Quyển Phan Văn Hùm của Trần Nguơn Phiêu và sự thật lịch sử Việt Nam.
Bài viết của Giáo sư Nguyễn Thanh Liêm

Lịch sử là cả một quá tŕnh văn hóa làm nên bộ mặt hôm nay (hiện giờ) của một dân tộc. Bởi vai tṛ quan trọng đó mà người làm chính trị và các chế độ chính trị luôn luôn t́m cách sửa đổi hay bóp méo lịch sử cốt để dẫn chứng hay biện minh cho những chiêu bài chính trị phần lớn là lỗi lầm của họ. Họ muốn che đậy hầu hết sự thật của những việc làm bất nhân, tàn bạo mà chế độ đă hay sẽ áp dụng. Chế độ càng phi nhân, càng tàn nhẫn độc ác th́ sự áp bức bóp méo lịch sử càng nặng nề và càng sâu rộng. Bởi đó mà sự thật lịch sử ít khi được phơi bày một cách trung thực, đầy đủ như các nhà sử học chân chính mong muốn. Nó thường bị che đậy hay bóp méo không nhiều th́ ít, hoặc có chủ đích hẳn hoi hoặc sai lạc một cách vô t́nh. Ở một nước tự do như nước Mỹ, với đội ngũ trí thức đông đảo to lớn như vậy, với tổng số chất xám vĩ đại như vậy, và với quyền hạn khoa học vô biên như vậy mà một số sách giáo khoa lịch sử c̣n không nói lên hết được mọi khía cạnh của sự thật (hăy đọc “Lies My Teacher Told Me,” của James W. Loewen) th́ huống hồ ǵ những sự thật lịch sử dưới chế độ độc tài chuyên chế như chế độ Cộng Sản ngày nay. Sách giáo khoa về lịch sử Mỹ thường cố t́nh bỏ qua những sai lầm của chế độ về phương diện kỳ thị chủng tộc, hay những tàn phá trong chiến tranh mà Mỹ đă tham dự... để chỉ đề cao những thành tựu về kinh tế và chính trị của chủ nghĩa tư bản tự do. Sách giáo khoa về lịch sử Nhật Bản cũng vậy, cũng cố t́nh bỏ qua những độc ác tàn bạo của quân đội Nhật trong Thế Chiến Thứ II. Nhưng khi nói về chủ trương bóp méo lịch sử để phục vụ cho chế độ chính trị, th́ không có chế độ nào làm việc đó một cách toàn diện và sâu rộng bằng chế độ Cộng Sản.

Việc bóp méo, sửa đổi lịch sử nhân loại và quốc gia dưới chế độ cộng sản thật vô cùng tồi tệ. Nó tồi tệ gấp trăm lần chế độ quân chủ chuyên chế hay chế độ thực dân đô hộ thuở xưa. Cộng Sản Nga Sô chẳng hạn, đă viết lịch sử nước Nga méo mó đến độ trong năm 1988 (sau khi có công cuộc đổi mới và khai phóng, perestroika và glasnost) chính phủ phải ra lệnh băi bỏ bài thi lịch sử ở các trường trung học v́ những bài học lịch sử đă dạy ở học đường hoàn toàn sai bét, và các nhà giáo c̣n đang cần thời gian để viết lại toàn bộ sách giáo khoa về lịch sử nước này.
Chế diễu lối bóp méo hoàn toàn lịch sử của các nhà viết sử cộng sản, dân Nga đă định nghĩa một cách mỉa mai và ư nhị rằng sử gia cộng sản Nga là “một con người có thể tiên đoán được quá khứ.” (“someone who can predict the past.”). (New York Times, May 31, 1988, p.1). Đi đúng con đường Nga Sô đă vạch, nhà viết sử cộng sản Việt Nam cũng đẽo gọt và nhồi nặn lịch sử lại cho nó đẹp theo đúng cái khung đạo đức cách mạng và khung thẩm mỹ cộng sản. Tiểu sử của Hồ Chí Minh chẳng hạn, cũng như lịch sử các chiến công của những anh hùng Cộng Sản Việt Nam, tất cả đều được dựng nên từ tưởng tượng cốt để tuyên truyền để thần thánh hóa những nhân vật đó hơn là nói lên sự thật lịch sử.
Trong khi đó một số các sự thật quan trọng của lịch sử th́ lại bị che giấu kỹ. Thủ tiêu hay dùng mọi thủ đoạn để triệt hạ những nhà ái quốc không theo cộng sản là một sự thật mà Cộng sản Việt Nam cố t́nh giấu nhẹm. Nhưng dù có cố t́nh che lấp hay bóp méo, một số sự kiện lịch sử đúng thật vẫn được một số người thấy, biết và ghi lại qua cái nh́n trung thực và giá trị của họ cho hậu thế. Những người này là những chứng nhân hết sức có giá trị của lịch sử. Họ là những người có công lớn đối với dân tộc, nhất là đối với lịch sử của một nước. Làm chứng nhân một cách trung thực ngay thẳng, họ là những người đă can đảm bảo vệ công lư, cũng như bảo vệ sự thật trong lịch sử dân tộc họ.
Một trong những chứng nhân lịch sử có giá trị đó là Bác Sĩ Trần Ngươn Phiêu. Qua tác phẩm “Phan Văn Hùm,” nói về thân thế và sự nghiệp của nhà ái quốc trí thức Phan Văn Hùm, Bác sĩ Trần Ngươn Phiêu đă ghi lại cho chúng ta những sự kiện lịch sử đúng thật qua cái nh́n trung thực và hết sức giá trị của ông về một giai đoạn lịch sử đen tối ở miền Nam, và nhất là những sự kiện lịch sử liên quan mật thiết tới cái chết bí mật của một nhà trí thức yêu nước có tiếng ở miền Nam do Cộng sản chủ trương.
T́nh h́nh chính trị ở miền Nam trở nên cực kỳ xáo trộn, bất ổn vào giữa thập niên 1940. Những biến cố lớn lao dồn dập xảy ra trong thời gian này ở tại Sài G̣n, thủ đô chính trị, văn hóa, kinh tế của miền Nam. Bác sĩ Phiêu ở vào tuổi mười mấy đang theo học tại các trường trung học lớn nhất và nổi tiếng nhất ở đây. Ông lại có cơ hội quen biết và chơi thân với người con trai của nhà ái quốc Phan Văn Hùm, và từ sự thân thiết đó bác sĩ đă có dịp hoạt động cho nhóm Phan Văn Hùm. Đây cũng là cơ hội để ông giao tiếp và hiểu biết khá nhiều về những hoạt động của tất cả những nhà trí thức cách mạng ở miền Nam trong giai đoạn lịch sử cực kỳ rối ren, đen tối này. Có thể nói là lịch sử đă đặt ông vào tư thế của một chứng nhân quan trọng trong giai đoạn quan trọng này.
Mặt khác v́ có liên hệ quen biết với gia đ́nh nhà cách mạng mà Bác sĩ Phiêu đă liên lạc lại với Phan Kiều Dương, người con thứ của ông Phan Văn Hùm hiện đang dạy tại một đại học ở Paris, để thu thập thêm nhiều tài liệu quư giá về cuộc đời và sự nghiệp của nhà cách mạng này. Ngoài ra Bác sĩ Phiêu cũng đă liên lạc được với những người trong giới quen biết trước đây với ông, những người đó hiện c̣n sống ở Pháp hay ở Mỹ đều là những người ít nhiều có những liên hệ hoạt động với hay hiểu biết về những người trong nhóm Nguyễn An Ninh, Tạ Thu Thâu và Phan Văn Hùm để có thêm tài liệu cho tác phẩm của ông. Với kinh nghiệm sống và hoạt động với Phan Văn Hùm, với tư thế của một chứng nhân lịch sử, và với những tài liệu quư giá về nhà cách mạng, Bác sĩ Trần Ngươn Phiêu có đủ tư cách hơn ai hết trong nỗ lực viết lên “Thân Thế Và Sự Nghiệp” của nhà trí thức cách mạng yêu nước quan trọng này của miền Nam.
Từ chương 1 với “Buổi Thiếu Thời”, rồi chương 2 “Du Học Pháp” đến chương 3 “Hồi Hương Tiếp Tục Tranh Đấu,” Bác Sĩ Phiêu đă ghi lại thật đầy đủ những chi tiết liên quan đến gia thế cũng như thời kỳ c̣n cấp sách đến trường của Phan Văn Hùm. Sinh trưởng ở đâu, trong một gia đ́nh như thế nào, anh chị em ra sao, bắt đầu học tiểu học ở đâu, lên trung học và đại học học ở những trường nào về môn học ǵ? Cưới vợ sinh con những năm nào? Và trong thời gian đi học có tham gia các hoạt động cách mạng không, ở trong những phong trào tranh đấu nào? v.v... Tất cả những chi tiết đó làm thành một quá tŕnh văn hóa xă hội trí thức cách mạng rất đáng chú ư ở Phan Văn Hùm cũng như ở phần lớn những trí thức cách mạng miền Nam khác như Nguyễn An Ninh, Tạ Thu Thâu, Hồ Hữu Tường, Trần Văn Ân... Họ là những người có căn bản học vấn, có kiến thức sâu rộng về văn hóa, chính trị, xă hội, vượt hẳn căn bản học vấn và kiến thức văn hóa xă hội của Hồ Chí Minh. Họ có thái độ phản tỉnh, biết đặt câu hỏi và biết suy tư, hơn hẳn thái độ chỉ biết nghe theo và thuần phục của Hồ Chí Minh. Bởi vậy nên cùng sống qua ở Pháp nhưng họ không chấp nhận Cộng sản, không mù quáng theo gót Stalin, trong khi đó Hồ Chí Minh đă dễ dàng trở thành đồ đệ của chủ nghĩa Cộng sản Đệ tam và tuân hành triệt để chính sách Stalin và Đệ Tam Quốc Tế. Những người trí thức cách mạng này chắc chắn là thông minh hơn, học rộng và hiểu biết hơn Hồ Chí Minh nhiều lắm. Rất tiếc là họ đă thua Hồ Chí Minh lư do là v́ Hồ Chí Minh là con người quỷ quyệt nhất trong số những kẻ quỷ quyệt từ trước tới giờ ở trên đất nước Việt Nam ḿnh.
Từ chương 4 “Giai Đoạn Tranh Đấu Công Khai,” qua chương 5 “Sóng Gió Trước Đệ Nhị Thế Chiến,” đến chương 6 “Những Năm Biệt Xứ Ở Tân Uyên,” Bác sĩ Phiêu đi sâu vào cuộc đời dấn thân tranh đấu của Phan Văn Hùm trong mục tiêu cao cả là đem lại độc lập cho xứ sở, tự do hạnh phúc cho toàn dân. Con đường tranh đấu của trí thức miền Nam thường khởi sự bằng báo chí, ngôn luận, bởi điều kiện ở Nam Kỳ cho phép làm việc đó. Phan Văn Hùm và Hồ Hữu Tường hợp tác làm tờ Đồng Nai, quyết nối gót Nguyễn An Ninh trong đường lối tranh đấu của ông trước đây qua tờ “La Cloche Fêlée” (Chuông Rè). Từ báo chí sang qua tích cực hoạt động bên cạnh Nguyễn An Ninh, tham gia đi diễn thuyết, dấn thân vào các việc tổ chức đ́nh công, biểu t́nh chống chánh phủ Pháp, chống chế độ thuộc địa, v.v.. bị đày đi Côn Đảo và lưu đày biệt xứ ở Tân Uyên, cuộc đời tranh đấu gian nan của Phan Văn Hùm được Bác sĩ Phiêu ghi lại với nhiều chi tiết đặc biệt mà từ trước tới giờ ít người biết đến.
Công cuộc tranh đấu của Phan Văn Hùm có liên hệ tới nhiều người, nhiều phong trào. Những nhân vật, những sự việc liên hệ này cũng được bác sĩ Phiêu ghi lại khá đầy đủ thành ra khi đọc tác phẩm Phan Văn Hùm người ta cũng t́m thấy được nhiều tín liệu quan trọng liên hệ tới giai đoạn lịch sử liền trước và sau 1945. Những ngày biệt xứ ở Tân Uyên là những ngày thuận lợi cho sự suy tư và viết lách của Phan Văn Hùm. Những tác phẩm có chiều sâu tư tưởng ra đời trong lúc này.
Từ chương 7 “Miền Nam Trong Khói Lửa,” qua chương 8 “Cách Mạng Hay Độc Tài Phản Cách Mạng,” đến chương 9 “Những Kẻ Sát Nhân,” tác giả ghi rơ những biến cố xảy ra ở Sài G̣n sau khi Nhật đầu hàng, Đại Chiến Thế Giới Thứ Hai chấm dứt, người Pháp trở lại, phong trào Thanh Niên Tiền Phong và Mặt Trận Việt Minh. Cái bi đát nhất, đen tối nhất, tồi tệ nhất trong giai đoạn lịch sử này là công cuộc thanh toán các nhà trí thức cách mạng miền Nam không theo Cộng sản của Hồ Chí Minh, mặc dầu họ là những người anh hùng cách mạng triệt để chống Pháp dành lại độc lập cho xứ sở. Ai đă giết chết Tạ Thu Thâu, ở đâu, vào lúc nào? Ai đă thủ tiêu Phan Văn Hùm? Tại sao lại thủ tiêu những nhà cách mạng này? Những kẻ nào đă ra lệnh thủ tiêu Tạ Thu Thâu, Phan Văn Hùm và nhiều nhà cách mạng khác trong Nam? Những kẻ đó có phải là làm cách mạng không? Hay là những kẻ phản cách mạng. Đó là câu hỏi của tác giả ở chương 8, và lẽ dĩ nhiên là câu trả lời của tác giả cũng khá rơ ràng trong những chương 7, 8, và 9.
Nếu giết người là một tội phạm th́ Cộng sản là một tội phạm. Tội của Cộng sản Việt Nam càng nặng hơn nữa khi chúng giết hại những người vô tội. Và càng nặng hơn nhiều nữa khi chúng thủ tiêu những nhà cách mạng, yêu nước đă từng tranh đấu dành độc lập hạnh phúc cho nhân dân. Tội càng nặng hơn nữa khi Cộng sản Việt Nam cố t́nh che giấu sự thật lịch sử. Tướng Grigorenko, trong một bức thư gởi cho tập san Sử Học Nga hồi năm 1975, đă viết: “Che giấu sự thật lịch sử là một tội phạm đối với dân tộc.” (“Concealment of the historical truth is a crime against the people.”) Tội của Cộng sản Việt Nam đối với dân tộc và đối với lịch sử nước nhà là một cái tội tày trời... Tội đó đă được Bác Sĩ Trần Ngươn Phiêu phơi bày quyển sách của ông vậy.
Một số các tác phẩm của Phan Văn Hùm cũng được bác sĩ Phiêu chọn lọc và cho in lại trong phần Phụ Lục (Phụ Bản 3 và Phụ Bản 5). Phụ Bản 3 in lại bài của các nhà văn đương thời viết về Phan Văn Hùm, và Phụ Bản 6 nói đến vài nhân vật có liên can đến sự ám hại nhà cách mạng này.
Mở đầu quyển sách, tác giả bảo:
“Trong hoàn cảnh khó khăn hiện tại, không thể về Việt Nam sưu tầm tài liệu, sách vở - nhất là v́ sách vở miền Nam, sau 30-4-75, đă bị nhà cầm quyền cộng sản ra chỉ thị ngu xuẩn cho một lũ thừa hành dốt nát thiêu hủy - nên tôi chỉ làm được có bấy nhiêu.
Trước bàn thờ ông Phan Văn Hùm ở nhà Giáo sư Phan Kiều Dương ở Paris, tôi đă hứa cố gắng viết một quyển sách về đời ông. Mặc dầu biết không có tài, nhưng tôi đă viết với tất cả tấm ḷng, để ghi lại phần nào cuộc đời và sự nghiệp của một nhà cách mạng, một học giả mà dân chúng miền Nam hằng mến phục và thân thương tặng cho danh hiệu ‘Cọp Đồng Nai’.”
Bác sĩ Phiêu là một nhà khoa học. Ông ghi lại các sự kiện lịch sử một cách trung thực và khoa học. Ông không nhồi nặn, bóp méo các sự kiện lịch sử để thần thánh hóa cá nhân nào, hay tuyên truyền cho một chế độ chính trị nào. Công tŕnh nghiên cứu của ông có giá trị khoa học, nhất là có giá trị lớn lao về lịch sử. Công của ông rất lớn đối với lịch sử và đối với các thế hệ sau này. Ông đă thành công trong việc đem lại công bằng cho các nhà trí thức cách mạng miền Nam, trả lại đúng giá trị của lịch sử với những soi sáng vào các bí ẩn u tối mà kẻ bạo tàn đă cố t́nh che dấu.Tôi là người ra đời sau ông hơn nửa thập niên, lại trưởng thành ở nhà quê Lục Tỉnh, không hề chứng kiến những sự việc xảy ra ở Sài G̣n thời 1945. Lớn lên tôi có nghe danh Phan Văn Hùm nhưng không biết ǵ nhiều về nhà cách mạng này. Tôi đă có dịp làm hiệu trưởng trường Trung học Trịnh Hoài Đức, là trường trung học công lập lớn nhất của tỉnh B́nh Dương. Trường nằm ngay trên đất của xă An Thạnh, bên cạnh chợ Búng. Tôi đă có nhiều dịp ăn bánh bèo và bún rất ngon ở đây. Vậy mà tôi nào có biết đây là quê hương của Phan Văn Hùm, đâu có biết là Phan Văn Hùm được sinh ra ở đây, đi học ở trường tiểu học ở đây! Lúc làm chuyên viên ở Phủ Tổng Thống tôi có một người cộng sự viên và sau này trở thành bạn thân là anh Phan Tùng Mai. Tôi biết Phan Tùng Mai là con Phan Văn Hùm. Vậy mà bốn năm làm việc bên nhau, rất là thân thiết, tôi cũng không được Phan Tùng Mai nói ǵ về ông Phan Văn Hùm. Bây giờ th́ tôi biết rơ thân thế và sự nghiệp của nhà trí thức cách mạng này. Và biết rơ hơn nữa t́nh h́nh chính trị ở miền Nam trong những năm liền trước và sau 1945 cũng như hoạt động của những nhà cách mạng trí thức Nam Kỳ cùng số phận đáng thương của họ. Tôi xin cám ơn Bác sĩ Trần Ngươn Phiêu, và cũng xin được có cùng một mong ước như ông ghi trong chương 10, phần “Nén Hương Tưởng Niệm,”:
“Nhà cầm quyền cộng sản hiện nay đă xóa tên đường Phan Văn Hùm, con đường ở trước nhà ga Sài G̣n cũ để mong dân chúng quên đi tên tuổi của một nhân tài, một người trọn đời yêu nước, một nhà cách mạng, nhưng người viết bài vẫn vững tin là trong tương lai thành phố Sài G̣n chắc chắn sẽ có một con đường mang lại tên Phan Văn Hùm!
Ước ao sao ở Búng (Lái Thiêu), quê của Phan Văn Hùm và ở Tân Uyên (Biên Ḥa), nơi của những năm biệt xứ, sẽ là hai địa danh có bia kỷ niệm người con người danh tiếng một thời của đất Đồng Nai.”

Nguyễn Thanh Liêm