Cái đêm hôm ấy… đêm ǵ?
http://www.nongnghiephaingoai.com/20...phung-gia-loc/
https://nuocnha.blogspot.com/2019/11...i-httpwww.html
Cái đêm hôm ấy… đêm ǵ? – Phùng Gia Lộc
Tác giả Phùng Gia Lộc, tháng 6-1988
Tiểu sử Nhà văn / Nhà báo Phùng Gia Lộc
Phùng Gia Lộc sinh năm 1939 tại làng Láng, xă Phú Yên, huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa.
Phùng Gia Lộc có lúc làm thầy giáo tiểu học. Vốn được nhiều người hâm mộ nên có khi ông cũng bị tai tiếng với những chuyện t́nh cảm phong lưu đến phải chuyển công tác.
Thời làm văn nghệ ở pḥng văn hóa huyện Thọ Xuân, ông sáng tác rất nhiều: viết văn, làm thơ, viết kịch, cải lương, chèo, trong đó có rất nhiều vở do ông viết và dàn dựng cho các đội văn nghệ cấp xă. Thời gian này ông là hội viên Hội văn nghệ Thanh Hóa.
Năm 1983, Phùng Gia Lộc về hưu trước tuổi, cùng vợ con vui thú ruộng vườn, vẫn tham gia hội văn nghệ của tỉnh và giúp vực dậy phong trào văn nghệ ở địa phương.
Đó là thời gian trước đổi mới 1986, ở Thanh Hóa quê ông và sau này được biết là khắp nông thôn miền Bắc, nạn “cường hào mới” nổi lên khắp nơi. Một số cán bộ vốn là “đầy tớ của nhân dân,” thời chiến tranh được nhân dân nuôi nấng, che chở, bây giờ thành “người có công” lên nắm quyền hành, lợi dụng quyền thế ức hiếp dân lành gây nhiều bức xúc. Chính sách thuế khóa từ trên áp đặt xuống, các địa phương phải tận thu để đủ chỉ tiêu cùng với nhiều chính sách đường lối thời bao cấp khác làm cho người dân ngày càng nghèo mạt, người nông dân trực tiếp làm ra lúa gạo vẫn phải đói thiếu.
Người anh họ của ông, Phùng Gia Phan bị giết hại, được cho là có liên quan tới truyện ngắn trước đó của ông “Được vật báu” đăng trên báo Văn nghệ. Sự kiện này tác động mạnh tới Phùng Gia Lộc, cũng là tột cùng của đêm tối trong đời ông. Ông ra Hà Nội, để t́m câu trả lời cho sự công bằng cho ông và những người xung quanh ḿnh. Lúc đó sự kiện cởi trói văn nghệ bắt đầu. Phùng Gia Lộc viết lại những trải nghiệm của ông về thực trạng nông thôn và những người nông dân quê ông trong bài bút kư “Cái đêm hôm ấy… đêm ǵ”, sau này gắn liền với tên tuổi của ông.
(theo Wikipedia)
*
Chân dung cố nhà văn Phùng Gia Lộc
Cuối năm 1983, tôi được ở nhà chờ quyết định về nghỉ chế độ. Chiều chủ nhật, thằng Học con tôi rủ rỉ nói:
– Con bắt được bác Quang ăn bánh cuốn ở hàng anh Minh. Bác đi thồ sắn ở chợ Phúc Địa về. Bác cho mấy bó nhưng con không lấy. Bác dặn con về đừng nói với bố mẹ là đă gặp bác. Nói, hôm nào sang bác đánh chết.
– Hừ! Lại thế nữa…
Tôi buột miệng bảo với con thế, rồi thừ ra. Bạn bè anh em cùng một pḥng với nhau mà đi qua không vào. Có điều ǵ nhỉ?
Sáng thứ hai tôi sang cơ quan ứng mấy cân gạo và định bụng sẽ gặp, trút sấm sét lên đầu anh ấy. Nghe tôi trách, Lê Trung Quang, trưởng pḥng tổ chức Ủy ban huyện Thọ Xuân, cười hà hà làm lành thật đôn hậu, dễ yêu:
– Giá có một ḿnh th́ tôi vào. Đằng này những bốn binh, khao được, anh cũng liệt. Vả lại, bốn cái xe nặng è, sợ tối.
Là trưởng pḥng tổ chức ủy ban huyện, anh cũng để gia đ́nh vợ con đói thiếu. Ra anh c̣n kém cỏi hơn cả tôi, một kẻ chân chim trần trụi, một tay sắp trở thành “phó thường dân.” “Nhà ḿnh cũng bí. Nộp sản đi rồi, lúa đă cạn. Khó mà ăn thấu tết được.” Quang lắc đầu bảo thế.
Anh gạn tôi:
– Ông ở đây với tôi đêm nay cho vui. Tôi buồn quá.
Tôi chỉ vào mấy cân gạo đă bó buộc sau xe, bảo anh Quang:
– Phải mang “hàng chiến lược” này về chứ.
Nếu nghe lời Lê Quang Trung nằm lại với anh một đêm, th́ tôi đă không thể nào h́nh dung nổi ở Phú Yên xă tôi Cái đêm hôm ấy là đêm ǵ…
Có cái “các” quá giang của Lê Trung Quang cho mượn, tôi không phải mất ba đồng tiền đ̣. Qua sông Chu gió vù vù bên tai, tôi phải kéo vành mũ len, trùm thấp cho đỡ run. Tôi về đến nhà, trời đă sẩm tối, con mực xông ra í a í ẳng vờn chân lên hông. Vợ tôi bế thằng Văn ngủ kh́ trong ḷng, ngồi bên bếp than vỏ cao su um khói. Bên cạnh, thằng cu Thức bốn tuổi đang liến láu. C̣n Học – thằng con nhớn đang học bài ở nhà trên.
Thấy tôi về thằng Thức reo lên:
– A bố! Bố về là bố về! Có chi không bố?
– Có cái rét cóng đây này!
Tôi nói rồi dắt xe vào nhà, mở túi gạo, vác xuống bếp khoe:
– Ứng được năm cân gạo.
Bà cụ thân sinh ra tôi mệt đă lâu, thấy tôi về, cũng gượng chống gậy xuống bếp sưởi. Cụ bảo:
– Mẹ Học đi nấu cơm cho bố va ăn!
Tôi hỏi:
– Nhà ăn rồi hả mẹ?
Cái thằng Thức đến là hở miệng, cấm có giấu nó được tí ǵ. Nó nói:
– Chỉ nấu cơm cho bà với em thôi! Mẹ với anh Học, với con ăn cháo rau má rồi. Bữa nay mẹ luộc rơ nhiều rau cải.
Tôi thấy cay sè trong mắt.
– Thế th́ nấu thêm vào. Hết th́ tao đi bới đất, nhặt cỏ, van ông vái bà. Làm con người mà miếng cơm chín vào bụng vẫn không đủ th́ sống thế nào?
Vợ tôi định căi câu ǵ đó, nhưng lại thôi, vội trao thằng Văn cho bà rồi lại mở túi gạo đi vo. Bà cụ nói:
– Rau cải ế nhăn! Đói, chả mấy người mua. Hôm nay mẹ va không đong được gạo. May lấy được đấy, không th́ mai gác con lên…
Ngoài cửa gió ào ào, tiếng chó sủa ổng oảng ở đầu ngơ. Có tiếng ai hỏi mua rau cải nhà tôi. Cô Hoa vợ chú Được. Hoa cũng người họ Phùng, gọi tôi bằng bác. Chồng cô ấy là đội trưởng đội sản xuất cũ, nay vừa được rút lên làm trưởng ban định mức, rồi phó chủ nhiệm. Cô vào bếp vừa nói, vừa run:
– Sao năm nay rét sớm thế này? Bác bán cho cháu mấy bó rau cải xào.
Vợ tôi bắc nồi cơm lên bếp, mấy bà cháu phải dồn chỗ cho hai người đàn bà tê cóng này ngồi cạnh bếp hơ tay, ngó chẳng khác những viên đạn bị nén trong cái băng ḷ xo tṛn. Tuy gần bằng tuổi vợ tôi, nhưng là hàng cháu họ, nên Hoa vẫn bác bác, cháu cháu ngon ơ.
– Bác có ngan, gà ǵ để cho cháu vài cân. Giá mấy cũng được, cháu không quản.
– C̣n có vài ba con, phải để hôm sau bà…
Tôi lừ mắt chặn lại câu nói hớ, khiến vợ tôi im bặt. Chả là v́ mẹ đẻ ra tôi yếu lắm rồi. Cụ đă bảy mươi lăm tuổi, lại phù nề mặt mũi vàng ủng như quả thị rụng. Ai cũng bảo khó qua cái đầu mùa Đông này. V́ vậy gia đ́nh tôi đă lo chuẩn bị ngầm, pḥng sau khi cụ về cơi. Cái ǵ vợ tôi cũng bảo dành để hôm sau bà… thành quen miệng. Cau cũng phơi kỹ bỏ be để hôm sau, thậm chí bọt bẹt được đồng rau nào cũng dồn mua ván đóng sẵn áo quan để hôm sau… Ấy nhưng nói đến cái chết, cụ lại giận và làm nau: Bay trông tao chết à? Tao phải sống để nh́n con cháu được đến lúc sung sướng chứ. Khổ măi rồi.
Tôi hỏi Hoa để lấp láp câu hớ rồi cho bà cụ khỏi giận:
– Mua đồ nhậu làm ǵ tối thế này?
– À… mua cho mấy thằng về đội ta thu sản, khuya các hắn đớp. Đội và quản trị thuê khoán cháu nấu.
V́ có chồng ở ban quản trị, cô ấy cũng là loại biết nhiều chuyện “bí mật nội bộ.” Hoa th́ tḥ cho vợ tôi biết đêm nay là đêm “đồng khởi” thu sản, tổng vét cả xă. Họ sẽ đổi chéo, công an và dân quân đội này về đội kia, vét bằng hết. V́ đội 12 này là nặng gánh nhất, nên họ sẽ điều về đây những tay cứng cựa. Hoa khuyên:
– Bác có thiếu sản, th́ liệu mà xoay đi
– Thế th́ tao đét bán rau cho mi nữa.
Vợ tôi toan từ chối, nhưng Hoa nài măi và có tôi nói vào nên chị chàng mới chịu nghe. Hoa cầm đèn ra vườn soi cho vợ tôi hái. Cô ấy cầm rau, rồi c̣n đi các nhà bên cạnh hỏi mua gà. Cơm cạn, tôi vần cạnh bếp. V́ không phải ghế độn khoai độn sắn ǵ nên chín rất mau. Thấy chỉ nấu ḿnh cơm tôi, ḷng tôi lại buồn nổi gai. Vợ tôi bế thằng út vào lót cho nó ngủ trong buồng, rồi lấy cho tôi cái bát, đôi đũa. Cuộc chào mời đùn đẩy, nhường nhịn nhau rơ bực.
Tôi lùa hai bát cơm với nước dưa chua, rồi bỏ đấy. Bà cụ nài, rồi tôi dỗ thằng Thức cũng lắc đầu không dám ăn chỗ cơm c̣n lại. Hắn sợ mẹ. Nhà này, mẹ chúng nó có quyền uy tối thượng. Biết vậy, nhưng tôi cũng sắp trở thành kẻ sống nhờ…
Ngồi ở bếp, tôi hỏi vợ:
– Nhà ḿnh c̣n thiếu của hợp tác xă bao nhiêu thóc nữa em?
Cô ấy không trả lời tôi mà nói rất vô lễ:
– Có biết thế này, đái ṭe ṭe vào, chứ tội ǵ lôi về. Cha đời! Bữa trước th́ tuyên bố vớt được nấy ăn nấy, người ta mới hụp lặn xuống nước lụt mà khở (gở) từng bông lúa. Nay lại giở tṛ giảm tỷ lệ!
Tôi vỗ về:
– Thôi! Lụt th́ lụt cả làng, em ạ! Em nói xem, so với tổng sản phải nộp, nhà ta thiếu bao nhiêu?
– Một tạ mười hai cân, em đă tŕnh bày với anh Nhà đội trưởng rồi. Thực tế ṃ được hạt nào đă ăn hết hạt nấy. Mấy lâu nay bán được đồng rau nào mua ăn, không bán được th́ nhịn. Đă nói khất rồi. Không cho khất, th́ nhà đấy có dỡ được, đến mà dỡ.
– Phải mềm mỏng, em ạ! Khéo bán khéo mua thua người khéo nói! Gia đ́nh ḿnh, con cái ḿnh c̣n ăn đời ở kiếp nơi đây.
Vợ tôi rền rĩ như sắp khóc:
– Chả nhẽ kiếm liều thuốc chuột, cho vào nồi cháo, ăn hết cả nhà cho sướng cái đời…
Ngồi sưởi ở bếp rất lâu, vỏ cao su cháy tàn, đă vạc hai ba đống than, mà chẳng ai muốn nói với ai câu nào nữa. Bà cụ ngồi lâu, mỏi và chán chuyện bỏ đi nằm. Thằng Học làm toán xong, lấy cho bà nồi than, rồi cũng rúc xuống bếp. Hắn đi bốc rơm lót ổ ngay cạnh bếp, lấy ván chắn rồi trải chiếu, ôm chăn ra nằm.
– Ngủ đây mà ấm, bố ạ!
Trong giường thằng Út Văn khóc í óe. Hắn lại đái lạnh đít rồi. Mẹ nó vào quả không sai. Nó được ôm ra bếp sưởi, nằm gọn trong ḷng mẹ. Gần một tuổi mà nó c̣n bắt nhá cơm bón và bú th́ hơn con bê non. Lại nhai ṭm tọp thế đó! Tôi đùa với con để nó cười sằng sặc cho dịu cơn lo buồn.
Gần mười hai giờ khuya, cả nhà đi nằm. Tôi ngủ với hai thằng oắt trong ổ rơm dưới bếp.
Có điều ǵ đó bồn chồn và nơm nớp…
Bỗng tiếng kẻng gơ giục giă liên hồi. Kẻng khắp xă: từ đội 1 đến đội 15, như một sự bùng nổ dây chuyền. Tiếng loa phóng thanh mở hết cỡ đọc bản tin, kế hoạch huy động lương thực của tỉnh và chỉ thị của tỉnh ủy về công tác lương thực.
Hoàng Văn Nhân, đội trưởng đội 12, đọc trên loa danh sách những nhà thiếu thóc chưa giao nộp cho hợp tác xă. Đèn đóm soi rừng rực ở các ngă đường. Chó sủa ơi là chó sủa. Cũng cái loa phóng thanh ấy, có tiếng ông chủ tịch xă gọi cán bộ về đội 12 hội ư.
Ông trưởng công an xă Nguyễn Đ́nh Định gào rát cổ trên loa, giọng giật giội gọi lực lượng dân quân, công an tăng cường về chi viện cho đội 12, tạo đà cho đội hoàn thành chỉ tiêu huy động. Tôi rùng ḿnh nghĩ đội tôi là đội trọng điểm, nên cán bộ xă, hợp tác xă, vón cục cả về đây. Họ sẽ gơ cho ra chục tấn thóc c̣n tồn sổ.
Gần một giờ sáng, công an, dân quân đă ập đến các nhà nợ thóc. Tiếng chó sủa vang, tiếng lợn kêu èng ẹch như bị chọc tiết ở các nhà gần quanh, làm thằng Út Văn khóc thét lên, ôm riết lấy mẹ. Thằng Thức cũng im thin thít, nằm co trong ḷng tôi không dám cựa. Bên nhà ông Ái, láng giềng cách vườn nhà tôi một hàng rào, công an và dân quân đang lùng sục. Tiếng ông bà Ái kêu xin và tiếng quát lác, tôi nghe rơ mồn một.
– Cứ bắt lấy cái xe đạp! Phích, xô, bắt ráo!
Ở cổng nhà tôi đă có bước chân ŕnh rịch, con chó mực đang có chửa bị quất, kêu ử ử.
Cạch cạch cạch.
– Chị c̣ Lộc, mở cửa ra!
Tiếng thằng bé trong buồng khóc thét. Thằng Thức đang ôm tôi, nghe em khóc cũng ̣a khóc toáng lên. Thằng Học mười hai tuổi đă học lớp tám rồi, mà cũng níu lưng tôi run bắn. Nghe tiếng quát lần thứ hai, từ nhà bếp, tôi chạy lên. Một luồng đèn pin soi giữa mặt làm tôi lóa mắt, phải lấy tay che.
– Có chuyện ǵ đấy, các bạn trẻ ơi?
– Thu thóc, thu thóc chứ c̣n ǵ, ông đừng hỏi vờ.
Vợ tôi đă mở toang cửa, tay ôm thằng bé ngất lịm. Một anh, hai anh… bốn anh bạn trẻ ùa vào nhà. Anh đi đầu cao to, tóc cắt tăng gô, mặc áo bông thùng th́nh, soi đèn pin rồi đánh diêm châm cái đèn hoa kỳ ở bàn thờ. Có lẽ Tâm “hộ pháp” là người này. Phải, tôi đă thấy anh ta đứng chân hộ vệ giữa, trong một cuộc đá bóng với xă khác. Tay anh cầm cái chọng sắt cỡ ngón tay cái. Vợ tôi mời họ ngồi ghế. Bà cụ đang ốm ở giường bên cũng cố ngóc dậy, run rẩy chào.
Theo danh sách đội báo, chị c̣n thiếu hơn tạ thóc. Yêu cầu chị đem nộp ngay!
Bà cụ tôi đáp thay con dâu:
– Các bác các anh ơi! Có c̣n cái ǵ mà nộp. Các anh và các bác không thấy đàn con hắn đói xanh đói trong đi à? Các bác không thấy tôi cũng phát phù phát nề, vàng cây úa lá đây à?
– Chúng tôi không hỏi mụ nghe chưa?
Cả bốn người cùng soi đèn pin khắp nhà trong, nhà ngoài, dưới bếp, bên chái. Hai người tuông soi cả trong vườn rau. Vợ tôi mếu máo:
– Làm ǵ có lúa để ngoài ấy. Các anh xéo nát cả rau.
Tôi chạy ra trụ sở đội, định t́m cán bộ tŕnh bày. Chủ tịch Phê, bạn dạy học với tôi ngày trước, đi bộ đội về giải nghệ, vào cấp ủy, đang đứng đấy. Thấy thế tôi mừng quưnh. Lại thấy cả Phùng Gia Miện anh họ tôi, làm bí thư đảng ủy cũng có mặt, tôi càng yên trí. Nhưng thấy tôi họ quay đi lảng tránh.
Anh Miện bảo nhỏ tôi:
– Chú về động viên gia đ́nh thanh toán bằng đủ, nhà ḿnh là cán bộ. Không có thóc th́ nộp bằng tiền. Lănh đạo đă nhất trí cho nộp cả bằng tiền rồi đó.
Tôi đang định nói: “Đă không có thóc th́ làm cóc ǵ có tiền,” nhưng anh họ tôi đă dịu giọng:
– Ở đội trên, hắn bắt cả anh Thiện, anh ruột tôi, mà tôi cũng phải điếc đi… “Mất mùa màng, lợi ích thứ ba của người lao động phải hy sinh cho lợi ích của nhà nước.” Đồng chí bí thư tỉnh ủy đă chỉ thị thế, chú biết rồi đó.
Lúc ấy ở trụ sở, công an, dân quân đă khuân về nào xe đạp, bàn ghế, tủ, chum vại, thùng tôn, lợn gà… để ngổn ngang ra tận ngơ. Tên chủ nhà thiếu thóc đề chữ bằng phấn trắng vào các đồ vật: Ông Ất, ông Do Khả, ông Hưng, ông Hồng, ông Khính (mẹ đẻ cô Hoa, mẹ vợ chú Được phó chủ nhiệm)… Mấy con ḅ bị bắt cột gần đó sợ đèn, sợ đám đông cứ lồng lên, chực bút mũi. Chúng xoay ṿng quanh, mgửa lên mặt kêu “hấp bồ,” “hấp bồ.”..
Tôi loạng choạng đi về nhà, thấy người ta đang c̣n soi đèn t́m rất kỹ. Tôi nói:
– Các người anh em soi t́m ǵ cho mất công. Nhà tôi xin khất đến mai, t́m cái bán chác, nộp tiền bằng đủ.
Anh đầu tốp nháy nháy mắt ra hiệu.
– Đêm nay là đêm nay! Mai chúng tôi mất thưởng ai chịu cho?
– Bắt cái xe đạp ni, bay!
Hai ba anh chạy lại. Tôi từ tốn ngăn họ:
– Các đàn anh ơi! Tôi không làm ruộng sản mà. Đây là xe đạp nhà nước cấp cho tôi để tôi đi công tác. Các vị bắt cái này không được đâu.
– Nếu chúng tôi cứ bắt th́ sao?
Tôi loáng nghĩ được một mẹo. Rút cái “thẻ hội viên Hội văn nghệ tỉnh” ra, tôi nói:
– Tôi phản đối! Tôi là “nhà báo !” Tôi sẽ kiện lên tận ông Đồng.
Nước cờ của tôi không ngờ lại có hiệu quả. Họ im lặng. Hẳn họ đă biết tên tôi dưới những bài đăng nào chăng.
Chợt vị “hộ pháp” nh́n chằm chằm vào cỗ quan tài để dưới gầm bàn thờ, rồi đi lại, vừa gơ vừa hỏi:
– Cái ǵ trong này, chị Lộc?
Im lặng…
– Cái ǵ trong này, chị nói mau?
Vợ tôi ấp úng. Tôi muốn tắc thở.
– Có cái ǵ đâu…
Mấy vị hăm hở lại, đạp lật nghiêng một cái. Nắp văn thiên bung ra, lúa chảy rào rào. Cả toán reo lên như một hiệp đào vàng trúng vỉa:
– A! Lúa! A lúa! Lúa! Anh em ơi. Ghê thật! Thế mà giả nghèo giả khổ.
Mẹ tôi chống gậy vái dài:
– Van các anh! Cắn rơm cắn cỏ tôi lạy các anh! Lúa của tôi. Đó là tạ lúa hai đứa con gái hắn mua góp lại cho, để hôm sau tôi chết, bà con thương mà chạy đến để ăn lưng cơm sốt.
Thực ra là của hai bà chị trong đó mỗi người có mười cân thôi. Ba mươi chín cân tiêu chuẩn hai tháng vừa qua tôi lấy về, c̣n lại là hơn bốn mươi cân, vợ tôi đong để dành “hôm sau” cho bà.
Bà cụ nói như rên rẩm:
– Đă bảo xay phứa đi cho con nó ăn không nghe. Cứ bóp mồm bóp miệng, để dành làm chi. Sống chả thấy đâu nữa là!
Một tay râu tóc lồm xồm hỏi:
– Chị có gánh đi hay không th́ bảo?
Một tay khác tôi hơi quen mặt, đến trước vợ tôi lạy lia lịa:
– Thôi em xin bà chị. Em đi làm ở đây thế này, nhưng lại có bọn khác đến chỗ em làm ác y hệt. Nhà em cũng thiếu mà. Chị không gánh, để cánh này bê cả ḥm ra, chị phải chịu hai chục công là ít, chưa nói phạt tiền.
Họ xúm vào khiêng bàn thờ ra, để lôi ḥm lúa. Bất đồ hai thằng Học và Thức từ bếp tuôn lên, ôm lấy tay chân chư vị, van rối rít.
– Cháu van các chú! Các chú đừng lấy lúa này đi. Lâu nay các cháu phải nhịn để dành bữa sau cúng cỗ bà, làm ma bà!
– Buông ra đi! Ô hay, đồ con nít!
Bà cụ loạng choạng đi lại, giơ gậy cản:
– Các ông không thương trẻ, th́ các ông thương lấy thân già, để lấy phúc đức cho con cháu.
V́ họ đá vấp gậy, lại yếu như con căng cắc lột, bà cụ ngă chỏng queo như chiếc ghế đổ.
– Ối Đảng ôi là Đảng ôi! Chính phủ ôi… Trông xuống mà coi…
Tôi xốc mẹ lên giường, bịt mồm cụ lại:
– Mẹ! Mẹ không được la như thế! Đây không phải Đảng! Đảng ta không làm thế. Đảng không chủ trương thế này!
Tôi nói vậy và ngoặp hai hàm răng vào cổ tay ḿnh để ḱm giữ cái ǵ cứ chực tung ra. Hai vợ chồng xúc hết lúa ra thúng b́. Dặn thằng Học trông em, ngó bà, tôi cùng vợ h́ hục gánh thóc ra trụ sở nộp…
Đoạn cuối này tôi dành cho anh Quang.
Lê Trung Quang ơi! Anh có thể giấu cái bi kịch của gia đ́nh anh, nhưng tôi không c̣n có thể che giấu nỗi đau của nhân dân bất hạnh. Dù sự tiết lộ này có làm mất cái chức huyện ủy viên của anh, th́ tôi cũng thấy cứ phải nói ra.
Chuyện thật của nhà anh đây: lúa vay ăn c̣n nợ bảy tạ, con Lâm, thằng Sơn phải đi ṃ hến từng bữa, chị ấy nấu bánh đúc đi các làng đổi lúa. Anh mà nói ra, người ta cho là anh bêu riếu. Việc thật ở nhà tôi đêm 26 tháng 11 năm 1983, người ngoài cuộc hẳn cho là ḿnh bịa. Cho đến nay, mỗi khi nghĩ đến, tôi cứ thảng thốt hỏi ḿnh: “Cái đêm hôm ấy… đêm ǵ?”
PHÙNG GIA LỘC
Cuối năm 1987
Nguồn:
https://tuoitre.vn/phung-gia-loc—cai...-gi-114622.htm
*
Bài thơ Vô đề ông viết lúc cuối đời là những trăn trở, nỗi niềm đau của ông trước những phận đời thấp bé luôn muốn vươn lên, đằng sau đó là mong muốn cứu khốn pḥ nguy âm ỉ trong ông chưa bao giờ tắt.
Thương con thú ở thảo cầm viên
Cũng trời cũng đất cũng thiên nhiên
Ăn ở thoáng nh́n êm ả thật
Tháng ngày lồng lưới dám sai quên.
Thương cho cây cỏ mọc hang sâu
Leo lét xanh xao vẫn dăi dầu
Vẫn cố vươn t́m ra phía sáng
Mặt trời soi chiếu những nơi đâu.
Trần Văn Giang (st)
Bookmarks