“Đừng lùi bước. Sức mạnh là cách duy nhất để chiến thắng với Trung Quốc”
Lănh đạo Đảng Dân chủ tại Thượng viện Chuck Schumer

Mỹ cáo buộc Trung Quốc đang rút lại một số cam kết lớn đạt được trong đàm phán, buộc Tổng thống Trump phải tăng thuế đối với 200 tỷ USD hàng hóa của nước này.
Việc Trung Quốc từ bỏ các cam kết sẽ thay đổi đáng kể văn bản của thỏa thuận, và “điều đó theo chúng tôi là không thể chấp nhận”, Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer nói với các phóng viên, bên cạnh ông là Bộ trưởng Bộ Tài chính Steven Mnuchin.

Hai quan chức Mỹ không cho biết chi tiết các cam kết đang bị thay đổi như thế nào. Họ chỉ nói cuối tuần qua các nhà đàm phán Trung Quốc đă “rút lại các cam kết đă được thương lượng rất rơ ràng, và như vậy sẽ thay đổi hoàn toàn thỏa thuận”.
Ngày 5/5, ông Trump viết trên Twitter ông sẽ nâng thuế đối với 200 tỷ hàng Trung Quốc lên 25% từ 10% vào cuối tuần này, và sẽ áp thuế đối với phần hàng hóa Trung Quốc c̣n lại. Thông báo ngay lập tức khiến giá cổ phiếu và giá dầu toàn cầu tụt dốc, theo Reuters.
Tổng thống Mỹ muốn đi đến thỏa thuận sẽ buộc Trung Quốc phải thay đổi chính sách đáng kể, mang tính cấu trúc, nhưng hai bên vẫn chưa đạt được điều đó.
“Chúng tôi chưa cắt đứt đàm phán vội. Nhưng nếu không có ǵ thay đổi... ngày 10/5 sẽ tăng thuế”, ông Lighthizer nói.


Phó thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc (P) và bộ trưởng Tài Chính Mỹ Steven Mnuchin (G), đại diện thương mại Mỹ Robert Lighthizer (T) tại Bắc Kinh, 01/05/2019. Andy Wong/Pool via REUTERS

Phó Thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc sẽ tới Washington vào ngày 9-10/5, dẫn đầu phái đoàn nước này cố gắng đạt thỏa thuận trước hạn chót tăng thuế, theo ông Lighthizer.
Một nguồn tin biết về cuộc đàm phán nói phía Trung Quốc muốn thay đổi chính sách thông qua các quyết định hành chính, không qua thay đổi luật như đă cam kết trước đó.
“Như vậy sẽ làm yếu đi cấu trúc cốt lơi của thỏa thuận”, nguồn tin nói với Reuters, cho rằng nếu các cam kết không được luật hóa, sẽ rất khó kiểm tra Trung Quốc có thực thi hay không.
Tuyên bố ngày 5/5 của ông Trump đă chấm dứt năm tháng ḥa hoăn trong chiến tranh thương mại Mỹ - Trung. Cuộc chiến vốn đă gây thiệt hại hàng tỷ USD cho hai nước, khiến tăng trưởng toàn cầu chững lại, gây gián đoạn các chuỗi cung ứng và xuất khẩu nông sản của Mỹ.
Mỹ đang yêu cầu những thay đổi toàn diện trong chính sách kinh tế của Trung Quốc, bao gồm bảo vệ tốt hơn tài sản trí tuệ Mỹ và chấm dứt việc chuyển giao công nghệ bắt buộc cũng như đánh cắp bí mật thương mại của Mỹ qua mạng.
Hiện Mỹ đang áp thuế 25% với 50 tỷ hàng máy móc và công nghệ Trung Quốc, và 10% với 20 tỷ hàng hóa như modem máy tính, nội thất, thiết bị chiếu sáng và vật liệu xây dựng. Ông Trump muốn giữ các khoản thuế này để buộc Trung Quốc thực hiện cam kết, c̣n Trung Quốc muốn Mỹ gỡ bỏ chúng.



Ông Trump tuyên bố sẽ tăng thuế lên hàng hóa Trung Quốc trong khi chỉ hai ngày trước vị lănh đạo Mỹ này c̣n tiết lộ các cuộc đàm phán với Trung Quốc rất tốt. Lư do của việc tăng thuế được ông Trump nói là v́ Trung Quốc đang t́m cách “đàm phán lại” khiến tiến tŕnh làm việc quá chậm chạp. Ông Trump đặt một chữ “Không” thể hiện sự phản đối cách làm việc này của Trung Quốc.
Thỏa thuận Thương mại với Trung Quốc tiếp tục, nhưng quá chậm v́ họ đang cố gắng đàm phán lại. Không!” ông Trump viết trên Twitter.

Theo Reuters, những cập nhật không khả quan từ Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer trong đó có việc Trung Quốc đang t́m cách rút lại các cam kết trước kia đă khiến Tổng thống Trump tức giận ra quyết định tái áp thuế.
Thị trường chứng khoán toàn thế giới và giá dầu suy giảm ngay sau khi có tuyên bố từ Tổng thống Mỹ. Chứng khoán Trung Quốc chịu tác động mạnh nhất với các chỉ số lớn giảm 5 điểm.
Về điểm này, ông Edward Alden, chuyên gia về ngoại thương tại Hội đồng Quan hệ Quốc tế (Council on Foreign Realations), trả lời câu hỏi của AFP nhận định ngoài việc ép Trung Quốc phải có các nhượng bộ, th́ cơ chế giám sát thực thi các cam kết mới chính là tâm điểm của cuộc thương lượng lần này. « Việc thực thi thỏa thuận là trọng tâm các cuộc đàm phán bởi v́ Trung Quốc từ lâu nổi tiếng là không tuân thủ các cam kết do chính họ đưa ra tại Tổ chức Thương Mại Quốc Tế (WTO) và trong các cuộc đàm phán song phương khác, bất kể là với Hoa Kỳ hay là với các nước khác ».
Bất chấp việc Trung Quốc nhanh chóng sửa đổi luật Đầu tư nước ngoài, nhưng tính chất minh bạch của các quy định áp dụng của Trung Quốc vẫn khiến Washington e ngại, theo như quan sát của ông Edward Alden. « Chính phủ Trung Quốc có thể sửa đổi các điều luật nhằm làm hài ḷng nước Mỹ, nhưng sau đó lại dựa vào các quy định nhiêu khê khác để không thực hiện các cam kết của ḿnh ».
Vẫn theo nhận xét của chuyên gia Edward Alden, việc đặt cơ chế giám sát thực thi cam kết lên bàn đàm phán là một điều chưa từng thấy. Theo thông lệ, các cuộc thương thuyết thường đưa ra một giải pháp xử lư các tranh chấp thông qua các cơ quan xét xử độc lập, giống như trong WTO.

Tại chính trường Mỹ, động thái của ông Trump đă bất ngờ nhận được sự ủng hộ của cả hai đảng. Lănh đạo Đảng Dân chủ tại Thượng viện Chuck Schumer, người thường xuyên chỉ trích Tổng thống, đă thúc giục ông Trump “hăy cứng rắn lên”.
“Đừng lùi bước. Sức mạnh là cách duy nhất để chiến thắng với Trung Quốc”, ông Schumer viết trên Twitter.

Bắc Kinh quyết định duy tŕ thương lượng để t́m lối thoát cho cuộc chiến thương mại, bất chấp đe dọa tăng thuế của tổng thống Mỹ. Hôm nay, 07/05/2019, bộ Thương Mại Trung Quốc thông báo phái đoàn sẽ đến Hoa Kỳ vào ngày thứ Năm 09/05.

Theo AFP, ṿng đàm phán thương mại Mỹ-Trung lần thứ 11 sẽ diễn ra trong các ngày 09 và 10/05/2019. Phó thủ tướng Lưu Hạc (Liu He), dẫn đầu phái đoàn Trung Quốc, đến Washington, theo lời mời của bộ trưởng Thương Mại Robert Lighthizer và bộ trưởng Tài Chính Steven Mnuchin.
Cuộc đàm phán Mỹ-Trung lần này diễn ra trong bối cảnh căng thẳng đặc biệt. Đe dọa của tổng thống Mỹ, qua twitter, tăng thuế đối với 200 tỉ đô la hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, ngay từ ngày 10/05, đẩy chính quyền Trung Quốc vào t́nh thế chịu áp lực hiếm có. Bởi thời điểm có thể tăng thuế này được đưa ra đúng vào lúc đoàn đàm phán Trung Quốc có mặt tại Washington. Hôm qua, bộ Thương Mại Mỹ nhấn mạnh là việc nâng thuế từ 10% lên 25% sẽ được áp dụng kể từ ngày 10 giờ sáng ngày 10/05.

Trong cuộc họp báo hôm qua 06/05, phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Trung Quốc thậm chí đă không đưa ra thông tin nào về thời điểm lên đường của đoàn đàm phán, cũng như thành phần nhân sự. Hiếm có cuộc họp báo nào của bộ Ngoại Giao Trung Quốc lại được chú ư đến như vậy. Thông tín viên Stéphane Lagarde của RFI tường tŕnh từ Bắc Kinh :
« Cả một rừng máy tính xách tay sốt ruột chờ đợi, một đoàn camera sẵn sàng tác nghiệp. Cuộc họp báo hàng ngày của người phát ngôn bộ Ngoại Giao Trung Quốc hiếm khi được trông đợi như vậy. Cơ quan ngoại giao Trung Quốc rốt cuộc đă đáp trả cú Twitter giận dữ của tổng thống Trump, sau khi truyền thông chính thức Trung Quốc im lặng như tờ suốt buổi sáng.
Chủ Nhật vừa qua, tổng thống Mỹ đe dọa tăng tiếp thuế nhập khẩu đối với hàng Trung Quốc. Theo phát ngôn viên Trung Quốc Cảnh Sảng (Geng Shuang), đây là một quan điểm đă từng được Hoa Kỳ đưa ra : Chính quyền Mỹ đă đe dọa tăng thuế nhiều lần. Lập trường của Trung Quốc về điều này là rơ ràng và phía Mỹ biết rơ điều đó. Tại Trung Quốc, vấn đề này gây nhiều lo ngại, phái đoàn thương thuyết Trung Quốc đang chuẩn bị đi Mỹ để tiếp tục thương lượng.

Như vậy, không có chuyện Bắc Kinh rơi vào cái có thể coi là một chiếc bẫy của tổng thống Mỹ. Đối với Trung Quốc, nếu hủy bỏ chuyến đi này, Bắc Kinh có nguy cơ phải gánh lấy trách nhiệm của thất bại. Tuy nhiên, cơ quan ngoại giao Trung Quốc cũng tránh cho biết rơ thời gian cụ thể của chuyến đi, cũng như thành phần của phái đoàn thương lượng.
Hồi tuần trước, một số nhà quan sát khẳng định có thể sẽ có khoảng 100 thành viên trong phái đoàn, mà phó thủ tướng Lưu Hạc (Liu He) là trưởng đoàn. Nhiều câu hỏi đặt ra : Liệu phái đoàn sẽ giảm bớt người ? Chuyến đi sẽ bị chậm lại ?
Bắc Kinh giữ lại một số lá bài. Trong khi chờ đợi, và để tỏ ra không quá nhân nhượng chính quyền Mỹ, thông điệp Twitter của Donald Trump hôm Chủ Nhật hoàn toàn bị ngăn chặn trên các mạng xă hội Trung Quốc. Câu trả lời của người phát ngôn bộ Ngoại Giao Trung Quốc về vấn đề này cũng không có mặt trên trang mạng của Truyền h́nh trung ương Trung Quốc ».

Reuters cho biết các trang báo lớn của Trung Quốc đă được lệnh không được tự ư đưa tin về ḍng tweet loan báo tăng thuế của ông Trump mà phải chờ đợi các bản tin từ Tân Hoa Xă, kênh thông tấn chính thức của nhà nước.
Trước đó, tờ Nhật báo Phố Wall đưa tin rằng Trung Quốc đang cân nhắc hủy cuộc gặp tuần này tại Washington sau khi ông Trump tuyên bố tăng thuế trên Twitter, một thông báo gây sững sờ cho các quan chức Trung Quốc.
Bắc Kinh giữ lại một số lá bài. Trong khi chờ đợi, và để tỏ ra không quá nhân nhượng chính quyền Mỹ, thông điệp Twitter của Donald Trump hôm Chủ Nhật hoàn toàn bị ngăn chặn trên các mạng xă hội Trung Quốc. Câu trả lời của người phát ngôn bộ Ngoại Giao Trung Quốc về vấn đề này cũng không có mặt trên trang mạng của Truyền h́nh trung ương Trung Quốc ». Cũng theo lời tường tŕnh của thông tín viên Stéphane Lagarde.
VOA, RFI, Zing, TrithucVN