Chính phủ Nhật Bản lần đầu lên tiếng với VOA Việt ngữ về vụ “đối đầu” của tàu hải cảnh Việt Nam và Trung Quốc gần một giàn khoan thăm ḍ của nước này ở Băi Tư Chính, tuyên bố “mạnh mẽ phản đối bất kỳ hành động nào gây căng thẳng ở Biển Đông”.

Khi được hỏi về phản ứng trước tin tàu hải cảnh của Trung Quốc có động thái “đe dọa” các tàu của Việt Nam phục vụ giàn khoan dầu Hakuryu-5 của Nhật mà tập đoàn Nga Rosneft thuê thăm ḍ ở Lô 06.1 ở Biển Đông, Bộ Ngoại giao Nhật cho biết “sẽ tiếp tục theo dơi chặt chẽ các hoạt động của Trung Quốc liên quan tới vấn đề này”.

“Nói chung, chính phủ Nhật Bản tin rằng vấn đề Biển Đông liên quan trực tiếp tới ḥa b́nh và ổn định của khu vực, và là một mối quan tâm chính đáng của cộng đồng quốc tế, trong đó có Nhật Bản”, tuyên bố gửi riêng cho VOA tiếng Việt có đoạn.
“Nhật Bản luôn ủng hộ việc tuân thủ hoàn toàn luật pháp trên biển và muốn nhấn mạnh với tất cả các nước liên quan về tầm quan trọng của các nỗ lực tiến tới giải pháp ḥa b́nh dựa trên luật lệ quốc tế nhằm giải quyết các tranh chấp, không sử dụng vũ lực hoặc cưỡng ép”.

Phản ứng của chính phủ Nhật không đề cập tới câu hỏi Tokyo đă hỗ trợ ǵ cho Công ty Khoan thăm ḍ Nhật Bản (JDC), vốn sở hữu giàn khoan Hakuryu-5. VOA tiếng Việt cũng đă liên lạc với JDC, nhưng tới ngày 31/7 vẫn chưa nhận được phản hồi.
Theo thông tin đăng tải trên trang web của công ty này, giàn khoan Hakuryu-5 “hôm 12/5/2019 bắt đầu hoạt động khoan thăm ḍ theo hợp đồng với Rosneft Việt Nam BV [công ty con của tập đoàn dầu khí nhà nước Nga Rosneft] ở ngoài khơi Vũng Tàu, Việt Nam”.
VOA tiếng Việt đă liên lạc với công ty dầu khí Rosneft cũng như chính phủ Nga, nhưng chưa nhận được hồi đáp.

Ít ngày sau khi xuất hiện tin tàu chấp pháp của Trung Quốc và Việt Nam “đối đầu” gần khu vực khoan của công ty Rosneft Việt Nam BV ở Băi Tư chính, hăng Sputnik của Nga đưa tin rằng Tổng thống Nga Putin đă “cám ơn” tập đoàn này đă thực hiện việc thăm ḍ.
Bất chấp áp lực từ Trung Quốc, Việt Nam mới đây thông báo gia hạn hoạt động của giàn khoan Hakuryu-5 “đến hết ngày 15/9/2019”.
Các chuyên gia về Biển Đông từng nói với VOA tiếng Việt rằng sự liên quan của công ty Nga và Nhật trong vụ “đối đầu” giữa tàu hải cảnh Việt Nam và Trung Quốc ở Băi Tư Chính đă “gây phức tạp” cho quyết sách của chính quyền Bắc Kinh cũng như “đa phương hóa” và “quốc tế hóa” vấn đề Biển Đông.

Tin cho hay, các quan chức ngoại giao của Việt Nam, Trung Quốc, Nga và Nhật sẽ có mặt ở Bangkok trong tuần này để tham dự các sự kiện ngoại giao với Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á.
Vấn đề Biển Đông được cho là nằm cao trong nghị tŕnh, nhưng hiện chưa rơ sự việc Băi Tư Chính có được đề cập cụ thể trong các cuộc gặp hay không.

Theo nhận định của giáo sư Carl Thayer, chuyên gia người Australia về Việt Nam, tuyên bố này cho thấy Hà Nội “để ngỏ lời mời” các cường quốc như Mỹ, Nhật, Pháp và Anh “hỗ trợ Việt Nam về mặt chính trị, ngoại giao và vật chất”.
Chính quyền Bắc Kinh lâu nay tuyên bố chỉ đàm phán giải quyết vấn đề Biển Đông với các quốc gia trực tiếp liên quan.
Đài Truyền h́nh Việt Nam đưa tin, hôm 30/7, Cục Kiểm ngư đă tiếp nhận 2 tàu do Nhật Bản tài trợ để "tăng cường khả năng thực thi pháp luật về thủy sản" cũng như “hỗ trợ ngư dân khai thác hợp pháp trên các vùng biển thuộc chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam”.

Tokyo hiện cũng có tranh chấp chủ quyền lănh hải với Bắc Kinh trên Biển Hoa Đông, quanh quần đảo mà người Nhật gọi là Senkaku c̣n Trung Quốc gọi là Điếu Ngư.
Tàu hải cảnh của hai nước cũng từng nhiều lần “vờn nhau” gần quần đảo hiện nằm dưới quyền kiểm soát của Nhật, gây căng thẳng trong quan hệ song phương.

Thượng nghị sĩ Mỹ yêu cầu phản ứng mạnh với Trung Quốc


Trong một bức thư đề ngày 29/07/2019 gởi đến ngoại trưởng Mỹ, các thượng nghị sĩ đă yêu cầu ông Mike Pompeo đưa những « hành vi hiếu chiến và bành trướng của Trung Quốc ở Biển Đông » lên hàng trọng tâm trong các cuộc thảo luận của ông tại Diễn Đàn Khu Vực ASEAN (ARF), mở ra ngày 02/08 tại Bangkok, trong khuôn khổ Hội Nghị Ngoại Trưởng thường niên của khối ASEAN.
Lá thư của các thượng nghị sĩ Bob Menendez, Ed Markey, Patrick Leahy và Brian Schatz gần như là một bản cáo trạng, nêu bật 4 loại hành động của Trung Quốc liên quan đến Biển Đông cần phải lên án.
Đó là những hành vi gây hấn trong vùng đặc quyền kinh tế của những nước khác, việc sử dụng các đảo nhân tạo đă được quân sự hóa để bức hiếp những quốc gia khác, quyết định phớt lờ phán quyết của Ṭa Trọng Tài Thường Trực (của Liên Hiệp Quốc) bác bỏ yêu sách chủ quyền Trung Quốc, và các nỗ lực nhằm sức ép buộc ASEAN nhượng bộ trong đàm phán về Bộ Quy Tắc Ứng Xử trên Biển Đông.
Đối với các tác giả bức thư, các hành động « hù dọa, bức hiếp, bác bỏ phán quyết ngoại giao ḥa b́nh, cũng như những đe dọa dùng vũ lực của Trung Quốc trong những năm qua đang tạo ra thách thức lớn cho lợi ích của Mỹ trong khu vực ».
Chính quyền Mỹ, theo bức thư, đă đi đúng hướng trong việc vạch trần các hoạt động quân sự hóa của Trung Quốc ở Biển Đông, cũng như tổ chức các chiến dịch tuần tra nhằm đảm bảo tự do hàng hải trong khu vực. Tuy nhiên, Hoa Kỳ cần có thêm nhiều hành động để đối phó với các hoạt động hiếu chiến của Trung Quốc và ngăn chặn việc Trung Quốc tung hoành ở Biển Đông mà không bị trừng phạt.
Bức thư kết luận : « Hiện vẫn chưa muộn để buộc Trung Quốc phải chịu trách nhiệm về hành vi của họ, và răn đe những hành vi xâm lấn trên biển của Trung Quốc ».

Trước đó, 27/7, Eliot L. Engel, chủ tịch Ủy Ban Đối Ngoại Hạ Viện Mỹ nói rằng: “Hành vị xâm lấn mới đây của Trung Quốc ở Biển Đông là một minh chứng đáng lo ngại về việc một quốc gia công khai chà đạp luật pháp quốc tế”.
Đối với vị dân biểu Mỹ, căn cứ vào Công Ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển, các hành động của Trung Quốc “đă cấu thành tội vi phạm chủ quyền và các quyền chính đáng của Việt Nam trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ)”. Theo nhân vật này, quan trong không kém là hành vi của Trung Quốc cũng đe dọa lợi ích của các công ty Mỹ hoạt động trong khu vực.
Chủ tịch Ủy Ban Đối Ngoại Hạ Viện Hoa Kỳ nhắc lại rằng vào tuần trước, đă có nhiều thông tin về việc tàu thăm ḍ dầu khí Trung Quốc đă tiến vào vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Chính quyền Việt Nam đă liên tiếp đ̣i Trung Quốc rút đi nhưng bị Bắc Kinh làm ngơ.
Bản thông cáo kết luận: “Tôi sát cánh cùng Việt Nam và các đối tác khu vực của Mỹ để lên án hành vị xâm lược này. Cộng đồng quốc tế phải tiếp tục duy tŕ trật tự dựa trên luật lệ và luật pháp quốc tế.”
Người phụ trách Ủy Ban Đối Ngoại Hạ Viện Mỹ đă kêu gọi Trung Quốc “lập tức rút ngay mọi tàu thuyền ra khỏi lănh hải của các nước láng giềng và chấm dứt các chiến thuật bắt nạt bất hợp pháp đó”.


RFI, VOA