Tạp ghi những quặn đau tủi nhục của Sài Gòn sau 1975 qua ngòi bút Duyên Anh .... :
Ca là cái ca, ai cũng biết. Ca nhôm, ca sắt, ca nhựa vẫn là ca. Cóng người miền Nam gọi là lon. Kỳ thủy, hộp sữa ḅ đặc uống hết mở nắp vất đi, người miền Bắc gọi là cái ống bơ. Có nơi gọi là ống bơ. Ống bơ dùng để đong gạo. Riết rồi, bất cứ một hộp sắt, hộp thiếc nào to nhỏ, đều được gọi là ống bơ. Ống bơ rỉ th́ chán lắm. Hát như ống bơ rỉ!
Cái lon sữa bột Guigoz cũng là…ống bơ, là cóng bơ. Dưới chế-độ cộng-sản, v́ toàn dân đói nên thiếu hơi, nhiều danh-từ được giản-lược half and half. Cóng bơ c̣n một tiếng cóng. Bơ ở thiên đường mù-mịt, bỏ bơ đi là đúng. Bỏ bơ là loại bỏ tư-bản, là chống đế-quốc, là vô-sản khoai sắn “cho ngày nay, cho ngày mai, cho muôn đời sau” …Cái cóng đa-dụng và đa-năng ở trại lao-cải là cóng Guigoz.
Hăng chế-tạo sữa bột Guigoz đă đi vào lịch-sử đấu-tranh của hai miền Nam-Bắc. Trên thế-giới, có lẽ, chỉ có nước Việt Nam bốn ngh́n năm văn-hiến giầu và nghèo b́nh-đẳng … lon Guigoz. Nhà nào cũng có lon Guigoz. V́ lon Guigoz bán ngoài thị-trường vỉa hè. Đựng đường, đựng mỡ, đựng bột thật an toàn. Đựng cà-phê th́ khỏi lo bay mất hương thơm.
Thuở ta học đ̣i Mỹ, công-chức làm việc thông-tầm, lon Guigoz biến thành thứ gà-mèn lư-tưởng, đủ bữa cơm trưa , ăn ngay tại cơ- quan. Sau 30-4-1975, lon Guigoz đắt giá. Một cái trị-giá hai lá cờ đỏ sao vàng tặng thêm chân-dung Bác, Mác và Lê.
Lần đầu tiên trong lịch-sử cộng-sản, lon Guigoz hạ chủ-nghĩa và lănh-tụ. V́ chủ-nghĩa và lănh-tụ bắt quá nhiều tù. Và tù-nhân cần lon Guigoz làm cóng. Ca cóng, tôi không hiểu chính-xác xuất-xứ của nó. Người nói: Anh em cải-tạo miền Bắc đem về Nam. Kẻ bảo: Việt cộng nó gọi vậy ḿnh hài hước gọi theo, riết đâm quen. Điều buồn cười là, khi nổi lửa nấu bếp: đa-số tù-nhân nấu bằng nồi. Vậy th́ ca-cóng là một bí số- như TH6- là bí danh của Nấu Nướng, như Lư Thụy, Anh Ba, Nguyễn Ái Quốc, Hồ Chí Minh, Nguyễn Tất Thành, là bí danh của Nguyễn Sanh Cuông.
Hạnh-phúc mà vô-sản chủ-nghĩa đem từ thiên-đường Liên xô sang đất nước tôi là ǵ? Hỏa-tiễn, súng đạn, giáo-điều mác-xít, lê-nin lỗi thời. Chủ-nghĩa cộng-sản có khả-năng tiêu-diệt 1 triệu dân Việt Nam mùa cải-cách ruộng đất năm 1956, có khả-năng nướng thiêu 1 triệu thanh niên miền Bắc dọc đường ṃn Hồ Chí Minh và các chiến trường miền Nam.
Chủ-nghĩa cộng-sản có khả-năng làm bé nhỏ cả dạ-dầy lẫn tim óc của dân miền Bắc. Nhưng, chủ-nghĩa bách-chiến bách-thắng ấy chưa giải-phóng nổi chế độ đổ thùng ở riêng thủ-đô Hà-nội “thủ-đô của phẩm-cách con người”. Khi c̣n công-nhân vệ-sinh đặc-trách đổ thùng, c̣n phu đổ thùng, c̣n con người tăm-tối chui rúc vào cầu-tiêu vác những thùng phân đổi miếng cơm hẩm, chủ-nghĩa cộng-sản chỉ được định giá như một thùng phân lúc nhúc ṛi bọ.
Trước cách-mạng 19-8-1945 , dân chúng Hà nội (2) đă chơi cái tṛ đại-tiện kiểu đại-tiện của tù-nhân ở các trại lao-cải. Dĩ nhiên, nhà xí thuộc phạm vi gia đ́nh nên nó văn-minh hơn. Năm giờ sáng, các ông phu đổ thùng chở thùng mới vào thành phổ bằng đôi bồ có nắp đậy và gánh hai thùng phân ra tận ngoại-ô bán cho nông-dân.
Thuở ấy, làm nghề thầu phân béo bổ, lại không thất đức như thầu vé chợ. Nhà thầu thuê phu đổ thùng. Phân bắc quư lắm. Bởi vậy, có khối bà địa-chủ, khuyên vàng, xà-tích rủng-rỉnh mà dám xắn ống tay áo lên cao, đưa cánh tay trần chạm đáy thùng xia khoắng kỹ xem thùng xia nhiều giấy hay ít để định giá. Sau cách-mạng 19-8-1945, phu đổ thùng vẫn đeo nhăn hiệu phu đổ thùng. Măi sau cuộc cải-cách ruộng đất 1956, vô-sản vùng lên dữ-dội th́ phu đổ thùng hóa kiếp “công-nhân vệ-sinh đặc-trách” đổ thùng.
Phùng Quán tả sự ghê rợn của đổ thùng:
Tôi đă gặp
Chị em công-nhân đổ thùng
Yếm rách chân trần
Quần xăn quá gối
Run lây-bẩy chui vào hầm xia tối
Vác những thùng phân
Ta thuê một vạn một thùng
Có người không dám vác
Hà-nội từ 1973 đă được mệnh-danh là “thủ-đô của phẩm-cách con người”. Và, mặc dù, chủ-tịch Hồ Chí Minh ba-hoa “Đánh xong giặc Mỹ ta sẽ xây-dựng bằng mười năm xưa”, bi-cảnh đổ thùng c̣n tiếp diễn và muôn đời tiếp nối. Sự nghiệp đổ thùng của nhân-dân sống măi trong chủ-nghĩa cộng-sản Việt Nam như “Bác Hồ vĩ-đại sống măi trong sự-nghiệp” đổ thùng của nhân-dân vậy.
Tôi không hiểu tại sao hai vị thẩm-phán của Toà Thượng-thẩm Sàig̣n (3) lại dám làm công-việc mà, đói ră họng “Ta thuê một vạn một thùng, Có người không dám vác”? Nghe một vị thâm-phán có vợ bác-sĩ y-khoa thuyết-tŕnh công-tác lao-động đổ thùng, Đằng Giao khoái quá, hỏi tôi:
– Hay là ông thầy và tôi t́nh nguyện đổ thùng nhé!
– Cảm hứng nào thế?
– Ḿnh ngu, ở lại để đi tù là đáng ăn một thùng cứt.Ḿnh không dám ăn th́ đi đổ vậy.
– Rất đúng.
Vị thẩm-phán nói t́nh-nguyện đổ thùng sẽ bị nghi ngờ. Phải phấn-đấu cam-go vô cùng. Nhờ đó, tôi t́m được câu trả-lời tại sao hai vị thẩm-phán anh-dũng đổ thùng. Ông Trưởng Công Cừu thuyết tŕnh về “triết học” Tam- túc cộng với Tam-giác cộng với Tam-nhân thành Nhân-vị ở một khoá học-tập Ấp Chiến Lược năm 1962 đă phán một câu chí-lư: “Người trí -thức muốn làm đẹp xă -hội. cần phải xông vào những nơi nhơ bẩn nhất để làm cho nó sạch-sẽ, thơm tho”.
Đă chẳng một trí-thức nào xông vào những nơi nhơ-bẩn mà chỉ thấy trí-thức xông vào những nơi ăn-bẩn ! Trí-thức, nhất là trí-thức khoa-bảng, vốn sợ khó, sợ khổ. Hôm nay bị cộng-sản nó cưỡng-bức lao-động, vẫn cố cách xoay sở chỗ nhàn-hạ, dẫu có bị ngửi phân tiểu đến điếc mũi hết ngửi nổi mùi da thịt của vợ ḿnh.
– Anh ạ. vợ tôi sợ tôi chết khứu giác, đă mua cái mặt nạ chống hơi ngạt gửi cho tôi.
– Ông có đeo mặt nạ đổ thùng không?
– Có!
– Rồi sao?
– Cán-bộ tịch thu.
– Vô lư!
– Vâng, thật vô lư. Cán-bộ bảo tôi thíếu thiện-chí…đổ thùng, chưa tiến-bộ c̣n nặng đầu óc tiểu-tư-sản trí-thức.
Thôi, tôi quên cái cầu tiêu và sự tiến-bộ đổ thùng của hai vị thẩm phán mà những ai đă ở TH6A trước và sau tôi đều thuộc tên nhớ mặt.
Mai tiếp ...
Bookmarks