Trong báo cáo mới của Bộ Quốc pḥng Mỹ, chính quyền Tổng thống Trump đưa Đài Loan vào danh sách "các nước" trên đất liền, hành động chắc chắn sẽ khiêu khích Trung Quốc.

“Báo cáo Chiến lược Ấn Độ – Thái B́nh Dương” 55 trang được Bộ Quốc pḥng Mỹ phát hành vào thứ Bảy (1/6). Trong báo cáo này, Mỹ đề cập tới quốc gia Đài Loan khi nói chi tiết về nỗ lực của Washington nhằm tăng cường quan hệ đối tác với các nền dân chủ tại Ấn Độ – Thái B́nh Dương như Singapore, Đài Loan, New Zealand và Mông Cổ.
“Tất cả bốn quốc gia góp phần vào các sứ mệnh của Mỹ quanh thế giới và đang thực hiện các bước chủ động để duy tŕ trật tự quốc tế tự do và cởi mở,” báo cáo của Bộ Quốc pḥng Mỹ viết, gọi bốn “quốc gia” Singapore, Đài Loan, New Zealand và Mông Cổ là “những đối tác đáng tin cậy, có khả năng và tự nhiên”.

Trong bài thuyết tŕnh về báo cáo quốc pḥng nêu trên tại Ṭa nhà Văn pḥng Thượng viện hôm 6/6, trợ lư bộ trưởng quốc pḥng phụ trách các vấn đề Ấn Độ – Thái B́nh Dương, ông Randall Schriver đă không trả lời các thắc mắc về việc dùng thuật ngữ “các quốc gia” khi nhắc tới Đài Loan hay báo cáo của Reuters mới đây về việc Bộ Quốc pḥng Mỹ đang theo đuổi thương vụ vũ khí trị giá 2 tỷ USD với Đài Loan. Tuy nhiên, ông Schriver nói chung chung rằng: “Điều chúng ta đang thấy là Đài Loan ngày càng bị đe dọa” và khẳng định: “Chúng tôi rất coi trọng nghĩa vụ của ḿnh theo Đạo luật Quan hệ Đài Loan.”
Mỹ từ năm 1979 đă cắt đứt quan hệ ngoại giao chính thức với Đài Loan và quay sang đặt quan hệ ngoại giao cấp nhà nước với chính quyền Trung Quốc Đại Lục. Kể từ đó, Washington tránh đề cập tới ḥn đảo dân chủ, tự trị Đài Loan là một quốc gia và vận hành các mối quan hệ ngoại giao từ “một học viện” tại Đài Bắc ngay cả khi họ đă cam kết tiếp tục hỗ trợ thương mại, văn hóa và quân sự cho Đài Loan theo Đạo luật Quan hệ Đài Loan 1979.Tuy nhiên, khi Mỹ và Trung Quốc leo thang thương chiến bằng việc áp đặt thuế quan trả đũa qua lại hàng trăm tỷ USD từ mùa hè năm ngoái, Tổng thống Mỹ Donald Trump và nội các của ông dường như ngày càng sẵn sàng có những hành động khiêu khích, chọc giận Bắc Kinh, đặc biệt xoay quanh vấn đề Đài Loan.

Ngoài việc gọi Đài Loan là “quốc gia”, trong phần giới thiệu của “Báo cáo Chiến lược Ấn Độ – Thái B́nh Dương”, Quyền Bộ trưởng Quốc pḥng Mỹ Patrick Shanahan cũng đă khuấy động mâu thuẫn Mỹ – Trung thêm nữa bằng việc xác định rơ Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) là kiến trúc sư của một tầm nh́n về “trật tự thế giới đàn áp”.
Việc ông Shanahan chỉ thẳng tên ĐCSTQ là khác với những tài liệu ngoại giao trước đây của Mỹ, thường chỉ đề cập chung chung tới chính quyền Trung Quốc.“Cộng ḥa Nhân dân Trung Hoa, dưới sự lănh đạo của ĐCSTQ, t́m cách lập lại trật tự khu vực có lợi cho họ” bằng đ̣n bẩy hiện đại hóa quân sự, các hoạt động gây ảnh hưởng và “kinh tế học ăn cướp” để cưỡng bức các quốc gia khác, ông Shanahan viết trong báo cáo.
Trung Quốc chưa chính thức lên tiếng về báo cáo quốc pḥng mới nhất của Mỹ. Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Đài Loan đă bày tỏ sự biết ơn đối với Bộ Quốc pḥng Mỹ v́ sự ủng hộ đối với Đài Loan được phản ánh trong báo cáo chiến lược quốc pḥng này. Bộ Ngoại giao Đài Loan nói thêm rằng: “Đài Loan đang ở tuyến đầu của sự xâm lược của Trung Quốc và đang chịu áp lực và mối đe dọa lớn từ Trung Quốc.”

Vào tháng trước, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ John Bolton đă gặp Tổng thư kư Hội đồng An ninh Quốc gia Đài Loan, David Lee. Đây là cuộc gặp đầu tiên giữa các cố vấn an ninh cấp cao Mỹ và Đài Loan kể từ năm 1979. Động thái này khiến chế độ Bắc Kinh phản ứng gay gắt.Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lục Khảng đă nói rằng Trung Quốc “thất vọng và phản đối mạnh mẽ” cuộc gặp giữa các cố vấn an ninh cấp cao Mỹ, Đài Loan và thúc giục chính quyền Trump phải dừng ngay “các cuộc trao đổi ngoại giao chính thức hoặc nâng cấp các mối quan hệ thực chất với Đài Loan.”“Chúng tôi cũng cực lực phản đối bất kỳ nỗ lực nào nhằm tạo ra ‘hai Trung Quốc’ hoặc ‘một Trung Quốc, một Đài Loan’. Đây là lập trường rơ ràng và nhất quán của chúng tôi,” ông Lục Khảng nhấn mạnh trong cuộc họp báo tại Bắc Kinh.



Giới phân tích cho rằng việc sử dụng từ "các nước" là đ̣n tấn công mới nhất của chính quyền Trump, trong bối cảnh Mỹ và Trung Quốc đang đối đầu trong vấn đề thương mại, an ninh, giáo dục, thị thực và công nghệ.

Trước đây, các quan chức Mỹ từng sử dụng từ "nước" để chỉ Đài Loan nhưng sau đó đính chính do phát ngôn sai, không giống trường hợp được đưa vào văn viết trong báo cáo chính thức như lần này.
Theo giới phân tích, có một số yếu tố đang thúc đẩy chính sách của chính quyền Tổng thống Donald Trump đối với Đài Loan, bao gồm mối quan hệ thân thiết giữa Washington và Đài Bắc, nhu cầu đẩy lùi áp lực quân sự và ngoại giao của Bắc Kinh đối với Đài Bắc và nhằm tăng thêm áp lực đối với Trung Quốc.
Bonnie Glaser, giám đốc dự án tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, có trụ sở tại Washington, nhận định: "Rơ ràng việc gắn nhăn Đài Loan là một quốc gia và mô tả nó như đối tác quốc pḥng chặt chẽ trong chiến lược Ấn Độ Dương - Thái B́nh Dương đều phục vụ những mục tiêu này của Mỹ".
Tuy nhiên, một số chuyên gia cũng lên tiếng cảnh báo về cách dùng từ của chính quyền Trump có thể kéo theo một cuộc "Chiến tranh Lạnh" mới.