● Xem đêm
Là tập thơ của người Việt cổ, "người Rừng", thơ Đường Lâm thi chí, của Bố Cái bị cầm tù trên Bất Bạt. Tất cả đă bị tàn phá, từ thân cây ngọn cỏ, đến cả đọt sương, đến cả tâm hồn, đến cả khổ đau và hạnh phúc, cũng không c̣n như xưa ... Xem đêm là một h́nh tượng mới, một hành động chữ mới, mỗi chữ là tinh cầu, chỉ cần vài câu đă gói trọn bầu trời nhật nguyệt thực sau Nhân Văn.
Ở Hoàng Cầm là những đêm kim, đêm mộc, đêm thủy, đêm hoả, đêm thổ. Ở Phùng Cung là nghe đêm, xem đêm ... Xem đêm là một vũ trụ không ánh sáng của những số kiếp bọt bèo, những người bị tù chung thân v́ tội chữ:
Lênh đênh muôn dặm nước non
Dạt vào ao cạn vẫn c̣n lênh đênh
(Bèo)
Xem đêm là sự đậm đặc của những con chữ nguyên chất, con chữ quê mùa, chưa bị văn minh xâm lấn, chưa bị lừa lọc tấn công, chưa bị chủ nghiă nhiễm độc, chưa bị chuẩn hoá theo một mẫu mực nào. Trong đêm miên viễn ấy, người và vật nhập quyện vào nhau trong một trạng thái dung hợp vật chất, tinh thần. Thơ cô đọng như Đường thi, một vài chữ đủ gánh cả phận người. Sự giao thoa giữa vật thể, tiếng động, không gian là đặc tính của Đường Lâm thi chí:
Đêm về khuya
Trăng ngả màu hoa lư
Tiếng gọi đ̣ căng chỉ ngang sông
(Đ̣ khuya)
Đêm, trăng, hoa lư, tiếng gọi đ̣, sông... là những yếu tố của một cảnh đêm có thể chất hoàn toàn khác nhau. Nhờ một hành động chữ, chúng đă hoá mộng. Để được sống lại trong một không gian khác, để tạo ra nghịch cảnh của một đời người. Sự cô đơn tuyệt đối của con người bị cô lập suốt đời, được nhà thơ biểu hiện dưới một màn trăng đêm không người, mà có "tiếng gọi đ̣" như "con nhện vô h́nh" giăng nối hai bờ xa cách.
Hai quang cảnh, một của thiên nhiên hiện thực, diễm ảo: Đêm về khuya trăng ngả màu hoa lư và một của tâm thức cô đơn tuyệt đối Tiếng gọi đ̣ căng chỉ ngang sông, của kẻ bị cách ly, lưu đầy, bị đoạt tự do và cướp ánh sáng mà Nguyễn Mạnh Tường gọi là Un Excommunié - Kẻ bị khai trừ.
Nhưng tất cả nghịch cảnh, cách ly, đều đă có mà đều đă không. Đă xẩy ra và đă không c̣n nữa: sắc sắc không không, như một sự giao thoa triết học Đông Tây phi thường, mới lạ. Một bài thơ khác:
Quất măi nước sôi
Trà đau nát bă
Không đổi giọng Tân Cương
(Trà)
Đây chính là thơ Đường Lâm nói chí. Chỉ có ba "nhân vật": Trà, nước, giọng, ba yếu tố thuần khiết của một cuộc thiết trà. Bỗng chữ quất hiện lên như một hung thần và chữ Tân Cương sừng sững như một người Rừng, một chí lớn, một sự cương cường , mới bị giam hăm ở Tân Cương, trại tập trung các trí thức Trung Hoa bị Mao Trạch Đông đày đi gánh phân, biến cuộc thiết trà thành một cuộc tra vấn tàn phũ, mà kẻ thẩm tra quất trà đến nát bă nhưng trà sĩ vẫn không khai, không đổi giọng bất khuất.
Thơ Phùng Cung có chí Phùng Hưng. Một bài thơ về mẹ:
Mồ hôi mẹ
Tháng ngày đăm đăm
nhỏ giọt
Con níu giọt mồ hôi
Đứng dậy làm người
(Mẹ)
Còn tiếp ...
Bookmarks