Đọc lại Tuần báo Phụ Nữ Tân Văn về vụ án đường Barbier
[B]Đọc lại Tuần báo Phụ Nữ Tân Văn về vụ án đường Barbier: Hai can phạm Tôn Đức Thắng và Phạm Văn Đồng[/B]
Tiến sĩ Nguyễn Văn Trần
Ngày 8 tháng 12 năm 1928, tại số 5, đường Barbier, Tân Định, Quận 1, Sài g̣n đă xảy ra một vụ án mạng gây xôn xao dư luận khắp Nam kỳ trong nhiều năm dài. Theo sự giải thích của nhà cầm quyền Pháp và báo chí lúc bấy giờ th́ đó là một vụ thanh toán nội bộ của một nhóm người trong hội kín làm cách mạng.
Báo chí mất nhiều ngày giờ tường thuật vụ án mạng nên về sau chỉ cần viết ngắn gọn mà ai cũng hiểu “Vụ án đường Barbier”.
Điều lạ là vụ án mạng với một người chết mà gây sôi nổi dư luận khắp xứ Nam kỳ và kéo dài suốt nhiều năm. V́ tính tàn bạo của án mạng hay v́ có nhiều người trong hội kín “Thanh Niên Cách mạng Đồng chí hội” liên can?
Ông Nguyễn Văn Nguyễn, thành viên của Thanh Niên Cách mạng Đồng chí hội và đảng viên Cộng sản Đông dương, có liên can tới vụ án, bị Ṭa án xử phạt 3 năm tù treo. Năm 1939, ông kể lại vụ án mạng này trong một quyển sách tựa là “Án mạng đường Barbier”.
Vụ án mạng mở đường vào Trung Ương đảng
Đường Barbier, sau 1955, đổi lại tên Việt Nam là đường Lư Trần Quán. Đó là một con đường nhỏ, hai bên là hai dăy phố ngói trệt, nằm gần chợ Tân Định.
Tuần báo Phụ nữ Tân văn theo dơi nội vụ từ khi vụ án mạng xảy ra ngày 8 tháng 12 năm 1928 cho tới khi Ṭa tuyên án kết thúc vụ án mạng tháng 6 năm 1930.
Mời bạn đọc lại một bản tin ngắn đăng trên Tuần báo Phụ nữ Tân văn số 14, xuất bản ngày 1 tháng 8 năm 1929 tại Sài G̣n, để thử so sánh với một bản tin ngắn của báo chí ngày nay. Tuy viết cách đây hơn 80 năm mà lời văn ngày nay, đọc lại, chúng ta hiểu được trọn vẹn và dễ dàng:
“Đào Xuân Mai là người bị t́nh nghi trong vụ ám sát ở đường Barbier ngày nọ, nằm trong khám lớn (Khám Chí Ḥa) có lẽ tới 10 tháng nay mà chưa thấy Ṭa xét hỏi ǵ tới, th́ mấy bữa trước nhịn đói không ăn uống ǵ hết.
Cứ theo tin các báo Tây ở đây th́ quan Bồi thẩm hết sức dụ dỗ, tra hỏi mà Đào Xuân Mai không nói ǵ cả, chỉ một mực nói rằng ḿnh không có dính dấp tới việc đó“.
Nhưng thực chất vụ giết người này là ǵ mà có tầm ảnh hưởng lớn như vậy?
Trong đêm mùng 8 rạng ngày 9 tháng 12 năm 1928 xảy ra một vụ giết người quá tàn bạo và dă man tại căn nhà số 5 đường Barbier, mà hung thủ là những người trong Phân bộ Thanh niên Cách mạng Đồng chí hội ở Nam kỳ. Nạn nhơn là Lê văn Phát, bí danh là Mỹ, Lang, bị đồng chí kết án tử h́nh v́ tội phản bội theo điều lệ của đảng “Lê văn Phát ve văn người chị em của chúng ta là Thị Nhứt”. Đó là tội phản bội. Và tội phản bội, theo điều lệ đảng, được các đồng chí của Phát giải thích: “Phát không gạt bỏ t́nh riêng để toàn tâm, toàn ư phục vụ cách mạng”. Ba đồng chí trẻ tuổi hơn hết trong tổ chức của Phát (23, 24 và 26 tuổi) thi hành bản án đă được Ṭa án Cách mạng phán quyết.
Tôn Đức Thắng, 40 tuổi, chủ tŕ Ṭa án v́ ông là Chủ tịch Kỳ bộ Thanh niên Cách mạng Đồng chí hội. Tôn Đức Thắng, năm 1969 kế nghiệp Hồ Chí Minh làm Chủ tịch nước, liên can vụ án mạng bị 20 năm tù khổ sai. Can phạm kế là Phạm văn Đồng, sau này làm Thủ tướng ở Hà Nội suốt 30 năm, lănh 10 năm cấm cố v́ tội “đồng ư bản án tử h́nh”. C̣n những người khác trong đó có những tên quen thuộc v́ sau này hoặc làm Ủy viên TW đảng cộng sản Hà Nội và nhơn viên Chánh phủ hoặc lănh đạo kháng chiến năm 1945 như Trần Huy Liệu, Nguyễn Duy Trinh, Nguyễn B́nh, Nguyễn Văn Nguyễn,… Riêng 4 tên ra tay giết Lê văn Phát là Trần Trương, Ngô Thiêm, Nguyễn Văn Thinh và Cô Nguyễn Trung Nguyệt. Chỉ có Trần Trương, Ngô Thiêm và Nguyễn Văn Thinh bị án tử h́nh về tội giết Lê Văn Phát. Những tội nhơn khác, sau khi lănh án tù, bị đưa ra Côn Đảo. Cô Nguyễn Trung Nguyệt bị giam ở Chí Ḥa v́ nữ tù nhơn được miễn bị đày ra Côn Đảo.
[B]Sau này, Phạm văn Đồng, một hôm nhân nhắc lại những ngày tù tội dưới chế độ thực dân Pháp, có nói “Nếu tụi Pháp mà đối xử với anh em cách mạng như chế độ tù tội của ta th́ chúng ta chắc chẳng c̣n mấy người được sống sót mà đưa cách mạng tới thành công ngày nay“.[/B]
Lê Văn Phát bị các đồng chí hành quyết, thi thể c̣n bị đốt, cắt, phá hủy để không thể nhận diện được, đem bỏ ra sau nhà số 5 đường Barbier.
Bản án thi hành xong, Ngô Thiêm đi qua Quảng Châu đem theo đầy đủ biên bản và phán quyết của Ṭa án Cách mạng để báo cáo với Tổng bộ Thanh niên Cách mạng Đồng chí hội. Sau vụ án giết Lê Văn Phát, Thanh niên Cách mạng Đồng chí hội ở Nam Kỳ bị Tây phá vỡ nên phải dẹp bỏ luôn. Đảng Cộng sản Đông Dương ra đời.
Ngay từ thời tiền thân của Đảng Cộng sản, những nguời sau đó trở thành cộng sản, đều lập thành tích bằng giết người, khủng bố để nhờ đó mà vào Trung ương đảng bằng cửa chính.
Vài nét về Tuần báo Phụ nữ Tân văn
Phụ nữ Tân văn là Tuần báo do Ông Nguyễn Đức Nhuận làm Chủ nhiệm, đặt trụ sở tại số 42, đường Catinat, sau năm 1955, đổi qua tên Việt Nam thành đường Tự Do. Địa điểm này là cửa hàng bán tơ lụa của Ông Bà Nguyễn Đức Nhuận. Ṭa báo đặt trên lầu. Qua năm sau, năm 1930, Ṭa báo chiếm trọn căn phố số 42 v́ đang trên đà phát triển mạnh. Cửa hàng tơ lụa được Ông Bà Nguyễn Đức Nhuận dời đi nơi khác.
Ông Nguyễn Đức Nhuận làm Chủ nhiệm nhưng chính Bà Nguyễn Đức Nhuận mới là người sáng lập tờ báo.
Tưởng cũng nên lưu ư về tên Nguyễn Đức Nhuận cùng thời, cùng nghề làm báo, viết báo, viết văn ở Sài G̣n vào những năm 20, 30 cho tới sau này. Nguyễn Đức Nhuận có bút danh là Phú Đức, tác giả tiểu thuyết « Châu về Hiệp phố » một thời ăn khách ở Sài G̣n. Người thứ hai là Ông Bút Trà của nhựt báo Sài g̣n Mới. Kỳ thật, chính Bà Bút Trà mới là người lănh đạo tờ báo.
Tuần báo Phụ nữ Tân văn xuất bản vào ngày Thứ Năm mỗi tuần, với khổ 0, 24m x 0, 31m, dày 32 trang không kể b́a có in h́nh 3 Cô Gái Bắc, Trung, Nam với khẩu hiệu « Phấn son tô điểm sơn hà, Làm cho rơ mặt đàn Bà nước Nam ».
Tuần báo quy tụ được những cây viết tiếng tâm lừng lẫy từ Bắc, Trung, Nam như các ông Đào Trinh Nhất, Phan Khôi, Tản Đà, Hồ Biểu Chánh, Bùi Thế Mỹ, Diệp văn Kỳ, Ls Trịnh Đ́nh Thảo, Phan văn Hùm, Bà Bùi Thế Mỹ, Nữ sĩ Nguyễn Thị Manh Manh,…
Phụ nữ Tân văn, số ra mắt là ngày 02 tháng 05 năm 1929, do nhà in Nguyễn Văn Viết, số 85 – 87, đường d Ormay, Quận I, Sài G̣n, nhận in. Năm 1930, Phụ nữ Tân văn phát hành trên 10.000 bản, nên các nhà in Việt Nam không đảm nhận được nên nhà báo phải giao cho nhà in Albert Portail của người Pháp in. Cùng tên Albert Portail, có nhà sách ở đường Catinat, ngang khách sạn Continental, sau đổi thành Nhà sách Xuân Thu, nghe nói là tài sản của Giám mục Ngô Đ́nh Thục, do một người Pháp làm quản lư. Và cũng tại đây đặt một Phân khoa của Viện Đại Học Đà lạt (Báo chí hay Bang giao quốc tế).
Tết năm 1930, Phụ nữ Tân văn xuất bản Phụ nữ Tân văn Xuân do sáng kiến của Ông Đào Trinh Nhất làm Chủ bút. Đây là tờ báo Xuân đầu tiên mở đường cho báo Xuân sau này và cho tới ngày nay.
Tuần báo Phụ nữ Tân văn giữ các mục thường xuyên: xă thuyết, Vấn đề giải phóng Phụ nữ, Phụ nữ và Gia đ́nh, Vệ sinh khoa học thường thức, Gần đây trong nước có những ǵ?, Thời sự đoản b́nh, Tiểu thuyết, phóng sự, Thư cho bạn (bạn gái), Văn uyển, Khảo luận, Nhi đồng, …
Giá bán mỗi tờ báo là 0,10$. Giá báo trọn năm là 6,00$, …1 tháng là 0,50$. Qua năm 1934, giá báo giảm xuống. Một năm báo, giá c̣n 5$ nhưng giá một số vẫn không thay đổi.
Tiền nhuận bút cho tác giả và lương bổng Ban Biên tập rất hậu hỉnh v́ chủ trương « Kính Hiền đải Sĩ ». Một bài khảo cứu, b́nh luận, điều tra dài từ 2 trương được trả 5$ 00. Bài thường dài 1 trang trả nhuận bút 3$ 00. H́nh hí họa, mỗi h́nh được trả 2$ 00.
Đồng thời với Tuần báo Phụ nữ Tân văn ở Sài G̣n có tất cả 15 tờ báo ngày, tuần và tháng, bằng tiếng Việt và 3 tờ bằng tiếng Pháp: La Tribune Indochinoise, Le Phare Indochinois và La Lutte.
Tưởng cũng nên biết, Sài G̣n năm 1930 không phải như Sài G̣n trước năm 1975, chỉ gồm có 4 Quận. Quận Trung ương bao gồm Chợ Cũ, Chợ Mới, Bến thhành và Chợ Đủi. Quận I gồm có vùng Đakao và Tân Định. Quận II gồm Cầu Ông Lănh, Cầu Kho, Chợ Quán. Quận III gồm Khánh Hội, Xóm Chiếu.
Bên kia Chợ Quán trở đi thuộc Chợ lớn, tức Tỉnh Chợ lớn.
Hoạt động xă hội của Phụ nữ Tân văn
Qua giữa năm sau, Phụ nữ Tân văn tổ chức «Đồng Xu cho học sinh» để giúp học sinh nghèo có tiền đi học. Không chỉ đi học ở Việt nam mà c̣n đi qua Pháp học nữa. Tiếp theo, Phụ nữ Tân văn tổ chức Hội Dục Anh. Hai cơ sở xă hội này hoạt động mạnh mẽ nhờ sự hưởng ứng nhiệt t́nh của độc giả và những nhà hảo tâm.
Hội Dục Anh tổ chức thêm chương tŕnh giữ trẻ giúp những gia đ́nh đơn chiếc có chỗ gởi con em để yên ḷng đi làm việc. Để có tiền tài trợ cho chương tŕnh Dục Anh, năm 1932, Hội tổ chức Hội chợ trong khuôn viên Tổng cuộc Thể thao Annam ở góc đường Mayer và Lareynière. Năm ngày Hội chợ có nhiều tṛ chơi vui nhộn, ḥa nhạc, văn nghệ, thể thao phụ nữ, nữ công gia chánh,… Phụ nữ Sài G̣n, Chợ Lớn, Gia Định tới đông đủ, mà c̣n có cả phụ nữ ở lục tỉnh cũng kéo về tham dự đông đảo.
Niềm vui chưa trọn th́ chuyện bực ḿnh đă xảy ra. Do hiểu lầm chuyện ǵ đó mà phía Phụ nữ Tân văn không hề biết, hai báo Sài Thành và Trung Lập kêu gọi dân chúng tẩy chay Phụ nữ Tân văn và các tổ chức của Phụ nữ Tân văn luôn. Chẳng những kêu gọi trên báo, họ c̣n in truyền đơn xúi dục dân chúng tẩy chay Phụ nữ Tân văn.
Nữ lưu học hội
Ông bà Nguyễn Đức Nhuận từ lâu đă tham khảo ư kiến của giới phụ nữ ở Sài g̣n về dự tính thành lập «Nữ lưu học hội». Hội ra đời và đi vào hoạt động thật sự. Để vận động cho Nữ lưu học hội, Tuần báo Phụ nữ Tân văn cho phổ biến một bài xă luận dưới tựa đề «Sáng lập Nữ lưu học hội»:
«Chị em đă từng thảo luận về sự lợi ích, về cách tổ chức một cái học hiệu riêng cho phụ nữ, lấy tên là «Nữ lưu học hội». Hết thảy các bạn đều nhận là một công tŕnh đáng gây dựng lên ở các đô thành mới như Hà Nội và Sài G̣n.
Thảo luận là một việc rất hay, v́ nhờ nó mà các bạn đồng chí trong nước trao đổi tư tưởng và ư kiến vế một vấn đề quan hệ. Nhưng vậy, lời bàn luận không phải là một cái cứu cánh, một cái mục đích.
Nghĩa là: ta không nên tranh biện để mà tranh biện, mà tranh biện để hành động và thiệt hành.
Tuân theo tôn chỉ nói trên đây, bổn báo mời:
Các bạn phụ nữ hoạt động,
Các bạn đàn ông biểu đồng t́nh với chị em,
Ra công gắng sức để sáng lập «Nữ lưu học hội» ở Sài G̣n…”.
Nữ lưu học hội từ khi thành lập đă qui tụ được nhiều chị em phụ nữ có tiếng tăm. Mỗi người với ḷng nhiệt thành, nhận ngay trách nhiệm phân công.
Hội mở được nhiều lớp nữ công, gia chánh, trao đổi kiến thức khoa học và văn hóa cho chị em trong và ngoài hội.
Một hội viên năng hoạt động là nữ sĩ Nguyễn Thị Manh Manh. Bà có lần lên diễn đàn phát biểu:
«Tài sơ, trí thiểu và lời ăn nói vụng về như tôi, thiệt lấy làm e lệ mà bước lên diễn đàn và cũng lấy làm áy náy, sẽ không khỏi để phụ ḷng quí ông, quí bà và hết thảy các chị em.
Nói chuyện về nữ lưu học hội là muốn nói chuyện về phụ nữ với văn chương. Nếu cho Nữ lưu học hội là cần ích th́ cũng phải cho đàn bà là có mật thiết, có quan hệ đến văn chương nước nhà.
…Phần văn học nước nào cũng đều có thể chia ra làm hai phần, khách quan và chủ quan. Cái văn học khách quan thường thiên về triết lư với khoa học. Cái văn học chủ quan thường trọng về mỹ thuật với thi ca. Một đàng nhờ cái tư tưởng nhơn sanh mà có, một đàng do ở cái t́nh cảm nhơn loại mà ra.
Theo lẽ sinh lư th́ đàn bà thường nặng về phần hồn và nhẹ về phần trí, cảm t́nh th́ sâu mà tư tưởng th́ hẹp nên trong văn học thường sở trường về lối tả cảnh, đạo t́nh mà ít hay về lối khách quan triết lư …
Người đàn bà có cái tinh thần cần phải tự giác để chiếu sáng ra ở chung quanh ḿnh, cho gia đ́nh được êm đềm phong phú, cho xă hội được rực rỡ quang minh.
Cái tinh thần đó ta muốn có th́ ta lại càng tha thiết mong cho nữ lưu học hội sớm thành công …”
Phụ nữ Tân văn hoạt động đưọc 6 năm, từ năm 1929 tới năm 1935.
Xứ Nam kỳ không phải là nơi ngàn năm văn vật nhưng báo chí ra đời sớm hơn những nơi khác, truyện quốc ngữ cũng xuất hiện sớm. Nam kỳ là xứ thuộc địa nên được thừa hưởng một số quyền lợi như ở xứ Pháp về mặt báo chí, xuất bản. Ở Bắc, truyện «Tố Tâm» của Hoàng Ngọc Phách xuất hiện vào năm 1925 được cho là tác phẩm văn chương hiện đại đầu tiên của Việt Nam, trong lúc đó, truyện quốc ngữ « Ai làm được » của Hồ Biểu Chánh xuất bản năm 1916. Ai cũng biết không phải có mặt trước là có giá trị hơn, hay hơn. Điều muốn nói là “có” nhưng bị bỏ quên hay bị phủ nhận tự nhiên.
Sự nghiệp văn chương của Hồ Biểu Chánh thật sự vĩ đại, gồm 64 tiểu thuyết, 12 truyện ngắn và truyện kể, 2 truyện dịch, 12 tập hài kịch và ca kịch, 5 tập thơ, 8 tập kư, 28 tập khảo cứu phê b́nh và nhiều bài diễn thuyết. Nhưng trong nhiều sách phê b́nh văn học, Hồ Biểu Chánh vẫn c̣n bị bỏ quên hoặc chê tác phẩm của ông không có giá trị văn chương. Măi về sau này, ông mới không c̣n bị bỏ quên nữa.
Về làm cách mạng chống thực dân, yểm trợ phong trao Đông du và Đông kinh nghĩa thục, Nam kỳ cũng bắt tay trước và nhiệt t́nh. Đóng góp nhiều hơn v́ dân Nam kỳ lúc đó đă có nhiều người làm ăn được và cũng giàu ḷng hào hiệp do bản chất Nam kỳ.
Nhưng Nam kỳ vẫn chưa có được chỗ đứng khiêm tốn cho ḿnh trên đất nước.
Trong gần đây, trong việc đánh Tây, đánh Mỹ dành độc lập dân tộc, Nam kỳ thêm một lần nữa bị cướp công và bức tử. Thế mà dân Nam kỳ lúc nào cũng bằng ḷng với số phận của ḿnh.
Thật dễ thương cho dân Nam kỳ
(Nguồn: internet)
