Ông Trump đă đến thị trấn biên giới McAllen, Texas, hôm 10/1, và nói ông có thể tuyên bố t́nh trạng khẩn cấp quốc gia. (Photo: Leah Millis/Reuters)
Ṭa Bạch Ốc cho biết Tổng thống Donald Trump sẽ tổ chức cuộc thảo luận bàn tṛn về an ninh biên giới và các cộng đồng an toàn vào chiều thứ Sáu, 11/1, với các lănh đạo tiểu bang, địa phương và cộng đồng.
Ông Trump nói bức tường giữa Mexico và Hoa Kỳ là cần thiết để ngăn chặn nhập cư bất hợp pháp, cũng như ma túy và tội phạm đi kèm với nó, theo lời ông.
Ông Trump đă đến thị trấn biên giới McAllen, Texas, hôm 10/1, và nói ông có thể tuyên bố t́nh trạng khẩn cấp quốc gia.
Một tuyên bố như vậy sẽ cho phép ông Trump chi tiêu tiền mà không cần sự chuẩn thuận của quốc hội. Nhưng tuyên bố đó có thể sẽ bị đảng Dân chủ kiện ra ṭa ngay lập tức. Phía Dân chủ nói hiện không có t́nh trạng khẩn cấp ở biên giới.
Đảng Dân chủ đến nay vẫn từ chối trao cho Tổng thống Trump hơn 5 tỷ đô la để bắt đầu kéo dài bức tường dọc biên giới ở miền nam Hoa Kỳ. Không đạt thỏa thuận về cấp tiền cho bức tường biên giới, những người của đảng Cộng ḥa ở Thượng viện và tổng thống hiện từ chối phê duyệt ngân sách cho 8 bộ cấp liên bang, dẫn đến việc chính phủ Hoa Kỳ đóng cửa một phần.
Tối 10/1, Thượng viện Hoa Kỳ nhất trí thông qua dự luật bảo đảm là các nhân viên liên bang sẽ được trả đầy đủ các khoản chính phủ c̣n nợ họ kể từ khi chính phủ ngừng hoạt động.
Vào sáng 12/1, t́nh trạng chính phủ đóng cửa sẽ bước sang tuần thứ tư, lập kỷ lục về lần đóng cửa chính phủ dài nhất trong lịch sử Hoa Kỳ. Hiện vẫn không có dấu hiệu nào cho thấy sắp có một thỏa thuận đạt được nhờ thương lượng.
Ông Trump đổ lỗi về việc chính phủ đóng cửa và bế tắc trong việc duyệt tiền cho bức tường là do đảng Dân chủ, đặc biệt là Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi và Lănh đạo khối Dân chủ ở Thượng viện Chuck Schumer.
Tuy nhiên, bà Pelosi và ông Schumer nói rằng tổng thống bị ám ảnh về bức tường và đă tạo ra một cuộc khủng hoảng, mà một phần nguyên do là để đánh lạc hướng đất nước khỏi chú ư đến các vấn đề khác của ông.
T́nh trạng khẩn cấp quốc gia: Những điều cần biết
Federal Emergency Management Agency
Dự luật t́nh trạng khẩn cấp quốc gia được giới thiệu v́ người ta nhận thấy cần phải chấm dứt các t́nh trạng khẩn cấp quốc gia kéo dài không kết thúc và chính thức hóa quyền lực của Quốc hội. Luật được ban hành vào năm 1976 để cung cấp những sự kiểm tra và cân bằng nhất định đối với thẩm quyền t́nh trạng khẩn cấp của tổng thống, bao gồm chấm dứt t́nh trạng khẩn cấp quốc gia hai năm sau khi ban hành, và quy định không muộn hơn sáu tháng sau khi t́nh trạng khẩn cấp quốc gia được tuyên bố, và không muộn hơn cuối mỗi giai đoạn sáu tháng sau đó trong suốt t́nh trạng khẩn cấp. Mỗi viện của Quốc hội phải biểu quyết về một nghị quyết đồng thời (concurrent resolution) để xác định khi nào cần chấm dứt t́nh trạng khẩn cấp.
Ông Trump có thể sử dụng thẩm quyền t́nh trạng khẩn cấp để xây tường được không?
Câu trả lời ngắn gọn là, có.
Là tổng thống, ông Trump có thẩm quyền tuyên bố t́nh trạng khẩn cấp quốc gia. Tuy nhiên, ông có thể không có thẩm quyền rộng lớn gắn với việc tuyên bố t́nh trạng khẩn cấp.
Chuyện này có thực sự là t́nh trạng khẩn cấp?
Ông Trump đă tuyên bố ḍng di dân kéo đến biên giới phía nam là một t́nh trạng khẩn cấp nhân đạo và quốc gia. "Chúng ta có tội phạm kéo đến," ông Trump nói hôm Chủ nhật. "Chúng ta có những kẻ buôn người kéo đến. Chúng ta có ma túy đổ vào. Chúng ta có những chuyện đang xảy ra mà bạn thậm chí không muốn biết tới." Chính quyền cũng nêu ra chuyện những kẻ khủng bố vượt biên giới từ Mexico vào Mỹ. Nhưng những người chỉ trích lập luận rằng không có bằng chứng nào cho thấy di dân tập trung ở biên giới giống như những ǵ mà chính quyền tuyên bố.
Tiền ở đâu ra?
Kinh phí cho bức tường có thể khó huy động. Một cách để có được tiền là sử dụng luật khẩn cấp quân sự cho bộ trưởng quốc pḥng thẩm quyền chỉ thị tiến hành các dự án thi công mà không cần sự cho phép của Quốc hội. Tin tức ngày thứ Năm cho hay Nhà Trắng đang t́m kiếm ngân khoản trong ngân sách của Công binh Lục quân Hoa Kỳ. Nguồn tiền tiềm năng này có thể đến từ các dự án được chấp thuận trong một dự luật cung cấp hỗ trợ khắc phục thiên tai cho Puerto Rico, Texas, California và Florida, theo các bản tin.
Quốc hội có thể làm ǵ?
Quốc hội có thể đảo ngược tuyên bố t́nh trạng khẩn cấp với sự chấp thuận của lưỡng viện. Nhưng chuyện này khó xảy ra v́ phe Cộng ḥa nắm thế đa số tại Thượng viện.
Tuyên bố cũng có thể đối mặt với vô số thách thức tại ṭa án.
Chuyện này trước đây từng xảy ra chưa?
Trên thực tế, Hoa Kỳ vẫn trong t́nh trạng khẩn cấp liên tục kể từ năm 1979. Đó là khi Tổng thống Jimmy Carter tuyên bố t́nh trạng khẩn cấp để phong tỏa tài sản của Iran sau khi Đại sứ quán Mỹ ở Tehran bị chiếm giữ. Nó được triển hạn hàng năm kể từ khi đó, bởi sáu tổng thống khác. Các t́nh trạng khẩn cấp khác cũng được tuyên bố kể từ khi đó và vẫn c̣n hiệu lực, bao gồm t́nh trạng khẩn cấp năm 1996 của Tổng thống Bill Clinton, được tuyên bố sau khi quân đội Cuba bắn rơi hai máy bay dân sự ngoài khơi bờ biển Cuba, cũng như một tuyên bố của Tổng thống George W. Bush vào ngày 14 tháng 9 năm 2001 trao cho tổng thống thẩm quyền rộng lớn để huy động quân đội sau vụ tấn công ngày 11 tháng 9 năm 2001.
Tính đến nay, 28 trường hợp khẩn cấp quốc gia vẫn c̣n hiệu lực. Hầu hết trong số này được tuyên bố theo Đạo luật Thẩm quyền T́nh trạng Khẩn cấp Kinh tế Quốc tế. Nó trao cho tổng thống thẩm quyền áp đặt các chế tài kinh tế cho chính sách đối ngoại.VOA
Bookmarks