Kịch bản tương tự như những ǵ đă xảy ra cho các chế độ cộng sản Liên Xô và Đông Âu có thể sắp lặp lại trong vùng chúng ta. Những người mong muốn một tương lai dân chủ cho đất nước phải sẵn sàng để xứng đáng với đ̣i hỏi của khúc quanh lịch sử này.
Kịch bản Liên Xô – Đông Âu sắp lặp lại
Khi các chế độ cộng sản Liên Xô và Đông Âu sụp đổ một kịch bản tương tự đă không diễn ra tại Đông Á.
Lư do đầu tiên giải thích sự kiện này là văn hóa. Chủ nghĩa cộng sản dù sao cũng đă là một cải tiến lớn so với khuôn mẫu Khổng Giáo mà các nước thuộc văn hóa Trung Hoa đă trải nghiệm trong hơn hai ngàn năm, sự phản bác v́ vậy đă chưa đủ mạnh.
Andrei Sakharov
(21/05/1921 – 14/12/1989)
Nobel Peace Prize 1975
Lư do quan trọng hơn nhiều là Trung Quốc, Việt Nam và Triều Tiên chưa ở cùng một mức độ chín muồi cho một thay đổi chế độ như Liên Xô và các nước Đông Âu. Chủ nghĩa cộng sản đă bắt đầu tiến tŕnh sụp đổ tại Châu Âu hơn ba thập niên sau Thế Chiến II, sau khi Liên Xô và Đông Âu đă phục hồi, một thế hệ hậu chiến đă nắm phần chủ động trong những xă hội đă trở thành phức tạp, không c̣n phù hợp với cái nh́n quá thô sơ của Marx và Lenin. Hơn thế nữa các tiến bộ về truyền thông đă chọc thủng bức tường bưng bít che chở cho các chính quyền dối trá. Việc giải Nobel về ḥa b́nh được trao tặng nhà bác học Andrei Sakharov đang bị lưu đày v́ đ̣i dân chủ và sự xuất hiện ngay trong cơ quan đầu năo của đảng cộng sản Liên Xô của những nhân vật có khuynh hướng dân chủ như Mikhail Gorbachev và Boris Yeltsin đă là những xúc tác phát động một tiến tŕnh đă chín muồi. Vào lúc đó Trung Quốc vẫn chưa gượng dậy được sau những tàn phá của cuộc Đại Cách Mạng Văn Hóa trong khi tại Việt Nam vẫn c̣n mang thương tích nặng nề của cuộc chiến và những sai lầm thô bạo sau đó.
Nhưng hơn hai mươi năm đă trôi qua kể từ ngày bức tường Berlin sụp đổ. Đến lượt Trung Quốc và Việt Nam cũng đă chín muồi cho một thay đổi chế độ.
Trong cả hai nước mô h́nh “kinh tế thị trường định hướng xă hội chủ nghĩa”, trên thực tế chỉ là sự thú nhận rằng chủ nghĩa cộng sản đă phá sản nhưng vẫn duy tŕ độc quyền chính trị cho đảng cộng sản, đă tích lũy những mâu thuẫn lớn ở mức độ phải giải quyết ngay. Hai thí dụ nổi cộm là sự tràn ngập của tệ tham nhũng và sự tập trung của cải trong tay một thiểu số ưu đăi trong khi tuyệt đại đa số quần chúng bị bóc lột trắng trợn, kể cả cướp đoạt nhà đất. Sự phẫn nộ càng dễ bùng nổ khi hầu như mọi người đều có điện thoại di động và một phần lớn vào được mạng internet để biết và thông tin cho nhau những ǵ đang diễn ra. Ngay trong nội bộ hai đảng cộng sản Trung Quốc và Việt Nam ngày càng có nhiều người nhận ra rằng đă đến lúc phải thay đổi triệt để và nhanh chóng. Trong cả hai nước các điều kiện đă hội đủ cho một chuyển động lớn, chỉ chờ những biến cố châm ng̣i.
Chúng đă đến tại Trung Quốc. Sự kiện Lưu Hiểu Ba, nhà dân chủ khởi xướng Hiến Chương 08 và đang bị cầm tù, được giải Nobel hoà b́nh 2010 là một biến cố lớn, lôi kéo sự chú ư của thế giới, kích động người Trung Quốc, cô lập chính quyền Bắc Kinh và đem lại cho phong trào dân chủ Trung Quốc một biểu tượng kết hợp. Cùng một lúc Thủ tướng Ôn Gia Bảo, lănh tụ được ḷng dân nhất Trung Quốc, công khai khẳng định Trung Quốc phải chuyển hóa nhanh chóng về dân chủ và bày tỏ quyết tâm giữ vững lập trường. Người ta không thể không liên tưởng tới sự kiện Andrei Sakharov được giải Nobel hoà b́nh và Boris Yeltsin đ̣i dân chủ ngay trong nội bộ đảng tại Liên Xô trước đây. Điểm khác nhau, nếu có, chỉ là sự kiện Trung Quốc hiện nay c̣n khó chống đỡ áp lực thay đổi hơn Liên Xô cuối thập niên 1980. Trung Quốc không có sức mạnh quân sự của Liên Xô; nền kinh tế tuy mạnh nhưng đang gặp những mâu thuẫn nội bộ lớn đồng thời cũng chịu nhiều áp lực mạnh từ bên ngoài – yêu cầu đ̣i tăng giá đồng Nhân Dân Tệ chỉ là một thí dụ – lại quá lệ thuộc vào ngoại thương để có thể thách thức thế giới. Hơn nữa Trung Quốc lại hiện đang rất cô lập sau những hành động vụng về trên Thái B́nh Dương và Biển Đông khiến các nước Đông Á, kể cả Việt Nam, đoàn kết sau lưng Hoa Kỳ. Mọi chỉ dấu cho thấy chế độ cộng sản Trung Quốc sắp phải đón nhận điều mà nó sợ nhất: diễn biến ḥa b́nh.
Tại Việt Nam áp lực dân chủ hóa, từ xă hội dân sự cũng như từ ngay trong nội bộ đảng cộng sản, vốn mạnh hơn tại Trung Quốc; chế độ đă chỉ trụ được nhờ niềm tin vào chỗ dựa Bắc Kinh. Quan hệ Trung – Việt là một tương quan giữa trung tâm và ngoại vi. Một đặc tính của tương quan này là ngay khi trung tâm chao đảo th́ ngoại vi có thể sụp đổ trước, như các chế độ cộng sản Đông Âu đă sụp đổ trước trước Liên Xô, và khiến cho sự sụp đổ của trung tâm nhanh chóng hơn. Và Đảng CSVN đang bối rối trước những chọn lựa quan trọng về đường lối cũng như về nhân sự lănh đạo trước thềm đại hội XI, đại hội hiểm nghèo nhất trong lịch sử của nó.
Một kịch bản tương tự như những ǵ đă xảy ra cho các chế độ cộng sản Liên Xô và Đông Âu có thể sắp lặp lại trong vùng chúng ta. Những người mong muốn một tương lai dân chủ cho đất nước phải sẵn sàng để xứng đáng với đ̣i hỏi của khúc quanh lịch sử này.
Thông Luận
Thông Luận số 252, tháng 11-2010
http://www.thongluan.org
Reply With Quote
Bookmarks