Các phát ngôn và hành động gây tranh căi của ông Trump liệu có phải là “chiến lược” của Tổng thống Mỹ để củng cố sức mạnh và vị thế nước Mỹ?

Mỗi một vấn đề đều nên được nh́n nhận ở cả hai mặt nhưng dường như chính sách đối ngoại của Tổng thống Mỹ Donald Trump chịu nhiều chỉ trích hơn là được công nhận.
Bằng việc đánh giá quyền lực của Mỹ hiện nay và nh́n nhận vào sự tập trung của ông Trump với vấn đề an ninh quốc gia, Tổng thống Mỹ thực sự đang đạt được sự cải thiện nhất định trong các vấn đề kế thừa từ những người tiền nhiệm.
Nước Mỹ trên hết” hóa ra không chỉ là một khẩu hiệu của ông Trump mà c̣n là một lộ tŕnh định h́nh quan hệ của Mỹ với đồng minh và kẻ thù.

Lấy Trung Quốc làm minh chứng, dù truyền thông cáo buộc rằng Tổng thống Trump sẽ gây nên suy thoái kinh tế toàn cầu khi đánh thuế lên hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc nhưng những bài báo gần đây của Trung Quốc đều nhận định rằng Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận B́nh đang đối mặt với sự chỉ trích gia tăng về cách giải quyết vấn đề với ông Trump.
Một số chuyên gia nhận định với tờ The New York Times và CNBC rằng các nhà lănh đạo Trung Quốc nên linh động hơn trước các sức ép từ phía ông Trump để tạo nên một hệ thống thương mại công bằng hơn.

Thổ Nhĩ Kỳ cũng dường như đang làm “phép thử" ông Trump khi bắt giữ một mục sư người Mỹ là Andrew Brunson và từ chối thả người này. Thay v́ nhượng bộ hoặc trả tiền chuộc, chính quyền ông Trump áp lệnh trừng phạt lên hai thành viên nội các Thổ Nhĩ Kỳ cũng như tăng gấp đôi thuế quan lên mặt hàng thép và nhôm, gây ra một cuộc khủng hoảng trong thị trường tiền tệ tại quốc gia này. Đồng lira của Thổ Nhĩ Kỳ giảm 13% so với đồng USD và mức lạm phát hiện ở mức 85%.

Đối với vấn đề Iran, Tổng thống Trump không chỉ rút khỏi Thỏa thuận Hạt nhân Iran 2015 mà c̣n tái áp đặt một loạt các lệnh trừng phạt lên chính phủ và một số ngành nhất định làm tăng sức ép về kinh tế lên quốc gia này.
Ông Trump đăng tải trên Twitter về các lệnh trừng phạt đối với Iran vốn đă được cựu Tổng thống Barack Obama dỡ bỏ và đây mới chỉ là bước đầu bởi một ṿng trừng phạt lớn hơn sẽ bắt đầu vào tháng 11/2018. “Bất cứ ai làm ăn với Iran sẽ KHÔNG làm ăn với Mỹ. Tôi chỉ yêu cầu H̉A B̀NH THẾ GIỚI, không ǵ khác”, Tổng thống Trump tuyên bố.
Khẳng định này của ông Trump được xem như một lời đề nghị của Tổng thống Mỹ với các nhà lănh đạo Iran về một thỏa thuận hạt nhân mới. Tính đến nay, phía Iran đă gửi đi những dấu hiệu khác nhau nhưng một số nhà quan sát tin rằng sức ép từ các lệnh trừng phạt của Mỹ có thể buộc Iran phải ngồi vào bàn đàm phán. Theo tạp chí The Atlantic, cách tiếp cận của ông Trump với Iran cũng tương tự như với Triều Tiên khi "đe dọa trước, gặp thượng đỉnh sau".

Bên cạnh đó, một số công ty châu Âu có quan hệ làm ăn với Iran sau khi thỏa thuận hạt nhân 2015 được kư kết cũng đang dần rút khỏi quốc gia này bởi họ e ngại sẽ bị cho vào "danh sách đen" của Bộ Tài chính Mỹ.
Vấn đề ngân sách NATO là một minh chứng tiêu biểu cho việc các hành động cứng rắn của ông Trump đă thu được kết quả.
Có một sự thật là chỉ có một vài trong số 28 thành viên NATO đáp ứng được mục tiêu đă cam kết là sẽ dành 2% GDP cho ngân sách quốc pḥng của khối dưới thời Tổng thống Obama. Châu Âu ưa thích ông Obama nhưng lại lờ đi yêu cầu nghiêm túc của ông.
Tuy nhiên, đến thời ông Trump, thay v́ t́m kiếm sự yêu quư hay ủng hộ, ông đ̣i hỏi phải được đáp ứng về vấn đề tiền bạc. Tổng thống Mỹ chỉ trích gay gắt việc NATO được kư kết để bảo vệ châu Âu nhưng thật không công bằng khi Mỹ phải trả phần lớn chi phí. Hầu hết truyền thông đều tập trung vào các phát ngôn gây chia rẽ trong liên minh của ông Trump khi chỉ trích EU đă dành hàng tỷ USD để mua năng lượng từ Nga mà bỏ qua sự thật rằng những lời chỉ trích của Tổng thống Mỹ đang thu được kết quả thực tế.

Liên minh Châu Âu hiện đă đồng ư mua nhiều năng lượng hơn từ Mỹ và Tổng thư kư NATO Jens Stoltenberg tin rằng Tổng thống Mỹ đă truyền đi một "thông điệp rơ ràng" rằng các thành viên cần đẩy nhanh việc tăng ngân sách quốc pḥng. Ông nhận định những nỗ lực của ông Trump sẽ làm tăng ngân sách quốc pḥng năm 2018 dù không xác nhận cụ thể về con số 33 tỷ USD mà Tổng thống Mỹ đưa ra.
Tuy tại Mỹ, phong cách lănh đạo của ông Trump không được ḷng nhiều người nhưng một số nhà lănh đạo nước ngoài đánh giá cao sự rơ ràng trong cách làm việc của ông. Một đại sứ giấu danh tính của EU nhận định với tờ The Sun rằng đàm phán với ông Trump dễ dàng hơn với Thủ tướng Anh Theresa May bởi Tổng thống Mỹ luôn tập trung thảo luận vào những điều ông muốn. Trong khi đó, vị này cho rằng sự không rơ ràng và thiếu quyết đoán của bà May khiến tiến tŕnh đàm phán Brexit trở nên tồi tệ hơn.

Bên cạnh đó, các mối quan hệ giữa Mỹ và Mexico cũng đang được cải thiện. Tổng thống Mexico mới đắc cử Andrés Manuel López Obrador đă gửi lời cảm ơn về "thái độ tôn trọng" của Tổng thống Mỹ và khẳng định ông muốn đạt được sự thấu hiểu đôi bên về NAFTA và các vấn đề khác. "Chúng tôi nhận thức được sự cần thiết trong việc duy tŕ quan hệ tốt đẹp với Mỹ", ông López Obrador cho biết.

Ngoài ra, việc ông Trump nhanh chóng đính chính sự phát ngôn lỡ lời ở Hội nghị Thượng đỉnh Helsinki về việc Nga can thiệp bầu cử Tổng thống Mỹ cũng như áp đặt các lệnh trừng phạt lên Nga vào tuần trước khi cáo buộc Nga sử dụng chất độc thần kinh với cựu điệp viên hai mang Skripal và con gái ông đă cho thấy Mỹ coi Nga là một đối thủ chứ không phải một người bạn. Ông Trump đă thể hiện một quan điểm cứng rắn rằng sự yếu đuối không giúp cải thiện được các mối quan hệ. Chỉ có sức mạnh mới làm được điều ấy.
Thực tế th́ các lệnh trừng phạt của Mỹ đă gây nên một "cú shock" với thị trường chứng khoán và tiền tệ của Moscow. Các nhà lănh đạo Nga phản ứng bằng thái độ giận dữ c̣n Thủ tướng Nga Dmitry Medvedev gọi các lệnh trừng phạt và sự đe dọa về ṿng trừng phạt thứ hai của Mỹ là một "cuộc chiến tranh kinh tế".

Những bước đi lớn trong chính sách đối ngoại của ông Trump hiện mới ở giai đoạn đầu và vẫn chưa hoàn thành trong khi chính quyền Tổng thống Mỹ cũng đang phải giải quyết nhiều vấn đề phức tạp. V́ thế, thời gian, sự kiên tŕ và thời cơ chính là các yếu tố cần để đạt được thành công.
Trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào tháng 11 tới, nếu Đảng Cộng ḥa thua tại Quốc Hội, quyền lực của ông Trump sẽ suy giảm trong hai năm cuối nhiệm kỳ. Tuy nhiên, nếu Đảng Cộng ḥa chiếm đa số th́ quyền lực của Tổng thống Mỹ sẽ được củng cố và thậm chí có thể ông sẽ nhận được nhiều sự chú ư hơn nữa trên trường quốc tế./.

K.A./VOV (lược dịch từ "Trump’s foreign policy is actually boosting America’s standing"- New York Post)