Các bộ phận của máy bay Boeing 737 MAX 8 trong vụ tai nạn Lion Air được trục vớt. Ảnh: Reuters.

Nếu nguyên nhân tai nạn tại Ethiopia tương tự thảm kịch của Lion Air, đó sẽ là thảm họa đối với tương lai của hăng chế tạo máy bay Mỹ.

Lần thứ hai trong hơn 4 tháng, một chiếc máy bay mới do Boeing sản xuất đă rơi chỉ 6 phút sau khi cất cánh. 157 người trên chuyến bay của hăng hàng không Ethiopian Airlines đều thiệt mạng.
Trước đó, cuối tháng 10/2018, một chiếc máy bay của hăng Lion Air đă rơi xuống vùng biển Indonesia 13 phút sau khi cất cánh khiến toàn bộ 189 người trên máy bay thiệt mạng.
Cả hai thảm kịch đều xảy ra với loại máy bay Boeing 737 MAX 8, mẫu máy bay mới nhất của tập đoàn Boeing. Mẫu máy bay này chỉ mới được người khổng lồ ngành hàng không Mỹ giới thiệu chuyến bay đầu tiên cách đây chưa đầy 2 năm.
“Thật đáng ngờ. Chúng ta có một chiếc máy bay hoàn toàn mới đă gặp thảm họa 2 lần chỉ trong vài tháng. Điều này đang gióng lên hồi chuông cảnh báo trong ngành hàng không, bởi v́ đây là chuyện chưa từng xảy ra”, Mary Schiavo, nhà phân tích hàng không của CNN, từng là tổng thanh tra Bộ Giao thông Vận tải Mỹ cho biết.

737 MAX 8 là một trong những mẫu máy bay mới nhất của Boeing, nhưng trong hơn 4 tháng vừa qua, đă có 2 tai nạn thảm khốc với cùng một kịch bản diễn ra với loại máy bay này.

6h20 ngày 29/10/2018, chiếc Boeing 737 MAX 8 của hăng hàng không Lion Air mang số hiệu JT610 cất cánh từ sân bay quốc tế Jakarta, thủ đô Indonesia. Theo lịch tŕnh dự kiến, máy bay sẽ đáp xuống Pangkal Pinang, thành phố lớn nhất đảo Bangka, sau khoảng một giờ bay.
Đến 6h33, máy bay mất liên lạc, sau đó được xác định đă lao xuống biển Java. Toàn bộ 189 người trên chuyến bay, bao gồm 181 hành khách và 8 thành viên phi hành đoàn, đă thiệt mạng.
Một trong những điểm đáng lưu ư nhất trong vụ tai nạn là việc chiếc 737 MAX 8 này của Lion Air vừa được đưa vào sử dụng từ ngày 15/8/2018 và mới hoạt động tổng cộng 800 giờ. Nói cách khác, phi cơ gần như c̣n mới tinh.
Song bất ngờ hơn, thông tin được tiết lộ sau đó cho thấy máy bay đă gặp ltrục trặc kỹ thuật vào chuyến bay ngày 28/10, chỉ một ngày trước khi máy bay lao xuống biển Java.

Đến ngày 10/3, tức là chỉ hơn 4 tháng sau ngày diễn ra thảm họa hàng không ở Indonesia, lại một chiếc 737 MAX 8 gặp tai nạn thảm khốc. Tai nạn lần này xảy ra ở Ethiopia, nhưng có cùng kịch bản với máy bay của Lion Air.
Chuyến bay mang số hiệu ET 302 của hăng hàng không Ethiopian Airlines chở 157 hành khách và phi hành đoàn đă lao xuống đất chỉ 6 phút sau khi cất cánh từ sân bay ở thủ đô Addis Ababa.
Ban đầu, thông báo của hăng hàng không Ethiopian Airlines cho biết chiếc máy bay gặp nạn là một chiếc 737-800MAX, có số hiệu ET-AVJ. Tuy nhiên không có ḍng máy bay nào của Boeing có tên như vậy, và các trang web theo dơi hàng không ngay lập tức xác định đây chính là một chiếc 737 MAX 8.
Theo thông tin từ website chuyên theo dơi các chuyến bay thương mại Flightradar24 có trụ sở tại Thụy Điển, máy bay của Ethiopian Airlines đă có "tốc độ theo phương thẳng đứng không ổn định" trước khi đâm xuống đất.

Trong một thông báo được đưa ra vài giờ sau vụ tai nạn ở Ethiopia, hăng Boeing bày tỏ sự "đau buồn sâu sắc" và nói sẽ cung cấp hỗ trợ kỹ thuật để t́m ra nguyên nhân khiến máy bay rơi.
"Boeing đau buồn sâu sắc khi biết tin về sự ra đi của những hành khách và phi hành đoàn trên chuyến bay 303 của Ethiopian Airlines, một chiếc 737 MAX 8", công ty nói.
"Chúng tôi gửi lời chia sẻ chân thành đến gia đ́nh và người thân của các hành khách và phi hành đoàn trên chuyến bay, sẵn sàng hỗ trợ đội ngũ của Ethiopian Airlines".
Boeing cho biết một đội kỹ thuật của hăng đă sẵn sàng lên đường đến Ethiopia theo đề nghị và chỉ đạo của Cơ quan An toàn Giao thông Quốc gia Mỹ.

Những hậu quả đầu tiên

Trung Quốc, thị trường quan trọng nhất đối với Boeing đă có những phản ứng đầu tiên. Cơ quan Hàng không Trung Quốc đă yêu cầu các hăng hàng không nội địa dừng bay MAX 8, cho đến khi các vấn đề về an toàn bay được làm rơ, báo hiệu rằng các nước khác có thể làm theo.

Các hăng hàng không tại Trung Quốc đang chiếm tới 20% doanh số của 737 MAX 8. Boeing đă bàn giao 76 chiếc cùng 104 chiếc khác đang đặt hàng. Việc Trung Quốc dừng bay MAX 8 mới chỉ là bước đầu cho những khó khăn mà Boeing phải đối mặt trong tương lai.
Thực tế ngay cả trước khi 2 vụ tai nạn xảy ra, mọi thứ đă không thật sự suôn sẻ đối với MAX 8. Năm 2017, Boeing đă tạm dừng bay tất cả MAX 8 v́ lo ngại vấn đề chất lượng bên trong động cơ mới được sản xuất bởi CFM International, một công ty thuộc sở hữu của Công ty Động cơ máy bay Safran của Pháp.
Vụ tai nạn mới khoét sâu thêm những rắc rối đối với MAX 8, cũng như tương lai của Boeing trong cuộc chiến thị phần với đối thủ. Michel Merluzeau, giám đốc chương tŕnh phân tích thị trường hàng không vũ trụ và quốc pḥng nhận xét MAX là một chương tŕnh rất quan trọng với Boeing trong thập niên tới. Nó chiếm tới 64% sản lượng đến năm 2032.
Phát biểu hôm 10/3 sau thảm kịch ở Ethiopia, ông Merluzeau nhận định 24 giờ tới là "ch́a khóa" để Boeing kiểm soát khủng hoảng với khách du lịch và nhà đầu tư đang lo lắng về độ tin cậy của máy bay.
Trong khi đó, một chuyên gia giấu tên cho biết Boeing có thể phải đối mặt với một số phản ứng dữ dội trên thị trường, chủ yếu là liên quan đến đối thủ Airbus.

Át chủ bài trong cuộc đua với Airbus

Nguyên nhân dẫn đến thảm kịch vẫn đang được điều tra, nhưng nếu các nhà điều tra phát hiện ra một nguyên nhân tương tự của hai vụ tai nạn, đó sẽ là thảm họa thực sự đối với Boeing.
“Chuyến bay của Lion Air là một vấn đề lớn đối với Boeing, nhưng họ đang cố gắng vượt qua. Họ đưa ra cảnh báo khẩn cấp về đào tạo và sản xuất vẫn tiếp tục, nhưng với tai nạn thứ 2, tôi không nghĩ mọi người sẽ quên”, Mary Schiavo nói.
Các hăng hàng không đang vận hành MAX 8 và những hăng đang đặt hàng sẽ theo dơi chặt chẽ diễn biến trong thời gian tới. Theo báo cáo gần đây của Boeing, 350 chiếc MAX 8 đă được giao cho các hăng hàng không trên toàn thế giới, hơn 4.661 chiếc khác đang được đặt hàng.
Chiếc máy bay rơi vào sáng chủ nhật được Boeing bàn giao cho Ethiopian Airlines vào tháng 11/2018. Đó là một trong 5 chiếc MAX 8 đang hoạt động của hăng và một chiếc khác đang đặt hàng, theo Plane Spotters, trang web chuyên theo dơi đơn hàng máy bay.


Boeing 737 MAX 8, mẫu máy bay mới nhất của tập đoàn Boeing

MAX 8 rất được kỳ vọng là thành viên đầu tiên trong loạt sản phẩm máy bay phát triển theo lối đi hiệu quả hơn đối với ḍng máy bay thân hẹp. Boeing 737 gồm các phiên bản MAX 7, 8, 9 và 10 sẽ cạnh tranh với Airbus 320neo, trong cuộc chiến để thống trị phân khúc thị trường máy bay thân hẹp toàn cầu.
MAX 8 đánh dấu phiên bản mới nhất của ḍng Boeing 737 được giới thiệu lần đầu vào năm 1967. Hơn 10.000 chiếc đă được sản xuất, đưa nó trở thành máy bay thương mại bán chạy nhất mọi thời đại
“Đó là một chiếc máy bay xuất sắc. Nó giữ kỷ lục phi thường trong nhiều thập niên với hồ sơ an toàn bay đáng kinh ngạc”, Jeffrey Thomas, tổng biên tập Airline Ratings nói với CNN.
ZingNews