SỐ PHẬN HAI NGƯỜI LÍNH

MINH DIỆN



Anh Nghĩa vê điếu thuốc lào to bằng hạt ngô cho vào nơ điếu, châm lửa, hóp má hít một hơi dài. Anh x̣e tay vỗ đánh bộp vào miệng điếu cho bă thuốc bắn ra, rồi hit tiếp. Chiếc điếu cày rít lên những tiếng ṣng sọc, lại có pha tiếng như thổi sáo. Người ta nói đó là loại điếu cày của người hút sành điệu. Nghĩa từ từ nhả làn khói xanh mù mịt, đầu lắc lư, mắt lim dim nh́n bóng hàng cau dưới sân.


Mỗi lần hút một điếu thuốc lào, Nghĩa lại lâng lâng như thế. Anh nói vui, bỏ vợ được chứ thuốc lào cóc bỏ được! Nghĩa chép miệng, rồi lắc lư: Nhớ ai như nhớ thuốc lào / Đă chôn diếu xuống lại đào điếu lên…

Tôi hỏi:

- Ở Mỹ cả tháng có nhớ thuốc lào không?
- Nhớ muốn chết !
- Thế xử lư thế nào?

Nghĩa thật thà:

- Thỉnh thoảng trốn vào toa-lét, lấy giấy cuộn hút một điếu . Nhạt thếch nhưng cũng đỡ thèm!
- Nghe nói nếu không nhớ thuốc lào ông ở Mỹ luôn?
- Bậy nào!

Nghĩa hút thêm một điếu thuốc lào, uống chén nước chè xanh và cười phô hàm răng trắng bóng. Mấy tháng trước Nghĩa chỉ c̣n vài cái răng, miệng móm như ông lăo. Giờ hai hàm răng đều tăm tắp. Người ta nói cái răng cái tóc là góc con người quả không sai! Khuôn mặt Nghĩa vẫn gồ ghề đen đúa, nhưng có hàm răng mới, không móm như trước nh́n vuông vức, như trẻ ra mấy chục tuổi. Đồ giả thường đẹp.

Bốn mươi tám năm trước, Nghĩa với tôi lên đường nhập ngũ. Bấy giờ hai đứa vừa bước vào tuổi 18. Tuy bằng tuổi nhau nhưng Nghĩa cao lớn hơn tôi nhiều. Nghĩa chỉ học hết cấp hai, rồi đi làm thợ xẻ trên miền ngược, cơ bắp phát triển, c̣n tôi mài đũng quần hết cấp ba, lười vận động người mảnh như thanh tre bổ đôi. Hôm tiễn chúng tôi ở sân đ́nh, mẹ tôi cứ nắm áo Nghĩa, dặn đi dặn lại : “ Thím gửi em cho cháu đấy Nghĩa nhá!”. Nghĩa hứa: “ Thím yên tâm, chúng cháu sống chết có nhau!”.

Nhưng hai đứa chỉ ở với nhau đúng ba ngày. Vừa lên đến Tam Nông, Phú Thọ, Nghĩa to khỏe, nhanh nhẹn, được chọn vào đặc công, niềm tự hào của tuổi trẻ ngày ấy, tôi nhỏ bé phải ở lại đơn vị công binh. Hai đứa buồn bă chia tay nhau trong khu rừng cọ giữa buổi chiều mưa sùi sụt. Tử hôm ấy, chiến tranh cuốn chúng tôi đi mỗi đứa một ngả, quên cả năm tháng, chẳng biết sống chết thế nào!

Ngày Sài G̣n giải phóng, tôi về phép lần đầu sau mười năm xa quê, ghé qua nhà Nghĩa. Ngôi nhà năm gian rui mè khang trang của gia đ́nh Nghĩa trước kia, giờ đă biến thành là nhà trẻ. Bầy trẻ con rứu rít quanh cô giáo Thảo. Tôi hỏi thăm, Thảo nói:

- Anh Nghĩa đi kinh tế mới rồi anh ạ!
- Ở đâu em?
- Em không biết anh ạ!

Mấy năm sau, mỗi lần về quê, tôi lại hỏi thăm Nghĩa, nhưng bặt vô âm tín. Tôi tưởng chả bao gặp lại người bạn cùng xóm nữa, không ngờ lần này về quê lại gặp Nghĩa. Nghĩa nói với tôi, giọng rưng rưng:

- Tôi nhập ngũ với ông 1965, năm 1973 tôi ra quân, về quê được gần một năm th́ đi kinh tế mới. Đi biệt từ ngày ấy, gần bốn chục năm rồi, bây giờ mới quay về , nh́n quê hương vừa quen vừa lạ, bọn trẻ không biết ḿnh là ai, buồn quá!

Tôi nắm bàn tay khô gầy của Nghĩa, nh́n khuôn mặt gồ ghề chất phác, đôi mắt ngây ngây khi anh say thuốc lào,cảm thấy ngậm ngùi đồng cảm, bỗng nhớ một bài thơ Đường, liền đọc và dịch cho anh nghe:

Thiếu tiểu ly gia lăo đại hồi
Hương âm vô cải mấn mao tồi
Nhi đồng tương kiến bất tương thức
Tiếu vấn khách ṭng hà sứ lai!
(Lúc trẻ xa nhà già trở lại
Giọng nói chưa quên tóc, râu phai
Trẻ con nh́n mặt không quen biết
Cười hỏi lăo từ đâu tới đây?)
Nghĩa nhẩm đọc lại, cười chua chát:
- Số phận chúng ta khốn nạn quá!

Chúng tôi ngồi trên chiếc chơng tre kê giữa sân nhả trẻ, ngôi nhà vốn dĩ của cha mẹ Nghĩa. Cái sân gạch xây bằng gạch lục, gắn hèm, từ đầu năm sáu mươi thế kỷ trước, qua bao tháng năm đă vẹt ṃn, in bóng hàng cau già. Tôi bỗng nhớ những đêm trục lúa , tiếng trục đá kêu cót két lẫn tiếng cười, tiếng điếu cày rít ṣng sọc, mùi rơm tươi thơm ngái nồng nàn. Ngày ấy xa lắm rồi, không bao giờ quay lại nữa. Nhưng c̣n sống ngày nào chúng tôi c̣n nhớ, nhớ da diết, nhớ cháy ḷng ! Đó là những ngày tháng tươi đẹp, trước khi chúng tôi làm người lính, dấn thân vào một cuộc chiến tranh, mà lúc đó chúng tôi nghĩ ḿnh là những anh hùng! Giờ mỗi lần gặp nhau, nhớ lại, trong ḷng chúng tôi vừa tự hào về một thời sôi nổi, vừa quặn thắt đớn đau, và có ǵ vừa trăn trở vừa tiếc nuối về một thời khờ dại, đă hiến trọn trái tim cho cái lư tưởng mà nay nh́n đời mới thấy viển vông, gửi trọn niềm tin cho bọn dối trá lọc lừa, “ăn mừng” chiến thẳng bằng tham nhũng!

Số phận con người được định đoạt bằng vài ḍng lư lịch, như một bàn án chung thân.

Nghĩa kề, ngày ấy sau khi chia tay tôi, Nghĩa vào đơn vị đặc công, huấn luyện gần một năm, rồi đi B, ở chiến trường đường 9, Nam Lào. Nghĩa chiến đấu dũng cảm, hơn một năm đă được kết nạp đảng, được đề bạt trung đội phó .

Trên ngực Nghĩa sẽ đỏ rực tấm huân chương chiến công, và chắc chắn sẽ lên chức trung đội trưởng, đại đội trưởng, tương lai sẽ rạng rỡ nếu không xảy câu chuyện rắc rối vào một buổi chiều giữa tháng 7 – 1968.

Đó là vào một buổi chiều mùa hè, nắng như đổ lửa. Trung đội Nghĩa làm nhiệm vụ trinh sát tiền nhập cao điểm 689 căn cứ Khe Sanh, chuẩn bị trận đánh sắp tới. Với quyết tâm “sờ tận tay day tận mặt”, những chiến sỹ trinh sát đặc công t́m cách vào tận hàng rào cuối cùng.

Rừng núi , sông suối, địa h́nh hiểm trở vốn là chỗ dựa của người lính trinh sát, nhưng ở đây, qua bao đợt bom chà đi sát lại , cây cối đổ găy, hố bom chồng chất, những cánh rừng bạt ngản đă biến thành băi đất hoang. Những con đường ṃn quen thuộc trước kia trở nên xa lạ, mất hút giữa những băi ḿn, những hàng rào kẽm gai tầng tầng lớp lớp, có hệ thống cảm biến điện tử cực kỳ bén nhạy. Trung đội Nghĩa ngụy trang bằng cách tắm bùn đất đỏ bazan, luồn lách như con dế trũi giữa những hố bom , cắt từng khúc giây kẽm gai, gỡ từng trái ḿn, trái pháo sáng , tiến vào cao điểm. Chỉ cần một sơ xuất nhỏ của một chiến sỹ , hệ thống báo động sẽ rung lên , bom đạn sẽ đồng loạt chụp xuống đầu đơn vị.


Mặt trận Khe Sanh

Với kỹ thuật điêu luyện, cán bộ chiến sỹ trong trung đội trinh sát của Nghĩa không để sảy ra sai sót nào. Họ ḅ vào tận cao điểm , vẽ từng ụ súng, tháp canh, quan sát kỹ cả hành vi của lính Mỹ tắm dưới chân tháp nước dă chiến cười đùa trêu chọc nhau. Nghĩa đánh dấu tỷ mỷ vào bản đồ và ghi nhớ từng chi tiết trong óc. Bất ngờ trước ống nḥm của Nghĩa , hiện lên một người lính Mỹ ngồi trên vách hào, say xưa ngắm tấm ảnh một đứa bé gái. Anh ta không để ư ǵ tới chung quanh. Khẩu súng M16 dựa vai, đôi mắt đắm đuối nh́n tấm ảnh. Anh đưa tấm ảnh lên môi, âu yếm hôn chùn chút, hôn đi hôn lại, nước mắt ứa ra.

Lần đầu tiên Nghĩa nh́n thấy người lính Mỹ biểu lộ t́nh cảm với con. Th́ ra họ cũng có gia đ́nh, cha mẹ, vợ con, họ cũng như ḿnh, biết yêu thương, đắm đuối, chứ đâu phải là những người lính đánh thuê khát máu như trong những bài học ở nhà trường phổ thông, những bài lên lớp chính trị của chính trị viên và những bài thơ Tố Hữu?

Buổi chiều trôi đi châm chạp, căng thẳng như một sợi dây đàn, trong ḷng Nghĩa bỗng nặng trĩu một cảm giác mới lạ. H́nh ảnh người lính Mỹ âu yếm hôn hít ảnh con gái cứ lởn vởn trước mắt Nghĩa .

Khi trung đội rút ra khá xa th́ bất ngời chạm trán một trung đội Mỹ từ Tà Cơn nống ra. Cuộc tao ngộ chiến bên ḍng suối cạn khiến một chiến sỹ trung đội Nghĩa hy sinh, phía đối phương hai người chết một bị thương. V́ đă xế chiều, rừng núi âm u, nên toán lính Mỹ rút chạy , bỏ lại hai xác chết và người lính bị thương.

Đó là một người lính rất trẻ, da trắng, cao khoảng một mét bảy, mặt thon, mắt sâu. Anh ta bị thương vào đầu gối, găy chân, không đi được. Nghĩa d́u anh ta một đoạn, mệt quá không đi tiếp được nữa.

Cần phải rút nhanh khỏi trận địa, nếu không có thể đối phương sẽ bắn pháo hủy diệt. Đó là kinh nghiệm đúc kết từ thực tế xương máu . Người lính Mỹ bị thương đă ngăn cản cuộc rút lui cấp tốc của đơn vị.

Trung đội trưởng Thành nói với Nghĩa:
- Không bắt tù binh nữa, khử thằng Mẽo đi!

Nghĩa nh́n khuôn mặt hiền lành của người lính Mỹ, nói với Thành:
- Nó c̣n trẻ quá , đừng giết nó!

Thành gắt:
- Cậu thương thằng ác ôn hả?
- Nó là lính chiến như tụi ḿnh !
- Cậu mất lập trường rồi! Bắn đi!
- Tôi không đồng ư bắn tủ binh!

Thành thét lên ra lệnh:
- Bắn ! Chần chừ chết cà nút bây giờ!

Nghĩa vẫn không chấp hành. Thành chĩa ṇng súng vào ngực người lính Mỹ. Người lính Mỹ hiểu số phận của ḿnh, nhắm mắt lại chờ đợi. Nghĩa bỗng nhớ đến h́nh ảnh người lính trên cao điểm lúc năy. Anh gạt khẩu súng của Thành sang một bên, lấy thân ḿnh che cho người lính Mỹ.

Thành trợn mắt nói :
- Tôi cảnh cáo đồng chí!

Nghĩa không nói ǵ, đẩy Thành ra . Thành hậm hực ra trung đội rút nhanh khỏi trận địa, bỏ Nghĩa lại với ngưới lính Mỹ bị thương.

Nghĩa lấy băng cá nhân của ḿnh, băng vết thương cho người lính Mỹ. Anh ta ra hiệu khát nước, Nghĩa tháo bi đông nước của ḿnh đưa cho anh ta , và chỉ tay về phía đơn vị anh ta vừa rút quân. Người lính Mỹ nắm chặt bàn tay Nghĩa nói “Thank”. Nghĩa để người lính mỹ lại cùng bi đông nước, chạy theo trung đội.

Những cuộc họp kiểm điểm từ tổ đảng, chi bộ đến hội đồng quân nhân liên tục dành cho Nghĩa. Bao nhiêu tội trạng chụp xuống đầu Nghĩa. Nào là mất lập trường, nhụt ư chí chiến đấu, biến chất , thoái hóa, phản bội. Nghĩa bị khai trừ đảng, cách chức trung đội phó, bị giam giữ nghiêm ngặt, chờ đưa ra Ṭa án binh.

Cũng may trận đánh Khe Sanh cuối tháng 7-1968 ta thắng, Nghĩa được miễn trách nhiệm h́nh sự. Nhưng từ đó Nghĩa không được tham gia chiến đấu mà được biến chế vào một đơn vị hậu cần, chuyên phát rẫy tăng gia, gùi gạo, gùi đạn. Tháng 8-1969, trong một lần gùi gạo, Nghĩa bị tập kích, bị bắt làm tù binh, bị giam ở đảo Phú Quốc, năm 1972, được trao trả ở bờ sông Thạch Hăn.

Nghĩa kể:

- Tôi về quê, mang theo bản lư lịch bị khai trừ đảng,cách chức v́ tư tưởng thoái hóa, mơ hồ, đồng lơa với giặc. Xă đội trưởng nói với tôi:

- Người ta đi chiến đấu mang vinh quang về cho địa phương, c̣n anh mang về vết nhục, biết bao giờ chúng tôi mới tẩy rửa được đây?

Bố mẹ tôi không dám bước chân ra ngoài đường v́ cả làng xôn xao bàn tán tôi bị kỷ luật , bị đơn vị đuổi về. Cô Chuyên , ngày trước có cảm t́nh với tôi, trong thời gian tôi tại ngũ thường qua lại, gắn bó với bố mẹ tôi. Bây giờ thấy tôi Chuyên lánh mặt.

Sau tám năm đi bộ đội trở về, tôi không được hưởng một tư quyền lợi, chế độ, lại bị khinh bỉ như kẻ phạm tội, tôi buồn quá làm đơn xin đi kinh tế mới. Chủ nhiệm hợp tác xă nói với tôi:

- Anh xin đi tự do th́ phải tự lo lấy . Trước khi đi phải thanh toán hết các khoản nợ của hợp tác!

Bố mẹ tôi có năm người con. Hai chị gái lấy chồng xa. Thằng em kế tôi nhập ngũ 1968 hy sinh 1969 . Cô gái út đang học lớp mười. Trong những năm tôi tại ngũ , gia đ́nh sống nhờ vào hơn sào ruộng phầm trăm, trong đó có tiêu chuẩn của tôi. Giờ người ta bảo tôi bị kỷ luật không cho hưởng tiêu chuẩn, đ̣i lại ruộng phần trăm, bắt phải bồi thường 300 kg thóc. Không có thóc, bố mẹ tôi đành phải gán ngôi nhà cho hợp tác trừ nợ. Tôi cùng bố mẹ và đứa em gái rời nhà đi lúc nửa đêm, như trốn chạy khỏi quê hương, sợ nh́n thấy hàng xóm.

Nghĩa lên Phú Thọ làm nghề xẻ gỗ thuê. Tám năm sau anh mới lấy vợ và sinh được thằng con trai đầu ḷng. Không ngờ gần chục năm ở Tây Nguyên , Nghĩa đă bị nhiễm chất độc màu da cam, nên con anh bị di chứng, thường lên cơn động kinh, dặt dẹo rất khó nuôi. Mỗi ngày mấy lần nh́n con lên cơn động kinh co giật , vợ chồng anh chỉ biết quỳ xuống kêu van trời Phật.

Năm tháng qua đi, Nghĩa và gia đ́nh sống chiu lủi, nghèo hèn như thế. Anh không c̣n nhớ đến những chuyện sảy ra. Anh cặm cụi làm ăn , kiếm tiền chạy chữa bệnh cho ḿnh và đứa con trai .

Trong khi ấy, ở tận cuối trời, lại có một con người luôn nhớ đến anh. Đó là người lính Mỹ , Wyliam Coper.

Buổi chiều tháng 7-1968, ở Khe Sanh, sau khi được Nghĩa băng bó vết thương và tha chết, Coper đă bắn một phát pháo hiệu gọi cấp theo quy định của quân đội Mỹ. Đồng đội của Coper đă t́m đến ḍng suối cạn, đưa anh về căn cứ, và chuyền về Sài G̣n chữa vết thương. Từ giờ phút ấy Wyliam Coper giữ chiếc bi đông của Nghĩa bỏ lại như một báu vật. Sợ ḿnh chết, bị thất lạc, anh gửi chiếc bi đông đó cho mẹ ở bang Wasington, và viết thư, kể cho mẹ nghe về người lính Quân đội nhân dân Việt Nam , có tên và số đơn vị khắc trên bi đông đă cứu sống ḿnh như thế nào.

Năm 1970, Wyliam Coper được trở về Mỹ và giải ngũ. Anh vào học trường đại nông nghiệp , sau đó lấy vợ, sinh được một con gái,và trở thành chủ trang trại trồng nho theo nghề cha mẹ. Dù cuộc sống hạnh phúc, đủ đầy nhưng không lúc nào Coper quên h́nh ảnh người lính trẻ đối phương cứu ḿnh.

Anh t́m mọi cách ḍ la tin tức, liên hệt với cả cơ quan phối hợp t́m hài cốt binh lính chiến tranh( M.I.A) để t́m đơn vị của Nghĩa. Khi Mỹ- Việt b́nh thường hóa quan hệ, anh đă tham gia vào một tổ chức trợ nạm nhân chất độc da cam để có cơ hội sang Việt Nam t́m Nghĩa.

Hàng chục năm qua đi với một quyết tâm không biết mệt mỏi, bay qua bay lại Việt Nam 26 lần, vượi qua bao nhiêu nḥm ngó, hạch sách, kỳ thị, Wyliam Coper đă t́m được Nghĩa. Và sau đó Wyliam Coper đă t́m mọi cách đưa con anh Nghĩa sang Mỹ chữa bệnh, rồi vào học trường đại học nông nghiệp nơi trước Wyliam Coper đă học. Đă hai lần Nghỉa được Wyliam Coper mời qua Mỹ thăm con và gia đ́nh anh.

Tôi không muốn kể tỉ mỉ cuộc t́m kiếm của Wyliam Coper và những việc anh đă làm để giúp đỡ gia đ́nh người cựu chiến binh Lê Hữu Nghĩa bạn tôi, bởi cho đến bây giờ vẫn chưa hết những điều mà người ta gọi là “nhạy cảm”. Anh Nghĩa nói với tôi:

- Vừa qua tôi sang Mỹ thăm con và được gia đ́nh ông Coper đưa đi khám bênh, tẩy chất độc da cam, và làm cho bộ răng giả. Vừa về nước đă bị gọi lên chính quyền chất vấn là sang Mỹ phát biểu những ǵ? Có nói xấu đảng nhà nước không? Được bao nhiêu tiền? Số phận tôi và con tôi vẫn c̣n bị họ nắm trong tay anh ạ!

Chiếc loa phát thanh treo trên cây xoan bỗng vang lên bài hát “Việt Nam trên đường chúng ta đi, ...mà vui sao ta chẳng nói nên lời...ta đi giữa t́nh thương của đảng" và thông báo kết quả 100 % nhân dân trong xă hoan nghênh bản dự thảo sửa đổi Hiến Pháp của đảng là sáng suốt, hợp ḷng dân.

Anh Nghĩa lại 'rít' một điều thuốc lào, nhả khói, và nhổ toẹt một băi nước bọt xuống sân rồi nh́n về phía cái loa trên cành xoan đầu ngơ!

Nguồn Blog BVB

và http://www.x-cafevn.org/node/4710