Hiệp định TPP và Thượng đỉnh Hoa Kỳ - Trung Quốc
Việt Long & Nguyễn Xuân Nghĩa, RFA
Họa Đồ cho thấy các thành viên của Hiệp định đối tác xuyên Thái B́nh Dương, một thỏa thuận thương mại tự do Mỹ hậu thuẫn hiện đang đàm phán giữa 11 quốc gia.AFP
Nguyên thủ của Hoa Kỳ và Trung Quốc sẽ hội họp hai ngày tại một trang trại ở California. Nghị tŕnh thảo luận giữa lănh đạo của hai nền kinh tế đứng đầu thế giới tất nhiên bao gồm hồ sơ kinh tế và cả Hiệp định Xuyên Thái B́nh Dương TPP. Diễn đàn Kinh tế sẽ t́m hiểu riêng về hồ sơ đó qua phần trao đổi do Vũ Hoàng thực hiện với chuyên gia kinh tế Nguyễn-Xuân Nghĩa.
Vũ Hoàng: Xin kính chào ông Nghĩa. Thưa ông, Hiệp định Hợp tác Kinh tế và Chiến lược Xuyên Thái B́nh Dương, mà người ta gọi tắt là TPP, có nằm trong nghị tŕnh làm việc của Tổng thống Barack Obama với Chủ tịch Tập Cận B́nh nhân cuộc gặp gỡ cuối tuần này tại California hay không? Chúng tôi nêu câu hỏi đó và đề nghị ông tŕnh bày cho bối cảnh của thượng đỉnh này.
Nguyễn-Xuân Nghĩa: Về bối cảnh chung, kinh tế thế giới chưa ra khỏi năm năm đ́nh trệ, bên trong lại có quan hệ thiếu cân xứng giữa hai nền kinh tế đứng đầu thế giới là Mỹ và Trung Quốc. V́ vậy, tôi thiển nghĩ rằng ưu tiên thảo luận vẫn xoay về kinh tế là hồ sơ có ảnh hưởng chính trị rất cao trong nội t́nh của từng nước.
Ngoài ra, hai nước c̣n có nhiều mâu thuẫn khác thuộc lĩnh vực an ninh. Như sự bành trướng quân sự của Trung Quốc tại miền Tây Thái B́nh Dương khi Hoa Kỳ chủ trương "chuyển trục" về Đông Á. Hoặc khi "hắc khách", hay "hackers", xuất phát từ Trung Quốc lại đột nhập và ăn cắp thông tin lẫn kỹ thuật của doanh nghiệp hay cơ quan dân sự và quân sự của Mỹ. Mâu thuẫn ấy lại lồng trong bối cảnh quốc tế là sự bành trướng của Trung Quốc khiến nhiều xứ lân bang ưu lo và quan tâm đến phản ứng của Hoa Kỳ. Họ muốn biết Hoa Kỳ ứng xử ra sao với Trung Quốc và cân nhắc thế nào ưu tiên về kinh tế và an ninh của nước Mỹ trong khung cảnh chung của cả khu vực Đông Á hay Tây Thái B́nh Dương. Chính là hai khía cạnh kinh tế và an ninh mới phần nào kết tụ vào một hồ sơ là Hiệp định TPP mà ông nêu ra.
Vũ Hoàng:Vẫn nói về bối cảnh, thưa ông, những người vừa lên lănh đạo Trung Quốc kể từ Đại hội 18 vào Tháng 11 năm ngoái sẽ phải cải cách kinh tế từ cơ cấu. Đây là một ưu tiên của Trung Quốc để tránh động loạn ở bên trong như lănh đạo Bắc Kinh đă nói ra từ nhiều năm nay. Liệu Hiệp định TPP có là cơ hội cải tổ không, nếu cho rằng Hoa Kỳ sẽ mời Trung Quốc gia nhập ṿng đàm phán với các nước khác?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: Câu hỏi của ông nêu ra một vấn đề lư thú mà người ta có thể hiểu ra khi rà soát lại hiện t́nh kinh tế của Trung Quốc.
Sau 30 năm đạt tốc độ tăng trưởng cao nhờ Đặng Tiểu B́nh cải cách từ năm 1979, Trung Quốc đă bước qua h́nh thái kinh tế khác và không thể tiếp tục tăng trưởng trên 8% hay 9-10% như xưa. V́ vậy, yêu cầu chuyển hướng từ lượng qua phẩm với đà tăng trưởng thấp hơn là một đ̣i hỏi khách quan được đặt ra từ hơn năm năm trước mà vẫn chưa thể tiến hành và nay là trách nhiệm của thế hệ lănh đạo mới.
Khi có mức tăng trưởng kinh tế cao, Trung Quốc đă có thêm phương tiện đầu tư vào quân sự và trở thành một cường quốc quân sự gây e ngại cho các lân bang đang có tranh chấp về chủ quyền. Ngày nay, lănh đạo của họ đang bị lỡ trớn v́ gặp nhiều bài toán nan giải.
Vũ Hoàng:Ông nói về các bài toán nan giải của Trung Quốc, thưa ông đấy là ǵ?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: Thứ nhất là kinh tế bên trong có nhiều nhược điểm phải cải sửa v́ thiếu cân đối, bất công và không ổn định nên chẳng vững bền. Điều này, giới lănh đạo đă công nhận nên họ mới nói đến yêu cầu chuyển hướng, nếu không th́ xứ này sẽ bị nội loạn. Chúng ta đă có nhiều chương tŕnh đề cập đến chuyện đó nên tôi xin khỏi nhắc lại ở đây.
Thứ hai, nếu phải giảm tốc độ tăng trưởng và t́m lực đẩy ở tiêu thụ nội địa hơn là xuất khẩu và đầu tư, trong khi hệ thống ngân hàng và các địa phương mắc nợ quá nhiều mà chẳng ai biết nổi là bao nhiêu, th́ Trung Quốc có thể nào gia tăng ngân sách quốc pḥng như xưa hay không?
Thứ ba, nói về phẩm hơn lượng, nếu phải dồn tiền giải quyết các vấn đề chồng chất, từ xă hội đến môi sinh, th́ liệu quân sự sẽ ưu tiên tới mức nào? Một thí dụ là xứ này thiếu nước ngọt, nhiều mạch nước ngầm bị ô nhiễm sau mấy chục năm khai thác một cách cẩu thả và vô ư thức và các dự án thủy lợi hay thủy điện vĩ đại của họ là những quả bom nổ chậm.
Cụ thể là thành phố Thiên Tân có 13 triệu dân đă phải lọc nước biển thành nước uống và năm 2011 đă mua một nhà máy của Israel với cái giá là bốn tỷ đô la để có nước ngọt với giá thành cao gấp đôi giá bán mà họ vẫn thiếu nước. Thành phố này cần một hệ thống lọc nước tốn đến 20 tỷ đô la.
Nếu kể thêm nhu cầu của nhiều thành phố lớn như Bắc Kinh hay Thượng Hải, ta có thể suy ra số đầu tư cần thiết cho môi sinh. Khi ấy, Trung Quốc có c̣n dồn tiền vào chiến cụ hay quân đội chăng? T
ôi nghĩ rằng nhiều phần th́ họ sẽ tiếp tục như vậy và gây ra hai vấn đề song hành là khó khăn bên trong và sự nghi ngại của các nước ở bên ngoài. Nói đến bên ngoài, ta trở lại chuyện TPP.
C̣n tiếp...
Bookmarks