Trao đổi ý kiến : Nên viết “dòng” hay “giòng”?

[CENTER][B]Trao đổi ý kiến

[SIZE=5]Nên viết “dòng” hay “giòng”?[/SIZE][/B][/CENTER]

Chúng ta cùng biết các nhà văn trong Tự Lực Văn Đoàn viết “giòng sông, giòng nước”:
Nhất Linh: Giòng sông Thanh Thủy
Tú Mỡ: Giòng nước ngược
Thạch Lam: Theo giòng.

Các nhà văn, trí thức lớp sau viết “dòng sông, dòng nước”:
Doãn Quốc Sỹ: Dòng sông định mệnh (1959)
Nhật Tiến: Tặng phẩm của dòng sông (1972)
Đằng Phương Nguyễn Ngọc Huy: “Dòng nước sông Hồng” (viết 1945, in vào thi tập 1985)
Ngô Thế Vinh: Mekong, dòng sông nghẽn mạch (2007).

Vậy chúng ta nên theo các nhà văn lớp trước hay lớp sau?

1) Trước hết, ba cuốn tự điển Việt ngữ có thẩm quyền nhất của VN cho tới hiện nay: Việt Nam tự điển của Hội Khai Trí Tiến Đức (trang 155), Tự điển Việt Nam của Lê Văn Đức & Lê Ngoc Trụ (quyển Thượng, trang 376), Đại Nam quấc âm tự vị của Huỳnh Tịnh Của (quyển I, trang 243) cùng viết là “dòng.” Cuốn Việt ngữ chánh tả tự vị do nhà ngữ học Lê Ngọc Trụ biên soạn cũng viết “dòng” (trang 141).
2) Các tự điển do những học giả có uy tín khác biên soạn như Vietnamese-English Dictionary của Gs. Nguyễn Đình Hòa cũng viết “dòng” (trang126), Giúp đọc Nôm và Hán Việt của Lm. Trần Văn Kiệm (trang 388) cũng viết như thế. Hầu hết các tự điển Việt ngữ xuất bản ở trong nước hiện nay và tự điển chữ Nôm (ở trong nước cũng như ở hải ngoại) cùng viết “dòng”:
Tự điển chữ Nôm trích dẫn (Westminster, CA, 2009): trang 299.
Tự điển chữ Nôm dẫn giải (Hà Nội, 2012): trang 452.
3) Các nhà biên soạn tự điển có lý do để viết “dòng” (với D).
Trong chữ Nôm. chữ ấy được viết như sau: 𣳔
Phía trước là bộ Thủy 氵(nước) để cho biết có liên quan đến nước.
Phía sau là chữ Dụng 用 (dùng) để chỉ cách phát âm.

Vậy đó là một chữ “có liên quan đến nước,” và phát âm giống chữ “dụng” (trong chữ Nôm đọc là “dùng”)
Vì phát âm giống “dụng” và “dùng,”chúng ta cùng thấy âm “dòng” gần và tự nhiên hơn.
Khi phát âm là “dòng,” thì viết với D là đúng..

Vì lẽ đó, những ai năng tra cứu tự điển hoặc biết qua chữ Nôm (các Gs. Doãn Quốc Sỹ, Trần Trọng San … và những người tốt nghiệp Văn khoa sau các ông) có khuynh hướng viết là “dòng.”

Gs./nhà văn Doãn Quốc Sỹ là con rể nhà thơ Tú Mỡ. Là một giáo sư Quốc văn, dạy về Tự Lực Văn Đoàn, ông biết rất rõ nhạc phụ đã viết Giòng nước ngược (cũng như Nhất Linh, Thạch Lam đã viết Giòng sông Thanh Thủy, Theo giòng) nhưng ông không theo. Trong cương vị một nhà giáo, ông viết Dòng sông định mệnh, vì nghĩ rằng như thế đúng hơn. Nhà văn Nhật Tiến có giao tình thân với văn hào Nhất Linh. Ông là người đọc lời vĩnh biệt khi hạ huyệt trong tang lễ Nhất Linh ở Sàigòn ngày 13-7-1963. Tuy biết rất rõ Nhất Linh đặt tên cho tác phẩm cuối đời của mình là Giòng sông Thanh Thủy, năm 1972 Nhật Tiến vẫn đặt tên cho một tập truyện của ông là Tặng phẩm của dòng sông.

Trong Việt Nam thi văn hợp tuyển, khi cho in các tác phẩm văn học, Gs. Dương Quảng Hàm cũng viết “dòng”:
- Sông Lục đầu sáu khúc nước chảy xuôi một dòng (Ca dao)
- Bình bạc vỡ tuôn đầy dòng nước (bản dịch Tỳ bà hành)

Khi phiên âm Truyện Kiều, các học giả Bùi Kỷ, Trần Trọng Kim, Đào Duy Anh
cũng đều viết “dòng”:
- Nao nao dòng nước uốn quanh (câu 55)
- Đem mình gieo xuống giữa dòng trường giang (câu 2636)

Các học giả của Miền Nam trước 1975 như Gs. Trần Trọng San trong cuốn Văn học Trung Quốc đời Chu Tần, cũng luôn luôn viết: “ngược dòng, xuôi dòng, dòng dõi…”

4) Tại sao các nhà văn trong Tự Lực Văn Đoàn viết “giòng”?

Khi các nhà văn trong Tự Lực Văn Đoàn viết Giòng nước ngược và Theo giòng,
tuy Tự điển Việt Nam của Lê Văn Đức & Lê Ngọc Trụ cùng Việt ngữ chánh tả tự vị của Lê Ngọc Trụ chưa ra đời, nhưng hai bộ tự điển của Huỳnh Tịnh Của và Hội Khai Trí Tiến Đức đã xuất hiện (1895 và 1931). Rất có thể các vị không lưu tâm đúng mức đến bộ tự điển của Huỳnh Tịnh Của (xuất bản ở trong Nam), nhưng nhiều phần vì các vị có thành kiến với Hội Khai Trí Tiến Đức. Báo Phong Hóa đã đăng rất nhiều thơ văn giễu cợt, châm biếm Hội này. Trong khung cảnh ấy, việc theo những đề nghị về phương diện chính tả do tự điển Khai Trí Tiến Đức đưa ra là điều khó xảy ra.

5) Tự Lực Văn Đoàn cũng có những sai lầm khác về phương diện chính tả.

Khi xuất bản lần đầu năm 1936, tập truyện ngắn của Khái Hưng mà nay chúng ta gọi là “Dọc đường gió bụi” được in với nhan đề Giọc đường gió bụi:

[url]http://www.worldcat.org/title/gioc-ng-gio-bui-truyen-ngan/oclc/64086678[/url]

Thời nay chúng ta cùng biết rằng viết như thế là sai. Câu đầu bài “Chí làm trai” của Nguyễn Công Trứ vẫn được phiên âm là:

Vòng trời đất dọc ngang, ngang dọc.

Tự Lực Văn Đoàn có những đóng góp rất quý giá về phương diện văn học và xã hội. Về văn học, đóng góp của TLVĐ cho nền văn xuôi VN (và cho cả Thơ Mới) rất đáng kể. Nhưng cách viết chữ quốc ngữ ở thời TLVĐ chưa hoàn hảo về phương diện chính tả. Đọc lại báo Phong Hóa, chúng ta thấy lỗi chính tả khá nhiều.


Vì những lẽ ấy, tuy vẫn nên viết tên các tác phẩm của Nhất Linh, Tú Mỡ, Thạch Lam là Giòng sông Thanh Thủy, Giòng nước ngược, Theo giòng (đó là những danh từ riêng, tên các tác phẩm đã có địa vị trong văn học sử), chúng ta vẫn nên viết “dòng” (dòng nước, dòng dõi, dòng tu …) trong những trường hợp khác.

trích từ webpage của Giáo sư Trần Huy Bích:
[url]http://tranhuybich.blogspot.com/p/trao-oi-y-kien.html[/url]

[quote=]. . . Vì những lẽ ấy, tuy vẫn nên viết tên các tác phẩm của Nhất Linh, Tú Mỡ, Thạch Lam là Giòng sông Thanh Thủy, Giòng nước ngược, Theo giòng (đó là những danh từ riêng, tên các tác phẩm đã có địa vị trong văn học sử), chúng ta vẫn nên viết “dòng” (dòng nước, dòng dõi, dòng tu …) trong những trường hợp khác. . .[/quote]

Tôi xin đưa thêm một ý của nhà văn Quân Đội (VNCH) Đặng Trần Huân để rộng đường tham khảo:
[I]Thụy Khuê, nhà phê bình văn học, với bài viết “Nhất Linh, Giòng Sông Thanh Thủy” . Trong bài bà đổi tên tác phẩm Giòng Sông Thanh Thủy của Nhất Linh từ Giòng thành chữ Dòng với lời chú thích như sau:
“Nguyên tựa của Nhất Linh là Giòng Sông Thanh Thủy, chúng tôi sửa lại là Dòng Sông Thanh Thủy cho đúng chính tả”.
Đọc lời chú thích đó chúng tôi phân vân tự hỏi Thụy Khuê theo chính tả nào và chính tả nào là đúng? Viết “Dòng” đúng chính tả vậy viết “Giòng” có là sai chính tả hay không? Nếu chữ “giòng” viết nhỏ trong một câu văn ta không chú ý nhưng nếu đã thành tên một tác phẩm in chữ lớn ngoài bìa như Giòng Dõi (Học Phi), Bên Giòng Lịch Sử (Linh mục Cao Văn Luận), Giòng Lệ Thơ Ngây ( Thanh Nam), Dòng Sông Đinh Mệnh (Doãn Quốc Sỹ) là sự tự do lựa chọn của các tác giả, [B]chúng ta chấp nhận cả hai mà không coi là sai[/B].[/I]
(Đặng Trần Huân – Chữ nghĩa bề bề)

nửa đêm ngày 17 trên đất Bắc Âu..
xin cảm ơn quí học giả đã đưa ván đề viết sao cho đúng cách và chính tả ...
về ỏrthographe.. nghe và viết nó cũng khá tế nhị vì vấn đề ý nghĩa của con chữ . Cho nên trong văn viết, và lơif đọc lên , đôi khi thầy cô thường nhấn giọng nặng nhẹ dể giúp cho học trò để ý dế mà viết ra cho đúng cách.. been tiếng Pháp cũng có vậy. ;

.. đồng âm- homonyme- hômphonic ; khi đọc lên thì âm thanh như nhau / nhưng nghĩa đen-sens propre thì khác hắn..

đồng nghĩa-synonyme- khi viét thì khác nhau nhưng ý nghĩa của con chữ thì như nhau..

Ngày xưa khi đi thi Tiểu học, lỗi chính tả cho các con chữ đồng âm mà viết chệch sai thì chỉ tính có nửa điểm (1/2).

Một chút nhớ và quên... ./. nmq

"Dòng" là xu hướng chính trong văn chương hiện đại. Từ ngữ phải đi cùng với thời gian, bởi vậy "dòng" là chính thống, không phải "giòng". Hiện giờ dùng "giòng" vẫn không sai nhưng có thể sai trong thế kỷ tới.

Tôi không có cảm giác gì khi thấy từ "giòng" hoặc các từ ngữ tân thời như "chôm chỉa", "nổ", được dùng; nhưng tôi rất sợ từ "những", khi đọc báo chí trong nước, các bài viết trên Dân Làm Báo, Dân Luận và ngay cả từ các tay viết blogs chuyên nghiệp như Người Buôn Gió. Cái gì cũng "những" thay vì "các". Đọc một hồi tự nhiên thấy "tẩu hoả nhập ma", đến nỗi tôi tự nhủ đọc lâu không khéo mình cũng có thể bị ảnh hưởng lây.

Thật tội nghiệp và đau xót cho nền văn hoá nước nhà. Các em học sinh sau này không biết sẽ viết lách như thế nào khi cả các từ ngữ hết sức căn bản như "những", "cụ thể", "sở hữu" được dùng một cách vô tội vạ và hết sức sai văn phạm.

Ngôn ngữ là một sinh thể chứ không phải một "hoá thạch" .Theo thời gian, tửng thời đại chữ mới sinh ra rất nhiều và chữ không sử dụng bị đào thải cũng không ít. Bất cứ ai cũng có thể tạo nên một chữ mới nhưng sự tồn tại của nó cho chính người dân nước đó quyết định. Nếu nó hợp lý và mọi người đều sử dụng mặc nhiên nó trở thành một từ mới trong kho tàng ngôn ngữ của nước đó, còn ngược lại nó biến mất ngay sau khi sinh ra.
Bảo tồn và gìn giữ cái hay cái đẹp của ngôn ngữ Nước Nhà là quan trọng nhưng làm giàu, làm phong phú thêm kho tàng ngôn ngữ Việt cũng không kém phần

[quote=]. . . hoặc các từ ngữ tân thời như "chôm chỉa", nổ . . . [/quote]
Những chữ bạn nói không phải là chữ mới mà nó thuộc loại tiếng lóng (slang word) vẫn thường dùng tại miến Nam từ trước 1975 rất lâu

.. muốn viết ra một câu tiéng Việt đẻ cho khi đọc người nghe hiểu đúng thì cách "..lập câu.." cần phải rành rọt- correct, sáng nghĩa-clair..
.....còn khi đọc đẻ cho người nghe viết trúng thì như đã thưa trước đây, các thầy cô khi đọc chính tả cho học sinh viết thuòng hay uốn giọng hay đổi giọng dể cho các học sinh nghe thấy mà phân định ra chữ nào là đúng, hợp nghĩa với câu chữ mà thày cô vừa đọc ra. thí dụ ;
bà mua cá và bà bán cá.. ;
con cá trê này cân nặng bao nhiêu ?/.. giá bao nhiêu ??
-.. con( trê) này.. chắc cũng cả trên kí đấy chừng 10 đồng thôi..
-.. con này có vẻ gày không ngon..
còn con (trê.) kia !!
-.. thim đừng (chê) con (trê) này không ngon .. nó ngắn đòn mập mạp.. (xắt= cắt ra từng khúc/ sắt= kim loại )) khúc chiên vàng.. chấm mắm cũng ngon hết (sảy= chợt nhận thấy ) khác với.. xảy-= biến chuyển thay đổi ..) đó dì ơi !

Xin hãy gìn giữ quốc ngữ, quốc âm cho trong sáng... đùng để cho hậu duệ tiếc nuói hay phê bình... ./. nmq

[CENTER][IMG]https://image.ibb.co/dDiWpJ/flower_books.jpg[/IMG]

[SIZE=4][COLOR="#2F4F4F"][B]Tiếng Việt rắc rối: "giòng" hay "dòng" ?[/B][/COLOR][/SIZE][/CENTER]

Tiếng Việt nhiều khi rắc rối, mà rắc rối trước tiên đó là chính tả. Một tác phẩm văn thơ thường hay bị soi mói cái rắc rối đó trước tiên, rồi từ suy luận, người ta nhanh chóng chuyển thành suy diễn để nhận xét cả một tác phẩm.
Chữ “dòng” hay “giòng” chẳng hạn: dòng sông hay giòng sông? Dòng dõi hay giòng dõi?

Vì ngôn ngữ còn có khi biến hoá nên cũng khó để cho vào “khuôn phép”, mà người đời thuòng có khuynh hưóng dễ dãi, chỉ căn cứ vào ngưòi đi trước viết thế nào, rồi cứ thế viết theo. Ngôn ngữ có tính “linh động”, ước lệ, nên cứ dùng nhiều thành ra …đúng. Đúng- Sai có những trưòng hợp thật quả là khó nói.
Trong khi đó, ngưòi đọc lại hay có khuynh huớng phê phán – thậm chí phê phán một cách vội vã-, hoặc tỉ mỉ một cách không cần thiết, nhưng lại không quán triệt mọi khiá cạnh. Đã thế, còn có những trường hợp ý kiến của nhiều nguời chẳng qua chỉ là … lặp lại ý kiến của một ngưòi, thay vì có nhận xét riêng. Cái nhìn, do đó chưa đưọc thấu đáo.

Nhưng cũng có trường hợp Đúng-Sai về chính tả nhận ra rất rõ. Ví dụ, chữ “hiu hiu để chỉ gió thổi nhè nhẹ, thoang thoảng. Mà nếu viết là “hiêu hiêu” thì quả là sai. (“hiêu hiêu” để chỉ thái độ tự đắc, ngạo mạn).
Ngủ “thiu thiu”…không thể viết là “thiêu thiêu” (thiêu đây là đốt, khác hẳn với “thiu thiu ngủ”, hay “buồn thiu”, “thịt thiu”…

Tiếng Bắc có thể coi là “chuẩn” cho cả nước, nhưng cũng không phải là đã thập phần hoàn hảo. Vì khi viết thì thường là đúng, các dấu sắc, huyền, hỏi, ngã v.v. rất chính xác…Tuy nhiên, khi nói hay đọc, ngưòi Bắc thường không phân biệt rõ những chữ như s-x, ch-tr, r-gi-d. Ở một số vùng, lại còn lẫn lộn chũ l-n. Có điều, nếu đọc không phân biệt đuợc, mà viết vẫn đúng thì không thành vấn đề, vì ý nghĩa vẫn bảo đảm. Thì không thể bảo là sai được.
“Rượu” phát âm giọng Bắc nghe như “diệu”, sai chút không sao; ngưòi ta vẫn có thể hiểu được . Nhưng nếu viết là uống …diệu” là không đúng. Hay, nếu là người Bắc như tôi, mà đọc “ruợu” là ”dượu” (chữ “r” thành chữ “d”), nói đã sai rồi, mà khi viết tôi cũng viết sai, Tôi thích uống…diệu vang thì coi không được tí nào. Cái sai phổ biến nhất là chữ l-n. “Đi lối này” mà viết thành “đi nối này” trên bảng chỉ dẫn cho khách đi đuờng. Nói sai, thì còn thông cảm đuợc, nhưng viết sai thì khó chấp nhận. Những người trẻ lớn lên sẽ học ngay cách viết ấy, nếu không lưu ý, không khéo sẽ trở thành … truyền thống mất! Quả là không có lối thoát.

Tiếng Nam, tuy không có cái sai giống như thế, nhưng lại sai ở chỗ khác. Những chữ đọc sai, nhiều khi đưa đến viết sai thông thuờng là hỏi, ngã, v d, c-t; qu-gu. Đặc biêt, những chữ khó phân biệt đối với đa số người Nam, là những phụ âm cuối n hay ng. Chẳng hạn, hai chũ choán (không có g ở cuối) và chữ choáng (có g): Chữ “choán ngợp” đọc sai, rồi viết sai thành “choáng ngộp”, “choáng váng” thành “choán ván”. Uốn nắn viết thành uống nắng; “ngắt” viết ra “ngắc”: Ta ngắt đi một chùm hoa thạch thảo”, mà lại viết là “Ta ngắc đi …”, thì kể cũng “tội” cho ngôn ngữ. Cho nên, lưu ý cách viết cho chính xác, rất quan trọng. Biết, để sẽ không bị sai, chứ không phải để phê phán. Lại càng không nên để cho cái chủ quan của mình…tác động lên những gì mình nhận xét.

Nhưng điều quan trọng tôi muốn nói ở đây là dù tiếng Nam hay tiếng Bắc, dù nói đúng hay nói không chính xác đi nữa, vẫn có thể chấp nhận được. Và hơn nữa, vẫn có thể cảm thông được với “tính cách điạ phương” của ngôn ngữ một vùng (phương ngữ), dù là cùng trên mảnh đất quê hương. Miễn là, khi viết, phải cần viết đúng. Nếu không, sẽ vô nghĩa; hoặc hoá ra nghĩa khác, làm sai ý của ngưòi muốn viết, hay muốn nói. Đọc sai cũng còn có thể chấp nhận được, chứ viết sai: “Tôi ăn cơm… gồi”, thì làm sao hiểu?

Thực ra, ngôn ngữ nào cũng có những cái rắc rối …lặt vặt như thế. Và những nhận xét trên đây chỉ là tổng quát. Ngoài ra, vẫn có những ngoại lệ. Đã có những trưòng hợp, ngưòi Trung hay người Nam viết chính tả rất chính xác, dấu hỏi dấu ngã đâu vào đấy, “n” hay “ng” đặt đúng chỗ… Cho nên cũng còn tuỳ. Noí chung, theo quan điểm cá nhân, ngưòi viết cần viết cho đúng, chính xác về ngữ vựng (vocabulaire) trước tiên. Còn văn phong lại là chuyện khác. Gọn gàng, nhưng không có nghĩa là phải đóng khung, cứng ngắc. Nhất là khi luận bàn văn chương thôi, chưa nói đến phê bình văn học, thì cũng chẳng nên phê phán theo kiểu “tầm chương”, dễ trở thành máy móc, mà không khéo sẽ trở thành… hết cả văn chương.
Tôi quan niệm đơn giản, đọc một áng văn, tôi thích có một cái nhìn “thoáng” hơn, để còn chú ý đến cái hồn của bản văn. Tôi thưòng chú ý nhiều về tư tưởng, tình cảm gói ghém trong đó. Và, lẽ dĩ nhiên là cách viết văn có hay, có khúc chiết, lôi cuốn hay không.
Nhưng nếu viết sai chính tả trầm trọng đến nỗi làm sai ý câu văn, hoặc cả đoạn văn. Hoặc bản văn ấy, chữ dùng tối nghĩa, khiến cho ngưòi đọc hiểu mập mờ thì có thể coi là không chấp nhận được.

Mặc dù không chấp nhận những kiểu viết bừa bãi, sai chính tả trầm trọng, tôi vẫn dành sự thông cảm cho những tiếng điạ phương, những chữ cổ, và không tính (count) những tiếng lóng (slang). Nói sai thì còn thông cảm được, do giọng điạ phưong. Thành thử cũng không dám phê phán họ, Dù rằng, chính bản thân dùng từ ngữ, thì vẫn phải cẩn thận … Nhưng viết sai là do cách đọc sai, do giọng nói điạ phương – như đã nói trên- khiến cho sai lạc cả ý nghĩa, thì thật là khó chấp nhận được. “Bút sa, gà chết” là ở chỗ đó.

Nêu lên những vấn đề trên về ngôn ngữ Viêt Nam không phải để phê phán; mà là để lưu ý; và nếu cần, ngăn ngừa cho cái sai khỏi phổ biến ngày càng trầm trọng. Bởi lẽ điạ phưong nào cũng có cái sai, cái đúng, nên phải rất tinh tế, Chỉ cẩn một chút quan tâm với ngôn ngữ Việt cũng đủ ý thức đuọc trách nhiệm trong lời nói và chữ viết hàng ngày. Và mặc dù ngay chính bản thân có tự tin đi nữa, cũng vẫn phải cẩn thận… cho chính mình. Nhưng quan tâm thế nào cho chính đáng?. Một áng thơ nổi tiếng như Truyện Kiều mà cũng đã từng bị người ta đem ra mổ xẻ bằng một cái nhìn méo mó, và đòi phải sửa thế này hay thế kia xem ra đã là quá đáng

Đứng về mặt ngữ học mà nói, thì vì ngôn ngữ bao giờ cũng có tính cách phổ biến và ưóc lệ, nên có những trường hợp một chữ dùng mới đầu có thể không đúng, nhưng vì “đại chúng” dùng nhiều, dùng miết thành quen. Thế là “người đúng” không kịp …lên tiếng, thì chữ dùng “sai” hay “thiếu chính xác” kia dã bay quá xa, thế là đành châp nhận luôn…Từ đó, chữ đó trở thành thứ ngôn ngữ được dùng trong đời sống và khi viết cũng viết (sai) như thế….
Giá như Việt Nam có đưọc một quy luật cụ thể về ngôn ngữ thì còn gì bằng; vì như vậy chỉ việc căn cứ vào đó để tìm ra đáp số, đỡ mất công phải tìm kiếm. Nhưng điều này nếu có thì lại …”phản ” với quan điểm ngữ học (là ngôn ngữ đôi khi không cố định, hay bất biến ; mà là ước lệ, và thay đổi để thích ứng vơi hoàn cảnh).
Xét cho cùng thì ngôn ngữ chỉ có tính tương đối. Những chữ mới “sáng tạo” mà không có nghĩa lắm, thì dù có phổ biến đưọc một thòi gian, từ từ cũng sẽ bị ….đào thải.

[SIZE=5][B][COLOR="#800000"]T[/COLOR][/B][/SIZE]rở lại với chữ “dòng” hay”giòng”, nếu suy ra từ chữ Nôm thì dùng chữ “Dụng” thêm bộ “Thuỷ” vào thì thành chữ Nôm “Dòng” nghe có lý hơn là “giòng”.
Mặc dù tôi vẫn quen dùng với chữ “Dòng” để chỉ “dòng sông” hay “dòng đời.”. Và chữ “giòng’ để chỉ giòng dõi”. Tuy nhiên, theo thiển ý, dù là “giòng đời” hay “dòng dõi” cũng vẫn được. Điều quan ỉtrọng là không sai về ý nghĩa.
Văn chương có cái …phiền là không chính xác như Toán, để có thể kết luận là..dòng dõi hay giòng dõi, dòng sông hay giòng sông là sai hay đúng.
Dùng suy luận toán học Đúng-Sai về dòng hay giòng để kết luận về một tác giả, hay giá trị của toàn tác phẩm thì e rằng hơi vội vã, và không chính xác. Ý nghĩa là quan trọng trong trường hợp này.
[I][B]nhà văn Nguyễn Thị Ngọc Dung[/B][/I]