C̉N NGUYÊN NỖI BUỒN
. thụyvi


Ngày vui, ai cũng muốn dài thêm, mà có dài được đâu, hả em! Một thoáng thanh b́nh- tia lửa chớp! Một thời buồn thảm dể chi quên!

Buồn hồi chớm hạ, buồn vô tả! Một buổi trưa kia, mới giáp chiều: Tưởng Bắc với Nam ngồi đối diện, th́ lời cửa miệng hẳn thương yêu…

Không ai ngờ được ngày hôm đó [ ngày cuối cùng của lịch tháng Tư ]
những cái bàn kê chờ dọn tiệc, những ǵ thơm thảo chực đem cho…

Người ta lẳng lặng lùi xe lại, rồi hút cho nghiêng cánh cổng chào, rồi chụp pô h́nh như kỷ niệm, rồi ngày chờ đợi…giấc chiêm bao!

Giây phút bỗng tan thành biển lệ! Th́ cho các bụi nhé, Kiều Thu![*]Vũ Hoàng Chương khóc trong nhà ngục, một trái tim ngàn vạn mảnh thơ!

Giây phút bỗng tan thành biển lệ! Lẽ nào Giải Phóng…Dải Khăn Tang? Hăm lăm năm chẳng ai chờ Tết, mà Tết vui ǵ nữa Việt Nam!

Ngày vui, ai cũng muốn dài thêm, mà có vui ǵ đâu, hỡi em! Nam Bắc liền nhau hai khúc ruột, giữa t́nh Dân Tộc lại ra riêng!

T́nh Dân Tộc, đó, ôi là cát! Cái nghĩa Đồng Bào, hạt bụi rơi! Triệu kẻ vùi thây trong chiến trận, triệu người ai khiến chết ngoài khơi?

Giây phút bỗng tan thành biển lệ, th́ cho cát bụi nhé, Kiều Thu! Chép câu thơ đẹp trùm lên mặt, tôi nhói ḷng đau măi tháng Tư!
Trần Vấn Lệ[*]thơ Vũ Hoàng Chương

Grandrapids, ngày…tháng…năm…

Nguyệt Cầm ơi,
Thật kỳ lạ, cuộc gặp gở như một giấc mơ. Hôm cuối tuần rồi ḿnh đưa một người bà con ra phi trường, sẳn rảnh không làm ǵ, ḿnh đi loanh quanh trong gian hàng bán đồ kỷ niệm, bỗng dưng trước mặt ḿnh, một người phụ nữ có dáng dấp quen quen, nh́n kỷ, trời ạ, ḿnh sửng sốt kêu lên “ Mai Anh !” Người phụ nữ quay lại. Hai đứa nh́n im sửng hồi lâu rồi ôm chầm nhau xúc động đến nhạt nḥa nước mắt.

Sau khi Mai Anh làm thủ tục dời chuyến bay rồi theo ḿnh về nhà. Ḿnh định gọi cho bồ để báo tin vui này, nhưng Mai Anh yêu cầu giữ kín v́ trong hoàn cảnh hiện tại cô rất ngại ngùng chưa muốn gặp lại những người quen. Ḿnh hiểu và thông cảm cho hoàn cảnh éo le của bạn mà lại thấy thương bạn ḿnh nhiều hơn.
Lần đầu tiên gặp người bạn thân của mẹ nên hai đứa con ḿnh vui lắm, cứ ríu rít và hỏi Mai Anh những chuyện ở nước ngoài, nhất là mẹ ḿnh, bà lăng xăng làm những món mà ngày nhỏ khi đến nhà chơi, Mai Anh cứ nhỏng nhẻo đ̣i mẹ nấu cho ăn

Bồ đang nóng ruột lắm và ṭ ṃ về người bạn xưa phải không? Mai Anh, cô bạn của chúng ta vẫn c̣n y nguyên nét dễ thương với mái tóc cắt tém như thưở nào, tuy nhiên có lẽ chịu nhiều áp lực từ những tai tiếng của người cha một thời quyền uy, lại thêm chuyện tư riêng tan nát do một cuộc hôn nhân bất ư, v́ thế cô nàng thiếu mất đi nét ngổ ngáo dí dỏm ngày xưa, Mai Anh trầm mặc hơn, tuy nhiên cái nét tư lự u ẩn kia ḿnh lại thấy cô bạn của ḿnh thật đẹp, cái đẹp đằm thắm làm nao ḷng người, bây giờ Mai Anh có thêm thói quen hút thuốc, dáng dấp mignone, nói tiếng Việt sỏi, đôi lúc nếu không diễn đạt hết ư th́ cô giải thích thêm bằng tiếng Pháp, cô cho biết cô cảm thấy bằng ḷng với cuộc hôn nhân hiện tại, chồng của Mai Anh là một người Ư, cả hai là quản trị viên và có cổ phần trong một hảng rượu vang nhỏ tại một miền quê nước Pháp.

Nguyệt Cầm ơi, cho dù gia đ́nh của ḿnh ai nấy đều rất ư tứ không dám nhắc đến những năm tháng bi thảm sau ngày mất nước, nhưng lúc ngồi ăn, chợt nh́n thấy di ảnh của ba ḿnh trên tủ, Mai Anh chựng lại, ngạc nhiên, hỏi han rồi chép miệng thẩn thờ “ Không ngờ bác lại mất sớm, ḿnh nhớ ngày xưa bác trai khoẻ lắm!” Lời của Mai Anh như chạm đến nỗi đau và sự uất ức dấu kín trong ḷng. Tội nghiệp Mai Anh, cô bạn của chúng ta thật lúng túng khổ sở khi nh́n thấy những khuôn mặt chợt lặng lờ ủ ê và những gịng nước mắt của mẹ ḿnh.

Đêm đó cả nhà đi ngủ sớm v́ dự định ngày mai sẽ đưa Mai Anh đi chơi xa, viếng vài cảnh đặc biệt nơi vùng Bắc Mỷ. Nhưng ḿnh biết đêm nay hai đứa làm sao ngủ được, mấy mươi năm mất hút lạc nhau, hai đứa có biết bao nhiêu chuyện để nói với nhau, anh Nam như đồng cảm đi pha một b́nh trà rồi tế nhị tránh mặt.

Mai Anh nói rất ngắn về gia đ́nh, cô bạn của chúng ta dường như không thích kể lể cũng như không muốn bào chửa về những quyết định của cha ḿnh, một vị tột đỉnh uy quyền. Là một trong những người đă giao miền Nam Việt Nam vào tay CS.

Sau kết cục của ngày 30 tháng 4 năm 1975, một kết cục đưa đất nước vào nơi tận cùng bất hạnh. Mấy mươi năm vừa qua là mấy mươi năm u buồn, cha mẹ và những người trong gia đ́nh của Mai Anh sống gần như tránh mặt với tất cả mọi người, họ sống ê chề ngột ngạt như bị nhận ch́m trong những lời nguyền rủa. Họ gần như nghẹn thở trong cái tḥng lọng mênh mông thù hận, họ sống dấu mặt trong những tủi hổ ăn năn và tâm hồn của họ có lẽ chưa có một ngày yên ổn bởi những trăn trở, ân hận và thất vọng cứ dằn vật không thôi. “ Cái bi kịch của gia đ́nh ḿnh là Papa không đủ can đảm chết. Ông cũng không đủ can đảm sống ” Mai Anh ngừng lại một chút rồi nói tiếp với giọng thật cay đắng “ Ḿnh may mắn không có đứa con nào, nếu có, th́ tội nghiệp cháu vô cùng v́ phải chịu chung cái hệ lụy oan nghiệt này, phải không?”.

Ḿnh tránh cái nh́n hiu hắt của Mai Anh, thẩn thờ lướt mắt qua khung cửa sổ, cố dấu tiếng tiếng thở dài. Bên ngoài, trời đêm mùa hè vùng Bắc Mỹ ánh sáng lấp ló c̣n soi rỏ những tàng cây kiểng Nhật thấp lè tè ngoài kia, chung quanh là những tảng đá sù ś, thô nhám nhiều góc cạnh không rỏ h́nh thể nằm răi rác, đó là những đam mê mà ba ḿnh đă góp nhặt cho khu vườn tĩnh lặng đầy nghệ thuật lăng đăng chút triết lư thiền học của ông và không gian đầy sách vở là nỗi vui đơn giản cuối đời của một người lính già thua trận.

Mai Anh nhắc tên những người bạn xưa, hỏi thăm từng người một, khiến ḷng ḿnh chùn xuống nôn nao nỗi buồn. Ḿnh nhớ thật rỏ cảm giác ngơ ngác, ngỗn ngang, sợ hăi, hồi hộp, nảo nề trong những ngày đầu mất nước, cái cảm giác đó cứ ĺ lợm bám chặt không rời cũng như những h́nh ảnh thê lương ngày hôm đó như c̣n tươi nguyên trong trí nhớ. Ḿnh dường như c̣n nghe được những tiếng súng vang lên từ hướng phi trường, cũng như tiếng ầm ĩ của những chiếc trực thăng lên xuống từ phía bên kia đường. Ḿnh c̣n như thấy rơ những khuôn mặt thiểu nảo, rả rời, thất thần, méo mó của mọi người, ḿnh c̣n nhớ rỏ dáng trầm ngâm và nét mặt của ba, có lẽ ba đau đớn lắm khi nh́n những người lính vừa bỏ ngủ tan hàng trần trụi không súng ống đi gầm mặt bơ vơ ngoài kia, cho nên ba lặng lẽ khép cửa quay lại nh́n mẹ, cả hai không nói ǵ, đăm đăm nh́n nhau, chảy nước mắt. Chứng kiến cảnh đó, không hiểu sao ḿnh không khóc, nhẹ nhàng trở vào pḥng ngủ, ngồi xuống dỗ dành hai đứa em …

Rồi, những năm tháng tả tơi kéo theo trùng trùng tai ương đổ xuống mọi gia đ́nh, lúc đó h́nh như mỗi gia đ́nh là một bi kịch. Ḿnh hồi tưởng lại những bi kịch và sụt sịt kể cho Mai Anh nghe chuyện thương tâm của gia đ́nh Ngự Hương…

… Mấy tháng sau ngày mất nước, ba của Ngự Hương là thầy Đạt giáo sư dạy trường Lê Qúi Đôn, bất ngờ - có gia đ́nh người bà con xa đi tập kết ngoài Bắc về ghé thăm, đó là gia đ́nh ông năm Phước, quê ở Xoài Hột, tỉnh Mỷ Tho. Ngày đầu tiên bước chân đến nhà thầy, họ ngẩn người há hốc trước ngôi từ đường xưa cổ kính nóc bánh ích mà họ cứ trầm trồ khen đó là một dinh thự nguy nga tráng lệ.

Ở được vài ngày, họ thật thà thố lộ những mơ ước trong ḷng, cái ước muốn thôi thúc nhất là bà cụ mẹ vợ ông Năm Phước, trong suốt cuộc đời, cụ luôn luôn thèm thuồng có được một cái mùng may bằng vải tuyn mát rượi mềm mại, cũng như gia đ́nh ông Năm Phước cái ước mơ đầu tiên của ông là cả nhà được ăn cơm đựng trong những cái chén cái tô xinh xắn đầy màu sắc làm bằng nhựa dẽo. Thầy cô Đạt nghe nói thương t́nh chu cấp cho họ có phần hơn những ước mơ đơn sơ mà tưởng rằng không bao giờ họ với tới.

Trong khi chờ đợi nhà nước phân phối nhà, gia đ́nh ông Năm Phước được thầy Đạt thù tiếp rất chí t́nh chí nghĩa, ấy vậy mà… Hôm vợ chồng ông Năm Phước về Xoài Hột thăm gia đ́nh th́ bỗng dưng nửa đêm ủy ban Quân Quản kéo tới bao vây nhà thầy, họ nói được mật báo nhà thầy có tài liệu phản động chống phá chính quyền cách mạng. Họ lùa mọi người vào góc pḥng rồi họ lục lọi khắp nơi, để chỉ thấy nhà toàn sách vở, những bộ sách qúi tiếng Pháp, những bộ từ điển, những bộ sách nghiên cứu, văn học, lịch sử… họ lôi ra xé nát quăng tung toé, cuối cùng họ t́m được cuốn sổ, trong đó có bài thơ viết tay mà họ nói đây là bằng chứng thầy Đạt chống chế độ Xả Hội Chủ Nghĩa !

Bài thơ mà họ vịện cớ bắt thầy là bài thơ thất ngôn, tựa “vịnh con khỉ”, bài này thầy cảm tác lúc đi dạo vườn bách thú. Họ chụp cho thầy tội danh “ phản động” và anh Trọng chồng của Ngự Hương đang dạy tại trường Mạc Đỉnh Chi v́ ở chung nhà với thầy cũng bị gán tội đồng lơa ?!

Sau khi bắt nhốt thầy Đạt và anh Trọng, họ tới niêm nhà, đuổi cô Đạt, Ngự Hương và cháu Triết ra. Gia đ́nh bên anh Trọng cưu mang ba người khốn cùng này. Ngôi từ đường của thầy bị tịch thu, người chủ mới nghiễm nhiên là ông năm Phước - người em bà con tội nghiệp, ngày nào.

Tai ương như cố t́nh đeo đẳng gia đ́nh cô bạn Ngự Hương của chúng ta. Sau mấy năm bị giam cầm, thầy Đạt, anh Trọng lần lượt được họ thả cho về, anh Trọng v́ mang án nên mất việc, thầy Đạt đă lớn tuổi cộng thêm mấy năm lao tù v́ thế sức khoẻ rất kém, nhưng v́ cũng muốn đở đần với con cháu cho nên thầy ra ngồi bán vé số nơi đầu hẻm, c̣n anh Trọng th́ sửa xe đạp ngoài lề đường. Trong hoàn cảnh cô liêu tịch mịch của đất nước, lúc đó đứa học tṛ nào gặp lại thầy cũng chảy nước mắt, chỉ biết thương thầy mà có giúp ǵ được đâu, v́ dân chúng khổ lắm ai nấy đều sống trong cùng cực, đói kém, thiếu thốn mọi bề.

Cuối cùng, ba má anh Trọng lo cho vợ chồng anh cùng cháu Triết đi vượt biên. Chiếc tàu lọt được ra biển, bất ngờ lại gặp hải tặc, bọn chúng cướp của và hăm hiếp phụ nử. Ngự Hương bị làm nhục trước mặt anh Trọng, anh không chịu nỗi nhào lại cứu vợ, tụi nó lia một dao đứt cuống họng, anh gục xuống chết ngay. Ngự Hương đau đớn sảng sốt như người điên, vùng vẩy kháng cự, tụi nó ôm người đàn bà này liệng xuống biển, mất xác. Tội nghiệp bé Triết, chưa đầy mười tuổi phải chứng kiến người ta giết cha giết mẹ của ḿnh, đứa bé này không mất trí là một kỳ tích. Chiếc ghe bi thảm như chiếc quan tài nhấp nhô trôi nỗi trên biển Đông, như có phép lạ, nó cập bến và cháu Triết được một mục sư người Mỹ nhận làm con nuôi.

Mẹ của Ngự Hương, gịng giỏi hoàng phái, được tin rể và đứa con gái chết thảm, như sét đánh, bà uất hận lên cơn đau tim, không bao lâu th́ qua đời. Thầy Đạt bị khủng hoảng đến ngẩn ngơ, cuối cùng nhờ những người bạn củ vận động với các hiệp hội nhân đạo bảo lảnh thầy định cư tại Pháp.

Cháu Triết là một đứa bé rất mỏng manh so với cái thế giới rộng lớn này, và cháu là người bất hạnh thiếu thốn t́nh cảm, khao khát gia đ́nh hơn bất cứ đứa trẻ nào, nhưng ai ngờ ư chí của cháu thật ghê hồn, cháu tự vượt lên số phận và hiện là một sinh viên ưu tú của trường đại học tiểu bang Michigan.

Nói về ông Năm Phước, một tay phá tan nát gia đ́nh thầy Đạt, lại là một cán bộ “tiếp thu” thật nhanh, ông cướp nhà thầy Đạt không bao lâu th́ ông được giữ chức vụ hiệu trưởng trường Đại học Tổng Hợp thành phố HCM. Nghe nói ông Năm Phước đă chê ngôi từ đường củ kỷ của thầy Đạt, gia đ́nh ông đang “ngự” trong một toà nhà cao tầng thật lộng lẫy hiện đại của một nhà tư bản bị tịch thu.

Mai Anh lặng lẽ hút thuốc trong gian pḥng ngập tràn bóng tối, hai đứa như ch́m giữa đêm khuya trong không gian im ắng ngoài kia. Qua đốm lửa đỏ rực, ḿnh thấy đôi mắt cô bạn đầm đ́a nước mắt.

Trong những ngày thảng thốt đó, mạng sống của những người thua trận như chỉ mành treo chuông. Có người bạn thân rủ ba thoát đi, thoát một ḿnh - chuyến bay chót, h́nh như chung chuyến với gia đ́nh một nhân vật lẩy lừng trong ngành t́nh báo, ba kiên quyết lắc đầu, ba cam ḷng cùng với vợ con đón đợi những điều xấu nhất. Ông nội của ḿnh lúc đó ngă bịnh và yếu lắm, đang nằm tại bệnh viện, ông nội không sợ hiu quạnh lẽ loi, cứ nài ép năn nỉ đứa con trai duy nhất hăy kiếm đường ra đi. Ba ḿnh vâng dạ cho ông nội yên tâm, chứ ba đâu thể nào một ḿnh ra đi trong hoàn cảnh này. Ngày ba của ḿnh quẩy cái túi nhẹ bổng đi tŕnh diện ở trường Tabert là ngày ông nội của ḿnh qua đời. Cả nhà sợ ba đau ḷng nên cố t́nh dấu kín. Họ đưa ba ra Bắc, ba ở tù đúng tám năm ba tháng, ba may mắn chống gậy trở về. Trong khi có rất nhiều người bạn tù của ba phải nằm lại.
Ba vừa đi tù là Thành Ủy đến tịch thu ngôi nhà của gia đ́nh ḿnh ngay. Mẹ sợ đi kinh tế mới, nên dắt díu ba chị em ḿnh về bên ngoại quê ở Rạch Kiến, quận B́nh Chánh, nơi đây tuy gần Saigon nhưng ngày trước là vùng sôi đậu, không có điện, không có nước, là vùng đất phèn khô cằn không một cây ăn trái nào sống nỗi, mỗi nhà đều có một lủy tre rậm ri bao bọc và chung quanh đào một ṿng hào để lấy nước, cả nhà tắm giặt ăn uống cũng từ trong một cái hào nước thấp lé té, nổi váng nhờ nhờ bên trên.

Trong những năm tháng không có ba ở nhà ḿnh mới thấy cái dũng cảm đáng kính nể của mẹ ḿnh, mẹ như người bị dồn tới đường cùng và sẳn sàng đương đầu, không khóc lóc than van. Là một công chức yểu điệu sống và làm việc tại Saig̣n. Bây giờ mẹ điềm nhiên xăn cao ống quần lội xuống ruộng làm cỏ lúa, cấy lúa, trồng cải, nuôi gà, nuôi heo, như một nông dân thực thụ.
Trong thời gian bốn mẹ con tá túc dưới ngôi nhà hương hỏa của ngoại, ngôi nhà mênh mông với những hàng cột bằng gổ quí lên nước đen mun, mẹ không nệ cực nhọc ra công chăm sóc tươm tất trong ngoài và cư xử đẹp ḷng bà con cḥm xóm. Mẹ lại âm thầm tất tả ngược xuôi sắp xếp và nghiến răng gửi gấm cho Quỳnh Như và Tố Như đi vượt biển.

Lúc nhận được tin hai đứa em gái tới đảo b́nh yên, ḿnh sửng người v́ thấy tóc mẹ gần như bạc trắng.

Mai Anh và ḿnh đón buổi sáng với ly cà phê nóng hổi và một tâm hồn thời trẻ nhỏ thân t́nh. Ánh mặt trời nhô lên tít tắp đàng kia như mỉm cười độ lượng chào hết thảy nhân sinh. Một ngày với những rộn ràng tiếng chân khua vang của những đứa con, tụi nó bây giờ vào lứa tuổi “ bổng nhiên mà chợt lớn” như bọn ḿnh ngày xưa, chúng sắp vào đại học mà ḿnh lúc nào cũng tưởng chúng rất c̣n bé bỏng rất đổi dại khờ.

Ngày hôm đó anh Nam đưa cả nhà đi chơi thật vui, đến những bờ hồ thật đẹp, như thầm khoe với cô bạn những thắng cảnh nổi tiếng của tiểu bang Michigan thật hiền ḥa . Lúc cả nhà mướn xe đạp chạy dọc theo bờ cát có những ngọn đồi quanh co trên ḥn đảo nhỏ c̣n giữ nguyên vẹn nét thiên nhiên, vắng bặt mọi tiếng động cơ, chỉ c̣n lại trong không gian hùng vĩ thơ mộng lồng lộng nắng và gió. Hai đứa ngồi riêng với nhau như cùng níu lại những giờ phút gần gủi c̣n lại thật hiếm hoi, cùng phóng tầm mắt ra khơi, phía xa kia cây cầu treo nổi tiếng như cọng giây mỏng manh trên vạt nước màu xanh trăi rộng tới chân trời.

Mai Anh nhắc ḿnh để xin tấm h́nh của gia đ́nh Nguyệt Cầm, cô nàng đặc biệt thích thú với đứa con trai “ sinh sau đẻ muộn” của bồ, cậu hoàng tử nhỏ dễ ghét tṛm trèm bảy tuổi, những câu chuyện về cậu bé đưa ḿnh lan man tới những chuyện buồn, ḿnh kể về bố của Nguyệt Cầm một nhà văn nổi tiếng kiệt sức chết trong tù, trong khi đó bên ngoài gia đ́nh của Nguyệt Cầm luôn luôn phải đối diện với những bất công tàn bạo, đành gạt nước mắt bỏ lại ông bố nằm quạnh hiu trên một cánh rừng hoang sơ nào đó để trốn đi ra khỏi nước. Vài năm, sau khi cuộc sống định cư ổn định và trong sự tận lực kiếm t́m, mẹ của Nguyệt Cầm đă cải táng ông cụ và ôm tro cốt của ông qua Úc để đoàn tụ cùng với con cháu. Đặc biệt cậu bé con hiếm qúi muộn màng của Nguyệt Cầm được mang tên ông ngoại.

Ngày mai, hai đứa phải chia tay. Mai Anh cứ căn dặn ḿnh đi đâu th́ đi nhưng cũng nên qua Pháp thăm nhau, cũng như người cha đở đầu của ḿnh là thầy Lê Bá Sằng, dạy trường đại học Minh Đức ngày xưa cứ nhắn nhủ “con gái, nên đến Paris một chuyến nghe con” Ḿnh cảm thấy bồi hồi, cảm động, ḷng tràn ngập yêu thương và thầm nghỉ: nhân gian đâu chỉ là giọt lệ, phải dành nhiều th́ giờ với nhau hơn nữa, kẻo rồi, không kịp.

Và, trong đống hành lư ngổn ngang của Mai Anh, ḿnh sẽ gửi theo vài cuốn tạp ghi, bút kư của hai bác Trà Lủ và Phan Lạc Phúc cũng không quên kèm theo vài cuốn thơ của ông Trần Vấn Lệ. Có phải đến tuổi này, chúng ta mới thấy thời gian thật gấp rút ?..

Tạm biệt,

Tương Như

. thụyvi

Hầm Nắng, tháng 12 năm 2008