Xuân về nhớ hội Bài Chòi

[URL="http://vanhien.com.vn/sankhau/sankhaumientrung/detail.php?ID=9494"][B][CENTER]Xuân về nhớ hội Bài Chòi[/CENTER][/B][/URL]

Từ hơn nữa thế kỷ nay [URL="http://vanhien.com.vn/sankhau/sankhaumientrung/detail.php?ID=9494"]bài chòi[/URL] đã trở thành trò chơi dân gian phổ biến trong ngày tết của các tỉnh miền Trung nói chung và Quảng Nam nói riêng. Sáng mồng một, khi sương chưa kịp tan, chỉ mới nghe tiếng trống rộn ràng đầu đình là đã thấy nhiều nhóm người kéo nhau đến, tranh thủ tìm cho mình chỗ ngồi trong chòi lá, nói cười tíu tít chờ giờ vào hội.

[CENTER][URL="http://vanhien.com.vn/sankhau/sankhaumientrung/detail.php?ID=9494"][IMG]http://images.yume.vn/buzz/20110912/quang-nam-hoi-bai-choi.jpg[/IMG][/URL][/CENTER]

[B]Trong dân gian vẫn còn câu thơ :[/B]

[CENTER]"Rủ nhau đi đánh bài chòi
Để con nó khóc, mà lòi rún ra”[/CENTER]

để thể hiện niềm say mê loại hình trò chơi dân gian này của người lao động.

[CENTER][URL="http://vanhien.com.vn/docbaodumban/"][IMG]http://vanhien.com.vn/upload/San%20Khau%20Mien%20Trung/bai-choi-5.jpg[/IMG][/URL]
[/CENTER]
Ngày xưa, chỉ độ trung tuần tháng chạp là đã thấy các cụ cao niên trong làng chẻ tre, bện lá dừa trang trí nhà chòi ở đình làng. Rồi vót 39 nan tre mỏng, xắp hình những quân bài dán lên trên. Nhìn sân đình bỗng dưng khác hẳn với chín chòi tranh chia thành hai bên, mỗi bên bốn chòi con và một chòi cái nằm ở trung tâm dành cho các vị chức sắc.

Ngày mồng một, trai gái trong làng gọi nhau í ới, bước chân nhanh theo tiếng trống dục tới hội làng. Sau phần lễ cúng đầu năm là phần hội. Mỗi người tìm cho mình một chỗ ngồi hợp ý trong chòi tranh, mua thẻ ngồi nghe anh Hiệu hô bài. Anh Hiệu sẽ rút thăm tre có ghi quân cờ và hô một câu hát liên quan đến tên quân bài. Người ngồi trong chòi lắng nghe, nếu anh hô đúng tên ba quân cờ ghi trên thẻ tre của mình thì sẽ được nhận cờ để đổi quà.

Chơi [URL="http://vanhien.com.vn/sankhau/sankhaumientrung/detail.php?ID=9494"]bài chòi[/URL] cũng có thắng thua, nhưng đó không phải là nguyên nhân khiến bài chòi thu hút nhiều thế hệ như vậy. Nguyên nhân chính là cái hài hước tài tình của anh Hiệu với những lời hô lắc léo thông minh làm người nghe cười nghiêng ngã.

Những câu hát « thai chòi » thông thường được rút ra từ chuyện xưa tích cũ như Lục Vân Tiên, Thoại Khanh Châu Tuấn, Phạm Công Cúc Hoa…hay câu hò vè dân gian về cuộc sống lao động, tình yêu đôi lứa, tình quê hương đất nước. Mỗi câu mang một sắc thái riêng thấm đẫm tính giáo dục nhân văn. Lúc này vai trò của anh Hiệu mới thật quan trọng. Anh vừa là người hô xướng, vừa là hề diễn biến hóa khôn lường trong từng câu thai chòi.

[B]Lúc giận dữ:[/B]
[CENTER]
“Một hai bậu nói rằng không
Dấu chân ai đứng bờ sông hai người”[/CENTER]

[B]Khi lại tiếu táo:[/B]

[CENTER]“Chầu rầy đã có trăng non
Để anh lên xuống có con em bồng”
[/CENTER]
[B]Hay nhếch mép mỉa mai:[/B]

[CENTER]“Đi đâu mang sách đi hoài
Cử nhân không thấy tú tài cũng không”

[URL="http://vanhien.com.vn/sankhau/sankhaumientrung/detail.php?ID=9494"][IMG]http://vanhien.com.vn/upload/San%20Khau%20Mien%20Trung/bai-choi-3.jpg[/IMG]
Nghệ sĩ Lương Đáng[/URL][/CENTER]

Cái tài của anh là nhập vai linh hoạt, lôi cuốn người nghe, nhìn bằng cả sự chuyển động của nét mặt lẫn động tác. Các chòi con cứ thế bị mê hoặc hết ván này sang ván khác, cuộc chơi kéo dài từ sớm đến tối, từ đầu năm đến hết tháng giêng.

Ngày nay, cuộc sống hối hả, ngày hội đình làng chỉ còn thấy tài xỉu, bầu cua, lô tô với người chen nhau lố nhố. Các cụ già cũng chẳng buồn ra đình làm quản trò. Lớp trẻ nhỏ lớn lên không còn biết cái thú của bài chòi. Sau nhiều năm, loại hình trò chơi dân gian này dường như cũng dần mai một như những loại hình dân gian khác.

Vài năm gần đây cũng có một số địa phương tổ chức lại trò chơi này, nhưng đâu đó đã có phần thay đổi ít nhiều. Phần lớn các nghệ nhân giỏi đã không còn, những câu thai chòi đầy sức quyến rũ một thời cũng thất thoát, không được lưu truyền đầy đủ. Anh Hiệu không còn tài ứng biến năng nổ mà chỉ hô theo lời viết sẵn. Thiếu chất hài gây cười đó là làm hụt mất tinh túy của trò chơi. Vì suy cho cùng, bài chòi kéo người chơi đến cùng vui cùng tham dự cũng là nhờ biết làm người ta cười, giúp người ta xua đi những buồn phiền năm cũ để chào đón năm mới nhiều may mắn hơn.

Cũng có một số tín hiệu đáng mừng trong việc khôi phục trò chơi dân gian này. Nhiều đoàn hát bài chòi chuyên nghiệp đã được hình thành khắp các tỉnh Nam Trung Bộ, từ Quảng Nam – Đà Nẵng đến Bình Định, Khánh Hoà và Thuận Hải (Đoàn ca kịch Thuận Hải là tiền thân Đoàn Bài chòi LK5), ngoài ra còn có các đoàn hoặc đội bài chòi ở Quân khu 5 và ở một số địa phương khác. Nghệ thuật bài chòi đã không bị lép vế trong bất kỳ cuộc liên hoan, hội diễn sân khấu chuyên nghiệp nào. Năm 2011, liên hoan chuyên ngành bài chòi đầu tiên cũng đã được tổ chức.
Từ những tín hiệu đó, hy vọng rằng loại hình trò chơi dân gian truyền thống này sẽ phát triển lên thành loại hình nghệ thuật được cả nước biết đến. Những câu thai chòi đầy tính triết lý, giáo dục sẽ lại được các anh Hiệu hô vang trong đình làng mỗi dịp xuân về.

[COLOR="#A9A9A9"]
[RIGHT]Nguồn [URL="http://vanhien.com.vn/docbaodumban/"]vanhien.com.vn[/URL][/RIGHT][/COLOR]