Hôm 2/11, Giám mục Hoàng Đức Oanh nói với VOA sau khi cùng với các linh mục và hàng trăm tín đồ công giáo đă làm lễ cầu nguyện cho cố Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm nhân ngày giỗ thứ 55 tại Nghĩa trang Lái Thiêu tỉnh B́nh Dương rằng ngài Tổng thống xứng đáng được an nghỉ tại một nơi đàng hoàng hơn.

Từ Sài g̣n, Giám mục Hoàng Đức Oanh cho biết ông đă cùng các linh mục dâng lễ cầu nguyện cho người sáng lập nền Việt Nam Cộng Ḥa, người mà ông nói “luôn được mọi người yêu quư, kính trọng và sống măi trong ḷng người.”
“Chúng tôi đến tưởng nhớ công ơn của Ngài v́ Ngài đă là mẫu gương tuyệt vời cho chúng tôi về mặt đạo đức. Ngài là một tín hữu công giáo gương mẫu, một lănh đạo yêu dân tộc, yêu đất nước, yêu quê hương Việt Nam, đă đấu tranh kiên cường cho nền độc lập Việt Nam. Ngài đă bị giết một cách thảm khốc. Chúng tôi yêu mến Ngài và tưởng nhớ công ơn của Ngài.”
Giám mục Hoàng Đức Oanh nói dù buổi lễ diễn ra suông sẻ nhưng ông cho biết chính quyền địa phương vẫn luôn cho an ninh theo dơi và ghi h́nh.
“Ngày hôm nay tôi thấy (an ninh) khá yên tĩnh, không như những lần trước, không bị phá phách. Việc bị theo dơi th́ đương nhiên rồi!”
Linh mục Lê Ngọc Thanh thuộc Ḍng Chúa Cứu thế Sài G̣n viết trên Facebook: “tới 300 người tham dự, không kể an ninh mật vụ khoảng 50 người!”


Đức cha Hoàng Đức Oanh dâng lễ trước mộ phần Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm.

Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm và em trai Ngô Đ́nh Nhu bị ám sát vào ngày 2/11/1963, sau một cuộc đảo chánh do các tướng lĩnh miền Nam Việt Nam thực hiện.

Một tài liệu giải mật của CIA vào tháng 10 năm 2017 cho biết cựu Tổng thống Mỹ Lyndon B. Johnson tin rằng người tiền nhiệm John F. Kennedy đứng đằng sau vụ ám sát ông Ngô Đ́nh Diệm vài tuần trước khi ông qua đời và cho rằng vụ ám sát ông Kennedy là một ‘quả báo.’
Cựu Giám mục Kon Tum nói ông ước mong có một nơi đàng hoàng hơn để cố lănh đạo Việt Nam Cộng Ḥa an nghỉ:
“Chúng tôi ước mong có một nơi dành cho Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm và bào đệ của Ngài – một nơi xứng đáng hơn, phù hợp hơn. Có nhiều lănh tụ người ta càng tô điểm bao nhiêu th́ càng xấu bấy nhiêu nhưng h́nh ảnh của ông Ngô Đ́nh Diệm, cho đến giờ phút này, ngày cảng tỏa sáng thêm và càng huy hoàng hơn. Ông chính là hạt lúa miến đă gieo vào ḷng đất của Việt Nam, nay đă trở thành cây lúa lớn, và sẽ mang lại nhiều hoa trái cho dân tộc.”
Theo trang Kienthuc.net.vn, sau khi bị ám sát ngày 2/11/1963, ông Ngô Đ́nh Diệm và em trai được chôn cất ở khu đất phía sau Bộ Tổng tham mưu Quân lực chính quyền Sài G̣n. Được một thời gian ngắn, chính quyền Sài G̣n dời mộ sang nghĩa trang Mạc Đĩnh Chi ở Quận Nhứt. Vào năm 1985, chính quyền thành phố Hồ Chí Minh giải tỏa nghĩa trang Mạc Đĩnh Chi để xây công viên Lê Văn Tám, các ngôi mộ phải chuyển về nghĩa trang Lái Thiêu.

Theo Linh mục Thanh, vào cuối thánh lễ, Giám mục Hoàng Đức Oanh mong muốn một tổ chức nào đó của người Việt hay thu thập tư liệu và làm hồ sơ xin Ṭa thánh Vatican nh́n nhận cá nhân anh hùng và gương sáng đức tin của cụ Diệm. Ông nói: “Cụ xứng đáng được người Công giáo tôn kính.”
Vào tháng 3/2018, Chính quyền Việt Nam lần đầu tiên mở trưng bày sử liệu về biến cố cuộc đời ông Ngô Đ́nh Diệm, Tổng thống đầu tiên của Việt Nam Cộng ḥa, tại khuôn viên dinh Thống Nhất ở thành phố Hồ Chí Minh.
Dù cuộc triển lăm có nhan đề là “Từ dinh Norodom đến dinh Độc Lập 1868-1966,” ban tổ chức đă dành một gian riêng ở tầng hai ở một ṭa nhà trong khuôn viên dinh Thống Nhất, dùng để giới thiệu diễn biến của cuộc đời Tổng thống Việt Nam Cộng ḥa Ngô Đ́nh Diệm, từ ngày ông làm quan nhà Nguyễn thời vua Bảo Đại rồi trở thành tổng thống đầu tiên của miền Nam Việt Nam.

Việt Nam mở trưng bày sử liệu về biến cố cuộc đời Cố TT Ngô Đ́nh Diệm

Chính quyền Việt Nam lần đầu tiên mở trưng bày sử liệu về biến cố cuộc đời ông Ngô Đ́nh Diệm, Tổng thống đầu tiên của Việt Nam Cộng ḥa, tại khuôn viên dinh Thống Nhất vào ngày 9/3.
Dù cuộc triển lăm có nhan đề là “Từ dinh Norodom đến dinh Độc Lập 1868-1966,” ban tổ chức đă dành một gian riêng ở tầng hai ở một ṭa nhà trong khuôn viên dinh Thống Nhất, dùng để giới thiệu diễn biến của cuộc đời Tổng thống Việt Nam Cộng ḥa Ngô Đ́nh Diệm, từ ngày ông làm quan nhà Nguyễn thời vua Bảo Đại rồi trở thành tổng thống đầu tiên của Việt Nam Cộng ḥa.

Nhận định về sự kiện chưa từng xảy ra tại Việt Nam kể từ ngày chính quyền Việt Nam Cộng ḥa bị sụp đổ vào năm 1975, nhà sử học Nguyễn Nhă nói cuộc triển lăm này phản ánh một phần của lịch sử Việt Nam và có một ư nghĩa nhất định.
“Dinh Norodom dưới thời ông Ngô Đ́nh Diệm được xây lại và đặt tên là Dinh Độc Lập, ngay từ khi ông Ngô Đ́nh Diệm lên nắm chính quyền. Đó là một kiến trúc, nhưng cũng là một phần lịch sử của Việt Nam.”
Sau khi cuộc trưng cầu dân ư vào năm 1955, ông Diệm được bầu làm tổng thống và ông đă đổi tên Dinh Norodom thành Dinh Độc Lập.

Tiến sĩ Nguyễn Nhă nói rằng “Độc lập” là điều mà cựu tổng thống họ Ngô đă đề cập ngay từ khi lên nắm quyền:
“Tôi là một trong những nhân chứng sống trong thời của ông Ngô Đ́nh Diệm, tôi thấy ông đă đề cập đến vấn đề độc lập dân tộc. Ông luôn sử dụng quốc phục – áo dài – trong các buổi lễ. Tôi nghĩ ông là một trong những người đứng đầu của một chính phủ đă thể hiện tinh thần bản sắc Việt.”


Saigon 1960, Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm trong Quốc phục Việt Nam tiếp Quốc vương Thái Lan Bhumibol Adulyadej tại Dinh Độc Lập



Trong pḥng trưng bày có bức ảnh gia đ́nh ông Ngô Đ́nh Diệm, kế bên là gia phả ḍng họ Ngô Đ́nh. Ngoài ra, c̣n có nhiều h́nh ảnh, tư liệu cuộc đời người thân của ông Ngô Đ́nh Diệm như: Ngô Đ́nh Khả, Ngô Đ́nh Nhu, Ngô Đ́nh Cẩn, bà Trần Lệ Xuân... được sắp xếp theo diễn tiến lịch sử.
Báo Thanh Niên mô tả rằng pḥng trưng bày có h́nh ảnh ông Ngô Đ́nh Diệm cùng binh sĩ sau chiến thắng quân B́nh Xuyên tháng 5/1955. Ngoài ra c̣n có bức ảnh hai tướng lănh Việt Nam Cộng Ḥa Nguyễn Thành Phương và Trịnh Minh Thế đem quân về hợp tác và được ông Ngô Đ́nh Diệm đón tiếp long trọng, trong khi tướng tư lệnh Lê Quang Vinh th́ bị xét xử tại ṭa án.
Báo VNexpress nói cuộc triển lăm là kết quả ba năm nghiên cứu và thực hiện do Hội trường Thống Nhất với sự cố vấn từ các chuyên gia sử học, bảo tàng như Tiến Sĩ Nguyễn Văn Huy, Tiến sĩ Lê Thị Minh Lư, và Giáo sư sử học người Mỹ Edward Miller.
Theo tờ báo này, giáo sư sử học Edward Miller là người đóng góp nhiều h́nh ảnh và tư liệu quư cho trưng bày gia đ́nh TT Ngô Đ́nh Diệm. Nguồn sử liệu của ông được thu thập ở nhiều trung tâm lưu trữ tại Việt Nam, Mỹ và Pháp.

Giáo sư Miller nói: "Chúng tôi muốn mang đến sự diễn giải lịch sử cho người xem chứ không phải chỉ đơn thuần là tái hiện sự kiện. Bởi bạn phải hiểu lịch sử trong một bối cảnh cụ thể, không phải là những khoảng thời gian đơn lẻ."
Sau khi cuộc trưng cầu dân ư vào năm 1955, ông Diệm lên làm Tổng thống và đổi tên Dinh Norodom, được chính quyền Pháp xây vào năm 1868, thành Dinh Độc Lập. Sau biến cố năm 1975 khi chế độ Việt Nam Cộng ḥa bị giải thể, Dinh Độc Lập có tên mới là Dinh Thống Nhất hay Hội trường Thống Nhất cho đến ngày nay.
Truyền thông Việt Nam trích lời bà Trần Thị Ngọc Diệp, Giám đốc Hội trường Thống Nhất nói: "Cuộc trưng bày lần này được tập hợp từ hàng trăm tài liệu, h́nh ảnh, được xem là quy mô nhất từ trước đến nay về lịch sử Dinh Độc Lập, đặc biệt trong giai đoạn 1868 đến 1966 vốn ít người biết đến.”
Trong thời gian làm chủ Dinh Độc lập, TT Ngô Đ́nh Diệm và bào đệ Ngô Đ́nh Nhu bị ám sát vào ngày 2/11/1963, sau một cuộc đảo chánh do các tướng lĩnh miền Nam Việt Nam thực hiện.
Một tài liệu giải mật của CIA vào tháng 10 năm 2017 cho biết cựu Tổng thống Mỹ Lyndon B. Johnson tin rằng người tiền nhiệm John F. Kennedy đứng đằng sau vụ ám sát ông Ngô Đ́nh Diệm vài tuần trước khi ông qua đời và cho rằng vụ ám sát ông Kennedy là một ‘quả báo.’
VOA