Phiên ṭa luận tội Tổng thống Mỹ tại Thượng viện diễn ra thế nào?
Trong phiên ṭa luận tội tổng thống Mỹ, Thượng viện đóng vai tṛ bồi thẩm đoàn, Hạ nghị sĩ đóng vai tṛ công tố viên và tổng thống là bị cáo.
Hôm nay (18/12), Hạ viện Mỹ sẽ tổ chức phiên họp toàn thể để bỏ phiếu luận tội Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Theo đánh giá, Tổng thống Trump gần như chắc chắn sẽ bị luận tội trong cuộc bỏ phiếu hôm nay tại Hạ viện, nơi đảng Dân chủ đang nắm đa số. Nếu Hạ viện thông qua, ông Trump sẽ trở thành Tổng thống thứ 3 trong lịch sử nước Mỹ bị luận tội tại Hạ viện.
Tổng thống bị luận tội
Trong lịch sử nước Mỹ, thủ tục luận tội đă 3 lần được khởi xướng, nhưng cả 2 người tiền nhiệm của ông Trump không gặp bất cứ vấn đề nào. Tổng thống Andrew Johnson và Bill Clinton đều bị luận tội lần lượt vào năm 1868 và 1999 nhưng cả hai cuộc luận tội này đều sớm dừng lại khi không nhận được sự ủng hộ từ các Thượng nghị sĩ tại phiên ṭa ở Thượng viện.
Trên thực tế, không có tổng thống nào trong lịch sử nước Mỹ từng bị phế truất bởi luận tội. Tổng thống Mỹ thứ 37 Richard Nixon được cho là người đến gần nhất với nguy cơ đó, song ông từ chức trước khi phiên điều trần của Thượng viện diễn ra và được ân xá bởi Tổng thống Mỹ kế nhiệm Gerald Ford.
Theo tŕnh tự, khi có quyết định luận tội của Hạ viện, hồ sơ sẽ được chuyển lên Thượng viện để xét xử. Thượng viện khi đó trở thành một toà án đặc biệt. Chánh án Tối cao Pháp viện trở thành chủ toạ phiên toà, tất cả thượng nghị sĩ trở thành bồi thẩm viên, hợp thành bồi thẩm đoàn. Tại đây, một tổng thổng chỉ bị tuyên là có tội khi có ít nhất 2/3 tổng số thượng nghị sĩ bỏ phiếu đồng ư.
Theo Hiến pháp Mỹ, Thượng viện có thể băi nhiễm Tổng thống trước khi kết thúc nhiệm kỳ nếu như phát hiện có các tội ác và hành vi sai trái nghiêm trọng.
Điều 1, Khoản 4, Hiến pháp đưa ra ba yêu cầu đối với một phiên ṭa luận tội: 1) Các Thượng nghị sĩ phải tuyên thệ; 2) Chánh án là người chủ tŕ phiên ṭa, không phải Phó Chủ án; 3) Yêu cầu phải có 2/3 tổng số thượng nghị sĩ bỏ phiếu đồng ư để kết án tuyên một tổng thống có tội.
Phiên ṭa luận tội
Phiên ṭa luận tội tại Thượng viện hoạt động giống như một phiên ṭa h́nh sự. Tại đây, đại diện Hạ viện sẽ tŕnh bày về việc truy tố tổng thống và đưa ra các bằng chứng buộc tội tổng thống.
Theo các quy tắc được thiết lập lần đầu tiên cho phiên ṭa luận tội tại Thượng viện đối với Tổng thống Mỹ thứ 17 Andrew Johnson vào năm 1868, mọi người trong phiên ṭa tại Thượng viện được yêu cầu giữ im lặng tuyệt đối khi đại diện Hạ viện đưa ra những luận cứ chống lại tổng thống.
Sau đó, đội ngũ bảo vệ cho tổng thống tŕnh bày các lập luận, tiếp đó là lời khai của của các nhân chứng. Cả hai bên có thể yêu cầu gọi nhân chứng và kiểm tra chéo các nhân chứng. Các thượng nghị sĩ cũng có thể được gọi là nhân chứng và đứng làm chứng tại vị trí của họ trong phiên ṭa.
Tổng thống có được làm chứng?
Là bồi thẩm viên, Thượng nghị sĩ ngồi lặng lẽ và quan sát quá tŕnh tố tụng, song họ được phép gửi câu hỏi bằng văn bản cho cả công tố viên, người bào chữa và cho cả các nhân chứng. Sau khi hai bên đă tŕnh bày xong lập luận của ḿnh, Thượng viện họp kín để cân nhắc.
Thời gian của phiên ṭa luận tội phụ thuộc vào số lượng nhân chứng được gọi, số điều khoản luận tội được xem xét cũng như thời gian để Thượng viện cân nhắc.
Phiên ṭa luận tội Tổng thống Andrew Johnson mất gần ba tháng, trong khi phiên ṭa luận tội Tổng thống Bill Clinton kéo dài hơn một tháng.
Quyết định cuối cùng
Theo Điều 2, Khoản 4, Hiến pháp Mỹ, Tổng thống, Phó tổng thống và các viên chức dân sự khác của Mỹ sẽ bị băi nhiệm nếu bị luận tội và bị kết tội phản quốc, hối lộ và các trọng tội.
Tuy nhiên, Thượng viện Mỹ cũng xác định rằng một tổng thống có thể bị cách chức v́ lạm quyền, lạm dụng văn pḥng để trục lợi cá nhân và hành vi của ông không phù hợp với chức năng và mục đích của văn pḥng.
Các Thượng nghị sĩ đứng tại vị trí của ḿnh tại phiên ṭa Thượng viện và đưa ra quyết định về việc tổng thống có tội hay không có tội trong từng điều khoản luận tội. Trong trường hợp 2/3 Thượng nghị sĩ bỏ phiếu không có tội th́ tổng thống sẽ được tha và giữ nguyên công việc.
Trong phiên ṭa luận tội Tổng thống Andrew Johnson năm 1868, thủ tục bắt đầu sau khi nhà lănh đạo Mỹ sa thải Bộ trưởng Quốc pḥng Edwin Stanton mà không có sự đồng ư của Quốc hội. Sau đó, trong phiên ṭa tại Thượng viện, ông Andrew Johnson được trắng án với 35 phiếu thuận và 19 phiếu chống.
Trong phiên ṭa luận tội Tổng thống Clinton năm 1999, Tổng thống Mỹ thứ 42 bị buộc tội khai man trong khi làm chứng và cản trở công lư. Điều này liên quan đến vụ bê bối với Monica Lewinsky. Về cáo buộc thứ nhất, có 55 trong tổng số 100 thượng nghị sĩ đă bỏ phiếu ủng hộ, và về cáo buộc thứ hai, con số này là 50.
Điều ǵ diễn ra nếu tổng thống bị kết tội?
Trong trường hợp một tổng thống được tuyên không có tội, phiên ṭa luận tội kết thúc. Tuy nhiên, nếu tổng thống bị kết tội, phiên ṭa Thượng viện chuyển sang giai đoạn tuyên án. Hiến pháp cho phép hai loại h́nh phạt đối với một tổng thống bị kết tội. Một là loại bỏ khỏi văn pḥng, hai là không đủ tư cách nắm giữ bất kỳ vị trí nào trong chính phủ trong tương lai.
H́nh phạt đầu tiên, loại bỏ khỏi văn pḥng, sẽ có hiệu lực ngay lập tức, sau khi 2/3 Thượng nghị sĩ bỏ phiếu tổng thống có tội. Nhưng h́nh phạt thứ hai, không đủ tư cách nắm giữ bất kỳ vị trí nào trong chính phủ trong tương lai, đ̣i hỏi một cuộc bỏ phiếu riêng biệt của Thượng viện. Việc này chỉ cần đa số phiếu đồng ư là được. Cuộc bỏ phiếu thứ hai đó chưa bao giờ được tổ chức v́ không có tổng thống nào trong lịch sử nước Mỹ bị kết tội trong phiên ṭa Thượng viện.
Tổng thống có thể được gọi là nhân chứng trong phiên ṭa luận tội của chính ḿnh không? Một trong hai bên có thể yêu cầu tổng thống làm chứng trong phiên ṭa Thượng viện, nhưng tổng thống có quyền từ chối, không xuất hiện. Theo các quy tắc của Thượng viện, phiên ṭa luận tội vẫn được tiến hành cho dù tổng thống từ chối làm chứng. Cả Tổng thống Andrew Johnson và Bill Clinton đều không xuất hiện tại các phiên ṭa luận tội của họ.
Sự đồng thuận giữa các thành viên của Quốc hội là điều kiện cần thiết để có thể cách chức Tổng thống. Trước đây, các thành viên của hai đảng Cộng hoà và Dân chủ đă không đạt được đồng thuận trong việc băi nhiệm các Tổng thống bị luận tội.
Theo thủ tục, Uỷ ban Tư pháp sẽ báo cáo và nộp hồ sơ lên Hạ viện để tiến hành bỏ phiếu dự kiến vào ngày 18/12 tới. Nếu Hạ viện do đảng Dân chủ chiếm đa số bỏ phiếu chấp nhận luận tội Tổng thống, Thượng viện sẽ tổ chức một cuộc xét xử vào đầu năm 2020 để quyết định có phế truất Trump hay không. Nếu 2/3 Thượng viện, tức 66 thượng nghị sĩ bỏ phiếu thuận th́ Trump sẽ bị cách chức và Phó Tổng thống Mike Pence sẽ đảm nhiệm chức vụ này đến khi tiến hành bầu cử Tổng thống mới vào tháng 11/2020.
Mặc dù Hiến pháp Mỹ có cơ chế để băi nhiệm một tổng thống, nhưng nó không ngăn cản một tổng thống bị miễn nhiệm sau khi luận tội ra tranh cử hoặc được bầu lại vào Nhà Trắng. Như vậy, về lư thuyết, Trump vẫn có thể ra tranh cử và được bầu lại sau khi bị kết án tại Thượng viện.
Mặc dù đảng Dân chủ chiếm đa số và kiểm soát Hạ viện, nhưng thực tế vẫn không có ǵ đảm bảo rằng Trump sẽ bị buộc tội. Hơn nữa, việc kết án ông tại Thượng viện do đảng Cộng hoà chiếm đa số 53/100 ghế sẽ khó xảy ra.
Hiện nay, Trump đang giành được sự ủng hộ và tín nhiệm cao và việc ông nắm giữ toàn bộ bộ máy của đảng Cộng hoà có nghĩa là rất ít cơ hội cho bất kỳ thượng nghị sĩ đảng Cộng ḥa nào có thể cạnh tranh với Trump và ông cũng biết rằng không có đồng nghiệp nào của ông với bất kỳ lư do ǵ để tranh giành quyền lực với ông
Theo cuộc thăm ḍ dư luận mới đây ở Mỹ, chỉ có 9,7% các thành viên đảng Cộng ḥa ủng hộ luận tội của Trump.
Việc D. Trump được bầu lại cũng sẽ phụ thuộc vào Phó Tổng thống Mike Pence, người sẽ trở thành Tổng thống trong trường hợp ông Trump bị băi nhiệm, không ra tranh cử với tư cách ứng cử viên của đảng Cộng ḥa. Tuy nhiên, theo các nhà quan sát, D. Trump vẫn sẽ có nhiều cách tranh thủ lá phiếu của cử tri Mỹ để có thể tuyên thệ nhậm chức Tổng thống một lần nữa vào năm 2021 ngay cả khi Thượng viện sắp tới luận tội và băi nhiệm ông.
Việc luận tội và băi nhiệm Tổng thống đ̣i hỏi đa số 2/3, tức là 66 thành viên Thượng viện ủng hộ. Tại Hạ viện, đảng Dân chủ chiếm đa số với 235 ghế, đảng Cộng hoà 200 ghế. Trong khi đó tại Thượng viện đảng Cộng hoà lại chiếm đa số với 53 so với 47 ghế của đảng Dân chủ. Với thành phần hiện tại của Thượng viện, các nhà quan sát chính trị cho rằng, xác suất bỏ phiếu ủng hộ luận tội Trump hầu như bằng không. Người ta tin rằng Thượng viện với đa số thuộc về đảng Cộng hoà sẽ ngăn cản mọi cố gắng trong quá tŕnh rút phiếu tín nhiệm và phế truất Tổng thống Trump.
Thành tựu của Tổng thống D. Trump
Có thể nói thành tựu chính của D. Trump đạt được là ở trong nước. Ngay từ đầu, ông đă tập trung mọi cố gắng để thúc đẩy tăng trưởng nền kinh tế của Mỹ và nh́n chung trong hơn hai năm qua, ông đă làm được nhiều việc và gặt hái được không ít thành công.
Với hàng loạt các chính sách mới, Tổng thống D. Trump đă đưa nền kinh tế Mỹ tăng trưởng từ 2% lên 3,4%, mức cao nhất từ trước tới nay, tỷ lệ thất nghiệp giảm từ 4% xuống mức kỷ lục 3,7%. Điều cơ bản được ghi nhận trong nửa nhiệm kỳ của ông là cải cách thuế. Chính quyền của ông đă quyết định giúp đỡ các doanh nghiệp Mỹ và nâng cao khả năng cạnh tranh quốc tế của họ. Thuế suất đă được giảm từ 35 xuống c̣n 21%. Ngoài ra, gánh nặng thuế đối với các công dân Mỹ có thu nhập hơn nửa triệu đô la một năm cũng đă được giảm.
Tốc độ tăng trưởng cao, sự vực dậy của các sàn giao dịch chứng khoán là công trạng của D. Trump. Nền kinh tế Mỹ bắt đầu tăng trưởng mạnh do ḍng vốn đổ vào thị trường chứng khoán. Giới kinh doanh trong nước cũng như thế giới tin tưởng vào D. Trump, bởi v́ ông cũng là một doanh nhân, một người trong thế giới kinh doanh. Không một tổng thống Mỹ nào đă làm được việc này thành công trong quá khứ.
Về đối ngoại, công bằng mà nói, mặc dù căng thẳng với Nga, Trung Quốc, Triều Tiên, Iran, Venezuela.... thậm chí cả với các đồng minh NATO, nhưng đến nay dưới thời của Tổng thống D. Trump đă không xảy ra cuộc chiến tranh nào. Ngược lại, ông c̣n t́m cách giảm bớt sự có mặt quân sự ở Trung Đông, đàm phán với Triều Tiên, Taliban, sẵn sàng thương lượng với Iran, quyết định rút quân khỏi Syria và Afghanistan.
Do những kết quả như trên, Tổng thống D. Trump vẫn được nhiều người dân Mỹ ủng hộ. Cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ, bất chấp sự chống đối của đảng Dân chủ, ông D. Trump vẫn giữ nguyên được tỷ lệ tín nhiệm 40%, các chính sách của ông vẫn không bị bác bỏ.
Tổng thống Trump nhiều lần chỉ trích cuộc điều tra trên của đảng Dân chủ là "cuộc săn lùng phù thủy". Lănh đạo đa số Cộng hoà trong Thượng viện Mitch McConnell nói, đảng Dân chủ vẫn đang t́m cách vô hiệu hóa kết quả bầu cử năm 2016 mà họ đă thua. Ông cho biết, ông tin rằng Thượng viện sẽ không thông qua được quyết định băi miễn D. Trump và không có khả năng Tổng thống sẽ bị sa thải. Theo ông, các thượng nghị sĩ đảng Cộng ḥa sẽ không bỏ phiếu chống D. Trump.
Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi cũng tỏ lo ngại rằng, một số thành viên đảng Dân chủ có thể sẽ chống lại sự luận tội Trump và các cử tri sẽ quay lưng lại với họ trong cuộc bầu cử Tổng thống tháng 11/2020.
Bookmarks