Thái Phục Nhĩ (danlambao) - Luận này là luận cuối cùng Solzhenitsyn viết trên đất mẹ của ông dưới chế độ cộng sản, được lưu truyền rất nhiều trong giới trí thức đương thời ở Moscow. Luận đề ngày 12 tháng Hai 1974, cùng ngày ông bị công an mật đột nhập vào nhà và bắt đi. Bản dịch sau của chúng tôi dựa vào bản tiếng Anh in trên The Washington Post, số ra Thứ Hai 18/2/1974, có lưu tại WashingtonPost.com
Chúng tôi dịch luận này, mong nó tới được mắt những người người cầm bút, văn sĩ, kí giả, dù ở lập trường hăy lĩnh vực nào. Người cầm bút cần có tinh thần trách nhiệm hơn với những điều ḿnh nói, v́ một lời nói ra thế nào nó cũng có tác động, không tốt th́ xấu, cho người nghe.
Phụng sự chân lí, quyết tâm t́m sự thật, nghĩ tới đồng loại và tương lai của con cháu, th́ dù không cần tô chuốt tài t́nh, ng̣i bút vẫn tỏa sáng và lưu tiếng thơm. Cứ bóp méo sự thật và diễn giải lịch sử theo dục vọng của ḿnh một cách trâng tráo để chỉ được vài nắm cơm và cái địa vị yên ổn, th́ măi măi chỉ lún sâu vào chỗ ngu si và tội ác, kéo dài thêm những ngày nô lệ trói buộc tinh thần và làm tàn tạ thân xác nhiều người rất thân yêu. Mà cái việc tồi như thế, ai cũng biết là không thể nào làm măi được, dù có tài t́nh và tàn nhẫn đến đâu.
Thái Phục Nhĩ
Đừng Lấy Dối Trá Làm Lẽ Sống
Đă có thời thậm chí rỉ tai nhau chúng ta cũng không dám! Bây giờ th́ chúng ta viết và đọc sách báo chui, và thỉnh thoảng có tới Khoa Học Viện hút thuốc gặp nhau th́ cũng thành thật mà phàn nàn với nhau rằng:
Chúng đang giở tṛ ǵ đây?
Chúng c̣n xỏ mũi ta tới đâu nữa?
Quê hương vừa nghèo vừa điêu tàn mà chúng cứ huyênh hoang khoe nhau những thành tựu trên vũ trụ. Chúng ôm mấy cái chế độ cai trị lạc hậu và dă man, rồi thổi cho lửa nội chiến bùng lên. Chúng rút ruột để nuôi Mao Trạch Đông một cách vô tội vạ - rồi tống cổ chúng ta ra chiến trường đánh nhau với hắn, mà chúng ta phải đi. Trốn sao cho thoát?
Chúng thích đưa ai ra ṭa th́ đưa, chúng nhốt người tỉnh táo vào nhà thương điên – chúng nó luôn giở những tṛ đó, c̣n chúng ta th́ bất lực.
Mọi thứ sắp rớt xuống đáy cùng. Tinh thần chúng ta đă chết hết, c̣n thân xác chúng ta và cả con cái chúng ta nữa, cũng sắp bị ném vào lửa cháy rụi.
Thế mà chúng ta vẫn b́nh chân như vại, cứ nhếch mép cười một cách tiểu nhân, và lưỡi không bị ngọng mà vẫn lúng búng trong miệng.
Nhưng chúng ta biết làm ǵ mà ngăn nó cho được? Hay là chúng ta không đủ sức?
Chúng ta bị tước đoạt nhân tính một cách tàn bạo tới mức chỉ v́ miếng cơm manh áo qua ngày thôi mà chúng ta sẵn sàng vứt bỏ mọi nguyên tắc và linh hồn của ḿnh, mọi nỗ lực của tiền nhân và mọi cơ hội của hậu thế - miễn sao đừng đụng tới sự tồn tại mong manh của ḿnh là được. Chúng ta không có khí phách, không có tự trọng, không có nhiệt t́nh. Vũ khí hạch tâm, thế chiến thứ ba chúng ta không sợ. Chúng ta đă nấp kĩ trong hang rồi. Chúng ta chỉ sợ làm người công dân có dũng khí. Chúng ta sợ lạc đàn, sợ đi một ḿnh không có cơm ăn, không có khí đốt, không có hộ khẩu thành phố. [i]
Chúng ta bị nhồi sọ chính trị, bị người ta tiêm cho cái ư nghĩ phải an thân đă, rồi sau sẽ tốt đẹp hết. Chúng ta không thoát khỏi được hoàn cảnh và điều kiện xă hội của ḿnh. Cuộc sống hàng ngày quyết định ư thức. Chúng ta th́ có liên quan ǵ tới mấy việc đó? Và có thật là chúng ta không thay đổi được ǵ không?
Được chứ, được tất cả là đàng khác. Nhưng chúng ta dối ḷng ḿnh để an thân. Đừng trách bọn chúng, có trách th́ trách chúng ta đi. Có người vặn hỏi: th́ ông muốn nghĩ ǵ mà chẳng được. Chúng đă dém miệng chúng ta. Có ai chịu nghe chúng ta, có ai thèm đoái hoài chúng ta. Làm sao mà bắt chúng nghe chúng ta nói được? Không thể nào thay đổi được năo trạng của chúng.
Tất nhiên là có thể đầu phiếu để loại bọn chúng, nhưng mà đất nước này làm ǵ có tuyển cử. Ở phương Tây người ta có băi công và biểu t́nh phản đối, c̣n chúng ta th́ bị đàn áp thẳng tay, có những cảnh mới nghĩ tới đă thấy rùng ḿnh: ai dám th́nh ĺnh bỏ việc mà xuống đường? Song le, những con đường chết chóc mà dân tộc Nga đă ṃ mẫm trong đau khổ suốt thế kỉ qua không phải dành cho chúng ta, mà quả thật chúng ta không cần đi lại những con đường như vậy.
C̣n tiếp...
Bookmarks