận tính, dĩ chí ư mệnh)[/I] hay còn nói là [B]tận-kỳ-tính[/B], có nghĩa là đi tận sâu vào tính chất của vạn vật thì mới thông hiểu và biết được vận mệnh tự nhiên. Cho nên [U]MINH ở đây chính là nghĩa của Minh Triết là lý giải thấu triệt minh nhiên cho mọi sự vật[/U] nên không hề bị hạn cục, ứ đọng hay bế tắc, mà trái lại được Thông Hội vào Nhất Thể. Do đó tiền nhân mới nói [B][I]"nhất lý Thông, vạn lý Minh"[/I][/B], và Lý đó chính là Lý Thái Cực, cho nên từ đó mới có tiếng [B]"thông minh"[/B] là nghĩa phải Thông với thiên địa vũ trụ vạn vật Nhất Thể, thì mới có thể Minh biện tức là mới phân biệt được đâu đúng đâu sai. Nên [B]Minh[/B] còn có nghĩa là [B]Minh Minh Đức[/B], tức là làm sáng tỏ cái đức [B]Nhân[/B] là cái [U]Đức với nghĩa Linh Lực, Linh Quang của Thiên Địa còn gọi là Chỉ Trời Chỉ Đất giao hội nơi mình[/U], nên mình mới được gọi là (dân) [B]"Giao Chỉ"[/B]. Chứ không như một trí thức nào đó đã viết trong [I]"Thư tâm tình với nhà văn Trần Mạnh Hảo" [/I]rằng : [I]"Tôi và cả triệu người Việt Nam đã trở thành công dân Hoa Kỳ lâu rồi mà đâu có ai mất bản sắc Việt Nam đâu!? Nếu sự thể đó xảy ra thì giấc mơ hồi hương của tôi không còn xa vời nữa. Xin Ơn Trên phù hộ để chính phủ Hoa Kỳ chấp nhận lời đề nghị của ông Cụ, để nhân dân Việt Nam được mang quốc tịch Hoa Kỳ thì không còn bị cơn ác mộng Giao Chỉ Quận ám ảnh. [B]Tôi thù ghét nhất cái tên Giao Chỉ.[/B] "[/I], như vậy chứng tỏ người đó là một kẻ vong bản (mất gốc) và vong thân vì không biết mình là ai, thì còn biết được gì để nói, nên mới đi nói bậy một cách mâu thuẩn là [I]"đâu có ai mất bản sắc Việt Nam đâu!?"[/I] mà lại [I][B]"thù ghét nhất cái tên Giao Chỉ"[/B][/I] ??!

Tương tự, ngày nay thiên hạ chỉ có hiểu nghĩa "thông minh" theo kiểu học giỏi hay khôn lanh và đi đo thông minh với hệ số "IQ" (intelligent quotient), thì rõ là không hiểu tại sao Thông và chẳng biết Minh là gì ! Cho nên :

[I]"So với luận lý bất kể thứ nào dù là tối tân thì Tâm Tư cũng đều hơn hẳn được hai chiều kích nữa, một là lý nhưng hai là xả bớt lý trí để rồi đôn hậu tình người, [B]để đến lúc tình thâm thì Văn sẽ Minh[/B]. Văn Minh như vậy không hiểu về máy móc cơ khí khách quan, nhưng hiểu về nội tâm, [U]nên Văn Minh cũng là Văn Đạo[/U], tức nhận ra con người ngoài chiều kích tiểu ngã hạn hẹp chịu điều kiện của không gian thời gian, còn có một đời sống vô biên. Triêu Văn Đạo là nói lên lúc con người tiểu ngã được hớp vào dòng sống tâm linh man mác đó để cùng rung một nhịp với vạn vật trong vũ trụ.
Bởi tinh vi nên giàu khả năng cảm kích tâm hồn làm rung lên những tần số siêu linh khả dĩ giao tiếp được với thần linh, làm phát hiện lên tính cách hốt nhiên thần khải. [B]"Tình thâm nhi văn minh"[/B] khi tình được lay chuyển đến gốc rễ thì sáng láng tia lên, huy hoàng và lóng lánh : "vạn vật tịnh dục" đâu ra đó không có hại nhau."[/I] (Kim-Định/Tâm Tư)

Hy vọng những gì tôi đã viết ra trong khuôn khổ giới hạn của bài này là một tia sáng để soi cho bạn trên bước đường đi tìm "văn minh" cho đúng nghĩa. Vì VĂN MINH với VĂN HÓA viết Hoa cũng có nghĩa tương tự như nhau và nghĩa đó chính là VĂN ĐẠO. Nên để kết luận bài viết này tôi xin mượn lại câu nói của tiền nhân thánh hiền sau đây để cầu mong cho bạn biết Tâm Tư, có nghĩa là biết [B]"trầm tư mặc tưởng để suy nghĩ Đạo lý đặng ghi nhớ trong lòng, để học Đạo mà không biết chán, dạy người mà không biết mệt mỏi ; vậy nên tự hỏi mình là ba điều đó có đủ nơi ta chưa ?"[/B] [I](Mạc nhi chí chi, học nhi bất yếm, hối nhơn bất quyện ; hà hữu ư ngã tai ? LN.IV.2)[/I]


Viết xong ngày 1 tháng 12 năm 2010.
(tức 26 tháng 10 năm Canh Dần)

Nguyễn Sơn Hà.