Thơ Đường: Phong Kiều dạ bạc

Phong Kiều dạ bạc là bài thơ rất nổi tiếng của Trương Kế (张继 Zhang Jì), tác giả sống vào khoảng trước sau năm 756- đời vua Đường Túc Tông. Trương Kế tự là Ý Tôn, từng thi đậu tiến sĩ và làm quan trong triều với chức vụ Tự bộ viên ngoại lang, về sau bị đổi ra Hồng Châu coi việc tài phú và mất tại đây. Sinh thời, ông là người học rộng, thích đàm đạo và bàn bạc văn chương, thế sự... đặc biệt rất thích làm thơ.
Nguyên tác bài thơ Phong Kiều dạ bạc sau này đã được Khang Hữu Vi đời nhà Thanh khắc trên tấm bia lớn dựng trong chùa Hàn San để cho người đời sau qua đây thưởng lãm.
[B][CENTER][COLOR="blue"]Nguyên bản chữ Hán:[/COLOR][/CENTER][/B]
[B][COLOR="red"][CENTER]楓橋夜泊
月落烏啼霜滿天
江楓魚火對愁眠
姑蘇城外寒山寺
夜半鐘聲到客船[/CENTER][/COLOR][/B]
[B][COLOR="blue"][CENTER]Phiên âm Hán-Việt: [/CENTER][/COLOR][/B]
[B][CENTER][COLOR="red"]Phong Kiều dạ bạc
Nguyệt lạc ô đề sương mãn thiên
Giang phong ngư hỏa đối sầu miên
Cô Tô (1) thành ngoại Hàn San tự (2)
Dạ bán chung thanh đáo khách thuyền[/COLOR][/CENTER][/B]
[B][CENTER][COLOR="blue"]Bản dịch tiếng Việt của Nguyễn Hàm Ninh[/COLOR][/CENTER][/B]
[B][CENTER][COLOR="red"]Đỗ thuyền đêm ở bến Phong Kiều
Trăng tà chiếc quạ kêu sương
Lửa chài cây bến sầu vương giấc hồ
Thuyền ai đậu bến Cô Tô
Nửa đêm nghe tiếng chuông chùa Hàn San[/COLOR][/CENTER][/B]
[B][CENTER][COLOR="blue"]Bản dịch của Tản Đà[/COLOR][/CENTER][/B]
[B][CENTER][COLOR="red"]Quạ kêu, trăng lặn, sương rơi
Lửa chài, cây bãi, đối người nằm co
Con thuyền đậu bến Cô Tô
Nửa đêm nghe tiếng chuông chùa Hàn San[/COLOR][/CENTER][/B]
[B][CENTER][COLOR="blue"]Bản dịch Tiếng Việt của Hồ Tiểu Tà[/COLOR][/CENTER][/B]
[B][CENTER][COLOR="red"]Neo thuyền bến Phong Kiều
Trăng tản, quạ rền, sương lãng đãng.
Bàng-sông, lửa-cá đối nghiêng sầu.
Nửa đêm đỗ thuyền nghe chuông vọng,
Cô Tô chùa cổ một Hàn Sơn.[/COLOR][/CENTER][/B]
[B][COLOR="blue"]Lời bình[/COLOR][/B]
"Phong Kiều dạ bạc" là một bài thất ngôn tứ tuyệt hàm súc, dễ hiểu, với nhiều địa danh đầy sức gợi cảm như Cô Tô- gắn với hình ảnh về người đẹp Tây Thi, Hàn San là ngôi chùa có nhiều vị sư nổi tiếng một thời và nhiều giai thoại, điển tích... nên thường có các cách giải thích khác nhau về một vài tình tiết khi chuyển ngữ. Tuy nhiên vẻ đẹp thống nhất từ hình tượng bài thơ thì các dịch giả từ Tản Đà, Nguyễn Hàm Ninh, Trần Trọng Kim, Trần Trọng San, Ngô Tất Tố v.v. cũng như các dịch giả khác sau này đều có điểm tương đồng trong cách cảm nhận.

Bài thơ là nỗi buồn của Trương Kế gửi gắm trong một tiếng quạ kêu thảng thốt, lẻ loi trong đêm và cái nỗi sầu len vào giấc ngủ chập chờn của hàng cây phong đối diện với ánh lửa chài. Hai câu thơ tả thực mà không thực, nó hấp dẫn người đọc ở cái vẻ hư ảo của nó. Nhưng ‎ý thơ dường như không khớp nhau vì khi trăng lặn (nguyệt lạc), tức đã gần sáng, mà gần sáng (khác với nửa đêm - bán dạ) thì còn ai thức mà thỉnh chuông nữa. Tác giả viết những câu thơ trong chập chờn nửa tỉnh nửa mơ, gần sáng mà cứ tưởng nửa đêm. Đó là nỗi buồn của một người bị chuyển đi xa, nó giống như nỗi buồn của Bạch Cư Dị lúc về Giang Châu, luôn làm tác giả chìm vào trong ảo ảnh.

Tiếng chuông đến từ chùa Hàn San, nơi có hai vị sư Hàn San và Thập Đắc nổi tiếng uyên thâm đạo học thời bấy giờ, ở ngoại thành Cô Tô, đến làm khách của tác giả cũng giống như là tiếng chuông ảo. Câu thơ hay trong cái mơ màng hư ảo đó. Lấy một cái "giả thực" của ngoại cảnh để thể hiện một cái "đích thực" của tâm trạng là một đặc sắc nghệ thuật mà các tác giả cổ điển hay dùng.

[I][COLOR="blue"]Chú Thích: [/COLOR][/I](1) Cô Tô là tên gọi cũ của thành phố Tô Châu ngày nay, nằm
ở hạ lưu sông Dương Tử. Thành Cô Tô được xây dựng bởi Ngô Vương Phù Sai dành để tặng cho người đẹp Tây Thi.
(2) Chùa Hàn San nằm ngoài cổng Tây Xương thành cổ Cô Tô

[I][COLOR="blue"]VP-Sưu tầm từ Net[/COLOR][/I]

[sửa] Một số ý kiến liên quan
Một số tranh cãi trong giới thi sĩ xoay quanh hai câu thơ đầu về các từ như "ô đề", "sầu miên". Có người cho rằng phải hiểu hai từ trên như là hai địa danh là Ô Đề và Sầu Miên, nhưng nếu hiểu như vậy thì giá trị nghệ thuật của bài thơ giảm đi đáng kể, ngoài ra chưa có chứng cứ gì chứng tỏ ở khu vực này đã từng tồn tại các địa danh như vậy. Câu kết cũng bị tranh luận nhiều, do một số người cho rằng các chùa (gần như) không đánh chuông vào nửa đêm, ngoài ra nó còn mâu thuẫn với câu đề là Nguyệt lạc ô đề sương mãn thiên đã hàm ý trời gần sáng. Tuy nhiên, trong thơ ca, sự phá cách là một điều hết sức tự nhiên. Âu Dương Tu thì cho rằng: "Thi nhân tham cầu hảo cú nhi lý bất thông giả, diệc ngữ bệnh dã" (Nhà thơ vì muốn đặt câu cho hay nên lý không được thông, đó là một ngữ bệnh vậy). Sô Nghiêu trong quyển Đường thi tam bách thủ độc bản thì cho rằng: "Hậu nhân dĩ vi dạ bán vô chung thanh tương cấu bệnh, vị miễn xuy mao cầu tì" (Người đời sau lấy cớ nửa đêm không có tiếng chuông và cho là một ngữ bệnh, như thế thì chưa tránh khỏi cái thói bới lông tìm vết).

Nguồi : Internet

Theo thiển ý thì câu
Nguyệt lạc ô đề sương mãn thiên mà cứ cho là trời gần sáng không thôi thì thật là sai. Nguyệt lạc là lúc trăng sặp lặn là buổi sáng thì đúng rồi.
Còn ô đề là lúc chiều tà mặt trời quá xế óng là lúc trời gần tối rồi. Chuông chùa vẳng lên cả buổi sdáng và buổi tối ma ta gọi là hồi chuông Chiêu - Bìn minh, và mộ - bủôi tối, Trương kế nhận xét đúng quang cảnh thiên nhiên của bã sông lúc chập tối và mờ sáng thì có sương mờ bao phủ - Tâm hồn thi sĩ là ở chỗ này. Hi hi.
Thô thiển vài lời mua vui.

Nếu ai không tin thì cử thử lên thăm cầu Golden gate ở SAn Francisco mà xem, sương mù bao phủ cầu có khi gần trưa mới tan. Sương mù bao phủ trên sông, thi sĩ Vũ Hoàng Chượng gọi là "khói sóng" - Bên sông khói sóng cho buồn lòng ai -
CT

Cám ơn Bác CảThộn đã cho bạn đọc được thưởng lãm một trong nhưng bài thơ hay của thể thơ Đường

Bài thơ này cứ vang lên trong tôi trong những ngày đầu mới làm thơ Đường.

Ý tứ hồn thơ của bài này hôm nay sở không tôi xin làm một bài thơ đối lại nếu có gì không phải mong các bạn đọc xem như là một cố gắng của bản thân tôi để hoàn thiện thơ của mình

Tâm lạc trong mơ giấc mộng thiền
Thủy Phong Địa Hỏa màu khai thiên
Mười phương Bản Thiện thanh vang tiếng
Bừng tỉnh u mê chốn vọng xiềng

sở không