Những tin tức ṛ rỉ ra từ trước Đại hội XI của Đảng Cộng sản đă hé lộ tên tuổi của các nhân vật được cho là sẽ lănh đạo Việt Nam trong những năm tới đây.
Ông Nguyễn Phú Trọng, 66 tuổi, dự kiến sẽ trở thành Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam.
Ông Trương Tấn Sang, 61 tuổi, sẽ là Chủ tịch nước, và ông Phạm Quang Nghị, 61 tuổi, sẽ giữ chức Chủ tịch Quốc hội trong khi ông Nguyễn Tấn Dũng, 61 tuổi, sẽ tiếp tục là Thủ tướng.
Độ tuổi trung b́nh của các nhà lănh đạo này sẽ ở mức trên 62 so với tuổi trung b́nh của gần 90 triệu dân Việt Nam là khoảng 28.
Nhà Việt Nam học có tiếng người Australia, Giáo sư Carl Thayer, vừa trở về sau chuyến đi chín ngày tới Việt Nam và nói với BBC về các đồn đoán nhân sự mới nhất.
Trước hết ông nói về lư do các lănh đạo Việt Nam thường lớn tuổi.
Ông Nguyễn Phú Trọng được cho là sẽ thay ông Nông Đức Mạnh dù đă 66 tuổi
Giáo sư Carl Thayer:
Cách chuyển giao theo thế hệ cứng nhắc và nút cổ chai hiện có đ̣i hỏi một người không thể là tổng bí thư hay giữ vị trí quan trọng nếu không có thâm niên năm năm trong Bộ Chính trị và người ta không thể vào Bộ Chính trị nếu chưa đủ năm năm là ủy viên Ban Chấp hành Trung ương.
Như vậy là đă mất 10 năm rồi.
Có thể là các bộ trưởng sẽ trẻ hơn nhưng các vị trí cao cấp của đảng th́ chắc chắc không như thế. Hiện Việt Nam cũng có giới hạn tuổi về hưu cho các ủy viên Bộ Chính trị là 65 và có sáu thành viên đến tuổi phải về hưu. Nhưng người ta có thể có ngoại lệ và dường như một thành viên đă được coi là ngoại lệ [ông Nguyễn Phú Trọng].
Tóm lại họ chỉ c̣n một "nhóm gene" rất nhỏ để từ đó chọn ra những người lănh đạo cao cấp. Việt Nam cần phải suy nghĩ về cách để khuyến khích các nhà lănh đạo trẻ.
Vậy là vấn đề ở Đảng Cộng sản chứ không phải hệ thống chính trị nói chung?
Dĩ nhiên là Đảng Cộng Sản có vai tṛ thống lĩnh trong hệ thống chính trị đó.
Vấn đề ở đây là vị trí tổng bí thư tương đối yếu so với vị trí thủ tướng v́ giờ đây quyền lực tập trung vào người đứng đầu chính phủ
Giáo sư Carl Thayer
Tuy nhiên vấn đề ở đây là vị trí tổng bí thư tương đối yếu so với vị trí thủ tướng v́ giờ đây quyền lực tập trung vào người đứng đầu chính phủ.
Theo tôi, trong tương lai gần, những người nắm giữ năm vị trí quan trọng, tổng bí thư, thủ tướng, chủ tịch nước, chủ tịch Quốc hội và thường trực ban bí thư sẽ luôn ở ngoài tuổi 60. Trong quá khứ, những người trở thành thủ tướng đều xuất phát từ ghế phó thủ tướng thứ nhất.
Hiện ông Nguyễn Sinh Hùng đang giữ vị trí này nhưng sẽ không trở thành thủ tướng trong dịp này. Khi tôi ở Việt Nam người ta hỏi đùa nhau 'Khi nào sẽ có Đại hội Đảng" và câu trả lời là "trước ngày sinh nhật ông Hùng" để ông đáp ứng tiêu chí tuổi 65. Có vẻ như sự nghiệp của ông Hùng đă chấm dứt.
Từ giờ tới kỳ đại hội XII, những người như ông Hùng sẽ phải rời khỏi vị trí phó thủ tướng để những người trẻ hơn có cơ hội tập sự.
Hiện người ta có xu hướng không nh́n tới những người ở độ tuổi 40, hay thậm chí 50 để chọn nhân sự cao cấp.
Bất lợi tuổi trẻ
Như vậy tuổi trẻ thực ra lại là điều bất lợi chứ không phải lợi thế trong hệ thống như vậy?
Đúng vậy, v́ hệ thống coi trọng và thưởng công cho những người trung thành. Các đảng viên phải tạo mối quan hệ, xây dựng ra các nhóm và họ tin cậy lẫn nhau.
Điều đáng ngạc nhiên là họ đă đặt ra hạn mức về tuổi tác. Đó là từ Đại hội V hồi năm 1992 khi họ thảo luận nhiều về thay đổi thế hệ và thông thường tại mỗi kỳ đại hội có khoảng 40% ủy viên trung ương sẽ nhường chỗ cho những người mới.
Họ cũng nói về ba thế hệ trong ban chấp hành trung ương, những người ở độ tuổi 40, 50, 60. Nếu một người ở tuổi gần 50 th́ khi có thể được xem xét vào các vị trí cao cấp, họ cũng đă gần 60 rồi.
Một số người có vẻ không ấn tượng lắm với ông Nguyễn Phú Trọng. Theo ông, ông Trọng có để lại dấu ấn đáng kể trong thời gian làm chủ tịch Quốc hội không?
Người tiền nhiệm của ông Trọng, ông Nông Đức Mạnh cũng đă từng dùng chức chủ tịch Quốc hội làm bậc nối để lên chức tổng bí thư.
Tôi coi ông Nông Đức Mạnh là người dàn xếp quyền lực và ông Trọng cũng vậy.
Tại Quốc hội Việt Nam có nhiều phe phái và trong năm năm qua ông ấy đă làm tốt nhiệm vụ điều phố các tranh luận và đảm bảo Quốc hội thực hiện các chức năng cần thiết.
Ông Trọng là lựa chọn an toàn hơn cả. Ông đại diện cho ư thức hệ được phản ánh trong văn kiện của Đảng rằng Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn quá độ lên Chủ nghĩa Xă hội.
Giáo sư Carl Thayer
Ông ấy là người đă quá tuổi một năm, 66 tuổi, mà vẫn trụ lại được [trong Bộ Chính trị].
Nhưng điều quan trọng không phải là chuyện ông ấy có để lại dấu ấn ǵ khi làm chủ tịch Quốc hội hay không.
Theo tôi ngày nay Việt Nam không thể có được một tổng bí thư mạnh. Kể từ thời ông Vơ Văn Kiệt, văn pḥng thủ tướng đang ngày càng mạnh hơn và có nhiều nhóm bảo trợ hơn Đảng Cộng sản rất nhiều.
Trong những năm gần đây, chẳng hạn năm 2007 khi lạm phát tăng cao và cuộc khủng hoảng toàn cầu xảy ra khiến Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng phải chèo lái trong khó khăn. Khi đó các đảng viên cao cấp muốn tổng bí thư phải có hành động nhưng ông ấy không có hành động ǵ cả.
Có hai điều chúng ta có thể nói về ông Trọng là - thứ nhất ông ấy là ứng viên chấp nhận được ở bên trong Đảng nhưng ông ấy không đủ mạnh để đương đầu với ông Nguyễn Tấn Dũng. Họ sẽ không có xung đột mà trong đó tổng bí thư sẽ lấn át thủ tướng.
Điều thứ hai liên quan tới cả Trung Quốc và chính trị địa phương. Ông Trọng đă từng đứng đầu Hội đồng Lư luận Trung ương và Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản do vậy ông nắm chắc về vấn đề ư thức hệ. Nếu chúng ta đọc văn kiện của Đảng Cộng sản chúng ta thấy ít nhất có 17 lần nhắc tới 'diễn biến ḥa b́nh', 'thế lực thù địch'...
Có những người trong Đảng Cộng sản không phải lúc nào cũng cố gắng để ḥa nhập với thế giới. Đối với họ, ông Trọng là lựa chọn an toàn hơn cả. Ông đại diện cho ư thức hệ được phản ánh trong văn kiện của Đảng rằng Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn quá độ lên Chủ nghĩa Xă hội.
Ông là ứng viên không gây tranh căi. Tôi cho rằng nếu ông Trương Tấn Sang trở thành tổng bí thư, chúng ta sẽ có những tính cách mạnh ở ông Dũng và ông Sang và sẽ tạo ra những va chạm.
Đấu tranh phe nhóm
Thưa ông, liệu có thể tưởng tượng được chuyện một người miền Nam có thể trở thành tổng bí thư không hay như ông nói vị trí này giờ đă yếu tới mức họ cũng chẳng quan tâm nữa và sẽ chọn người từ bất kỳ miền nào?
Ông Trương Tấn Sang chỉ được chức có tính nghi lễ
Một số nghiên cứu gần đây của tôi cho thấy ông Trọng là ứng viên sáng giá v́ các nguồn của tôi nói theo truyền thống th́ tổng bí thư phải là người Bắc.
Khi tôi tới Hà Nội mấy hôm vừa rồi, tôi gặp hơn 25 nhà ngoại giao trong đó có các đại sứ, tùy viên chính trị,... và có một nhóm cho rằng ông Trương Tấn Sang sẽ là tổng bí thư.
Tôi có thể hiểu được điều này v́ ông Sang là Thường trực Ban Bí thư và là người ở ṿng trong của Đảng so với chủ tịch Quốc hội là người ở ṿng ngoài. Nhưng nếu những tin tức chúng ta được biết là đúng th́ đó cũng mới chỉ là khuyến cáo của Ban Chấp hành Trung ương thôi.
Các đại biểu tại Đại hội Đảng vẫn có thể đ̣i hỏi có hơn một ứng viên để họ chọn giống như lần trước.
Khi đó ông Nông Đức Mạnh là người được Ban Chấp hành Trung ương ủng hộ và đă trở thành Tổng Bí thư. Hồi quư một năm nay tôi qua Việt Nam và các nguồn tin nói Đảng Cộng sản đă tổ chức thăm ḍ ư kiến về các ứng cử viên cho chức tổng bí thư.
Sau đó tôi trở lại vào quư ba và người ta nói cuộc thăm ḍ mang lại quá nhiều ứng viên và họ tỏ ra lo ngại v́ người ta muốn chỉ có hai, ba tên thôi và sẽ có người thắng ngay trong ṿng bỏ phiếu đầu để chứng tỏ sự đoàn kết
Theo BBC
Reply With Quote
Bookmarks