Results 1 to 4 of 4

Thread: Cố GS Trần Văn Khê: “Ngài chơi với ai mà không biết một áng văn nào của nước Việt?”

  1. #1
    Member
    Join Date
    27-12-2017
    Posts
    1,484

    Cố GS Trần Văn Khê: “Ngài chơi với ai mà không biết một áng văn nào của nước Việt?”


    Cố giáo sư Trần Văn Khê

    Có một câu chuyện thể hiện niềm kiêu hănh của người Việt đă được Giáo sư Trần Văn Khê kể lại nhiều lần cho các học tṛ của ḿnh, và cũng được ông ghi lại trong cuốn hồi kư, kể về cuộc tranh luận bên lề buổi sinh hoạt của Hội Truyền bá Tanka Nhật Bản tại Paris vào năm 1964…

    Tham dự buổi sinh hoạt này hầu hết là người Nhật và Pháp, duy chỉ có Giáo sư là người Việt. Diễn giả hôm ấy là một cựu Đề đốc Thủy sư người Pháp. Ông khởi đầu buổi nói chuyện như thế này:
    “Thưa quư vị, tôi là Thủy sư đề đốc, đă sống ở Việt Nam 20 năm mà không thấy một áng văn nào đáng kể. Nhưng khi sang nước Nhật, chỉ trong ṿng một, hai năm mà tôi đă thấy cả một rừng văn học. Và trong khu rừng ấy, trong đó Tanka là một đóa hoa tuyệt đẹp. Trong thơ Tanka, chỉ cần nói một ngọn núi, một con sông mà tả được bao nhiêu t́nh cảm. Chỉ 31 âm tiết mà nói bao nhiêu chuyện sâu sắc, đậm đà. Nội hai điều đó thôi đă thấy các nước khác không dễ có được.”

    Lời phát biểu đă chạm đến ḷng tự trọng dân tộc của Giáo sư Trần Văn Khê. Chính v́ thế, khi buổi nói chuyện bước vào phần giao lưu, Giáo sư đă đứng dậy xin phép phát biểu:
    “Tôi không phải là người nghiên cứu văn học, tôi là Giáo sư nghiên cứu âm nhạc, là thành viên hội đồng quốc tế âm nhạc của UNESCO. Trong lời mở đầu phần nói chuyện, ông Thủy sư Đề đốc nói rằng đă ở Việt Nam hai mươi năm mà không thấy áng văn nào đáng kể. Tôi là người Việt, khi nghe câu đó tôi đă rất ngạc nhiên. Thưa ngài, chẳng biết khi ngài qua nước Việt, ngài chơi với ai mà chẳng biết một áng văn nào của Việt Nam?
    Có lẽ ngài chỉ chơi với những người quan tâm đến chuyện ăn uống, chơi bời, hút xách… Phải chi ngài chơi với Giáo sư Emile Gaspardone th́ ngài sẽ biết đến một thư mục gồm trên 1.500 sách báo về văn chương Việt Nam, in trên Tạp chí Viễn Đông bác cổ của Pháp số 1 năm 1934. Hay nếu ngài gặp ông Maurice Durand th́ ngài sẽ có dịp đọc qua hàng ngàn câu ca dao Việt Nam mà ông Durand đă cất công sưu tập… Ông c̣n hiểu biết về nghệ thuật chầu văn, ông c̣n xuất bản sách ghi lại các sinh hoạt văn hóa của người Việt Nam. Nếu ngài làm bạn với những người như thế, ngài sẽ biết rằng nước tôi không chỉ có một, mà có đến hàng ngàn áng văn kiệt tác.

    Tôi không biết ngài đối xử với người Việt Nam thế nào, nhưng người nước tôi thường rất hiếu khách, sẵn sàng nói cái hay trong văn hóa của ḿnh cho người khác nghe. Nhưng người Việt chúng tôi cũng ‘chọn mặt gửi vàng’, với những người phách lối có khi chúng tôi không tiếp chuyện. Việc ngài không biết về áng văn nào của Việt Nam cho thấy ngài giao du với những người Pháp như thế nào, ngài đối xử với người Việt ra sao. Tôi rất tiếc v́ điều đó. Vậy mà ông c̣n dùng đại ngôn trong lời mở đầu”.

    Rồi để so sánh với Tanka, Giáo sư đưa ra những câu thơ như: “Núi cao chi lắm núi ơi; Núi che mặt trời, không thấy người yêu” hay “Đêm qua mận mới hỏi đào; Vườn hồng đă có ai vào hay chưa” để đối chiếu: tức là cũng dùng núi non, hoa lá để nói thay tâm sự của ḿnh.

    C̣n về số lượng âm tiết, Giáo sư kể lại câu chuyện về Mạc Đĩnh Chi thời nhà Trần đi sứ sang nhà Nguyên, gặp lúc bà phi của vua Nguyên vừa từ trần. Nhà Nguyên muốn thử tài sứ giả nước Việt nên mời đọc điếu văn. Mở bài điếu văn ra chỉ có 4 chữ “nhất”. Mạc Đĩnh Chi không hốt hoảng mà ứng tác đọc liền:

    “Thanh thiên nhất đóa vân
    Hồng lô nhất điểm tuyết
    Thượng uyển nhất chi hoa
    Dao tŕ nhất phiến nguyệt
    Y! Vân tán, tuyết tiêu, hoa tàn, nguyệt khuyết!”


    Dịch nghĩa là:

    “Một đám mây giữa trời xanh
    Một bông tuyết trong ḷ lửa
    Một bông hoa giữa vườn thượng uyển
    Một vầng trăng trên mặt nước ao
    Than ôi! Mây tán, tuyết tan, hoa tàn, trăng khuyết!”


    Tất cả chỉ 29 âm chứ không phải 31 âm để nói việc người vừa mất đẹp và cao quư như thế nào.

    Khi Giáo sư Trần Văn Khê dịch và giải nghĩa những câu thơ này th́ khán giả vỗ tay nhiệt liệt. Ông thủy sư đề đốc đỏ mặt: “Tôi chỉ biết ông là một nhà âm nhạc nhưng khi nghe ông dẫn giải, tôi biết ḿnh đă sai khi vô t́nh làm tổn thương giá trị văn chương của dân tộc Việt Nam, tôi xin thành thật xin lỗi ông và xin lỗi cả dân tộc Việt Nam.”
    Kết thúc buổi nói chuyện, ông Thủy sư lại đến gặp riêng Giáo sư và ngỏ ư mời ông đến nhà dùng cơm để được nghe nhiều hơn về văn hóa Việt Nam. Giáo sư tế nhị từ chối, c̣n nói người Việt không mạo muội đến dùng cơm ở nhà người lạ. Vị Thủy sư Đề đốc nói: “Vậy là ông chưa tha thứ cho tôi”. Giáo sư đáp lời: “Có một câu mà tôi không thể dùng tiếng Pháp mà phải dùng tiếng Anh. Đó là: I forgive, but I cannot yet forget (Tạm dịch: Tôi tha thứ, nhưng tôi chưa thể quên)”.

    Câu chuyện nhiều cảm hứng này cho chúng ta thấy một điều rằng, chỉ những người am hiểu văn hóa truyền thống mới có thể cứu văn danh dự cho đất nước, chỉ những người không lăng quên những giá trị cổ xưa mới có thể ǵn giữ tôn nghiêm của dân tộc.
    Trithuc.VN

  2. #2
    Member Sig Sauer's Avatar
    Join Date
    19-03-2016
    Posts
    1,073
    Quote Originally Posted by BlackHole View Post
    Câu chuyện nhiều cảm hứng này cho chúng ta thấy một điều rằng, chỉ những người am hiểu văn hóa truyền thống mới có thể cứu văn danh dự cho đất nước, chỉ những người không lăng quên những giá trị cổ xưa mới có thể ǵn giữ tôn nghiêm của dân tộc.
    Trithuc.VN
    Tôi không phải là nhà văn, hay người hiểu biết về văn chương chi cả. Nhưng sau thời gian tranh luận t́m hiểu bên Quora qua những cái nh́n của các quốc gia thuộc về Sinosphere th́ dân VN tuy nghèo, nhưng lịch sử và con người VN không ai xem thường. Sino = Tàu; Sphere = Ảnh hưởng. Sinosphere = các quốc gia nằm trong vùng ảnh hưởng của Tàu về văn hóa. Ngày xưa khi c̣n đi học, tôi học một lớp sử về văn hóa Á Châu. Tôi nhớ sử gia thời đó gọi các quốc gia nằm trong ṿng ảnh hưởng của Tàu là CHOPSTICK CULTURE. Chopstick = đôi đũa; Culture = Văn hóa. Ư nói các quốc gia xài đũa là các quốc gia bị ảnh hưởng Tàu và có 4 quốc gia tất cả. Tàu, Nhật, Đại Hàn, và VN.

    3 trong 4 quốc gia đó hiện giờ rất được thế giới nể trọng, trừ VN. Tuy nhiên, trong giới trí thức của Nhật và Nam Hàn th́ đừng nên xem thường VN. Họ nói như thế không phải v́ phép lịch sự, mà cũng không phải sợ tổn thương ḷng tự ái của người đối diện. Họ nói như thế v́ trong quá khứ, họ từng đụng với những người như ông giáo sư VN bên trên. Họ thấy cảm phục về kiến thức của một lớp người trí thức VN mà họ không ngờ có thể xuất phát từ một quốc gia 3rd world như vậy. Những điều này tuy ít xảy ra, nhưng khi nó xảy ra th́ nó thường đánh rất manh vào tâm lư người đối diện và làm thay đổi hoàn toàn cái nh́n thiển cận của họ, nếu có, về VN. Đây không phai là lần đầu tôi đọc được các câu chuyện như thế này. Thỉnh thoảng tôi vẫn thấy. Cho nên, trong giới trí thức của các quốc gia lân bang trong Sinosphere th́ VN là một quốc gia có nền văn hóa khá sâu, không khác ǵ chúng ta (Nhật, Đại Hàn), nhưng có lẽ chưa biết nhiều. VN, dưới mắt nh́n của những người không hiểu nhiều về nền văn hóa của nó và qua cái h́nh ảnh VN dưới thời CS, đơn giản chỉ là a 3rd world như bao 3rd countries khác. Nhưng dưới cái nh́n của những người hiểu nó nhiều th́ giống dân này không hoàn toàn NGU như h́nh ảnh quốc gia của họ. Vào Quora hay Reddit (hai websites nổi tiếng thế giới về social media) thỉnh thoảng sẽ gặp những người có cái nh́n như thế này. Không phải chỉ dân Nhật, Đại Hàn hiểu VN như thế mà ngay cả dân Algeria vốn là 1 thuộc địa của Pháp ngày xưa cũng hiểu VN 1 cách khá tường tận.
    Last edited by Sig Sauer; 23-09-2018 at 12:16 AM.

  3. #3
    Member Nguyễn Mạnh Quốc's Avatar
    Join Date
    25-03-2011
    Posts
    4,374

    Câu truyện... người xưa và đối đáp............. .

    ... câu truyện đối đáp của các trí thức thời xưa....
    được đọc bài gơ thật hay và phục tài ứng đối... xin cảm ơn Cố Giáo sư.. và ông SigSauer.. đă đem về cho đọc....

    Cũng có một điều mà người xưa làm được và đuợc in ở bên Pháp nữa ... đó là cuốn truyện; Kim Vân Kiều- Nguyễn Du do học giả Nguyễn văn Vĩnh (1882-1936) dịch qua Pháp văn, sau đó đăng trên báo của VN Đông Dương tạp chí (1913-1919).
    Cố giáo sư T-v- Khê sanh nắm 1921 mất năm 2015... xim đóng góp thêm../.

  4. #4
    Member Sig Sauer's Avatar
    Join Date
    19-03-2016
    Posts
    1,073
    Quote Originally Posted by Nguyễn Mạnh Quốc View Post
    ... câu truyện đối đáp của các trí thức thời xưa....
    được đọc bài gơ thật hay và phục tài ứng đối... xin cảm ơn Cố Giáo sư.. và ông SigSauer.. đă đem về cho đọc....

    Cũng có một điều mà người xưa làm được và đuợc in ở bên Pháp nữa ... đó là cuốn truyện; Kim Vân Kiều- Nguyễn Du do học giả Nguyễn văn Vĩnh (1882-1936) dịch qua Pháp văn, sau đó đăng trên báo của VN Đông Dương tạp chí (1913-1919).
    Cố giáo sư T-v- Khê sanh nắm 1921 mất năm 2015... xim đóng góp thêm../.
    Giới trí thức MN như ông này mới là đúng nghĩa với hai chữ trí thức. Họ học v́ kiến thức, chứ không v́ bằng cấp, đăt biệt là những người học từ Pháp. Bởi thế, chúng ta mới có 1 ông giáo sư chuyên về nhạc mà giảng văn thơ như một giáo sư văn. Cái đó chỉ có trong những người khao khát kiến thức. Harvard hay các đại học nổi tiếng trong hệ thống Ivy League của Mỹ khi chọn học sinh đều muốn kiếm loại người này. V́ đây là loại người đi kiếm kiến thức, chứ không kiếm cơm gạo.

    Giới trí thức MN khi xưa có những người này nên người MN mới có những người chế ra personal computer đầu tiên trên thế giới. Đồng ư rằng ông đó không chế ra tại MN, mà chế ở Pháp. Điểm muốn nói là chỉ có khát khao về kiến thức mới có thể nâng cao trí tuệ của ḿnh lên 1 mức cực cao để làm được những chuyện phi thường cho dù ḿnh nghèo. Dân Á Châu (Sinopheric folks) rất thích loại này.

Thread Information

Users Browsing this Thread

There are currently 1 users browsing this thread. (0 members and 1 guests)

Similar Threads

  1. Replies: 1
    Last Post: 28-06-2018, 10:35 AM
  2. Replies: 11
    Last Post: 06-08-2012, 10:32 AM
  3. Replies: 1
    Last Post: 06-04-2012, 05:27 PM
  4. Replies: 19
    Last Post: 03-01-2012, 10:24 PM
  5. Replies: 9
    Last Post: 12-12-2011, 03:49 PM

Bookmarks

Posting Permissions

  • You may not post new threads
  • You may not post replies
  • You may not post attachments
  • You may not edit your posts
  •