Người Lào hiền ḥa và nghĩ đơn giản. Tôi đă nói chuyện với người bên đường quốc lộ, là nơi đă biết buôn bán, có ô tô đi chơi Viên Chăn. Lập luận rất đơn giản. Ai làm cán bộ th́ giàu hơn.
Nhưng có thêm nhà thêm đất làm ǵ cho mệt, không sướng như ḿnh, ngủ th́ đủ, ḿnh ăn chả thiếu mà không bận ǵ … Cho nên chuyện cán bộ tham nhũng ở Lào cũng có mầu sắc và bản chất khác hẳn ở nước khác. Nếu động đến an ninh quốc gia mới to chuyện, không ai bị tội có thêm mấy chục ha rừng.
Cùng chế độ một đảng như Việt nam, cùng vào cơ chế thị trường, nhưng người Lào xử lư vấn đề ǵ cũng khác. Xe ô tô rẻ, nhiều nhà có đất rừng nên nhiều xe bán tải. Công chức có chức được chế độ cấp xe công và cấp phiếu xăng. Tôi quen một trung tá ở cơ quan quân sự đóng tại Viên Chăn, được cấp đất, cấp xi măng sắt thép và vật liệu cơ bản làm nhà, con cái đi học miễn phí, cấp cho cái xe cũ, phiếu xăng không dùng hết bán đi uống bia cũng đủ. Viên chức các cơ quan cũng tương tự. Sống chậm và no đủ, chuyện tiêu cực tham nhũng cũng có nhưng chỉ là bộ phận rất nhỏ.
Tôi đă đến nhà ông Thăm mạ vông lúc ổng làm Thủ tướng, nhà xây to nhưng có cái sân là to, bằng cái nhà cán bộ huyện ở VN, hỏi chuyện ông đi làm vườn th́ hơi mệt, v́ vườn 50 ha. Nghe th́ to, nhưng nếu biết cán bộ xă ở một xă xoàng ở Phúc Yên cũng có gần 100 ha rừng, th́ vườn của thủ tướng Lào là bé xíu.
Tất nhiên, nương theo làn sóng thời đại, người Lào ở đô thị đă bắt đầu khác, lănh đạo trẻ tư duy càng khác. Đó lại là một chủ đề khác…
Người Lào có tết chính, té nước, cùng với Thái Lan. Thực ra, người Thái đă bị cái tết Lào “đồng hóa”. Ở Lào c̣n cái tết người Mông rất tưng bừng. Tết Mông Lào đúng vào ngày quốc khánh 2/12 dương lịch, cũng như Tết Mông Việt 2/9, tết Mông TQ 1/10, người Mông ở nước nào cũng rút ra bài học du cư, mà “nịnh” nhà nước, lấy ngày quốc khánh làm tết của ḿnh.
Nếu ai đă đi xem tết người Mông VN, tổ chức ở Mộc Châu, lại xem tết Mông Lào, th́ khác một trời một vực, không thể so sánh được.
Đó là v́ lịch sử, vai tṛ của người Mông trong lịch sử nước Lào.
Khi nói về người Mông ở Lào, một nhà văn Lào ví von: về ngoại h́nh, người Mông Lào như người Kinh Việt Nam, người Lào chúng tôi như người Mông, Tày, Nùng ở VN. Đó là một cách trào lộng, nhưng mà gần đúng.
Người Mông ở Lào là dân tộc di cư đến sau, họ phải chiến đấu với người Khơ Mú (Khạ) để tồn tại. Người Pháp coi người Mông văn minh hơn người Lào bản địa, kích động họ gây hấn với chính phủ Viên Chăn một thời gian. Khi chuyển giao quyền lực với Mỹ, một đội quân người Mông được xây dựng và cuối cùng quyền vua Mông vào tay Vàng Pao.
Cái đích của việc sử dụng người Mông Lào là kiểm soát buôn bán thuốc phiện, thứ cây đặc biệt của người Mông. Trong chiến tranh 20 năm kết thúc năm 1975, các trận đánh có quân Vàng Pao là ác liệt nhất, c̣n 2 phía người Lào ít đụng độ. Người Mông Lào cũng có nhiều người đi theo Pathet, thành chỉ huy cách mạng và theo các đồng sự Việt, họ nhanh nhẹn thiện chiến hơn người Lào.
Theo tổng kết, người Mông Lào mất 1/3 dân số, mất 1/2 trai tráng trong chiến tranh. Sau năm 1975, người Mông Lào tiếp tục đánh du kích, các đơn vị tiễu phỉ của VN c̣n hy sinh xương máu ở Lào đến 1990.
Hiện nay, gần 300.000 người Mông ở Mỹ, phần lớn là người từ Lào. Người Mông c̣n lại Lào khoảng 100.000 người.
Do một thời gian dài sống và cộng tác mật thiết với Pháp, Mỹ, người Mông Lào đạt đến tŕnh độ ḥa nhập với đời sống hiện đại, hơn so với người Mông ở mọi nước khác. Nhiều nơi họ bỏ núi cao, định cư ở vùng thấp.
Cách đây vài năm, người Mông là một bài toán xă hội ở Lào. Hàng vạn người Mông trốn sang Thái lan phải tái định cư. Đời sống người Mông Lào khá giàu có, do viện trợ của người thân từ Mỹ, cũng tốt cho an sinh, mà cũng nảy sinh tệ nạn.
Còn tiếp ...
Reply With Quote
Originally Posted by Cổ Văn
Bookmarks