(viết theo lời kể của một người từng phục vụ trong Sở An Ninh Xă Hội, Phủ Thủ Hiến Bắc Việt)
Tưởng cũng nên nhăc lại là Hiệp Định Genève 1954 kư kết này 20/7/54 qui định 300 ngày cho 2 bên di chuyển lực lượng quân sự cũng như thường dân về khu vực dành riêng cho ḿnh. Trong 300 ngày đó, Thủ Đô Hà Nội, Gia Lâm, Hải Dương, Hải Pḥng, Kiến An, Đông Triều, Uông Bí, Quảng Yên và đường số 5 (nối liền Hànội và cảng Hải Pḥng) và các tỉnh giáp ranh Hànội vẫn do Quân Đội Pháp kiểm soát.
Sau khi hiệp Định được kư kết, một Ủy Hội Quốc Tế Kiểm Soát, tiếng Anh là ICC (international Control Commission) gồm lực lượng quân sự của 3 nước Canada, Poland và Ấn Độ, do Ấn Độ làm chủ tịch, được phái đến 2 miền của VN. Tại 2 miền này nhân sự của Ủy Hội được phân tán ra rộng khắp để kiểm soát sự thi hành cuả các bên, và phổ biến cho dân chúng quyền lựa chọn của họ về miền đất họ muốn sống.
Ở miền Nam th́ sự hoạt động của Ủy Hội được tiến hành rất thuận lợi. Ủy Hội muốn đến nơi nào là tuỳ, Nam VN không buôc phải đưa ra lộ tŕnh trước, và Ủy Hội có quyền tự mướn thông ngôn, hoặc nếu có yêu câu th́ chính phủ Nam VN sẽ cung cấp. Ủy Hội cũng có quyền yêu cầu giới chức địa phương tập họp dân chúng để phổ biến quyền lựa chọn miền của họ.
Các đơn vị Cộng Sản tập trung tại Cần Thơ, An Giang, Mỹ Tho, Tây Ninh, Long Khánh v...v... để được xe GMC của Pháp chở ra bến Ninh Kiều hoặc Vũng Tàu, và rồi cũng do chiến hạm của Pháp chở ra miền Bắc. Ngoại trừ một số rất ít gia đ́nh cán binh CS đi theo (thực ra rất nhiềư gia đ́nh cán binh chọn ở lại miền Nam), tuyệt đối không có một người dân nào bỏ miền Nam ra miền Bắc.
Ngược lại ở miền Bắc, các tổ của Ủy Hội phải có mấy cán binh vũ trang đi kèm với danh nghĩa là bảo vệ an ninh và thông dịch. Điều đáng nói là Uỷ Hội muốn đi đâu phải nạp sơ đồ lộ tŕnh một tuần trước, với lư do để thông báo địa phưong sắp xếp. Tại các nơi Ủy Hội đến, dân chúng đă tụ tập rất đông. Ủy Hội nói về quyền chọn miền và phát cho mỗi người một mẫu đơn xin di cư. Cán bộ đi theo c̣n mang bảng đen ra rồi chỉ dẫn cặn kẽ hướng dẫn việc điền đơn sao cho hợp lệ.
Nhân viên Ủy Hội mừng rỡ, và kư giả ngoại quốc đi theo đă đánh điện về cơ sở chính: "Local authorities fully cooperated".
Nhân viên Ủy Hội về Quận nghỉ ngơi và chờ đợi người dân đến nạp đơn di cư. Nhưng cả nửa tháng sau không thấy ma nào đến nạp đơn cả. Thắc mắc th́ CS địa phương giải thích: "Đơn giản là họ không muốn di cư". Nhưng điều mà nhân viên Ủy Hội cũng như kư giả ngoại quốc đi theo không hề biết là ngay sau khi Ủy Hội rút đi th́ các đảng viên CS, các thanh thiếu niên, phụ nữ thuôc các tổ chức ngoạ́ vi của CS được lệnh đến từng nhà thâu hồi lại hết các mẫu đơn di cư, kèm với lời hăm dọa không được tiết lộ việc thu đơn này.
Tại một vùng khác, khi xe đang chạy bon bon trên đường, Tổ Trưởng của Ủy Hội ra lệnh ngừng xe lại và gọi các nông dân đang làm dưới ruộng lên hỏi xem họ có muốn di cư không. Hầu hết đều từ chối, không nhận mẫu đơn. đặc biệt c̣n có người giận dữ, hét vào mặt nhân viên Ủy Hội: "Tại sao tôi phải di cư? Đây là đất nước của tôi nay đă hoà b́nh, độc lập th́ chúng tôi phải gắng sức làm việc để xây dụng đất nước chứ! Sao lại rủ tôi di cư? Cút đi và để chúng tôi yên". Nhân viên Ủy Hội tịt ng̣i, và kư giả đi theo đánh điện về: "Local residents were absolutely furious at the suggestion to immigrate to the South". Đó là một cú lừa ngọan mục dành cho Ủy Hội và đám kư giả đi theo; v́ những người làm đồng hôm đó không phải là nông dân thuần túy, mà là các đảng viên CS và đoàn thể chân rết được bố trí thay thế. C̣n nông dân bữa đó bị cấm ra đồng.
Tuy nhiên, dù CS t́m đủ trăm phương ngàn kế để ngăn cản đồng bào có ư định di cư, vẫn có khoảng trên một triệu người đến được bến bờ tự do. Do đâu cuộc "bỏ phiếu bằng chân" thành công như vậy?
Đáp xe lửa ra Hải Pḥng
Thứ nhất: Do công tác tuyên truyền của cả VN lẫn Pháp hoạt động với tần suất cao, phổ biến tận hang cùng, ngơ hẻm, cách thức tốt nhất để di cư. Nhà cầm quyền VN cho gia tăng xe lửa và nhà binh pháp sắp sẵn xe tải trên các quốc lộ gần Hànội, và những giang thuyền hải quân trên các sông nhánh cuả Hồng Hà để đón người di cư.
Thứ hai: Do các vị chủ chiên tại các giáo xứ đă khéo léo chuẩn bị cho các con chiên của ḿnh với những hành trang, lộ tŕnh và ngày giờ thích hợp nhất để ra tới các đường lớn vẫn c̣n do quân Pháp kiểm soát, và từ đó đáp xe, tàu về Hải Pḥng. Đó là tại những vùng xa biển và gần quốc lộ.
Xe GMC chở ra Hải Pḥng
Thứ ba: Tại những vùng ven biển th́ ngoài khơi không quá xa bờ, các vận tải hạm của Pháp và Mỹ đậu san sát, dễ nhận thấy bằng mắt thường. Ban đêm các tàu này bật đèn sáng trưng, trông như một thành phố nổi. Đó là một sự mời gọi rất hấp dẫn đối với ai muốn di cư. Những gia đ́nh chài lưới chỉ cần dong thuyền ra khơi khoảng 2 tiếng đồng hồ là tới các chiến hạm. Nhưng các họ đạo c̣n tổ chức ra khơi qui mô hơn bằng cách dỡ nguyên mái nhà (mái nhà miền quê Bắc Việt thường làm bằng tre luồng, lợp rạ. có thể tháo ra và ráp lại), chồng hai mái lên nhau là đă thành cái bè lớn, có thể chứa hàng mấy chục người.
Thứ tư: Các xe tải nhà binh và các xe đ̣, kể cả xe du lịch tư nhân, các tàu thuyền trên sông...liên tục chở người về cảng Hải Pḥng, băi biển Đồ Sơn, Văi Cháy để từ đó xuống các tàu "há mồm"
Lên tàu há mồm
Tuy nhiên các hoạt động này đâu có dễ dàng thực hiện v́ sự ngăn cản của CS:
1-Tại vùng duyên hải thuộc 2 tỉnh Nam Định, Thái B́nh đă xẩy ra những trận đụng độ lớn giữa các đơn vị CS và dân di cư. Một bên kiên quyết ngăn cản, một bên kiên quyết ra đi. Dân di cư đâu có súng, nhưng họ đă có sáng kiến lấy nứa (giống như cây tre nhưng cú mỏng hơn và nhẹ hơn) vát nhọn làm vũ khí. Tuy thô sơ nhưng khi lao vào ai th́ người đó toi mạng ngay. Cũng may hồi đó du kích địa phương chưa có AK lại ít người hơn nên sau trận chiến ác liệt họ phải rút lui. Khi viện binh tới th́ dân di cư đă ở ngoài khơi rất xa bờ. Nhưng buồn thay, có một số phải nằm lại vĩnhviễn trên băi cát.
2-Trên quốc lộ 5, con đường huyết mạch cuả quân đội Pháp Việt để di chuyển các đại đơn vị từ khắp các tỉnh đến càng Hải Pḥng, đă bị CS diễn đủ các tṛ bi hài để ngăn cản:
a- Với các đơn vị bộ binh, khi phải di chuyển bằng chân trên quốc lộ, CS cho các ông bà già, các bà mẹ trẻ kèm trẻ em, các cô gái độc thân ra níu kéo binh sĩ, làm như họ là cha, mẹ hoặc vợ. Các ông bà già th́ khóc lóc, kêu gọi con ở lại với quê hương, các bà me và các cô gái th́ kêu gọi chồng về quê. Họ làm cho các binh sĩ tá hoả khi nhận ra những người lạ hoắc níu kéo ḿnh. Cuộc dằng co tiếp tục hoài khiến các sĩ quan chỉ huy cũng không biết làm thế nào để hoá giải. Đôi khi chính họ cũng bị các cô gái trẻ gọi là chồng rồi níu kéo.
b-Với các đơn vị cơ giới CS c̣n chơi bạo hơn, xúi dân chúng nằm đầy trên đường, khiến quốc lộ 5 bị tắc nghẽn xe cộ dài cả chục cây số. Một sĩ quan cấp tá VN chỉ huy đoàn convoi, đang ở phía sau, vội chạy lên thấy cảnh nằm vạ trên đuờng, bèn lấy cái loa cầm tay, chơ vào đoàn xe và nói như hét: "Mở hết tốc lực,và tiếp tục chạy dù cán chết cả trăm người. Đây là lệnh hành quân, tài xế nào do dự sẽ bị xử bắn tại chỗ". Ông đậu xe sát lề, với hai tay hai súng lục, và bắn chỉ thiên để ra lệnh cho đoàn xe đi. Đám dân nằm vạ khi nghe cà 100 xe lớn rồ máy và thấy chiếc thiết giáp đi đầu chạy băng băng tới gần, nên hoảng sợ ḅ dậy chạy mất. Quốc lộ được giài toả, và đoàn xe về tới Hải Pḥng an toàn.
Ngoài các tṛ ngăn trở trên th́ sau khi hiệp định đưọc kư, CS đă tổ chức và huấn luyện cho những cô gái trẻ, đẹp kể cả gái làng chơi, và giao cho họ, tạm gọi là "điệp vụ t́nh yêu". Các cô gái này được tung vào các thành phố, thị xă có các cơ quan hành chánh, hay các đồn binh quân đội, với mục đích là dùng sắc đẹp để dụ dỗ các công chức hay các sĩ quan trẻ về với "nhân dân". Tṛ này không đem lại nhiều kết quả nhưng vẫn có một số ít sĩ quan, công chức mắc bẫy. Kịch bản mẫu đă diễn ra như sau: khi đă tiếp cận con mồi th́ dùng mọi cách để lung lạc, đôi khi hiến cả thân xác, hứa hẹn trăm năm nhưng đ̣i đối tượng phải theo cô ả về quê để xin sự ưng thuận của cha mẹ.
Khi đă dụ được con mồi về miền quê, xa quốc lộ khoảng hơn chục cây số, cô ả sẽ vào một căn nhà nào đó, nói chuyện với những người lạ mặt. Khi trở ra sẽ có hai, ba tên thanh niên được cô ta giới thiệu là bà con, và giao người "chồng tương lai" cho mấy anh này chăm sóc, và cô ta vôị vă theo đường cũ ra quốc lộ, có lẽ để kiếm một anh "chồng tương lai" khác. Chàng "đương kim chồng tương lai" vội vă chạy theo th́ bị mấy thanh niên kia cương quyết ngăn cản!!!
Những người ở lại ngậm ngùi tiễn đưa
Sau bao nhiêu trắc trở, cuộc di cư vĩ đại (có lẽ trong lịch sử thế giói chưa bao giờ có cuộc di cư lớn như vậy) đă thành công tốt đẹp, định cư cho hơn một triệu ngựi rải ra suốt từ miền Trung cho tới Hậu giang. Công lao này thuộc về chính phủ cuả TT Ngô Đ́nh Diệm, nhất là trong thời gian này chính phủ vừa mới thành lập, với thù trong (B́nh Xuyên, Hoà Hảo, Tướng Hinh...) giặc ngoài (quân đội Pháp ra mặt giúp các thế lực chống đối). Nhưng chính phủ đă chăm lo cho dân di cư rất tận t́nh, đặt căn bản cho sự phồn vinh sau này của đoàn người vừa rời bỏ quê hương. Cũng từ đây, họ và các hậu duệ của họ đă góp phần đáng kể cho một miền Nam trù phú. Dù chưa hoàn hảo về nhiều mặt, nhưng miền Nam Việt Nam rất xứng đáng là miền đất hứa cho những ai yêu chuộng tự do, dân chủ.
Nhưng tiếc thay!!!
Vinh Phan
Bookmarks