Những nhà kinh doanh vàng tại VN đă gởi hàng tỉ đồng đồ trang sức bằng vàng cao cấp tới Thụy Sĩ để nấu chảy trong ṿng hai năm qua nhằm ‘lách’ luật cấm xuất khẩu vàng miếng của chính phủ.
Trước năm 2008, Việt Nam xuất khẩu chỉ một lượng rất nhỏ lượng trang sức tới Thụy Sĩ, đất nước nổi tiếng với ngành công nghiệp nấu chảy vàng trên thế giới, để biến những chiếc ṿng vàng đó thành thỏi vàng theo chuẩn quốc tế.
Nhưng mọi việc đă thay đổi nhiều trong hai năm gần đây, với việc Việt Nam trở thành nước cung cấp lớn nhất lượng vàng nhập khẩu vào Thụy Sĩ; phần lớn vàng trong số đó sẽ kết thúc trong những ḷ nấu vàng của những công ty luyện kim hàng đầu như Argor-Heraeus, Metalor, MKS Finance and Valcambi.
Cameron Alexander, nhà phân tích cao cấp tại GFMS, công ty tư vấn về kim loại quư, cho hay: “Tại Việt Nam, ngân hàng đă từ lâu không thể tự do xuất khẩu vàng thỏi, do đó họ phải chuyển đổi sang mặt hàng trang sức để có thể xuất khẩu ra ngoài.”
“Có một lỗ hổng pháp lư và những "ai" cần USD đang kiếm lợi từ nó.”
Năm ngoái, Việt Nam xuất khẩu gần 61 tấn kim loại quư -- hầu hết là sản phẩm từ vàng - tới Thụy Sĩ, trị giá khoảng 2.6 tỉ tiền Thụy Sĩ (SF), tức 2.8 tỉ USD, theo Cục Hải quan Liên bang Thụy Sĩ. Năm 2009, con số này là 54 tỉ vàng xuất khẩu, và 1.9 tỉ SF, tăng từ 3.2 tấn trị giá 71 triệu SF trong năm 2008. Thống kê không bao gồm vàng thỏi, vốn được xem như “vàng có giá trị”.
Hasan Demir, nhân viện tại Pḥng Thống kê, Cục Hải quan Thụy Sĩ, nói “Các công ty Thụy Sĩ danh tiếng thường được biết đến trong việc nung chảy những thỏi vàng tinh khiết.
Giá vàng ở mức rất cao hiện nay, cộng với yếu tố mất giá của VND, đă khiến cho nhiều người sở hữu vàng tại Việt Nam đem vàng đi bán.”
Những năm gần đây, vàng tại Việt Nam có xu hướng giao dịch với giá rất cao, bởi v́ luật hạn chế nhập khẩu được ban hành nhằm kiềm hăm sự "chảy máu" của VND vào vàng.
Nhiều khách hàng và doanh nghiệp lo lắng cho giá trị tài sản của ḿnh đă tích trữ USD và vàng nhằm chống lại tỉ lệ lạm phát cao và sự mất giá của tiền VND. Các nhà kinh tế học cho rằng Việt Nam đang bị tổn thất lớn do ‘chảy máu’ vốn (nguyên văn: capital flight) đáng kể.
Mua bán vàng trang sức tại Thụy Sĩ từng chấm dứt đột ngột trong một vài thời điểm hiếm hoi khi giá vàng trong nước thấp hơn giá vàng quốc tế, theo Nguyễn Ngọc Quế Chi, tổng giám đốc Công ty Vàng bạc đá quư Sacombank, một đơn vị trực thuộc ngân hàng Sacombank cũng như những công ty vàng đá quư trực thuộc khác.
Nhiều nhà phân tích cho rằng nỗ lực của chính phủ nhằm kiểm soát thị trường vàng tại Việt Nam hoàn toàn phản tác dụng.
“Nếu có sự ngăn cấm nào, th́ người dân luôn luôn t́m cách buôn lậu nó và trong ṿng vài năm trở lại, chúng tôi đă chứng kiến một lượng lớn vàng được nhập từ Thái Lan, Lào và Campuchia, cũng như ḍng vàng khá lớn trôi vào từ Trung Quốc; tất cả đều theo ngạch không chính thức”, Alexander nói.
Dữ liệu chính thức từ Việt Nam cho thấy “chảy máu” vàng từ 2 đến 3 tỉ USD hàng năm trong hai năm gần đây, hầu hết đến Thụy Sĩ. Tuy nhiên, thống kê của Hiệp hội Vàng Thế giới, một nhóm cố vấn của ngành công nghiệp khai khoáng, ước tính khoảng 2 đến 3 tỉ USD “chảy” trở vào Việt Nam mỗi năm, theo Scott Robertson, sáng lập viên của Asia Markets Group, một công ty tư vấn.
Những nhà phân tích tin rằng tính không thống nhất trong số liệu là một kết quả của sự rút vốn (nguyên văn: capital flight), qua việc người dân Việt Nam bán VND để mua vàng do buôn lậu mang vào và không được ghi trong sổ sách chính thức.
Phân tích từ uỹ Tiền tệ Quốc tế IMF về những sai lầm và thiếu sót từ số liệu cán cân thanh toán, thương mại của chính phủ cho thấy rằng Việt Nam đang phải “gồng ḿnh” trước nạn “chảy máu” vốn từ 12 tới 13 tỉ USD, chiếm khoảng 12% GDP vào năm 2010.
“Hoặc số lượng thâm hụt hiện tại trên giấy tờ thống kê bị làm nhẹ đi, hoặc số lượng vốn rót vào Việt Nam bị nâng khống lên, hoặc thậm chí có hiện tượng “chảy máu” vốn khỏi Việt Nam đến từ người dân nhỏ lẻ, vốn thường bị bỏ qua khi tính toán.” Benedict Bingham, phát ngôn viên cao cấp tại Việt Nam nói.
“Trong cả ba trường hợp trên, chỉ có trường hợp cuối cùng mới có thể lí giải v́ sao xảy ra một lượng chênh lệch lớn trong thống kê về vốn. Đơn giản là người dân đang chuyển đổi từ VND sang USD hoặc vàng và giữ nó nằm ngoài hệ thống ngân hàng."
Bookmarks