Trung Tá Nguyễn Văn Long: Bảo Quốc công thần
Cộng sản chiếm được Miền Nam đă mười năm rồi mà tôi vẫn c̣n tiếp-tục bị chúng kêu lên, kêu xuống hỏi cung. Tuy thế, nhờ những thời-gian đợi “đi làm việc” như thế tại các trại giam như Thanh-Liệt ở Hà-Nội; Kho-Đạn, Hội-An, và Ḥa-Sơn ở Quảng-Nam; mà tôi có dịp gặp nhiều cán-bộ Việt-Cộng cấp cao bị bắt về tội “kinh-tế” hoặc “tham-ô” và cả “bạo-loạn” nữa, cũng như đồng-bào nhiều giới phạm tội “phản-động hiện-hành”, vượt biên, vượt biển, đưa hối-lộ, xâm-phạm hoặc phá-hoại tài-sản xă-hội chủ-nghĩa, vân vân, nên tôi biết nhiều và biết sớm những biến-cố xảy ra bên ngoài thế-giới “cải-tạo” hơn các anh chị em khác trong tù.
Tôi đă nghe tin trung-tá Nguyễn Văn Long tự-tử từ lâu. Nhưng v́ có những trường-hợp sự thật khác với tin đồn; vả lại, biết đâu đó không là một người khác mà lại trùng tên với người mà tôi thân+thương; hơn nữa, anh Nguyễn Văn Long của tôi là một tín-đồ Ky-Tô-Giáo, lẽ nào lại tự hủy ḿnh; do đó, tôi vừa âm-thầm đau-khổ về hoàn-cảnh chung, vừa bán-tín bán-nghi về phần anh Long. Đến khi tôi được nghe thêm hai viên thủ-trưởng - một thuộc Cục Xuất-Nhập-Khẩu 2 tại “thành phố Hồ Chí Minh”, một thuộc Ban Hậu-Cần Quân-Khu 5 - khẳng-định là họ có nghe đề-cập trong nội-bộ cơ-quan rằng, ngoài một số tướng-lĩnh Miền Nam đă tự-sát chứ không chịu đầu-hàng hay trốn chạy ra nước ngoài, có một trung-tá Cảnh-Sát tên Nguyễn Văn Long, từ Đà-Nẵng di-tản vào, đă tự-tử chết phía trước trụ-sở Quốc-Hội Việt-Nam Cộng-Ḥa, tôi mới tin chắc đó chính là anh Nguyễn Văn Long.
Anh Long vĩnh-biệt cơi đời giữa cảnh lửa-bỏng dầu-sôi, bạn-bè nói riêng và đồng-bào nói chung th́ c̣n bận lo tự cứu lấy ḿnh, trong khi kẻ thù th́ càng thù hận anh thêm, lấy đâu có những ṿng hoa và những nén nhang cùng những ḍng lệ thương tiếc tiễn anh về nơi an nghỉ cuối cùng.
Năm 1982, tại Trại bí-mật Thanh-Liệt, thuộc Huyện Thanh-Tŕ, Hà-Nội, là nơi giam-cứu các phần-tử quan-trọng nhất, mà đa-số là cán-bộ Đảng, Nhà-Nước và Bộ-Đội ở cấp Trung-Ương, do Bộ Nội-Vụ trực-tiếp quản-lư, tôi mới được một “bạn tù” cho biết thêm một chi-tiết quư-báu về cái chết hùng-vinh của trung-tá Nguyễn Văn Long. Đó là Phạm Trung Linh, một trung-tá bộ-đội Bắc-Việt, nguyên Trưởng Tiểu Ban Thanh Tra & Xét Khiếu Tố thuộc Trung Ương Cục Miền Nam - tổng-thư-kư của một tổ-chức đảo-chính quân-sự dự-định hành-động vào đêm 24 rạng ngày Nô-En năm 1979 nhưng bất-thành nên bị bắt cùng với một số tướng+tá và cán-bộ cao-cấp khác - xác-nhận rằng gă đă có trông thấy bức ảnh chụp cảnh trung-tá Nguyễn Văn Long mặc cảnh-phục chỉnh-tề nằm chết trước một tượng-đài Chiến-Sĩ Quốc-Gia phía trước trụ-sở Quốc-Hội Việt-Nam Cộng-Ḥa, in trên b́a trước của một tạp-chí Hoa-Kỳ, trong kho sách+báo ngoại-quốc mà Việt-Cộng ở một số cấp cao đă sưu-tầm để nghiên-cứu những ǵ có liên-quan đến Việt-Nam.
Thế là từ đó không những tôi nguôi tủi sầu mà trái lại c̣n cảm thấy ḷng ḿnh vui thỏa cho anh Long. Báo Mỹ mà đă đăng lên th́ khắp thế-giới đều biết. Anh, cùng với những vị anh-hùng tuẫn-quốc khác trong biến-cố lịch-sử 30-4-1975, đă nói lên được hùng-hồn và cụ-thể tinh-thần bất-khuất của dân-tộc Việt-Nam yêu chuộng Tự-Do trước quyền-lực của cộng-sản bạo-tàn.
*
Thuở ấy, vào khoảng 1950, ở Miền Trung có hai hệ-thống an-ninh: một bên là Pháp với cơ-quan Sûreté fédérale (Liêm-Phóng Liên-Bang) và Police française (Cảnh-Sát Pháp), một bên là Việt-Nam với cơ-quan Công-An & Cảnh-Sát Quốc-Gia. Anh Nguyễn Văn Long tùng-sự bên Sûreté Fédérale (chính-trị) của Pháp, trong số vài người phụ-trách nội-ô Thần-Kinh; c̣n tôi th́ bên Cảnh-Sát (h́nh-sự) của Việt-Nam. Tôi kiêm cả việc sáng-tác, ra báo, và dựng kịch cho sở-làm, và cho riêng ḿnh.
Chúng tôi thường uống cà-phê ở quán Lạc-Sơn, nhà hàng lộ-thiên trên lề đại-lộ Trần Hưng-Đạo, quay lưng vào chợ Đông-Ba.
Nhân-viên hai bên không ưa ǵ nhau, nhưng gặp mặt măi cũng thành quen nhau.
Dạo ấy, tôi viết cuốn truyện “Trai Thời Loạn” chống Pháp xâm-lược và Bảo-Đại bù-nh́n, nên bị bắt giam; sau nhờ phái-đoàn của các nhân-sĩ Cao Văn Tường, Cao Văn Chiểu, cùng với nhà-báo Phạm Bá Nguyên và cả Giám-Đốc Thông-Tin Lê Tảo can-thiệp với Thủ-Hiến Phan Văn Giáo, tôi mới được trả tự-do. Ra tù, tự-nhiên tôi được thiện-cảm của nhiều người hơn.
Một hôm, anh Long tâm-sự với tôi: “Tôi chống Việt-Minh nên lỡ vào làm với Tây; nay tôi đă quyết sẽ thôi để qua làm với người ḿnh”.
Anh ít nói, không văn-hoa, lại lớn tuổi hơn tôi nhiều, mà đă nói thẳng với tôi như thế th́ tôi hiểu rằng anh đă đau-ḷng khổ-trí đến ngần nào trước thời-cuộc bấp-bênh của nước nhà. Trong thời-gian chờ-đợi, anh Long đă nghe theo lời thuyết-phục của tôi, bỏ qua cho nhiều bạn thơ của tôi, thí-dụ Nhất-Hiên, Vân-Sơn PMT, Như-Trị, v.v... mà Sûreté Fédérale đă định bắt giam. Liêm-Phóng Liên-Bang của Pháp mà đă bắt ai th́ người ấy khó về được vẹn toàn.
Sau đó, anh đă chuyển qua Công-An Việt-Nam; và Vân-Sơn Phan Mỹ Trúc cũng như Như-Trị Bùi Chánh Thời th́ vào Sài-G̣n; kẻ thành kư-giả tên tuổi, người nên luật-sư tài-danh.
Sau khi gia-nhập vào đúng hàng-ngũ thích-hợp để phụng thờ chính-nghĩa quốc-gia, trải qua mấy chục năm trời gắn bó với Lực-Lượng Cảnh-Sát & Công-An Việt-Nam Cộng-Ḥa, anh Nguyễn Văn Long tận-tụy phục-vụ, và đă nổi tiếng là một trong số những cấp chỉ-huy tích-cực, cương-trực và liêm-khiết nhất trong ngành.
*
Tôi về lại Miền Trung đảm-trách Giám-Đốc Ngành Đặc-Cảnh tại Bộ Tư-Lệnh Cảnh-Lực Vùng I vào ngày 26 tháng 9 năm 1973. T́m gặp lại các bạn cũ, thuộc lứa tuổi trên tứ-tuần, đă từng giữ các chức-vụ Trưởng Ty Công-An, Cảnh-Sát-Trưởng, Trưởng Ty CSQG trở lên, từ thời Bảo-Đại qua thời Đệ-Nhất Cộng-Ḥa đến nay, mà hiện c̣n lại tại Vùng này, tôi thấy chỉ có 6 người, trong đó có anh Nguyễn Văn Long.
Một số chưa có chức-vụ tương-xứng th́ tôi nâng lên hoặc hợp-thức-hóa cho làm Phó Giám-Đốc, Chánh-Sở. Anh Long th́ đă là một Chánh-Sở nắm Sở Tư-Pháp rồi, nên tôi không giúp ǵ về chức-vụ mà chỉ giúp về công-vụ mà thôi; những tin-tức về h́nh-sự mà tôi có được, thay v́ xếp bỏ th́ tôi chuyển qua cho anh. Tuy nhiên, đáp lại, chính anh giúp tôi nhiều hơn, rất nhiều, cả trong công-tác cụ-thể hằng ngày lẫn về phương-diện tinh-thần.
Anh Long tự-nguyện làm thêm nhiệm-vụ chính-trị – diệt-Cộng – ngoài phần-vụ chính của anh là truy lùng kẻ phạm-pháp về mặt h́nh. Là một tay cừ trong giới t́nh-báo cũ, anh đă nhân làm công-tác sưu-tầm về h́nh-phạm mà thu-thập thêm tin-tức về quốc-phạm, và đă cung-cấp cho ngành Đặc-Cảnh của tôi nhiều manh-mối về cộng-sản nằm vùng. Theo anh quan-niệm, đă là Cảnh-Sát Quốc-Gia, với chức-năng an-ninh trật-tự, th́ phải góp phần trực-tiếp hoặc gián-tiếp vào lănh-vực t́nh-báo, để phát-hiện và loại-trừ cộng-sản – mà trong giai-đoạn hiện-tại th́ đối-tượng Việt-Cộng phải là ưu-tiên hàng đầu – để bảo-vệ và duy-tŕ an-ninh & trật-tự chung. Anh không thể chỉ tự bằng ḷng với phận-sự tiễu-trừ tội-phạm xă-hội, mà phải tham-gia phần nào, trong khả-năng ḿnh, vào trách-nhiệm thanh-trừng giặc loạn để giữ nước và cứu dân.
Qua thái-độ và hành-động chính-đáng của ḿnh, trung-tá Nguyễn Văn Long đă mặc-nhiên gửi một thông-điệp, một lời nhắn-nhe tâm-huyết, đến những anh+chị+em đồng-nghiệp nào mà v́ lư-do nào đó đă tự cho ḿnh là Cảnh-Sát Sắc-Phục th́ không dính-dấp ǵ về t́nh-báo, nhất là Cộng-Tặc Miền Nam và Cộng-Sản Bắc-Việt xâm-lăng.
Trung-Tâm Huấn-Luyện T́nh-Báo của tôi nằm trên băi biển Sơn-Chà, tuốt bên kia bờ Hàn-Giang. Lần nào khai-giảng hoặc bế-giảng khóa nào nhà-trường cũng đều có mời các cấp chỉ-huy cả Đặc-Cảnh lẫn Sắc-Phục đến dự. Về sau, tôi bỏ bớt tiệc măn-khóa, chấm dứt t́nh-trạng bắt các học-viên góp tiền. Không c̣n tiệc-tùng, th́ phần lớn quan-khách ngớt văng-lai, viện cớ bận việc và đường quá xa; nhưng anh Long vẫn tiếp-tục đến dự – anh nói – để yểm-trợ tinh-thần chung.
Anh thăng cấp trước tôi, nhưng bao giờ cũng ư-tứ nhường tôi về ngôi thứ đứng+ngồi, nhất là trong các cuộc họp chính-thức có các cấp dưới từ các nơi về, v́ chức-vị anh thấp hơn. Anh nói: ḿnh phải nêu gương kỷ-luật cho thuộc-viên, mà mấu chốt của kỷ-luật là tôn-ti.
Về mặt tư-pháp, trung-tá Nguyễn Văn Long đă thực-hiện đúng khẩu-hiệu “pháp bất vị thân”. Ngay đối với chính đồng-nghiệp, bất-cứ nhân-viên cảnh-sát nào mà phạm tội h́nh-sự là anh truy-tố ra ṭa thẳng tay – anh nói – để lành-mạnh-hóa nội-bộ, và nêu gương thượng-tôn luật-pháp cho người dân. Bởi thế, anh bị nhiều người gọi bằng cái tên “Long Lư”, ư nói anh chỉ biết chiếu-lư chứ không vị-t́nh.
Sau Hiệp-Định Paris 1973, t́nh-h́nh xă-hội Miền Nam thật là rối-ren. Bên ngoài th́ Cộng-Sản Bắc-Việt công-khai ồ-ạt đổ thêm quân và chiến-cụ, vũ-khí vào tấn-công ta; bên trong th́ các tổ-chức xưng-danh đối-lập và lợi-dụng tự-do quá-khích, tiếp tay với các phần-tử nằm vùng, ngày càng gia-tăng mức-độ và cường-độ gây hỗn-loạn trật-tự và làm suy-thoái tinh-thần các lực-lượng quốc-gia. Về mặt chính-trị, Cảnh sát Quốc Gia vừa phải đối-phó với các bộ-phận Đảng, Mặt-Trận, Nhà-Nước và Nhân-Dân của Cộng sản xâm lăng và “Việt-Cộng”, vừa phải chống-đỡ các phần-tử, phe nhóm chủ-bại và nội-ứng cho kẻ thù.
Về mặt tệ-đoan xă-hội, ung nhọt tràn lan khắp nơi. Riêng về nạn dịch nhũng-nhiễu tham-lam, công-tác đương-đầu đă gặp quá nhiều khó-khăn. Hầu như kẻ nào làm bậy cũng đều nấp dưới danh-nghĩa của một chính-đảng, t́m sự che-chở của một đoàn-thể hay một số cấp lănh-đạo nào đó trong chính-quyền. Đụng vào họ, dù họ là kẻ phạm-pháp, có thể là tự rước lấy tai-họa vào ḿnh. Thế mà anh Long đă dám xúc-tiến điều-tra, lập hồ-sơ truy-tố nhiều nhân-vật đáng sợ. Nhiều vụ lắm. Và vụ mà tôi thích nhất là vụ “tiền trợ-cấp dân Quảng-Trị tị-nạn”. Đại-khái như sau:
Đầu năm 1975, đồng-bào từ Tỉnh Quảng-Trị bắt đầu di-tản. Chính-quyền trung-ương tổ-chức đón tiếp và cứu-trợ họ tại trại tạm-cư Đà-Nẵng. Trên thực-tế, có người đă vào, có người vẫn c̣n ở lại ngoài kia. Do đó, có một tổ-chức quy-mô đứng ra lập hồ-sơ ma để lănh các món cứu-trợ di-tản nhiều hơn bội-phần: tiền mặt, thực-phẩm, thuốc-men, áo+quần, giường+mùng chăn+chiếu, xi-măng, tôn, v.v..., cấp cho cả đồng-bào ở trại lẫn đồng-bào vẫn c̣n ở tỉnh cũ mà được chứng-nhận là đă nhập trại tạm-cư, do ngân-sách của Bộ Xă-Hội đài-thọ. Thậm chí, họ c̣n lập thêm hồ-sơ theo diện tị-nạn, dành cho đồng-bào dời cư từ các xă bất-an và xôi-đậu đến định-cư tại các xă an-ninh, để lănh thêm loại trợ-cấp này vốn áp-dụng chung cho bất-cứ vùng quê nào. Chưa thỏa, họ c̣n chứng-nhận cho cũng những đồng-bào ấy là nguyên cơ-sở của Việt-Cộng ở vùng địch kiểm-soát, nay bỏ kẻ thù về với quốc-gia, để hưởng các khoản trợ-cấp loại này do Bộ Chiêu-Hồi cung-cấp định-kỳ, v.v... Ngoài ra, người dân di-tản cũng bị lôi-cuốn vào t́nh-trạng hỗn-tạp chung bên ngoài trại, lẫn-lộn giữa hợp-pháp và bất-hợp-pháp. Một số trở thành nhân-viên Chương-Tŕnh Áo Xanh, do một tổ-chức xă-hội Hoa-Kỳ tài-trợ, cung-cấp việc làm cho người lao-động thất-nghiệp. Một số cũng là hội-viên Hội Cựu-Chiến-Binh và Dân-Phế, quy-tụ lính cũ đâu từ thời Pháp-thuộc, thời Nhật chiếm, thời kháng-Pháp, thời Bảo-Đại, và nạn-nhân các vụ tai-nạn lưu-thông, ẩu-đả, hủy-hoại thân-thể, tàn-tật bẩm-sinh, vân vân, nhưng cũng được lập hồ-sơ và lănh đều đều từ một tổ-chức nhân-đạo Hoa-Kỳ những món viện-trợ tiền mặt, thực-phẩm, thuốc-men, đồ dùng, v.v... Hơn nữa, một số giả-danh là thương-phế-binh, cưỡng-thu “hụi chết” tại các hàng quán, bến xe. Phanh-phui vụ này ḷi ra vụ kia. Tóm lại, một người lănh nhiều trợ-cấp với nhiều tư-cách trong nhiều hoàn-cảnh khác nhau; nhưng chỉ lănh được một ít, c̣n th́ nạp vào túi riêng của bọn gian+tham.
Vụ án đă làm chấn-động dư-luận, v́ dính đến nhiều cấp+chức thuộc nhiều giới, ngành, từ cấp tổ, toán, khóm, thôn, xă, phường, lên đến quận, tỉnh, vào thấu Sài-G̣n, là những phần-tử chứng-nhận láo, chấp-thuận bừa, do đó, đă phí-phạm công-quỹ và phá-hoại chính-sách của trung-ương.
Trong việc móc-nối đầu mối, nuôi-dưỡng đường dây, lắm lúc nhân-viên Đặc-Cảnh phải giao-tiếp với những kẻ bất-lương. Bởi thế, đă có một số trưởng mối bị trừng-phạt oan, v́ phía H́nh-Cảnh nghi là đồng-lơa hay đỡ đầu. Sau khi có thêm bộ-phận An-Ninh Cảnh-Lực, Đặc-Cảnh càng gặp nhiều khó-khăn hơn, đến nỗi Tư-Lệnh Đặc-Cảnh Trung-Ương hồi đó là đại-tá Nguyễn Mâu đă phải lên tiếng phản-đối công-khai trước một đại-hội toàn-quốc, do Tổng Giám-Đốc chủ-tọa, nhưng chưa ngă-ngũ ra sao.
Với tôi, anh Long đă chịu nhượng-bộ: nếu gặp nhân-viên Đặc-Cảnh liên-can đến các vụ h́nh, anh để tùy tôi xét trước, để tránh oan-ức, trở-ngại cho công-tác ch́m. Ấy là nhờ anh hiểu rơ phương-thức t́nh-báo và đặt nhu-cầu chống Cộng lên hàng ưu-tiên. Đó là quyết-định linh-động duy-nhất trong cương-vị Chánh Sở Tư-Pháp của anh Long.
*
Kỷ niệm đậm nét nhất trong đời tôi về anh Long là vụ rút lui ra khỏi Đà-Nẵng, thành-lũy cuối cùng của Quân-Khu I Việt-Nam Cộng-Ḥa.
Lúc ấy vào khoảng 10 giờ tối ngày 28-3-1975.
Trên máy vô-tuyến truyền-tin thuộc hệ Cảnh-Sát Sắc-Phục nội-thành Đà-Nẵng, tôi nghe một đài gọi đài trung-ương, nhưng không có ai trả lời. Lát sau, có một đài khác cất tiếng: “Đừng gọi vô-ích, bọn chúng chạy hết cả rồi!” Tôi bèn hỏi đài hồi năy, th́ được báo-cáo là có nhiều người ăn mặc lộn-xộn, vũ-khí cầm tay, đang nép hai bên lề đường từ hướng Ḥa-Cường tiến vào.
Tôi dùng làn sóng của hệ Đặc-Cảnh ra lệnh cho Sở Tác-Vụ Vùng và Sở Đặc-Cảnh sở-tại đối-phó, đồng-thời gọi máy điện-thoại cho đại-tá Nguyễn Xuân Lộc, Tư-Lệnh Cảnh-Lực Vùng I, lúc ấy đang cùng có mặt với các Chánh-Sở Vùng và một số Chỉ-Huy Cảnh-Lực Tỉnh tập-trung tại đây.
Lát sau, anh Long đến ngồi tại pḥng truyền-tin của Ngành Đặc-Cảnh Vùng - nơi đây có máy âm-thoại của cả 2 hệ nổi+ch́m địa-phương lẫn hệ toàn-quốc, và máy điện-thoại bưu-điện, điện-thoại quân-sự - cách dăm mười phút lại gọi hỏi tôi t́nh-h́nh thế nào.
V́ máy quá bận, tôi khuyên anh vào pḥng-giấy của đại-tá Lộc để cùng theo-dơi diễn-biến t́nh-h́nh chung.
Khoảng sau 11 giờ đêm, từ đài Đặc-Cảnh Vùng I trung-tá Long gọi tôi. Lần nầy tôi nghe giọng anh run lên, lời-lẽ trịnh-trọng khác thường: “Tôi xin mời ông Phụ-Tá đến ngay để tổ-chức pḥng-tuyến và chỉ-huy đội-ngũ tử-thủ cùng với anh+em chúng tôi!” (Tử-thủ là lời cam-kết của trung-tướng Ngô Quang Trưởng đọc trên Đài Phát-Thanh Đà-Nẵng suốt chiều hôm nay).
Tôi hỏi về đại-tá Lộc th́ anh đáp gọn với giọng bực-tức và chán-chường: “Các ngài đào-ngũ hết rồi!”
Anh Long kể lại với tôi là anh được lệnh, cùng với mọi người có mặt tại trụ-sở Vùng – Chánh-Sở các Sở, Chỉ-Huy của một số tỉnh, có cả mấy viên đại-tá quân-đội – theo đại-tá Lộc xuống bến Giang-Cảnh, lên tàu Giang-Cảnh, rời bến hướng ra biển Đông.
Anh hỏi đi đâu th́ đại-tá Lộc trả lời: “Chúng ta di-tản vào Nam!” Anh thấy máu uất xông lên đỉnh đầu, la lên: “Giặc chưa tấn-công, thuộc-viên vẫn c̣n ở lại, mà cấp chỉ-huy đă lén-lút bỏ đi như thế này là hèn!” Lộc cố giải-thích: “Bộ Tư-Lệnh Quân-Đoàn đă rút đi rồi. Trong t́nh-huống này chúng ta đành phải phụ ḷng anh+em mà thôi!” Long bèn rút súng, nh́n thẳng vào mặt từng người với vẻ khinh thường, và bảo tàu ghé vào bờ cho anh trở lui.
Và anh đă về trụ-sở, để cùng chiến-đấu, sống chết có nhau với anh+em.
TôiI tin-tưởng và kính-phục anh Long vô cùng; nhưng tôi thấy rơ là nếu đến sở th́ sẽ dính kẹt ở đó, khó ḷng điều-động hoạt-động bên ngoài, nên nói là tôi bận họp. Anh xin mượn tôi một máy vô-tuyến cầm tay, và đ̣i đến họp với tôi.
Tôi kéo thiếu-tá Ngô Phi Đạm, Chánh Sở Tác-Vụ, ra xe. Đến bến Bạch-Đằng quả thấy xe Jeep xanh+trắng và ô-liu bỏ đậu nghênh-ngang; gọi máy vô-tuyến trên hệ Sắc-Phục đến đại-tá Lộc ở sở, ở nhà, không ai trả lời; tôi bèn chỉ-thị Trung-Tâm Hành-Quân Đặc-Cảnh báo-cáo sự-việc lên trung-ương.
Anh Long đă đến nhà tôi, hỏi tôi ở đâu, tôi đáp là đến Đặc-Khu, nhưng tôi đến Bộ Tư-Lệnh Quân-Đoàn; nơi đây vắng hoe. Anh hỏi, tôi đáp là vào phi-trường, nhưng tôi đến Sở An-Ninh Quân-Đội; nơi đây cũng chẳng c̣n ai. Anh không gặp tôi, lại hỏi; và tôi lại dối, tránh anh. Cứ thế mà tôi đến khắp các nơi vốn là chỗ dựa cho niềm tin của dân-nhân.
Đến sau nửa đêm th́ cả thành-phố đổ dồn qua cầu Trịnh Minh Thế để qua bến cảng, băi biển Quận III, để mong chạy vào Sài-G̣n. Tôi cùng Tác-Vụ, Thám-Sát Đặc-Biệt, quan-sát xong t́nh-h́nh bên đó, len lách trở về th́ thoáng dưới ánh đèn pha thấy rơ h́nh-dáng của anh, mặc cảnh-chiến-phục, gác khẩu M-16 ngang đùi, mặt-mày đỏ gay, tức uất nhưng đầy cương-nghị, lái xe vụt qua.
Đó là h́nh-ảnh cuối cùng của trung-tá Nguyễn Văn Long, măi măi hằn sâu trong kư-ức tôi.
*
Gần sáng, ngày 29-3-1975, Việt-Cộng pháo-kích hải-cảng, phi-trường. Mờ sáng, đặc-công từ hướng Núi Non-Nước bắt đầu tấn-công vào. Đến trưa, tôi gọi máy về cho đại-úy Nguyễn Văn Tuyên, Chánh Sở Nghiên+Kế, lúc đó c̣n ngồi tại chỗ, ra lệnh giải-tán Trung-Tâm Hành-Quân của Đặc-Cảnh Vùng I, là bộ-phận cuối-cùng của Chính- Quyền VNCH c̣n hoạt-động đến phút cuối cùng, và cho phép thuộc-viên tự t́m phương-tiện thoát thân. Xế chiều, tôi mới kiếm được chiếc thúng, rời bờ, liều-lĩnh trước các làn đạn pháo-kích của địch và trực-xạ của chính bạn ḿnh.
Và tôi không c̣n gặp lại anh Long.
*
Cái chết của trung-tá Cảnh-Sát Nguyễn Văn Long làm tôi suy-nghĩ rất nhiều.
Anh đă phục-vụ dưới nhiều chế-độ khác nhau, đảm-trách công-tác ở nhiều lĩnh-vực khác nhau, nhưng vẫn giữ ḿnh trung-chính khiết-liêm. Anh tuy lớn tuổi nhưng vẫn trẻ-trung trong lối sống và trong công việc, không bị lứa trẻ sau này vượt qua.
Trong lúc nước nhà đang bị cộng-sản xâm-lăng, anh ư-thức được chúng là kẻ thù số một của toàn-dân, sự-nghiệp chống Cộng phải là ưu-tiên số một của mọi người yêu quư tự-do, nên anh phải góp phần vào. Thành-quả chống Cộng của CSQG nói chung, là đă có lúc hạ được nhiều tên cộng-tặc hơn cả con số chúng bị thiệt-hại trên chiến-trường, do đó, anh tự nhận lănh vào bản-thân ḿnh một phần trách-nhiệm đối với đối-phương về những tổn-thất mà chúng hứng chịu nặng-nề; nhưng trên tất cả là sự sụp đổ thảm-khốc của Việt-Nam Cộng-Ḥa, mà đối với tổ-quốc, dân-tộc, lịch-sử, và thế-giới, th́ cái trách-nhiệm vô cùng lớn-lao ấy nhất-định là của mọi người, trong đó có anh; nên anh tự xử - cũng như các anh-hùng Nguyễn Khoa Nam, Lê Văn Hưng, Phạm Văn Phú, Lê Nguyên Vỹ, Trần Văn Hai, Hồ Ngọc Cẩn, vân vân - để tạ tội với tiền-nhân và quốc-dân, và để nói lên tinh-thần bất-khuất của người chiến-sĩ tự-do, không chịu hạ ḿnh đầu-hàng kẻ thù.
Cái chết của anh Long làm tôi hănh-diện vô cùng. Tuy người chết không mong được đời nhắc đến, nhưng bổn-phận của người sống là phải phát-huy những tấm gương trí-dũng ngời sáng ấy, để nhờ đó mà ḿnh tin-tưởng và phấn-khởi tiếp-tục lo toan sự-nghiệp chung.
Bây giờ, đối với toàn-dân, Nguyễn Văn Long không c̣n là một trung-tá, là một Chánh-Sở Tư-Pháp, là một viên-chức an-ninh, là những ǵ ǵ khác nữa... mà anh đă là và vẫn c̣n là đại-diện cho bất-cứ chiến-hữu ưu-tú nào, không phân-biệt cấp/bậc, chức-vụ, ngành/nghề, h́nh-sự hay phản-gián, phái mạnh hay phái đẹp; mà anh đă vinh-quang đi vào lịch-sử với tư-cách một anh-hùng của dân-tộc Việt-Nam nói chung và Lực-Lượng Cảnh-Sát Quốc-Gia nói riêng.
Kính mời quư vị xem bài của Duyên Anh: Máu Trung Tá Long đă thấm xuống ḷng đất mẹ
Tôi không hiểu, trong Dinh Độc Lập, Dương văn Minh và bọn hàng thần lơ láo đến mức độ nào trước ống kính xấc xược của bọn phóng viên cộng sản và trước những câu hạch hỏi hỗn láo của bộ đội giải phóng cấp tá. Họ có nghe những tiếng súng danh dự, trách nhiệm, tổ quốc của lính văn nghệ diệt T-54 ở cầu Thị Nghè, của lính nhẩy dù cách cổng Dinh Độc Lập chẳng bao xa? Chúng tôi vào trung tâm thành phố. Dân chúng đang bu kín công viên dựng hai người chiến sĩ thủy quân lục chiến Việt Nam họng súng nhắm thằng vào Hạ Viện. Những chiếc loa gắn trên cây cao đă oang oang giọng nói mới chào mừng giải phóng miền Nam. Bài hát Tiến vào Sài g̣n ta quét sạch giặc thù muốn rung chuyển thành phố. Nhưng trời vẫn thiếu nắng. Cộng sản đă tiếp thu Đài phát thanh, Bưu điện... Giọng nói cầy cáo của Lư Quư Chung và ca khúc Nối ṿng tay lớn không c̣n nữa.
Chúng tôi lách đám đông. Dưới chân tượng đài của thủy quân lục chiến, xác một người cảnh sát nằm đó. Máu ở đầu ông ta chẩy ra tươi rói. Người sĩ quan cảnh sát đeo lon Trung tá. ông ta mặc đồng phục màu xanh. Nắp túi ngực in chữ Long. Trung tá cảnh sát Long đă tự sát ở đây Cộng sản để mặc ông ta nằm gối đầu trên vũng máu. Phóng viên truyền h́nh Pháp quay rất lâu cảnh này. Lúc tôi đến là 14 giờ 30. Dân chúng đứng mặc niệm trung tá Long, nước mắt đầm đ́a. Những người không khóc th́ mắt đỏ hoe, chớp nhanh. Tất cả im lặng, thây kệ những bài ca cách mạng, những lởi hoan hô bộ đội giải phóng.
Trung tá Long đă chọn đúng chỗ để tuẫn tiết. Tướng giữ thành Sài g̣n là Tổng trấn Sài g̣n đă đào ngũ. Tướng giữ thành Sài g̣n là Đô trưởng Sài g̣n đă đào ngũ. Tướng giữ thành Sài g̣n là Tổng giám đốc Cảnh sát quốc gia đă đào ngũ. Không có Hoàng Diệu, ở những trạng lịch sử chó đẻ của thời đại chúng ta. Và trên những tiểu thuyết đấu tranh, những hồi kư chiến đấu của những con người tự nhởn sống hùng mọi hoàn cảnh, người ta không thấy một ḍng nào viết về cái chết tuyệt vời của trung tá Cảnh sát tên Long. Cộng sản đă chẳng ngu dại phong anh hùng, liệt sĩ cho quốc gia. Họ độc quyền anh hùng, liệt sĩ. Ở những cuộc đấu thầu anh hùng, liệt sĩ quốc gia tại hải ngoại, chưa thấy một nén tâm hương tưởng mộ trung tá Long. Có lẽ, liệt sĩ đích thật không lăi lớn bằng liệt sĩ giả vờ thế th́ thời đại chúng ta đang sống là cái thời đại ǵ nhỉ? Nó không chịu, không thích vinh tôn cái thật, đă đành, nó c̣n nhởn ch́m cái thật và vấy bẩn lên cái thật một cách thô bạo, ẩn ư và lạnh lùng. Khi cái thật bị nhận ch́m, bị vấy bẩn, cái giả nổi bật, sáng giá và chói lọi, thơm tho. Như vậy, mọi giá trị về tinh thần, về đạo nghĩa bị nhởn ch́m theo. Rốt cuộc, bọn giả h́nh sống với cái giả của chúng, huyễn hoặc mọi người bằng cái giả với bạo lực của quyền uy hợp pháp và cả quyền uy ảo tưởng hậu thuẫn. Và người công chính thụ động, buông xuôi. Cuối cùng, con cháu chúng ta sẽ chỉ biết liệt sĩ đất sét, anh hùng gian dối, vĩ nhân phường tuồng.
Tôi muốn biểu dương trung tá Long như Hoàng Diệu hôm nay, Hoàng Diệu của Sài g̣n. ông ta đang nằm kia, dưới chân tượng đài thủy quân lục chiến Việt Nam anh dũng. Máu trung tá Long đă thấm xuống ḷng đất mẹ. Cái chết của trung tá Long nếu chưa thức tỉnh được sự u mê của thế giới tự do thân cộng, của bọn phản chiến làm dáng th́, ít ra, nó cũng biểu lộ cái khí phách của một sĩ quan Việt Nam không biết hàng giặc. Tôi không mấy hy vọng cái chết của trung tá Long lay động nổi cái bóng tối vô liêm sỉ trùm đặc tâm hồn những ông tướng đào ngũ. Chúng ta hănh diện làm người Việt Nam lưu vong v́ chúng ta c̣n trung tá Long không đào ngũ, không đầu hàng giặc và biết chết cho danh dự miền Nam, danh dự của tổ quốc.
- Tôi chứng kiến tự phút đầu.
- Ông nói sao?
- Tôi nh́n rơ ông ta rút súng bắn vào thái dương ḿnh.
- Thật chứ?
- Đáng lẽ tôi phải nói dối.
- Tại sao?
- V́ nói thật lúc này không có lợi.
Tôi nghe hai người Sài g̣n nói chuyện. Và tôi được nghe "Huyền sử một người mang tên Long" do một trong hai người kể. Truyện như vầy: 10 giờ 30, Dương văn Minh đọc lệnh đầu hàng, quân đội và cảnh sát tuân lệnh Tổng thống, lột quần áo, giầy vớ, nón mũ, vất súng đạn bỏ chạy về nhà ḿnh hay nhà thân nhân của ḿnh. Một ḿnh trung tá Long không lột chiến bào, không phi tang tích huân chương, không liệng súng đạn. Trung tá Long từ nơi nào đến, chẳng ai rơ. ông xuất hiện ở công viên trước Hạ Viện hồi 12 giờ. Ngồi trên ghế đá, ông ta trầm ngâm hút thuốc. Rồi ông ta nh́n trước, nh́n sau, ngó ngang, ngó dọc. Rồi ông ta đưa tay ôm lấy đầu, cúi thấp. Khi ấy, Sài g̣n đă ồn ào tiếng hoan hô cộng sản giải phóng. Bất chợt, ông ta đứng dậy, chậm răi bước gần chân tượng đài. Trung tá Long đứng thẳng. ông ta ngẩng mặt. Thản nhiên, ông ta rút khẩu Colt, kê họng súng vào thái dương ḿnh bóp c̣. Tiếng đạn nổ trùm lấp tiếng hoan hô cộng sản. Trung tá Long đổ rạp.
- Đó, diễn tiến cái chết của Trung Tá Long.
- Ông có mặt ở đây trước lúc trung tá Long xuất hiện?
- Phải. Tôi tuyệt vọng, không thiết về nhà nữa.
- Rồi sao?
- Dân chúng bu quanh xác trung tá Long. Cộng sản chưa có th́ giờ kéo xác ông ta đi. Phóng viên truyền h́nh Pháp thu cảnh này kỹ lắm. Chỉ tiếc họ đă không thu được cái oai phong lẫm liệt của trung tá Long. Họ đến quá chậm và họ chỉ quay phim một xác chết. ông hăy nh́n cho kỹ. Trung Tá Long tuẫn tiết cùng chiến bào, cùng cấp bậc, cùng tên ḿnh.
Tôi đă nh́n kỹ. Lịch sử của chúng ta đă có những vị anh hùng chỉ có tên mà không có họ. Như Đô đốc Tuyết, Đô đốc Long... Hôm nay, chúng ta có thêm trung tá Long. Những ai sẽ viết lịch sử? Và liệu sử gia đời sau có soi tỏ niềm u ẩn của Trung tá Long chảy máu mắt nh́n quê hương lạc vào tay quân thù mà bất lực cứu quê hương, mà chỉ c̣n biết đem cái chết tạ tội quê hương, dân tộc. Đă hàng tỉ tỉ chữ viết về những chuyện khốn nạn, viết về những tên khốn kiếp, viết về những sự việc khốn cùng. Ḍng chữ nào đă viết về Trung tá Long? Người ta đă viết cả pho sách dày cộm để nguyền rủa xác chết. Người ta cũng đă viết cả pho sách dầy cộm để suy tôn xác sống. Người ta ồn ào. Người ta vo ve. Ḍng chữ nào đă viết về Trung tá Long? Ai đă làm công việc sưu tầm lư lịch đầy đủ của vị liệt sĩ đích thực này? Than ôi, lịch sử đă hóa thành huyền sử. Cho nên người ta nh́n quốc kỳ mà không cảm giác linh hồn tổ quốc phấp phới bay. Chúng ta đang bị sống trong cái thời đại của những ông tướng đào ngũ, của những ông tổng trưởng đào nhiệm không hề biết xấu hổ. Thời đại của chúng ta c̣n đ̣i đoạn ở chỗ, kẻ sĩ và kẻ vô lại đồng hóa trong "lư tưởng" nguyền rủa xác chết và suy tôn xác sống.
Xưa, Hàm Nghi 8 tuổi, hỏi cận thần:
- Tay bẩn lấy ǵ rửa? Cận thần đáp:
- Nước.
Hàm Nghi hỏi thêm:
- Nước bẩn lấy ǵ rửa?
Cận thần ngơ ngác:
- Tâu bệ hạ, thần không hiểu.
Hàm Nghi nói:
- Nước bẩn lấy máu mà rửa!
Trung tá Long đă lấy máu rửa một vết ô nhục 30-4. Lính nhẩy dù đă lấy máu rửa một vết ô nhục 30-4. Lính văn nghệ đă lấy máu rửa một vết ô nhục 30-4. Những kẻ tạo ra ô nhục 30-4 lấy ǵ nhỉ? Họ đang cầm ca, cầm đĩa xếp hàng ngửa tay lấy cơm, lấy nước ở đảo Guam. Biết đâu chẳng xẩy ra tranh cơm như tranh quyền bính. Và biết đâu chẳng bị ông quân cảnh Mỹ đen tặng một vài cái tát xiếc! Những kẻ này vẫn thừa thăi vô liêm sỉ để họp bàn, hiến kết cứu nước. Lịch sử lại thêm vài phụ trang chó đẻ.
Giải phóng quân đă đổ đầy trước thềm Hạ Viện. Cỏ đuôi chó hoan hô tưng bừng. Dân chúng chiêm ngưỡng Trung Tá Long tản mạn. Trung Tá Long nằm nguyên chỗ ông ngă rạp cho máu rửa nhục Sài g̣n. Giă từ liệt sĩ! Vĩnh quyết liệt sĩ. Xin hăy phù hộ tôi kéo dài cuộc sống hèn để có ngày được viết vài ḍng về Trung Tá.
BBT: Qua nhiều bài viết về Trung Tá Nguyễn Văn Long mà chúng tôi có dịp đọc trước đây, chúng tôi vẫn cảm thấy có điều ǵ đó c̣n thiếu sót, nếu không muốn nói là chưa thỏa măn được những ǵ mà chúng ta muốn biết về Trung Tá Long. Người mà chúng tôi nghĩ đến có thể bổ túc cho những thiếu sót đó không ai khác hơn là cựu Trung Tá Nguyễn An Vinh, nguyên Chỉ Huy Trưởng Bộ Chỉ Huy Cảnh Sát Quốc gia Đà Nẳng, người đă có thời gian dài được gần gũi với Trung Tá Long, trong phạm vi Bộ Chỉ Huy Khu I, cho đến ngày 30 tháng 4 năm 1975.
Kính mời quư vị xem bài của cựu Trung Tá Chỉ Huy Trưởng Nguyễn An Vinh
Sau chính biến 1 tháng 11 năm 1963 lật đổ nền Đệ nhất Cộng Ḥa, Quốc Gia trải qua một thời kỳ hỗn lọan. Tại miền Trung, đặc biệt là Thừa Thiên Huế, họat động ngành an ninh trật tự hoàn toàn tê liệt. Chỉ trong ṿng chưa đầy 3 năm mà đă thay đổi sáu Giám-Đốc Nha Công An. Có ông chỉ tại chức 32 ngày. Hai Trưởng Ty Công An Thừa Thiên và Cảnh Sát Huế đều là cơ sở ṇng cốt Cộng Sản, một vài tay chân của nhóm Phật Giáo Ấn Quang tranh đấu ly khai xuống đường phá rối. An ninh trật tự hoàn toàn suy sụp.
Để đối phó với t́nh h́nh rối ren của vùng I, tháng 6 năm 1966 Trung Ương quyết-định bổ nhiệm Thiếu Tướng Nguyễn Ngọc Loan đảm nhiệm chức vụ Tổng Giám Đốc Cảnh Sát Quốc Gia, và ngay lập tức, ông cho chấn chỉnh lại những hoạt động của Lực Lượng Cảnh Sát Quốc Gia tại địa phương đầy biến động này, đồng thời bổ nhiệm Quận Trưởng Cảnh-Sát Vơ Lương giữ chức Giám-Đốc Cảnh Sát Quốc-Gia Vùng. Quận Trưởng Cảnh Sát Vơ Lương là Giám-Đốc thứ bảy kể từ năm 1963 và là người đầu tiên giữ vững đựơc kỷ cương trật tự sau một thời gian hỗn loạn quá dài. Để mau chóng ổn định nhân-sự cũng như họat động, Ông cho lệnh di chuyển Nha CSQG từ Huế vào Đà-Nẳng. Ông cho tất cả nhân viên dễ dàng trong một tháng để thu xếp gia-đ́nh.
Trong ṿng một tháng đó, phần đông nhân-viên đă có đủ th́ giờ để ổn định việc nhà cửa và chuyện con cái học hành. Chỉ riêng Trung Tá Long, lúc ấy vừa được bổ nhiệm chức Chủ-Sự Pḥng An Ninh Nội Bộ kiêm Thanh Tra, là c̣n loay hoay chưa kiếm ra nơi tá túc cho gia-đ́nh. Hết hạn 1 tháng, Ông không thèm xoay sở nữa mà đă sáng kiến thực hiện một việc cổ kim không giống ai:
Thấy có một khoảng đất công trống trên đường Duy Tân, giữa ḷng Thành Phố, Ông dựng lên một cái chái lợp tôn, dựa lưng vào bức tường thành của một Công Sở. Đó là nơi gia đ́nh ông đang cư trú, không điện không nước.
Có hai nhân viên thuộc quyền ghé thăm thấy cả nhà ban đêm thắp hai ngọn đèn dầu lù mù, họ rủ nhau hùn tiền mua đến cho ông một cái đèn Manchon. Ông từ chối nhất định không lấy, nói thế nào ông cũng không chịu, bắt họ đem đi trả lại.
Câu chuyện nhà ông Long thắp đèn dầu được nhiều người kể đi kể lại ở sở. Một hôm nhân có dịp ngồi chung xe với ông Giám Đốc lên họp Quân Đoàn, tôi kể Ông nghe câu chuyện về cái đèn Manchon. Ông Giám Đốc lắc đầu nói: “...tính của Long là vậy, tôi biết chả từ lâu, từ hồi c̣n làm bên Công An Liên Bang. Đó là một người rất tốt, thanh liêm và cương trực, đông con nhà nghèo...”. Từ lúc đó cho đến khi vào họp Ông không nói thêm lời nào. Ông lặng lẽ, dường như có điều tính toán suy nghĩ, ngó mông lung ra ngoài đường. Tuần lễ sau, tôi ghé nhà Long thăm đă thấy có điện nước. Hỏi ra th́ biết trong lúc Ông Long đi làm, có 2 người tới bắt cho 2 bóng đèn và 2 lỗ cắm điện, một ṿi nước. Họ không lấy tiền cũng không cho biết ai sai tới. Tôi biết ngay là do sự can thiệp kín đáo của Ông Giám đốc. Biết Ông không ra mặt tôi cũng làm thinh luôn.
Liền sau đó, trong một phiên họp khoáng đại, ông Giám Đốc hỏi nhỏ tôi, nhà Long có điện chưa. Tôi trả lời có rồi, có cả nước nữa. Ông gật đầu, mỉn cười nh́n về phía Long, nét mặt hiền lành khoan dung. Ông vui v́ đă giúp được thuộc cấp một việc tuy nhỏ nhưng rất cấp bách cần thiết. Tính Ông quảng đại, kín đáo và chi-tiết. Nhiều khi làm ơn từ việc nhỏ đến việc lớn, không cần cho ai biết.
Dạo ấy, v́ cơ sở mới dọn từ Huế vào, pḥng ốc chưa đủ, Ông Giám-đốc cũng không có tư dinh phải ở tạm một pḥng trong khách sạn Grand Hotel trên đường Bạch Đằng. Trong khách sạn có sẵn Restaurant. Ông thường dùng bữa vớí nhiều viên chức khác ngành, vừa ăn vừa luận bàn công việc. Những lúc không mời ai, Ông gọi tôi tới ăn cơm chung. Nhờ có chút khả năng giao-thiệp, quen biết nhiều người và luôn sẵn những chuyện tếu vô hại, Ông thường ngồi nhiều giờ với tôi, bàn về đủ mọi thứ, phần lớn là những việc trên trời dưới đất, không dính dấp ǵ tới công vụ. Nhân một lúc vui vẻ, cởi mở, tôi nhắc lại chuyện Trung Tá Long và hỏi Ông lư do không cho Long biết việc Ông can thiệp bắt điện nước vào nhà. Ông cườ́ rồi từ từ kể. Sau đây là những ǵ Ông Giám đốc Vơ Lương nói về Trung Tá Nguyễn văn Long:
“...Tôi biết Long từ những thập niên 1940, khi Giả ( tiếng thông dụng miền Trung có nghĩa là Anh ấy, Ông ấy ) mới gia-nhập Ngành An ninh thời Tây. Giả nổi tiếng1à siêng năng cần mẫn, kỷ-luật và trong sạch. Lương bổng không đến nỗi tệ nhưng gia-đ́nh đông con lại suốt đời không tơ hào những bổng lộc phi nghĩa nên thời nào cũng nghèo. Cả đời ở nhà mướn. Đúng ra, trước năm 1963 Giả cũng có một căn nhà tương đối được, ở đường Phạm Hồng Thái, Thành Phố Huế. Nhà này có từ nhiều năm trước, có thể do cha mẹ để lạị. Trước đảo chánh Ông Diệm, Giả bị bắt giam trong vụ Gián Điệp Miền Trung do Phan Quang Đông điều tra khai thác. Trong thời gian bị ngưng chức không lương tiền hàng tháng, bà vợ đă phải bán căn nhà này để đong gạo cho gia đ́nh...
...Giả sống rất chừng mực, lương thiện, không có khả năng xoay xở, lại càng không muốn xoay xở bậy bạ. Nhũng lúc gặp khó khăn th́ cắn răng chịu đựng, không hề muốn nhờ vả ai. Giả rất khó chịu khi phải chịu ơn người khác. Điều này giải thích được tại sao tôi không trực tiếp cho biết đă nhờ người bắt điện nước cho gia đ́nh Giả. Chuyện nhỏ không muốn Giả có mặc cảm mang ơn....
... Là viên chức kỳ cựu, phuc vụ trong ngành đă hơn 20 năm, Long có khá nhiều cơ hội để khá hơn, nhưng cơ hội nào Giả cũng bỏ qua, có khi c̣n quyết liệt từ chối thẳng tay, nên đến bây giờ vẫn sống chật hẹp với đồng lương của một công chức.
... Giả bị bắt giam trong vụ Gián Điệp Miền Trung năm 1962 nên sau khi Chính Phủ Ngô Đ́nh Diệm bị lật đổ, Long được cử ngay làm Trưởng Ban Công Tác Đặc nhiệm điều tra tội ác và tài sản chế độ cũ cũng như của nhóm Cần Lao. Nhiều người cứ tưởng dịp này Long tha hồ ân oán giang hồ. Nhưng trái với mọi suy đoán, Long hành xử trách nhiệm hoàn toàn vô tư, không nghe lời xúc xiểm, không thành kiến, cũng như không bới lông t́m vết. Để tránh mấy tay môi giới chạy chọt xin xỏ đút lót lôi thôi, Long cắm trại luôn trong sở, thật khuya mớí lạch cạch đạp xe về nhà. Dạo ấy cả gia-đ́nh đă theo đạo Công Giáo, nhà thuê ngay kế bên Ḍng Chúa Cứu Thế Huế.. Nhà Long cữa đóng then cài. Long không tiếp bất cứ ai.
...Năm 1965, Long đưọc bổ nhiệm làm Trưởng Ty Công an Đặc Biệt Bến Hải, đóng dọc theo Nam Vĩ Tuyến 17 thuộc Quận Trung Lương, Tỉnh Quảng Trị. Nhận việc chưa bao lâu th́ Pḥng Lương Bổng, Vật Liệu , Kế Toán đưa cho Giả một phong b́ đầy tiền. Long hỏi cái ǵ th́ họ cho biết, như thông lệ từ trước, đây là số tiền bán bớt xăng nhớt và văn pḥng phẩm nạp cho Trưởng Ty làm mật phí giao tế. Giả đỏ mặt, trợn mắt đ̣i bỏ tù cả đám. Từ đó hết ai dám léng phéng chuyện tiền nong lem nhem với Long...”
Kể đến đây Ông Giám Đốc cườ́ thành tiếng và nói đùa: “...Nếu Long chịu nhận và́ ba mớ phong b́ như thế th́ đâu đến nỗi bây giờ phải cắm dùi đường Duy Tân. Nên nhớ Long đang là chức Trưởng Ty khi được lệnh di chuyển từ Quảng Trị vào Đà-Nẵng. Một Ông Tưởng Ty mà ngày trước ngày sau phải ở bụi ở đường th́ thế gian chỉ có một Nguyễn văn Long mà thôi, không có người thứ hai. Bổ nhiệm Long vào chức An Ninh Nội Bộ và Thanh Tra, tôi yên tâm nhưng cũng có nhiều anh khó chịu không vui đấy...”
Khi tôi hỏi về Vụ Gián Điệp Miền Trung , Ông cho biết vụ ấy không hẳn là có thật mà chỉ do Pháp cố ư dựng chuyện lên để phá thối. Công việc của Phan Quang Đông là huấn luyện và tung mạng lưới t́nh báo gián điệp ra Bắc hoạt động vùng Thanh Nghệ Tĩnh mà thôi. Đông không dính líu ǵ đến vấn đề nội chính và an ninh quốc nội. Đông bị xử tử h́nh để bịt miệng, do áp lực từ Cộng Sản trong nhóm tranh đấu, gây rối Ḿền Trung. Không có vụ gián điệp th́ Đông cũng bị giết.
H́nh như Long biết sự kiện này cho nên ngày xử bắn Phan Quang Đông tại Sân Vận Động Chi Lăng, mấy người bạn cùng vụ rủ Long đi coi, Long từ chối. Long nói: “...chuyện Đông có những điều chưa minh bạch, xét xử vội vàng và có quá nhiều áp lực. Đông đâu đáng tội chết! Vả lại oán thù nên cởi, không nên buộc... Ông Giám Đốc kết luận:...Long khắt khe sắt thép với chính ḿnh nhưng khoan dung nhân hậu, công bằng và rộng lượng với kẻ khác, cả với kẻ vừa mới giam giữ ḿnh...”
Năm 1970 , tôi bàn giao chức Chỉ Huy Trưởng cho Thiếu Tá Trần Hàng để ra Đà-Nẵng. Vừa nhận việc chưa được bao lâu th́ Thành Phố chịu một cơn băo lụt Sóng Thần khủng khiếp chưa từng thấy trong cả trăm năm. Mưa như trút nước. Sóng biển gầm thét dữ dội. Một phần đường trong thành phố ngập nước quá đầu gối. Giáp ranh phía Bắc Thành Phố là Băi Thanh B́nh thành một vùng nước mênh mông. Nhưng ngặt nghèo và nguy hiểm nhất là khu tạm cư Ngọc Quang. Khu này là một giải cát bồi thoai thoảỉ nằm dài giửa Băi Thanh B́nh và biển cả, không một bóng cây. Từ tầm xa nh́n tới , toàn khu hoàn toàn biến mất, chỉ c̣n thấy lác đác ít nóc nhà nhấp nhô theo sóng dữ. Gió rất mạnh, thổi giật từng cơn. Bộ Chỉ Huy Cành Sát Quốc Gia huy động toàn bộ lực lượng cơ hữu như Giang Đoàn và trưng dụng thêm một số ghe thuyền tư nhân trong nỗ lực di tản dân chúng vào khu an toàn, lúc ấy là sân Trường Kỹ Thuật ở đường Cao Thắng và chung quanh 2 Thánh Đường Họ Giáo Ngọc Quang và Giáo Xứ Thanh Đức.
Qua máy truyền tin, Giang Đoàn cho tôi biết gia-đ́nh Trung Tá Long ở vào một khu nguy hiểm nhất. Nhà có thể bị cuốn trôi ra biển bất cứ lúc nào. Cả gia-đ́nh đă lên được đất liền nhưng Trung Tá Long đang ngồi trên một cái chơng tre, tay cầm chai rượu thuốc, nói là để ở lại giữ nhà, không chịu đi đâu hết. Tôi nghe mà lạnh người. Cũng lại cái “Ông Trời sợ” này nữa. Tôi không thể quên vụ Ông cắm dùi ở đường Duy Tân năm nào và việc Ông Giám Đốc Vơ Lương kín đáo giúp đỡ bắt điện nước cho Long.
Tôi nhờ Giang Đoàn ra tận nơi, đưa máy truyền tin cho tôi nói chuyện với Long. Nghe tiếng tôi, Ông nói ngay: Chào Ông Chỉ Huy Trưởng, tôi không sao đâu. Sau một hồi giải thích gần như năn nỉ, cuối cùng phải viện dẫn lư do an ninh cũng như xin Ông hợp tác để làm gương cho đồng bào. Cuối cùng Ông mới chịu vào bờ.
Dọn dẹp băo lụt xong, dân chúng lo sửa sang những thứ đỗ nát. Tôi điện thoại cho Ông hỏi thăm nhà cửa hư hại ra sao. Ông trả lời tỉnh bơ: Nhà chỉ có mấy tấm ván, xẹp xuống rồi dựng lại lên, có chi mà hư hại. Tuần này tôi xin nghỉ mấy ngày phép và mất một mớ đinh là xong ngay.Tôi bái phục cái thái độ b́nh tâm giản dị gần như bất cần của Ông, nhưng quyết định phải ra tận nơi coi cho biết. Tôi mặc thường phục cùng với mấy tay bài trừ du đăng đi Honda, luồn lách ra Ngọc Quang. Tới nhà Ông Long, tôi hết hồn.
Căn nhà của Ông chỉ là một tác phẩm chắp nối vội vàng và lỏng lẻo gồm mọi thứ tạp nhạp không đáng gọi là vật liệu, góp nhặt từ nhiều nguồn gốc khác nhau. Nhà nằm lọt vào khu vực tạm cư hỗn độn gồm các gia đ́nh đổ về từ những vùng quê Quảng Nam mất an ninh. Giây điện và giây phơi áo quần chằng chịt. Rất mau, tôi vụt nhớ đến một bản báo cáo của Cảnh Sát Đặc Biệt về việc Cộng Sản cài người vào dân tị nạn và vụ xe ông Trưởng Pḥng Đặc Biệt Nha tên Diệp đi mua vật liệu bên Quận Ba bị đặt Plastic chết banh xác trên gần Chợ Cồn năm nào. Thương Ông, tôi nhất định phải đưa Ông vào thành phố.
Ngay ngày hôm sau tôi nhờ các Phường Quận t́m dùm một miếng đất cho Ông Long cất nhà. Các nơi t́m được khá nhiều nhưng tôi chọn ra 4 chỗ. Tôi lái xe đưa Ông đi xem. Cả 4 chỗ Ông không chê nhưng ngần ngại không quyết định, viện dẫn nhiều lư do nghe cũng được. Chuyện không thể chậm trễ, tôi nói ngay: hay là Ông vô ở chung với tôi. Ông cười khẩy, tưởng tôi bực ḿnh nói lời mỉa mai. Sự thực khi nói câu đó, tôi nghĩ đến khu đất trống sau tư dinh dành cho gia đ́nh Chỉ Huy Trưởng số 37 Nguyễn Thị Giang, ngay trung tâm thành phố, sát tường rào Trường Nam Tiểu Học, có thể mở lối đi riêng. Tôi chỉ cho Ông. Ông chịu liền nhưng c̣n bán tín bán nghi. Để xác nhận không phải chuyện bông đùa, tôi đưa Ông tới một trại cây đường Phan đ́nh Phùng, nói với bà chủ chọn cho Ông một số cây ván thứ tốt, hoá đơn gởi cho tôi. Tới đây Ông mới tin là chuyện thật và bắt tay tôi vui vẻ, nói lời cám ơn.
Không chờ đợi lâu, Ông cho tháo căn nhà từ Ngọc Quang, cha con chồng vợ cả gần chục người hớn hở dựng căn nhà mới. Chỉ trong ṿng chừng 2 tuần là xong, điện nước từ nhà tôi câu qua. Gia đ́nh Ông Long vui vẻ đă đành, phần tôi cũng vui không ít.
Những ngày tiếp theo, tôi chờ hoài không thấy trại gỗ đưa hóa đơn tới, hỏi ra mới biết: thấy tôi tận tâm, nể mất ḷng, Ông chỉ lấy một ít ván gắn vào mặt tiền coi cho được c̣n bao nhiêu Ông mua các thứ tạp nhạp từ một băi phế thải ở đường Ông Ích Khiêm chở mấy xe Ba Gác về, đóng phía trong phía ngoài khá tươm tất. Một lần nữa tôi cảm phục tính lương thiện và ṣng phẳng của Ông. Dọn vào nhà mới xong, ít lâu sau Ông thăng Trung Tá và được bổ nhiệm Chánh Sở Tư Pháp, tiếp tục phục vụ tại Bộ Chỉ Huy Vùng. Từ đây Ông yên tâm ở bên cạnh nhà tôi và tôi cũng có cơ hội làm một chút quan sát:
Nhà Ông rất đông con. Một vợ một chồng, sinh 12 lần, nuôi 13 đứa, có cả cặp sinh đôi sau cùng, một trai một gái. Ông c̣n cưu mang thêm một đứa cháu mồ côi, anh nó đi lính tận trên Pleiku, giao luôn cho Ông giữ. Chưa hết. Nhà c̣n có thêm một con heo con. Bà Long nói phải nuôi thêm con heo làm lợi, cho đứa cháu mồ côi thêm tiền ăn học. Chuyện nhà Ông Long nuôi heo nhiều người không tin, đ̣i đến coi. Làm ǵ giữa thành phố, ngay cạnh tư dinh Chỉ Huy Trưởng Cảnh Sát mà lai có người dám nuôi heo. Ai nói ǵ th́ nói, hiểu rơ hoàn cảnh gia-đ́nh, cùng cái lư do chân thật và tội nghiệp đối với Bà Long, tôi không phản đối. Mấy đứa con nhỏ của tôi cũng rất ưa thích con heo. Đi học về, tụi nhỏ chạy sang xem, cho heo ăn, trầm trồ khen heo sạch sẽ và mau lớn. Thấy các con ưa thích, tôi cũng vui. Bà Long lại càng vui hơn.
Ông Long dạy con rất nghiêm nhưng không hề ồn ào to tiếng. Ông ưa nói chuyện gương trung liệt người xưa và lấy chuyện sách đèn của các con làm trọng. Ông thường dặn con: dù hoàn cảnh nào cũng ráng kiếm cho được ba mớ chữ. Câu Ông thựng nhắc đi nhắc lại với các con là: Khi nào cái đầu cũng ở trên. Cái đầu phải có kiến-thức để điều khiển toàn thân làm những việc khá hơn là việc tay chân lao động.
Những lúc rảnh rỗi nhà tôi hay sang chơi, khen mấy cháu học giỏi và thường dấm dúi cho các em chút đỉnh tiền để khi th́ mua cái cặp sách, khi th́ mua bộ áo quần. Đặc biệt đứa cháu mồ côi là nhà tôi thương nhất. Ông Long có mấy con đă trưởng thành. Hai anh đi không quân, một thiết giáp, ba Cảnh Sát. Đứa đầu ḷng tên Phụng, Sĩ Quan Biệt Động Quân, tử trận. Thỉnh thoảng các cháu về phép, nhà tôi thường dặn ḍ phải cận thận giữ ḿnh, đôi khi c̣n có chút ít tiền cho các cháu cà phê. Những cử chỉ thương yêu nhẹ nhàng kín đáo như thế chỉ có các con và Bà Long biết, Ông Long th́ không. Qua tôi, nhà tôi đă hiểu tính Ông Long rất tự ái và không ưa nhờ vả ai, dù là từ những người thân.
Trong năm năm sống cạnh nhau, Ông Long chỉ sang nhà tôi có một lần, đi chung với Ông Vơ Hoàng, anh Ông Giám Đốc Vơ Lương. Lúc ấy tôi vừa cho thêm một người bạn khác, Ông Huỳnh Giáo cựu Trưởng Ty Công-An Quảng Tín làm căn nhà đằng sau , phía bên phải. Nhà Ông Long bên trái. Ông Vơ Hoàng là một nhà phong thủy cho biết hai căn nhà phía sau Tư dinh là một phối trí phong thủy tuyệt hảo, che chắn hết mọi bất trắc, rủi ro, không sợ đao kiếm cùng kẻ xấu chém lén sau lưng. Ông Chỉ Huy Trưởng sẽ yên vị tại chức lâu dài. Tôi không biết nhiều về phong thủy, cũng không hẳn tin. Tôi chỉ muốn làm một việc tử tế khi có cơ hội để giúp cho hai người bạn mà tôi rất thương yêu và mến phục.
Sống bên nhà tôi lâu như thế mà gia-đ́nh Ông Long không bao giờ xin ân huệ cho ḿnh cũng như cho bất cứ ai. Họ sống lặng lẽ, âm thầm gần như cam chịu. Bà Long thường nói đây là căn nhà vừa ư nhất từ trước đến nay và ao ước được ở đây măi măi.. Niềm ao ước b́nh thường giản dị ấy không được bao lâu th́ Đà-Nẵng thất thủ, cuối tháng ba 75. Tai trời ách nước đổ sập xuống, chúng tôi tan tác mỗi người một nơi.
Tôi thoát đi được trong gang tấc, theo một tàu Mỹ vào Cam Ranh. Tại đây dùng tàu đ̣ dân-sự vào Vũng Tàu. Khi vừa mới từ bờ ra lại biển khơi, tôi gặp Ông Long đi trên một ghe đánh cá từ Đà-Nẵng vào. Tôi đổi tàu cùng Ông xuôi Nam. Về đến Sá-G̣n chia tay mỗi người một ngă. Tôi t́m cách cùng gia đ́nh thoát thân lần nữa. Qua tới Guam được mấy ngày th́ được tin Long tự sát. Tôi bàng hoàng xúc động, thương Ông suốt một đời lận đận và kết thúc tức tưởi thế kia. Từ đó tôi bị thúc bách và tự cho như có bổn phận phải t́m thêm tin tức của Long:
Ở Mỹ, tôi theo dơi các báo lớn ngoại quốc có đăng trang b́a h́nh Long tự sát trước tượng đài Thủy Quân Lục Chiến khu tiền đ́nh Trụ Sở Quốc Hội, sắc phục và cấp bậc Sĩ Quan Cảnh Sát ngay ngắn đàng hoàng, nhưng không có báo nào nói xác Long ai đem đi đâu. Tôi cứ nghĩ thi thể vô thừa nhận đă bị vùi dập ở một xó xỉnh nào.
Nhưng không. Khoảng hơn hai tuần sau, Bà Long nhận đươc giấy báo vào nhà thương Grall nhận xác. Nguyên do là khi tuẫn tiết, trong túi áo Long có thẻ căn cước địa chỉ 37 Nguyễn Thị Giang, Đà-Nẵng. Nhà thương cứ theo địa chỉ đó mà báo tin. Tôi nhớ là cái căn cước bọc nhựa ấy tôi đổi lại cho Long khi vừa mới dọn vào ở chung, đặc biệt có chữ kư của tôi làm kỷ niệm, không phải chữ kư của Thiếu Tá Chỉ Huy Phó như những căn cước khác. Tự nhiên tôi có chút suy nghĩ sao mà cái việc nhỏ nhặt như việc đổi cái thẻ căn cước bọc nhựa năm xưa lại đưa đến một sự việc quá quan trọng như thế. Cái căn cước có chữ kư của tôi đó không phải v́ nhu-cầu mà chỉ v́ chút cảm t́nh, nhưng lại chính nhờ nó mà gia-đ́nh nhận đươc xác của Long. Đây có phải chỉ là một diễn tiến t́nh cờ hay là một tính toán cẩn thận của Long. Giả thuyết thứ hai hợp lư hơn.
Đà-nẵng mất mau quá, Long chưa kịp lănh lương tháng ba nên nhà không có tiền vào Sàigon. Tội nghiệp chỉ có cô Tâm, con thứ ba vào nhận xác. Tới SàiG̣n ngày 17 tháng 5 cô Tâm cùng với một người chị thứ hai tên Đào và người em gái tên Thuận đang làm việc ở Sai-G̣n tới nhà thương Grall. Tại dây nhân viên Bệnh Viện, như có được lệnh của Ban Giám Đốc, đă dành mọi dễ dàng, chỉ vẽ tận tâm chu đáo và tỏ ra có thiện cảm đặc biệt với người chết. Họ tắm rửa, thoa thuốc, uốn nắn và chăm sóc thi thể nhẹ nhàng tử tế đến độ làm các con cảm-động và ngạc nhiên. Ngày chôn cất có ban hậu sự Nhà Thương sắc phục và xe tang đàng hoàng, khoan thai đưa tiễn tới Nghĩa Trang. Tất cả đều hoàn toàn miễn phí. Thi hài được mai táng tại Nghĩa Trang Giáo Xứ Công Giáo Bà Quẹo với đầy đủ lễ nghi tôn giáo. Có Linh-Mục đến làm phép xác. Rơ ràng là cái chết công khai và lẩm liệt của một Anh Hùng vị Quốc vong thân, ngay lập tức đă có người trân trọng. Ít năm sau gia đ́nh cải táng. Lần này th́ khăn tang trắng một vùng, đầy đủ vợ và các con, các cháu, xác được hỏa thiêu. Tro kư thác tại Nhà Thờ Ḍng Chúa Cứu Thế Sài-G̣n, đường Kỳ Đồng.
x
x x
Ngày mất nước 30 tháng 4 năm 75, khi biết mọi sự đă hỏng hết, nhiều Tướng Lănh, Sĩ Quan, Binh Lính, Cảnh Sát và cả nhân- viên Dân Chính đă tự sát tại nhiều nơi và bằng nhiều cách, cách nào cũng nói lên chí khí bất khuất không đầu hàng, không để cho thân rơi vào tay giặc. Nhưng cái chết của Trung Tá Nguyễn văn Long mới được cả thế giới biết đến mau nhất, gây xúc động mạnh nhất. Long đă chọn cách thế, giờ giấc cho cái chết có mục đích tại một địa điểm không thể có nơi nào thích hợp hơn. Trước Ṭa Nhà Quốc Hội, dưới chân Tượng Đài Chiến Sĩ là nơi biểu tương Trái Tim đang thoi thóp của Miền Nam. Ông đă nằm xuống đó để chấm dứt nhịp đập trái tim Ông. Ông dâng hiến máu tươi và mạch sống cho Tổ Quốc. Khỏi cần phải luận bàn dông dài, cả thế giới cùng công nhận Long đă b́nh tĩnh sửa soạn cho cái chết từng chi-tiết. Long mặc sắc phục, cấp bậc chỉnh tề, thẻ căn cước cài trong túi áo. Trước lúc bắn vào đầu, Long đứng nghiêm, chào kính Tượng Đài rồi khoan thai nằm xuống. Chỉ một phát súng dứt khoát và chính xác, Long anh dũng đền ơn nước.
Đă một thời sống gần và làm việc chung, tôi thương mến Long lúc sinh thời, kính phục Long khi đă chết và sẽ măi măi nhớ Long. Cái chết của Long là một cái chết bất tử.
Đồng tác giả bài viết: [B]Lê Xuân Nhuận & Duyên Anh & Nguyễn An Vinh[/B]
[CENTER][IMG]http://i37.tinypic.com/n4dwl4.jpg[/IMG]
[I] Máu Trung Tá Long đă thấm xuống ḷng đất mẹ. [/I]
[IMG]http://i37.tinypic.com/2qw0cph.jpg[/IMG]
[I]Ở tấm h́nh này, chiếc mũ đă bị ai đó lấy mất[/I].
[IMG]http://i36.tinypic.com/2wfqn49.jpg[/IMG]
[I]H́nh tuẫn tiết của anh hùng Nguyễn Văn Long, trung tá Cảnh Sát Quốc Gia Việt Nam Cộng Hoà
trong ngày 30-4-1975 dưới chân tượng đài Thủy Quân Lục Chiến đối diện trụ sở Hạ Nghị Viên VNCH.[/I]
[/CENTER]
