Bên cạnh Mai , Đào , Thuỷ Tiên là loại Hoa Tết mà không phải ai cũng có thể chơi được , v́ nó phải gọt tỉa rất công phu để có được một bát Thuỷ Tiên đẹp .
Điểm đặc biệt nữa , người ta không gọi là " cây " Thuỷ Tiên , mà là gị Thuỷ Tiên .
Bài sau đây , Tigon copy trong 1 trang mạng Trưng Vương , xin được giấu link , v́ là của riêng lớp Tiếng Xưa ( Lỡ ai ṭ ṃ vào đấy " t́m " TX th́ Tigon sẽ bị kiện đấy ).
THÚ TỈA GỌT HOA THUỶ TIÊN
Gia đ́nh chúng tôi không được diễm phúc có ông bà nội, ngoại để được thương yêu, ấp ủ với những chuyện cổ tích, chuyện phong tục đất nước VN ḿnh.
Tuy nhiên bù lại chúng tôi có bố. Bố chúng tôi là một kho truyện. Tuổi ấu thơ của anh chị em chúng tôi được thần tiên, mơ mộng với những câu chuyện kể của bố chúng tôi.
Tôi nhớ rơ khoảng năm 1954-1955, anh tôi chỉ khoảng 11-12 tuổi, anh tôi đă mầy ṃ làm đèn kéo quân. Với những lời kể mô tả của bố chúng tôi, anh tôi đă làm đèn chạy ṿng quanh bằng sức nóng của ngọn nến và những sợi tóc dài của chị tôi để cho h́nh những tuồng tích chạy ṿng quanh và cử động được. Thời đó đồ chơi hăy c̣n hiếm và thô sơ nên mọi người ngay cả hàng xóm, người lớn cũng như tụi nhóc chúng tôi trố mắt, trầm trồ, thích thú chiêm ngưỡng.
Riêng phần tôi, khi được nghe chuyện thần tiên " nàng tiên đầu thai thành hoa Thủy Tiên ", tôi luôn mơ mộng tới "nàng Thủy Tiên".
Mỗi lần đi chợ Tết đường Nguyễn Huệ, tôi thường xin bố mẹ đi đầu chợ tới cuối chợ mong được chiêm ngưỡng" nàng tiên" nhưng hoài công !!
Măi đến gần Tết năm 1960, anh rể chúng tôi rước được " Nàng" của tôi về
Ôi chén vàng đĩa bạc đẹp quá đi ! Nhưng những gị hoa cùng lá thẳng tuồn tuột không được duyên dáng như lời bố kể ? Bố tôi lại phải cắt nghĩa " những chậu hoa thủy tiên này họ không biết gọt tỉa như các cụ VN ḿnh ".
Tôi tưởng chừng như tuyệt vọng, không bao giờ được biết đến kỳ công gọt tỉa thủy tiên !
Ấy vậy mà tôi lại được nh́n ngắm trên đất Pháp này, thế có tuyệt diệu không !!
Khoảng gần Tết năm 1990, vợ chồng chúng tôi đi vào chợ Freres, tôi bỗng thấy một nhóm đông người đang vây quanh xem
ǵ đó
Ṭ ṃ chạy lai xem, tôi có mơ không ?? Họ đang gọt Thủy Tiên .
Ô, giấc mơ của tôi ! Tôi mải mê xem, quên luôn chuyện mua bán, ăn uống dù rằng ông xă tôi nhắc nhở hai ba lần, vẫn thấy tôi đứng ́, niềm mơ mộng thủa ấu thơ của tôi mà.
Đứng hàng giờ để mong học lóm cách tỉa nhưng v́ đứng xa và hai người này tay thoăn thoắt gọt chứ không hề cắt nghĩa.
Làm sao gọt được nhỉ ? Tuy vậy tôi cũng mua ba củ về để tập gọt.
Không có dao gọt !? Nghĩ tới nghĩ lui, chỉ có cách là đi xin dao mổ ( bistourie=lancet).
Dao này quá sắc! Nên những lúc mới bắt đầu tách gị hoa ra khỏi bẹ và tỉa lá không cẩn thận là " đi đong" gị hoa! Trong ba củ mua về có đến hai củ bị tôi "pheng" mất, chỉ c̣n lại 3-4 gị hoa thôi.
Năm sau, ở chợ Freres họ có bán cả dao để tỉa.
Đó là con dao có hai đầu : một đầu con dao h́nh tam giác với đầu nhọn & đường dài sắc bén, đầu kia của dao hơi khum khum, ḷng rănh để tách rời những bẹ hay để tỉa gọt nhẹ những cọng hoa lá.
Với kinh nghiệm ( năm nào tôi cũng mua cả chục củ về gọt nhất là sau Tết họ bán rẻ ), đến năm 1994, tôi đă có thể canh hoa nở đúng ngày Tết. Tuy tất cả các gị hoa không nở cùng một lúc nhưng mỗi gị vài hoa hàm tiếu và măn khai cũng đủ thỏa măn với tôi.
Tôi chỉ được tiếp tục gọt tỉa thêm một vài năm. Vào năm 1996 chợ Freres không nhập cảng củ Thuỷ tiên nữa.
Nghe nói họ bị lỗ vốn! ít người mua v́ gọt tỉa khó khăn, lại mất công chăm sóc mà có khi hoa bị thui, không nở.
Tôi cũng đă có được một chút duyên và kinh nghiệm với thú vui này. Nay xin viết lại để các bạn nào mê thích như tôi có thể tỉa gọt được.
Khi mua củ thủy tiên nên mua loại đắt tiền, hạng nhất để được chắc chắn là hoa đơn "chén vàng đĩa bạc". Hoa kép không đẹp bằng nhưng nếu biết cách ướp trà hoa Thuỷ Tiên cũng thơm tuyệt đấy.
Củ thủy tiên mua về để chỗ mát và không nhiều ánh sáng nếu chưa đến ngày gọt tỉa.
1/ Đầu tiên phải bỏ đi những vỏ mầu nâu bọc chung quanh củ thủy tiên. Sau đó một tay cầm củ thủy tiên, mặt lơm hơn hướng về phía ḿnh cũng là mặt có lá cong lên; tay kia cầm dao cắt phía trước của củ thủy tiên h́nh cánh cung cách rễ chừng 1cm, rồi dùng đầu kia của dao có rănh mà tách nhẹ nhàng từng bẹ trắng, từng hàng một cho đến khi hiện ra những gị hoa c̣n được bọc trong những màng trắng.
2/ Dùng dao nhọn rạch nhẹ hai bên cũng như trước mặt của bao màu trắng bọc chung quanh giỏ hoa, khoảng một nửa mặt trước . Phải làm rất cẩn thận để khỏi đụng chạm vào gị hoa. Rồi với phía dao có rănh như ḷng máng lấy nhẹ nhàng bao trắng bọc phần trước của gị hoa sẽ lộ ra gị hoa chung quanh có lá.
Tiếp tục cậy gỡ cho đến hết những gị hoa của củ thủy tiên.
Nếu củ thủy tiên có tới 7-8 gị hoa và có gị hoa nhỏ mọc ngang th́ nên hy sinh cắt đi để khi tỉa gọt không chạm vào những gị chính và như thế tuy ít hoa hơn nhưng hoa khi nở sẽ to, đẹp hơn. Lư tưởng nhất là có 5-6 gị hoa.
Úp sấp củ thủy tiên đă tỉa vào chậu nước sạch trong một ngày.
Hôm sau lấy ra rửa sạch nhớt nhất là những chỗ đă bị cắt gọt và đấy mới là lúc tỉa lá, gọt hoa ( sau một ngày th́ những gị hoa, lá đă nhú lên cao hơn một chút nên gọt tỉa sẽ dễ dàng hơn ).
3/ Tỉa lá : nếu muốn thế của lá h́nh cong kiểu cua ḅ th́ cắt bên mép của mỗi lá khoảng chừng 1/3-1/2 bề ngang của lá, cắt từ trên xuống tận cuống hoa ( dùng đầu ḷng máng ). Cũng phải làm rất cẩn thận bằng cách đẩy nhè nhẹ cuống hoa về phía trước cho khỏi chạm gị hoa đó. Tỉa lá bên ngoài trước rồi tới lá bên trong.
4/ Tỉa cuống hoa: sau khi đă tỉa lá sẽ để lộ cuống hoa th́ dùng đầu dao ḷng máng cạo hay cắt nhẹ nhẹ vào cuống hoa này.
Độ ba ngày sau dùng đầu ḷng máng cạo nhẹ sâu thêm một chút vào cuống hoa phía trước như thế gị hoa se ngả sâu xuống
Muốn hoa ngả về phía nào th́ cắt cuống phía đó hơi mạnh hơn một chút, tuy nhiên cũng chỉ được cạo cắt sâu khoảng 1/4 của cuống hoa thôi.
Những cọng hoa, lá được tỉa cắt cạo để gây vết sẹo không thể tăng trưởng b́nh thường nên sẽ cong lại tuỳ theo độ căt. Những chỗ không bị đụng chạm vào sẽ phát triển b́nh thường.
5/ Sau khi tỉa hoa, lá xong rửa sạch rồi t́m một chậu phù hợp.
Chậu không sâu và miệng không loe quá như vậy thế của củ thủy tiên sau này sẽ đẹp hơn. Có thể để sỏi trắng để giữ củ thủy tiên theo thế ḿnh muốn, phía sau của củ thủy tiên dựa vào thành chậu.
Đổ nước sạch ngập chỗ bị cắt. Để bông g̣n đă nhúng nước phủ vào những chỗ đă bị cắt và rễ để khỏi bị thâm.
Thay nước cho hoa mỗi ngày và nhớ bỏ bông g̣n ra để chùi, rửa nhẹ nhàng nhớt ở những chỗ bị cắt ( để lại bông g̣n sau khi chùi rửa ).
Từ một tuần tới 10 ngày, lá bắt đầu vươn lên, các gị hoa cũng tách rời nhau và rễ cũng mọc dần trắng tươi. Lúc đó nếu khí hậu bên ngoài không lạnh quá có thể mang chậu Thuỷ Tiên ra ngoài trời để hoa hưởng ánh nắng và sương.
Thường th́ 20 ngày, hoa đang chờ để xé bao màng và khoảng 7 ngày sau có thể hàm tiếu rồi măn khai ( hoa nở ).
Hoa Thủy Tiên mới tách khỏi màng & hàm tiếu
Tổng cộng trong ṿng 26 đến 30 ngày tùy theo khí hậu: nhiệt độ và nước 15° C trong ṿng 22 ngày hoa sẽ nở, nóng lạnh hơn hoa nở sớm muộn hơn.
Hoa Thủy Tiên đă măn khai
Các nước với khí hậu lạnh và có sưởi th́ không nên để bát thủy tiên gần chỗ sưởi .
Muốn thúc hoa nở sớm phải để bát thủy tiên dưới mặt trời hoặc một ngọn đèn điện ( cũng không để sát đèn ) vào ban ngày. Thêm một chút nước ấm ban đêm.
Muốn hoa nở chậm th́ để chậu hoa vào chỗ mát và tối lúc ban ngày .
Với kinh nghiệm có thể cho hoa nở theo ư muốn.
Khi nh́n một bát Thủy Tiên đẹp, nở đúng ngày Tết, c̣n ǵ vui thích bằng!! Một phần thưởng quư, cho bơ công tỉa gọt và chăm sóc nàng Tiên "nưng như nưng trứng, hứng như hứng Hoa ".
Ngọc Bảo
Reply With Quote
Originally Posted by Who-Know-You
Bookmarks