C: Nga:
Trong những năm 1950, nhiều người Mỹ đă tỏ ra lo ngại Liên Xô sẽ vượt qua Mỹ trở thành cường quốc đứng đầu thế giới. Liên Xô có lănh nhất thế giới, dân số lớn thứ ba thế giới, và nền kinh tế lớn thứ hai thếgiới, và là nước sản xuất nhiều dầu và khí nhiều hơn cả Ả-rập Xê-út.
Hơn thế nữa, Liên Xô sở hữu gần một nửa số vũ khí hạt nhân của thế giới, có số quân nhân phục vụ trong lực lượng vũ trang nhiều hơn Mỹ, sốngười được triển khai tham gia nghiên cứu và phát triển nhiều nhất. Nước này thử thành công bom hydro năm 1952, chỉ sau Mỹ một năm, và là nước đầu tiên phóng vệ tinh lên vũ trụ năm 1957. Nikita Khrushchev từng khẳng định ngay từ năm 1959, Liên Xô sẽ vượt qua Mỹ vào năm 1970, hoặc cùng lắm là năm 1980. Đến cuối năm 1976, Leonid Brezhnev nói với tổng thống Pháp rằng chủ nghĩa Cộng sản sẽ thống trị thế giới vào năm 1995. Những dự đoán đó càng được củng cố bởi tốc độ tăng trưởng kinh tế hàng năm 5-6% và tỷ trọng sản lượng toàn cầu của Liên Xô tăng từ11% lên 12,3% giai đoạn 1950-1970.
Tuy nhiên, rồi sau đó tăng trưởng và tỷ trọng sản lượng toàn cầu của Liên Xô bắt đầu bước vào thời gian dài suy giảm tệ hại. Năm 1986, Mikhail Gorbachev cay đắng thừa nhận nền kinh tế Liên Xô là "vô cùng rối loạn. Chúng tôi đă tụt hậu trong tất cả các chỉ số". Một năm sau đó, Bộtrưởng Ngoại giao Eduard Shevardnadze nói với cấp dưới của ḿnh, "các bạn và tôi đại diện cho một đất nước vĩ đại mà 15 năm qua ngày càng mất đi vị thếlà một trong những quốc gia công nghiệp phát triển hàng đầu".
Ngẫm lại thấy không khỏi ngạc nhiên v́ những đánh giá quá thiếu chính xác của phương Tây về sức mạnh Liên Xô. Cuối những năm 1970, "Ủy ban các mối nguy hiểm hiện tại" cho rằng sức mạnh của Liên Xô sẽ vượt Mỹ, và cuộc bầu cử năm 1980 thực sự đă phản ánh những nỗi lo sợ đó. Tuy vậy, năm 1991, Liên Xô đă sụp đổ. Liên Xô tan ră khiến Nga bị thu hẹp đáng kể về lănh thổ (76% diện tích của Liên Xô), về nhân khẩu (50% dân số Liên Xô), về kinh tế (45% sản lượng của Liên Xô), và về sĩ quan quân sự (33% của lực lượng vũ trang Liên Xô). Bên cạnh đó, quyền lực mềm của tư tưởng mà Liên Xô theo đuổi cũng yếu đi rất nhiều.
Tuy nhiên, Nga vẫn có gần 5.000 vũ khí hạt nhân được triển khai, và lực lượng vũ trang hơn một triệu người, dù chi tiêu quân sự chỉ chiếm 4% thế giới (so với 40% của Mỹ), và khả năng mở rộng sức mạnh ra toàn cầu bịtiêu hao nghiêm trọng.
Về nguồn lực kinh tế, GDP 2,3 ngh́n tỷ USD của Nga chỉ bằng 14% của Mỹ, và thu nhập b́nh quân đầu người 16.000 USD (tính theo ngang giá sức mua) gần bằng 33% của Mỹ. Nền kinh tế nước này phụ thuộc nặng nề vào doanh thu từ dầu khí, với công nghệ cao chỉ chiếm 7% hàng xuất khẩu (so với 28% của Mỹ).
Về sức mạnh mềm, mặc dù sức hấp dẫn của văn hóa Nga truyền thống, Nga đă không c̣n nhiều ảnh hưởng trên trường quốc tế. Như nhà phân tích người Nga Sergei Karaganov từng nói, Nga phải sử dụng "sức mạnh cứng, bao gồm lực lượng quân sự, v́ nước này đang sống trong một thế giới nguy hiểm hơn nhiều và không có ai giúp đằng sau, Nga chẳng c̣n mấy sức mạnh mềm - tức sức hấp dẫn về xă hội, văn hóa, chính trị, và kinh tế".
Nga không c̣n hệ thống kế hoạch hóa tập trung cồng kềnh. Khảnăng chia rẽ sắc tộc, dù vẫn c̣n là nguy cơ, nhưng đă giảm đi. Trong khi người dân tộc Nga chỉ chiếm 50% dân số Liên Xô, họ hiện chiếm khoảng 81% Liên bang Nga.
Các thể chế chính trị cần thiết cho một nền kinh tế thị trường hiệu quả phần lớn đều thiếu, và tham nhũng tràn lan. Chủ nghĩa tư bản của Nga không thể đảm bảo các cơ chế hiệu quả để tạo ra niềm tin trong các quan hệ thị trường. Hệ thống y tế công cộng lộn xộn, tỷ lệ tử vọng ở trẻ sơ sinh tăng, và tỷ lệ sinh giảm. Nam giới Nga thọ trung b́nh 59 tuổi - quá thấp với một nền kinh tế phát triển.
Các ước tính của các nhà nhân khẩu học Liên Hợp Quốc chỉ ra, dân số Nga có thể sẽ giảm từ 145 triệu người hiện tại xuống c̣n 121 triệu người vào giữa thế kỷ này.
Nước Nga đang đứng trước nhiều ngă rẽ. Ở một thái cực, có người coi Nga là một nền cộng ḥa công nghiệp phiến diện, với các thể chế tham nhũng, các vấn đề dân số và sức khỏe không thể khắc phục; và tất cả sẽ khiến sự đi xuống trở thành khó tránh khỏi.
Chính phủ thiếu hiệu quả và tham nhũng tràn lan đang khiến quá tŕnh hiện đại hóa trở nên hết sức khó khăn. Peter Even, chủ tịch Ngân hàng Alfa, nhận xét, "về kinh tế, nước Nga có vẻ ngày càng giống Liên Xô, quá phụ thuộc vào dầu, họ cần vốn và cần cải cách nghiêm túc, trong khi gánh nặng xă hội đang rất lớn. Tŕ trệ là nguy cơ lớn". Một nhà kinh tế Nga thẳng thắn hơn rằng, "không hề có đồng thuận ủng hộ hiện đại hóa".
Dù kết quả sẽ như thế nào, v́ sức mạnh hạt nhân c̣n dư, vốn nhân lực lớn, tŕnh độ công nghệ thông tin cao, và vị trí nằm trên cả lục địa Á-Âu, Nga sẽ có nhiều nguồn lực để gây ra các vấn đề hoặc tạo ra những đóng góp to lớn cho một thế giới toàn cầu hóa.
Mặt khác Moscow đang rất muốn thiết lập lại sức mạnh thần kỳ của quân đội, trên thực tế, họ đă hứa chi 730 tỉ USD để trang bị lại các lực lượng vũ trang của ḿnh với các loại vũ khí của thế kỷ 21 cho tới năm 2020.
Theo kế hoạch này, quân đội Nga sẽ tiếp nhận 1000 máy bay trực thăng mới, 600 chiến đấu cơ và 100 tàu chiến, bao gồm cả các hàng không mẫu hạm và 8 tàu ngầm hạt nhân trang bị tên lửa đạn đạo. Việc tăng cường dần lực lượng vũ trang cũng nhắm đến một thế hệ các tên lửa xuyên lục địa thế hệ mới và các hệ thống pḥng không tân tiến.
Bên cạnh sự giảm dần số lượng cũng như giảm sự phụ thuộc vũ khí của Trung Cộng và Nga, buộc nhà nước này phải thay đổi chiến lược xuất khẩu mặt hàng quân sự, vốn đă là một thế mạnh có từ thời Liên Xô củ.
Không khác ǵ với các quốc gia kề cận, sự trổi dậy của Trung Cộng ít nhiều đều gây nguy hại và an ninh khu vực đối với Nga, trực tiếp và giản tiếp qua các nước Cộng Ḥa thân Nga.
Không thể để Trung Cộng trổi dậy một cách tự nhiên, bản thân Nga cũng phải t́m một hướng đi phù hợp, chính lúc này buộc phải có một thay đổi hoạc điều chỉnh về mặt quân sự, cũng như kinh tế trước hàng hóa Trung Cộng ồ ạt đưa vào nội địa.
Theo thông tin tổng hợp từ báo chí như sau:
Mátxcơva đă thể hiện thái độ "không mặn mà" trong việc bán các hệ thống tinh vi nhất cho Bắc Kinh, v́ lo ngại rằng Trung Quốc sẽ sao chép công nghệ và sau đó xuất khẩu sản phẩm của riêng ḿnh.
“Bản chất của mối quan hệ chuyển giao vũ khí này sẽ ngày càng thể hiện tính cạnh tranh hơn là hợp tác”, Paul Holtom, người đứng đầu chương tŕnh chuyển giao vũ khí của SIPRI, nhận định.
Mặt khác Nga cũng đang lo sợ sự lấn dần của Nato, để đối phó với t́nh huống này Nga ngày đêm nung nấu tư tưởng tạo dựng một khối cộng đồng chung Đông Âu, hay tạm gọi là Nato Đông Âu, cùng với việc lôi kéo Ấn Độ và Afganistan và các nước thuộc khu vực này.
C̣n Tiếp...
Lư Đông
Bookmarks