1.000 năm Thăng Long–Hà Nội: thi nhau xài tiền và phá!
[IMG1]http://www.rfa.org/vietnamese/programs/ReadingBlogs/New-scandals-related-to-the-Thang-Long-millennium-festival-NhHien-09142010221140.html/tuong-LyThaiTo200.jpg[/IMG1]Từ khi Hà Nội bắt đầu chuẩn bị cho đại lễ 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội cho đến nay, đă có quá nhiều lời ra tiếng vào từ người dân trước những dự án xa xỉ, hoang phí không cần thiết, thậm chí phản thẩm mỹ, phản văn hóa.
Gần đây lại thêm hàng loạt công tŕnh văn hóa nghệ thuật đang khiến dư luận sôi sục, bất b́nh, phẫn nộ.
[B] Bộ phim nô dịch về văn hóa[/B]
Trước hết là về bộ phim truyền h́nh nhiều tập “Lư Công Uẩn - đường đến thành Thăng Long” do công ty cổ phần truyền thông Trường Thành sản xuất. Theo báo Người lao động,“Được biết, sau khi xem toàn bộ 19 tập phim, cảm nhận chung của phần lớn các thành viên trong hội đồng là “yếu tố Trung Hoa rơ quá”. Điều này hoàn toàn dễ hiểu bởi v́,“Kịch bản được viết bởi một “tay ngang”- ông Trịnh Văn Sơn - sau đó được nhà biên kịch Trung Quốc Kha Chung Ḥa - tác giả kịch bản của những bộ phim nổi tiếng: Vơ Tắc Thiên, Vương triều Ung Chính - “chuốt lại”.
Bộ phim được thực hiện với kinh phí khoảng trên 100 tỉ đồng; ê kíp làm phim (phía nước ngoài) là những gương mặt dày dạn kinh nghiệm phim trường ở Trung Quốc: Đạo diễn Cận Đức Mậu - đạo diễn phim Tuổi trẻ Bao Thanh Thiên, Đại Tống khai quốc và đạo diễn Triệu Lôi; các chuyên gia hóa trang Trung Quốc; thuê trường quay Hoành Điếm Trung Quốc; thuê Trung Quốc may gần 700 bộ trang phục cổ; thuê diễn viên đóng thế của Trung Quốc và hàng trăm diễn viên quần chúng người Trung Quốc...”.
Chỉ cần xem trailer của bộ phim được phát tán rộng răi trên mạng, ai cũng phải nghĩ rằng đây là phim Tàu lồng tiếng Việt. Đó cũng là nhận xét của nhà thơ Đỗ Trung Quân khi trả lời báo Pháp luật: “Tôi nói rằng Lư Công Uẩn – Đường tới thành Thăng Long là “phim Trung Quốc nói tiếng Việt” hoặc “phim Trung Quốc không cần phụ đề”. Giáo sư Nguyễn Đăng Hưng: “Mới xem qua thôi mà tôi đă thấy hăi, nếu không nói kinh hoàng!
Từ trang phục cho đến cảnh quan, từ áo măo cho đến búi tóc, h́nh ảnh toát ra cho ta thấy: Đây là một phim Trung Quốc; chẳng khác ǵ những phim lịch sử Trung Quốc khác mà đông đảo người Việt Nam quen xem.
Lời b́nh nhắc nhở diễn viên là người Việt Nam, nhưng bất cứ ai chưa thấy họ trên phim Việt Nam, đều nghĩ ngay họ là người Tàu, chỉ trừ cô gái và chiếc áo tứ thân.
Chi tiết nhỏ này không thể cứu văn được tính bao trùm của bản sắc Trung Quốc!” Nỗi thất vọng, phẫn nộ của mọi người trước hết là v́ số tiền khá lớn đă bỏ ra cũng như danh sách những người phía Việt Nam tham gia trong quá tŕnh làm phim, đều là những người có tên tuổi. Trong bài “Một bộ phim lai căng” giáo sư Nguyễn Văn Tuấn viết:
“Nội dung bộ phim nói về thân thế và sự nghiệp vua Lư Thái Tổ (Lư Công Uẩn), người khai sinh ra kinh thành Thăng Long. Phim c̣n thuật lại sự kiện dời đô từ Hoa Lư ra Thăng Long từ 1.000 năm trước. Một phim như thế, chúng ta ḱ vọng thưởng thức một phim hàm chứa chất sử liệu rất cao, phim sẽ cho chúng ta một cơ hội t́m lại cổ sử, sống lại một thời đại tương đối thanh b́nh và có thể nói là cực thịnh nhất trong lịch sử nước nhà.
Chúng ta cũng ḱ vọng rằng những người làm phim có kiến thức sử tốt, có thái độ kính trọng tiền nhân, và thể hiện bằng cách phục dựng lại những t́nh tiết một cách trân trọng. Nh́n qua danh sách người làm phim thấy họ có bằng cấp đầy ḿnh: nào là nhà phê b́nh nghệ thuật hàng đầu Việt Nam Phan Cẩm Thượng, giáo sư tiến sĩ Đoàn Thị T́nh, hoạ sĩ Phạm Xuân Hải. Trung tâm Đào tạo Công Nghệ Thông Tin HBC Việt Nam chịu trách nhiệm về phần thiết kế bối cảnh và chuẩn bị trang phục cho diễn viên…”
[B] Bôi bác lịch sử[/B]
Cái đau xót lớn hơn là sự vô ư thức (hay cố t́nh) bôi bác lịch sử, là sự tự nguyện nô dịch về mặt văn hóa của những người làm phim.
Blog của Tiến sĩ Nguyễn Xuân Diện đăng ư kiến của Thiếu tướng Nguyễn Trọng Vĩnh: “Thật không thể được! Nếu tôi là Bộ trưởng Bộ Văn hóa Thể thao Du lịch, tôi sẽ cấm chiếu bộ phim này trên toàn cơi Việt Nam, bất kể trên truyền h́nh hay rạp".
Giáo sư Nguyễn Đăng Hưng: “Từ chỗ vô văn hóa đến chỗ văn hóa nô dịch chỉ là khoảng cách những bước đi nhỏ... Phim nhắc đến trên đây là một trong những bước đi ấy. Vô văn hóa mà làm văn hóa th́ chỉ là người đào mồ chôn văn hóa đích thực!
Mà mất văn hóa là mất hết, than ôi! Một ngh́n năm Thăng Long, một ngh́n năm văn hóa dân tộc, ai sẽ chịu trách nhiệm cho những tổn thương này?”
Trang blog Gốc Sậy th́ dẫn lời tiến sĩ Nguyễn Hồng Kiên: “Điện ảnh Việt Nam, những người quản lư ngành văn hóa Việt Nam đă và đang làm 1 việc “vô tiền khoáng hậu”: Làm phim về lịch sử dân tộc ḿnh bằng những bối cảnh của đất nước khác. Mà quốc gia ấy, trong thời ấy và ngay cả bây giờ ‘không bao giờ muốn chúng ta bảo tồn được bản sắc của ḿnh’. … đau đớn là việc “tự chuyển hóa” này đang được thực hiện một cách chủ động…”
Từ bộ phim này, nghĩ rộng ra những vấn đề khác, giáo sư Nguyễn Văn Tuấn than thở: “Chưa bao giờ Việt Nam chịu ảnh hưởng Trung Quốc sâu đậm như hiện nay…
Chẳng lẽ 1000 năm ṛng ră chưa đủ để chúng ta trưởng thành, để chúng ta thoát khỏi ách thống trị văn hóa của Trung Quốc? Tại sao Nhật và Hàn Quốc thoát khỏi ảnh hưởng của Trung Quốc, c̣n ta th́ không? Thật ra, có lẽ câu hỏi là: chưa thoát hay chưa muốn thoát?”
Bộ phim đă bị Hội đồng duyệt phim quốc gia quyết định hoăn phát sóng cho đến khi sửa chữa xong theo yêu cầu của hội đồng, mà ai ở trong nghề đểu biết đây là một việc làm rất khó, rất mất thời gian và chuyện “Việt hóa” trở lại bộ phim này hầu như không thể làm được, trừ phi vứt hết quay lại c̣n dễ hơn. Điều này lẽ ra sẽ không phải xảy ra nếu như bộ phim được giám sát kỹ ngay từ khâu kịch bản ban đầu.
Trang Dân báo đưa thêm một thông tin đáng chú ư khác: “Bộ phim lai căng “Đường đến thành Thăng Long” – Đài truyền h́nh VN góp vốn 10 tỷ đồng?”: “Dân Làm Báo nhận được thông tin từ một bạn tỏ ra khá am hiểu chuyện nội bộ ở Đài Truyền h́nh VN, bạn đọc có nick “Dân VTV nói” cho biết : Trong dự án phim Lư Công Uẩn – Đường đến thành Thăng Long, đài truyền h́nh VN có góp vốn 10 tỷ đồng từ tiền ngân sách nhà nước …
Nay phim đứng trước nguy cơ thất bại hoàn toàn như góp ư của vị lănh đạo Đài lúc ban đầu, không biết 10 tỷ đồng này sẽ ra sao? Và ai sẽ chịu trách nhiệm về quyết định đầu tư này???
Bộ phim thứ hai, là phim nhựa “Khát vọng Thăng Long” (tên ban đầu là Chiếu dời đô) chưa ra mắt, nhưng có khả năng cũng sẽ lai căng ít nhiều v́ cũng thuê trường quay của Trung Quốc. C̣n nhớ bộ phim này từ khi c̣n là kịch bản nằm trên giấy đă đủ thứ chuyện lùm xùm tranh căi về kịch bản, rồi ai là đạo diễn, đơn vị đầu tư, nhà sản xuất…Ngay từ hồi đó, dư luận đă choáng với con số 200 tỷ đồng được Hăng phim Truyện VN, đơn vị được đặt hàng sản xuất bộ phim truyện nhựa Thái tổ Lư Công Uẩn gửi cho Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch. Một con số đáng giật ḿnh trong hoàn cảnh sản xuất và phát hành phim VN hiện nay. Nhiều người tỏ ra lo ngại: bỏ ra 200 tỷ đồng liệu bộ phim ra đời trong tương lai có xứng với “đồng tiền bát gạo”?
Tổng thư kư hội khoa học lịch sử VN Dương Trung Quốc trong bài trả lời báo Người lao động ngày 26.3.2008 đă cho rằng phim về Lư Công Uẩn là thiếu tính khả thi v́ sự khó khăn về sử liệu thời kỳ này cho đến trang phục, đạo cụ, bối cảnh v.v…
Thế nhưng người ta vẫn làm và nay theo báo Thể thao văn hóa “Khát Vọng Thăng Long - Phim chưa ra mắt đă có thể bị kiện?” về vấn đề kịch bản, người tuyên bố kiện công ty Kỷ Nguyên Sáng là nhà văn-nhà báo Phạm Tường Vân, với lư do công ty này không giải quyết những quyền lợi của chị để đi đến thanh lư hợp đồng thuê viết kịch bản, chưa kể bộ phim có thể sẽ sử dụng ít nhiều nội dung kịch bản chị đă viết. Xem ra, phía sau hậu trường bộ phim này c̣n lắm chuyện mà chất lượng của bộ phim th́ hăy c̣n…đợi đấy!
[B] Những chương tŕnh nghệ thuật tốn kém[/B]
Báo chí đưa tin, trong 10 ngày đại lễ sẽ có nhiều chương tŕnh nghệ thuật được tổ chức hàng ngày tại các địa điểm khác nhau. Nh́n qua nội dung chương tŕnh có nhiều điều dễ khiến người dân có cảm giác phô trương, lố lăng mà blogger Gốc Sậy đă vạch ra trong bài “Bát man tấn công đại lễ 1000 năm Thăng Long-Hà nội”, c̣n cách đưa tin của một số báo, ngay cả báo điện tử Chính phủ nước CHXHCNVN thậm chí có những chi tiết không chính xác, ví dụ như chi tiết:
“…Đặc biệt, phần âm nhạc với sự chỉ đạo của Nhạc sỹ Thế Việt sẽ có nhiều tiết mục đặc sắc như: màn hoà tấu trống hội, nhạc nước theo nghi thức cung đ́nh, nhạc đăng đàn, nhạc múa “lục cúng hoa đăng”, nhạc “Bát man tấn công”…”Blogger Gốc Sậy:
“May nhờ đọc tin Gấp rút các chương tŕnh nghệ thuật mừng Đại lễ của Vietnamplus.vn (08/09/2010) tôi mới hiểu”… là nhạc “Bát man tấn cống.” “Té ra là TIẾN CÚNG (tấn cống).
Và không phải là Người Dơi Batman mà là 8 (tộc) man di.”
Nhà báo, blogger Đào Tuấn nói rơ: “Theo GS Trần Văn Khê: Bát man tấn cống thuộc “Bát ngự”, gồm 8 bài được sáng tác để nghinh giá lúc vua Thành Thái vào Nam . …Về bài Bắc Man tấn cống có chút dị biệt trong cách gọi. GS Lê Văn Tiếng trong quyền Cầm ca Tân điệu và Trần Hữu Trang gọi là Bát man tấn cống. Theo thiển ư th́ bát man đúng hơn v́ đó là chỉ 8 người thuộc về dân tộc man di mọi rợ phía Nam, người Trung Quốc hay dung chữ Nam man.” Tác giả nhận xét: “C̣n hai chục ngày nữa là đến lễ thượng thọ cho Thăng Long ngàn tuổi. Không biết khi 1000 chiếc trống đồng cùng được gơ th́ dân t́nh sẽ ngơ ngác náo loạn thế nào. Chả phải là trống ngũ liên chỉ được gơ đập khi thủy hỏa đạo tặc xảy ra đó sao. Hay là những nhà tổ chức đang chứng tỏ sự “rợ” của ḿnh cho ḥa hợp khi bản “bát man tấn cống” cất lên hoan hỉ trong dịp đại lễ.”
Blogger Thanh Chung th́ băn khoăn trước cái tin trên báo Lao Động về chương tŕnh “1 vạn người cùng nhảy múa trong dịp Đại lễ”, do Sở VH-TT&DL Hà Nội kết hợp cùng Hội nghệ sĩ múa Hà Nội tổ chức. “Nhẩm tính, chỉ riêng 10 ngàn bộ trang phục cho những người tham gia cũng ngốn hết vài trăm triệu. Mặc xong một lần lại cho vào kho, đợi thêm một ngàn năm nữa.” Rồi c̣n tiền cho các vũ công, biên đạo múa, tiền luyện tập cho 10 ngàn người không chuyên trở thành diễn viên đường phố, tiền ghép nhạc, tổng diễn tập v.v… “nếu chỉ huy động chừng một phần ba hoặc môt phần năm trong con số dự kiến th́ cũng đă rất hoành tráng. Lại c̣n tiết kiệm được tiền đóng thuế của dân.” …
Tác giả kết luận: “Giá như trong kỳ họp lần tới, các vị đại biểu Quốc hội yêu cầu Chính phủ công khai báo cáo toàn bộ chi phí cho Đại lễ 1000 Thăng Long. “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”, việc ǵ cũng dân, chỉ mỗi việc “ăn chia” là dành riêng cho những “đầy tớ nhân dân đă bị lộ”. Tổ chức cho một vạn người xuống đường nhảy múa mà độc giả như bị… đánh úp. C̣n gần một tháng liệu có kịp không? Hay Sở VH – TT&DL Hà Nội rút kinh nghiệm dự án “Cổng chào”, “lắm thầy thối ma” - Tiền đă được duyệt chi mà không sao chi được. Miếng ăn đă đến miệng, lần này quyết giữ. Cứ lẳng lặng mà... tiêu.”
[B] Con đường gốm sứ… đầy vết nứt, vỡ [/B]
Một công tŕnh lớn khác rất được mọi người kỳ vọng là “Con Đường Gốm Sứ”, một bức tranh tường quá khổ dài gần 4 km, được khởi công từ năm 2008, nay mới bị dư luận khám phá là có nhiều vết nứt, chỗ vỡ, bong tróc. Theo báo Vietnam Net: “Các bức tranh trên dự án ‘Con đường gốm sứ’ (Hà Nội) đă xuất hiện một số vết nứt, có vết ngắn vài gang tay, có vết dài hàng mét; ngoài ra c̣n một số mảng vỡ nhỏ. Nếu đi lướt qua th́ trông không rơ, nhưng đứng lại quan sát th́ thấy như ‘hạt sạn trong bát cơm”. Các báo khác cũng đồng loạt đưa tin về công tŕnh dự kiến sẽ được nhận bằng kỷ lục Guiness thế giới nhưng chưa khánh thành đă nứt này.
Báo VNExpress dẫn lời một số nhà sử học, nghệ sĩ, họa sĩ cảnh báo công tŕnh này có thể trở thành một thứ “rác văn hóa” do sự xâm lấn của tính thương mại trong một công tŕnh văn hóa, sự thiếu thống nhất, đồng bộ về nội dung, chủ đề và không có thiết kế tổng thể… Thậm chí, như nhận xét của họa sĩ Trần Lương “đây là công tŕnh "không thể sửa chữa được về mặt nghệ thuật, mà chỉ khắc phục được phần nào đó về tính lịch sử". "Dự án đă hỏng từ gốc, nên tốt nhất là dỡ đi làm lại, biến nó thành một tác phẩm nghệ thuật cộng đồng đúng nghĩa...”
Có cảm giác như công tŕnh, dự án nào cũng cố đấm ăn xôi làm cho bằng được, như thể đại lễ 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội này quả là một cơ hội …ngàn năm mới có một lần để người ta đua nhau xài tiền chùa của nhà nước (tức tiền thuế của nhân dân) hoặc kiếm tiền (nếu là dự án của tư nhân, hay kêu gọi vốn từ xă hội)… chẳng cần bận tâm đến chất lượng, giá trị văn hóa lịch sử… Trong lúc đất nước c̣n nghèo, nhân dân c̣n bao nhiêu thứ cần kíp hơn, ngay chính Hà Nội cũng c̣n bao nhiêu thứ quan trọng hơn phải giải quyết từ giao thông, môi trường, hạ tầng cơ sở… thay v́ những công tŕnh, dự án hoang phí giá trị th́ ít mà phá hoại th́ nhiều này!
* Source: [url]http://www.rfa.org/vietnamese/programs/ReadingBlogs/New-scandals-related-to-the-Thang-Long-millennium-festival-NhHien-09142010221140.html[/url]
