–
Bài viết thứ năm là một bài phỏng vấn do phóng viên Nguyễn Đông Thức của tuần báo Tuổi Trẻ ở trong nước, có nội dung như sau:
Phóng viên (PV): 30 năm qua, ông vẫn sáng tác đều đặn?
-Phạm Duy (PD): Vâng. 30 năm ở Mỹ, tôi viết được khoảng 300 ca khúc. Và riêng trong 10 lần về nước bốn năm qua, tôi đă viết được tập
Hương ca, gồm 10 ca khúc về quê hương, bắt đầu với
Trăm năm bến cũ (phổ nhạc bài thơ Về thôi của Lưu Trọng Văn),
Hương rừng (phổ vài câu thơ trong Hương rừng Cà Mau của Sơn Nam),
Lời mẹ dặn (phổ thơ Phùng Quán)… và kết thúc bằng
Tây tiến (thơ Quang Dũng), thể hiện sự hùng tráng của dân tộc Việt… Mong ước thứ ba hiện nay của tôi là được giới thiệu các ca khúc này với đồng bào trong nước.
-PV: Mong ước thứ ba, ở tuổi 85? vậy c̣n thứ nh́, thứ nhất?
-PD: Tôi vừa nộp đơn xin Nhà nước Việt Nam cho phép phổ biến 9 ca khúc cũ của tôi, gồm 5 ca khúc tôi viết trong thời gian dân tộc kháng chiến chống Pháp
(T́nh ca, Bà mẹ Gio Linh, Quê nghèo, Nương chiều, Ngày trở về) và 4 ca khúc phổ thơ (
Áo anh sứt chỉ đường tà – phổ Màu tím hoa sim của Hữu Loan
, Ngậm ngùi – thơ Huy Cận
, Mộ khúc – thơ Xuân Diệu
, Thuyền viễn xứ – thơ Hà Huyền Chi
). Đây chính là mong ước thứ nh́ của tôi. Nhưng điều mà tôi đang thiết tha mong đợi nhất chính là được trở về sống và làm việc hẳn ở quê nhà. Tôi mong được về hẳn, đưa tất cả con cái cùng sự nghiệp của ḿnh về…
-PV: V́ sao và từ khi nào ông muốn về?
-PD: Năm 1994, tôi được anh Lưu Trọng Văn – là con của một người bạn tôi, nhà thơ Lưu Trọng Lư – tặng cho bài thơ
Về thôi. Có mấy câu đă làm tôi hết sức xúc động và quyết định phải về:
Về thôi… Làm ǵ có trăm năm mà chờ. Làm ǵ có kiếp sau mà đợi… Vâng, thật sự tôi đă muốn về từ lâu. Tôi đă quyết định chuyển sang bước sáng tác mới. Bài "Về thôi" của anh Văn càng cho tôi thấy rơ tôi chẳng c̣n được bao năm nữa, đă muốn làm ǵ th́ phải làm ngay thôi…
-PV: Nếu được cho phép trở về, ông sẽ làm ǵ?
-PD: Tôi sẽ viết thêm một số ca khúc về quê hương sau một chuyến đi xuyên Việt, tiếp tục nghiên cứu dân ca và sẽ xin phép được… biểu diễn.
-PV: Ông vẫn có thể hát ở tuổi này?
-PD: Chứ sao!
Và nhạc sĩ Phạm Duy lập tức hát cho tôi nghe bài
Trăm năm bến cũ. Tôi nh́n người nhạc sĩ già đang nhắm mắt say sưa hát và thầm nghĩ cuộc hành tŕnh "ngh́n trùng xa cách" về lại bến cũ của ông chắc chắn sẽ không chút dễ dàng, nhưng quả thật ông không c̣n nhiều thời gian để có thể chờ đợi lâu hơn. Dù ông đă có làm ǵ đi nữa th́ tôi vẫn tin trong sự rộng mở của dân tộc Việt, sau cùng ông sẽ thực hiện được mong ước lớn cuối đời: về với quê nhà, với nơi chốn đă từng cho ông viết những câu
"Tôi yêu tiếng nước tôi, từ khi mới ra đời…" và nhiều ca khúc nữa một thời đă làm rung động biết bao người."
-Bài viết thứ sáu là bài "
Nhạc sĩ Phạm Duy, những dự định, niềm vui và niềm tin" được đăng tải trên bán nguyệt san Trẻ, số 174, phát hành ngày 15-02-2005. Tạp chí Trẻ có ṭa sọan tại Westmister, Nam California. Đây là một số trích đoạn trong bài phỏng vấn này:
-Bác nghĩ như thế nào khi 30 năm qua Nhà nước Việt Nam chưa cho phổ biến tác phẩm nào của nhạc sĩ Phạm Duy?
-Theo tôi nghĩ. Chính quyền nào cũng có một đường lối chính trị. Trong giai đoạn trước, đất nước đă có sự phân chia rơ rệt. Có người coi tôi là người của "quốc gia", nhưng nói thế th́ hơi quá. Suy cho cùng th́ tôi cũng chỉ là một nhạc sĩ. Trong cuộc chia cắt đất nước suốt một quăng thời gian dài 20 năm, có thể có những tác phẩm của tôi không được sự đồng t́nh của bên này hay bên kia, nhưng với thời cuộc lúc bấy giờ,
cũng như một số người khác tôi không thể chống lại chính quyền Sàig̣n, có nhiều lúc tôi không thể làm ǵ khác ngoài cách viết để kiếm sống và để kéo "một đoàn tàu" gồm 1 vợ 8 con.
Nếu xét về dĩ văng th́ ai cũng có tội hết. (do người viết bài này gạch đít).
-Thế trong 30 năm sống trên đất Mỹ, bác đă có tham dự những tổ chức nào chống lại Nhà nước Việt Nam, đă lên diễn đàn hoặc đă phát biểu trước giới báo chí những lời chống lại Nhà nước Việt Nam không?
-Ô không!
Never and never! Tôi không quan tâm tới những chuyện đó, mặc dù gia đ́nh tôi có nhận những lá thư mời gọi tham gia các tổ chức này nọ. Nhưng cả nhà chúng tôi không một ai tham gia một đảng phái chống đối nào. Với giới báo chí cũng vậy, tôi không hề phát biểu điều ǵ chống lại quê hương. Nếu quư vị biết có một tờ báo nào đă đăng tin tôi về điều này quư vị hăy cho tôi biết để tôi cải chính…
-Bác quả là một người lạc quan. Nhưng ngẫm lại chặng đường dài của cuộc đời ḿnh, bác có thấy trong ḷng c̣n điều ǵ ray rứt, buồn phiền hay phải hối hận không?
-Trước kia, có một người bạn là ông Tạ Tỵ đă viết quyển sách về tôi với tựa đề
"Phạm Duy, c̣n đó nỗi buồn". Có lần ông ấy hỏi tôi về nỗi buồn và tôi trả lời: "Tôi buồn v́ tôi thành công mà đất nước th́ chưa thành công. Tôi đă thành công và được công chúng đón nhận ngay từ tác phẩm đầu tay "Cô Hái Mơ" phổ thơ Nguyễn Bính, hồi ấy số lượng nhạc sĩ sáng tác khá ít ỏi, chỉ đếm trên đầu ngón tay. C̣n đất nước lúc bấy giờ đang bị chia cắt hai miền, năm 72 chiến sự quyết liệt dữ dội kéo theo nhiều điều nghiệt ngă đau buồn. Theo tôi,
đất nước chỉ thành công khi nào núi sông liền một dải, nhân dân được sống trong ḥa b́nh, no ấm… Nhưng ông ấy không hiểu ư tôi nên đă viết một cách chủ quan tùy tiện về những chuyện t́nh cảm và chuyện vui chơi lan man. Mặc dù nội dung tác phẩm ông ấy hết lời ca ngợi Phạm Duy, nhưng theo tôi, đó chỉ là quyển
"Phạm Duy c̣n đó nỗi buồn, cười". Và tôi đă không muốn nhắc đến trong hồi kư của tôi.
-Thế, có c̣n niềm ray rứt nào làm nhạc sĩ Phạm Duy nặng ḷng khi trở về Việt Nam?
-Tôi không quan tâm về thế chế chính trị. Tôi chỉ cần một quần chúng để tôi hát. Những lần về nước trước đây, thú thật tôi vẫn cảm thấy ḷng buồn bă và khắc khoải. V́ thấy cái chỗ đứng của nhạc sĩ Phạm Duy trong ḷng công chúng c̣n quá chông chênh. Vâng, tôi cảm thấy ḿnh như một thân cây đă bị nhổ lên đem trồng ở một vùng đất khác, bây giờ đem về trồng lại trên mảnh đất cũ ngày xưa th́ bộ rễ chưa thể cắm sâu vào ḷng đất, nên thân cành vẫn chông chênh, nghiêng ngả. Bây giờ thấy Duy Quang được hát trước đông đảo khán giả Việt Nam, được hoan nghênh xem như là 50% tôi rồi. Tôi về đây xem như được 100% rồi…
–
Bác đă ví ḿnh như một thân cây đă nhổ lên đem trồng ở một vùng đất khác, giờ đem về trồng lại trên mảnh đất cũ th́ bộ rẽ chưa thể cắm sâu vào ḷng đất, nên thân cành vẫn chông chênh – đó là sự khắc khoải trong cảm nhận của những lần về nước trước đây. C̣n bây giờ? Bác mong ước ǵ khi trở về VN lần này.
-Tôi rất vui khi thấy đất nước ngày càng có nhiều chính sách cởi mở thông thoáng với kiều bào, nhất là khi
Nghị quyết 36 kêu gọi thực hiện sự nghiệp đại đoàn kết dân tộc, không phân biệt thành phần và lư do ra đi… Ở tuổi 85, mong muốn cuối đời của tôi là được trở về sinh sống trên quê cha đất tổ, theo quy luật mà ông bà ta đă đúc kết "lá rụng về cội" Là người nghệ sĩ, tôi tha thiết mong muốn được góp phần vào đời sống âm nhạc tại quê nhà…
-Trong cả gia tài gần một ngàn tác phẩm, bác nghĩ những tác phẩm nào của bác sẽ được các cấp có thẩm quyền xem xét đồng ư cho lưu hành?
-Tôi nghĩ nếu phải bỏ đi 50% tôi cũng thực sự vui ḷng. Tôi nghĩ đó là một sự "gạn đục khơi trong" cần phải có. Cái ǵ đục th́ ḿnh mạnh dạn bỏ đi, những ǵ tinh khôi trong trẻo th́ nên giữ lại.
-Bác có tin là ư nguyện của Bác sẽ được cấp có thẩm quyền chấp thuận?
-Trước kia th́ không, nhưng bây giờ th́ tôi rất hy vọng Nhà nước sẽ xem xét và sớm chấp thuận. Tôi thực sự cảm động khi vừa qua, con tôi là ca sĩ Duy Quang đă được Nhà nước cho phép được biểu diễn tại Việt Nam, điều đó tạo cho tôi một niềm tin rằng Chính phủ Việt Nam luôn rộng lượng đối với những người Việt Nam muốn trở về đóng góp xây dựng đất nước."
*
Bài viết của nhà thơ Chế Lan Viên cách đây 20 năm nằm trong âm mưu
"chiêu dụ những người có tài, có tầm ảnh hưởng lớn trong cộng đồng người Việt ở hải ngoại. Để họ động ḷng đừng tiếp tục đấu tranh. Để họ làm ngơ mặc kệ bao nhiêu tội ác đang hoành hành trên quê hương khốn khổ. Để những tù nhân chính trị tại Việt Nam vẫn cứ "b́nh yên" trong các trại tù. Để hàng triệu người dân vô tội tiếp tục bị xua đi vùng kinh tế mới như những bầy súc vật. Để họ cứ tiếp tục hát t́nh ca, làm văn chương thuần túy dỗ giành nhau thiếp dần trong giấc ngủ lưu đày."
Nhạc sĩ Phạm Duy là một người có tài, có tầm ảnh hưởng lớn trong cộng đồng người Việt ở hải ngoại. Việt Cộng t́m cách "chiêu dụ" ông là chuyện không có ǵ khó hiểu. Báo chí hải ngoại viết về ông là chuyện đương nhiên.
Khi nhạc sĩ Phạm Duy chối căi và hăm dọa "kiện đứa nào" nói ông về Việt Nam, chúng tôi có viết bài
"Phạm Duy vẫn ở thôn Đoài". Bài viết này đă được phổ biến trên nhiều tờ báo tại hải ngoại, vào năm 1995
Mới đây, qua hai bài trả lời phỏng vấn của báo Tuổi Trẻ ở trong nước và bán nguyệt san Trẻ tại hải ngoại, đọc những câu nhạc sĩ Phạm Duy xum xoe, bợ đỡ Nhà nước VC, gửi đơn đến Bộ Thông Tin, Văn hóa, Cục Nghệ thuật biểu diễn và các cơ quan liên hệ xin xỏ để được
"hoạt động thu âm, thu h́nh và phổ biến tác phẩm", bắn tiếng dù cho Nhà nước VC có dẹp bỏ 50% sáng tác của ông th́ ông cũng rất vui ḷng… những người đă từng ái mộ nhạc sĩ Phạm Duy bỗng cảm thấy "thần tượng" của ḿnh hoàn toàn… sụp đổ!
Nghe nhạc sĩ Phạm Duy cho biết là ông ta quyết định trở về Việt Nam v́ được Lưu Trọng Văn tặng cho ông ta bài thơ "Về thôi" vào năm 1994, mọi người đều cảm thấy ngỡ ngàng; nhưng những ai có đọc bài viết
"Quê hương, lối về" đăng trên tạp chí
Pháp Luật số Xuân Nhâm Ngọ (năm 2000) ở Việt Nam, th́ chẳng có ǵ ngạc nhiên.
Lưu Trọng Văn là nhà văn gốc bộ đội, con của nhà thơ Lưu Trọng Lưu, mà nhạc sĩ Phạm Duy khoe là bạn của ông ta. Trong bài viết
"Quê hương, lối về", Lưu Trọng Văn đề nghị lập ra một "Bộ người Việt Nam ở nước ngoài" để quản lư Việt kiều hải ngoại như sau:
"Chúng ta có các sứ quán nhưng trách nhiệm lớn nhất của các sứ quán là công tác ngoại giao nên không hề có bộ phận quản lư nhà nước giúp đỡ những công dân Việt hoặc Việt kiều ở nước sở tại. Chúng ta có Ủy ban Người nước ngoài nhưng Ủy ban này lại chưa được đặt ngang tầm một cơ quan lớn của chính phủ và cũng không có các văn pḥng đặt ở nước ngoài. Nhiều bà con Việt kiều cho rằng Quốc hội cần lập ra một bộ, đó là ‘Bộ người Việt Nam ở nước ngoài.’ Tất cả các việc liên quan đến Việt kiều, bộ này có trách nhiệm lo. Khi h́nh thành ‘Bộ người Việt Nam ở nước ngoài’, chúng ta mới có bộ máy kinh phí để trước hết thống kê ba triệu người Việt Nam ở nước ngoài sinh sống ra sao, làm việc ra sao, có nhu cầu ǵ…"
Trong bài viết, Lưu Trọng Văn cho rằng Việt Nam ngày nay đổi mới rồi, và dẫn chứng những người "có vấn đề" với Đảng và Nhà nước bây giờ đă về Việt Nam rất thoải mái – như giáo sư Nguyễn Ngọc Giao, giáo sư Đặng Tiến, nhạc sĩ Phạm Duy. Sợ người đọc không tin, bài viết của Lưu Trọng Văn c̣n đăng kèm h́nh Đặng Tiến, Phạm Duy chụp chung với những cán bộ Cộng Sản thứ thiệt như Nguyễn Đắc Xuân, Hoàng Phủ Ngọc Tường – những kẻ đă chít "dải khăn sô cho Huế" vào Tết Mậu Thân 1968. Trong bài viết, Lưu Trọng Văn c̣n quả quyết nhạc sĩ Phạm Duy có tới thăm mộ cha ông là nhà thơ Lưu Trọng Lư.
Để được thực hiện ước mơ cuối đời là được về sinh sống ở Việt Nam và
"làm được một đêm nhạc ‘Phạm Duy cuối đời nh́n lại", do chính ông ta đứng điều khiển từ đầu tới cuối," qua hai bài phỏng vấn, nhất là bài phỏng vấn của bán nguyệt san Trẻ có toà soạn tại Westminster tại Hoa Kỳ, nhạc sĩ Phạm Duy đă phải nói những lời xum xoe bợ đỡ Nhà nước VC làm những người đă từng ái mộ ông ḷng tràn ngập đắng cay. Thấy nhạc sĩ Phạm Duy biện bạch là trong 30 năm sống ở hải ngoại chưa bao giờ phát biểu những lời chống lại Nhà nước Việt Nam mà ngán ngẫm. Lại càng ngán ngẫm hơn khi thấy nhạc sĩ Phạm Duy đă phải biện bạch và bác bỏ quyển
"Phạm Duy nỗi buồn c̣n đó" của nhà văn Tạ Tỵ đă viết để ca tụng ông ta vào năm 1972.
Tôi tin rằng nhạc sĩ Phạm Duy đă rất thành thật khi viết trong hồi kư là đă
"bỏ vùng Cộng Sản về với Quốc Gia v́ sinh kế, chứ không phải v́ lư tưởng". Khi hiệp định đ́nh chiến kư kết vào năm 1954, nhạc sĩ Phạm Duy và gia đ́nh đă cùng 1 triệu người miền Bắc lên tàu há mồm di cư vào Nam sinh sống và sáng tác, nay lại tuyên bố:
"Có người coi tôi là người của "quốc gia", nhưng nói thế th́ hơi quá" nghe có vẻ chướng tai làm sao. Chuyện càng trái khoáy là v́ muốn "minh định lập trường", muốn chứng tỏ là ḿnh đă "sáng mắt, sáng ḷng" với Đảng và Nhà nước, nhạc sĩ Phạm Duy đă tự mâu thuẫn khi phủ nhận những ǵ mà nhà văn Tạ Tỵ đă viết về ông trong quyển "Phạm Duy nỗi buồn c̣n đó" khi phát biểu:
"… Tôi buồn v́ tôi thành công mà đất nước th́ chưa thành công… Theo tôi, đất nước chỉ thành công khi nào núi sông liền một dải, nhân dân được sống trong ḥa b́nh, no ấm". Không biết nhạc sĩ Phạm Duy sẽ trả lời như thế nào khi Công an Văn hóa thành Hồ đặt câu hỏi:
"Vào ngày 30-4-1975, đất nước đă thống nhất, núi sông liền một dải, nhân dân được sống trong ḥa b́nh no ấm… v́ sao ông và gia đ́nh lại t́m mọi cách leo lên Đệ Thất hạm đội của đế quốc Mỹ để… chạy trốn tổ quốc cùng với bọn đĩ điếm, ma cô?"
Không ai trách ǵ một ông già 85 tuổi muốn về Việt Nam để chờ chết. Họa sĩ, nhà văn
Tạ Tỵ là một cựu tù nhân chính trị, ở tù VC hơn 10 năm, ra hải ngoại đă viết hồi kư
"Đáy Địa Ngục" để tố cáo tội ác của Cộng sản, về cuối đời đă về sống và chết tại Việt Nam.
Khổng Tử có câu:
"Ngũ thập tri thiên mệnh", tức "tới 50 tuổi mới biết mệnh trời", và "
Lục thập nhi thuận nhĩ", có nghĩa "tới 60 tuổi nghe thấy đều thông hiểu cả". Nhạc sĩ Phạm Duy tới 85 tuổi mới
"tri thiên mệnh", nhưng vẫn chưa
"nhi thuận nhĩ".
V́ chút quyền lợi cuối đời nhạc sĩ Phạm Duy đă trở về Việt Nam nói những lời xum xoe bợ đỡ, nịnh hót, nhận tội để xin xỏ Đảng và Nhà nước cho ông được
"hoạt động thu âm, thu h́nh và phổ biến tác phẩm", để làm một đêm nhạc
"Phạm Duy cuối đời nh́n lại".
Tiếc thay! V́ chút danh lợi cuối đời mà nhạc sĩ
Phạm Duy đă tự ḿnh…
vĩnh biệt thôn Đoài!
NGUYỄN THIẾU NHẪN
San Jose 23-05-2005
http://nguyenthieunhan.wordpress.com
Bookmarks