Từ Công Phụng là một trong những nhạc sĩ được yêu thích từ thập niên 1960, 1970. Nhạc của ông lăng đăng, bàng bạc như hơi thở của người yêu, với giai điệu sâu lắng cùng lời hát trữ t́nh làm say mê giới trẻ trên làn sóng điện, tại các quán cà phê, pḥng trà ca nhạc miền Nam sau năm 1963.

Từ Công Phụng với nhạc bản đầu tay “Bây giờ tháng mấy” sáng tác năm 1960, khi ông mới 18 tuổi và được phổ biến lần đầu tiên trên đài phát thanh Đà Lạt ba năm sau đó đă đưa người nghe vào một thế giới tuyệt vời, huyền diệu của t́nh yêu. Nhưng ông cho biết không có bóng dáng một thiếu nữ nào đằng sau t́nh khúc này, mà đó là kết tinh của những bản nhạc ông thường nghe hàng đêm của các nhạc sĩ nước ngoài lẫn trong nước như những t́nh khúc của Đoàn Chuẩn-Từ Linh, Phạm Duy ..
“Hồi đó ḿnh mới lớn ḿnh đâu có dám yêu ai đâu. Nhát thấy mồ,” ông tâm sự với VOA.

"Tôi gặp nhiều lần người ta hỏi như thế . . . nếu tôi có 100 bài t́nh ca, th́ tôi có 100 người t́nh à? Trời ơi sao tôi chịu nổi! (cười lớn). Thế th́ mỗi cách diễn đạt mỗi khác, cùng một cái nh́n mà diễn đạt nhiều khía cạnh khác nhau. Một bóng h́nh như thế có thể ḿnh nh́n ở nhiều góc cạnh khác nhau, và diễn đạt nó nhiều cách khác nhau. Thế thôi chứ không phải mỗi bài hát là một kỷ niệm cho một người t́nh. Tôi là người rất nghiêm túc về chuyện này." (TCP)

Sau “Bây giờ tháng mấy” bản t́nh ca “Mùa Thu mây ngàn” ra đời kế tiếp cũng được giới yêu nhạc đón nhận nồng nhiệt.
Nhạc sĩ Từ Công Phụng bị kẹt lại miền Nam Việt Nam sau ngày 30/4/1975 và măi đến năm 1980 ông và gia đ́nh một vợ 8 con mới vượt biên thành công, sang Mỹ định cư. Trong thời gian 5 năm sống dưới chế độ cộng sản, ông vẫn tiếp tục sáng tác t́nh ca.
“Vẫn là những bài t́nh ca nhưng nó đượm một cái vẻ cuộc đời nhiều hơn là thuần túy t́nh ca. Sau này khi đời sống ḿnh tạm thời ổn định rồi th́ tôi viết lại t́nh ca nhưng nó cũng phảng phất những đời sống ở trong đó với cái nh́n sâu sắc hơn ví dụ như bài ‘Đời bỗng phù du’ với những câu như ‘Tôi như người du mộng trong cuộc đời bềnh bồng, ngó theo đời quạnh hiu, buồn vây theo năm tháng,’ nhạc sĩ Từ Công Phụng chia sẻ.
Với tâm hồn nghệ sĩ nh́n đâu cũng thấy nhạc, nghe nhạc, nên trong những ngày lênh đênh trên biển trong hành tŕnh vượt biên, ngắm nh́n những cánh chim bay, nhạc sĩ Từ Công Phụng đă dệt nên những ca từ của nhạc bản ‘Qua vùng biển nhớ’
“Như cánh chim bay giữa vùng biển nhớ mênh mông,
Dạt về đây nghe sóng vỗ hồn sầu…”



Đặt chân lên đất Mỹ, ông đă cho ra đời bài hát ‘Khi tôi đến nơi này’ để mô tả sự khác biệt lớn lao giữa lối sống tại Mỹ và cuộc sống ở Việt Nam.
“Khi ḿnh sống ở dưới thời Cộng sản nó khác, nhưng qua bên này nó khác, khác lắm. ‘Khi tôi đến nơi đây, nắng rực rỡ ngoài khoan trời xa, mà ḷng tôi thấy rộng mở những thiên đường’.”
Thời gian đầu tới Mỹ, ông cư ngụ tại tiểu bang Iowa, đi học nghề in trước khi chuyển sang bang Oregon. Tại đây, ông đă mở nhà in kiếm sống, lo cho gia đ́nh.
“Lúc đi qua đây, tôi phải đi kiếm một cái nghề tôi học, tôi làm để kiếm tiền. Đời sống của tôi không phải là một đời sống nghệ sĩ. Tôi không thích phải làm nghệ sĩ để kiếm tiền tại v́ ḿnh là sinh viên ngày trước và ḿnh có khả năng ḿnh học mà, tại sao ḿnh không đi học. Tôi kiếm một nghề thực tế lúc bấy giờ là nghề in. Tôi có mấy cuốn sách muốn in và thích tự ḿnh ấn loát mấy cuốn sách của ḿnh. Tôi học in ở Iowa, tôi sửa soạn xong hết mới qua Portland. Lúc bấy giờ tiền bạc không có, nghèo lắm, hai vợ chồng một đàn con, phải kiếm sống hàng ngày, làm bất cứ việc ǵ cũng được miễn sao đúng nghề của ḿnh để kiếm tiền nuôi gia đ́nh. Cũng có một thời gian tôi đi dạy học ở mấy trường trung học,” ông hồi tưởng trong cuộc tṛ chuyện với VOA.

Cuộc sống vất vả, nhưng ông vẫn sáng tác.
“Ḿnh vẫn viết đều lắm, khi nào cảm thấy hứng là viết, tại v́ không ai bắt buộc ḿnh viết cả.”
Được hỏi là trong giai đoạn ấy, giữa khung cảnh phải vất vả v́ cơm áo gạo tiền, những cảm tác của ông có ǵ thay đổi không, nhạc sĩ Từ Công Phụng cho biết: “Dĩ nhiên là ḿnh càng sống ḿnh càng cảm thấy có sự thay đổi trong đời sống ḿnh. Ḿnh nh́n đời sống sâu sắc hơn. Cơm áo là một chuyện, âm nhạc là một chuyện khác. Khi nào ḿnh viết nhạc, ḿnh không bị những cái đó nó ảnh hưởng đến ḿnh. Có nhiều người nhờ tôi làm thế này, làm thế kia tôi không làm, trả tôi một số tiền tôi không lấy, đại khái như vậy. Tôi không lệ thuộc vào cái đó.”



Nhạc sĩ Từ Công Phụng sử dụng thành thạo cả đàn guitar lẫn đàn piano, nhưng khi sáng tác, ông thường dùng đàn guitar và đôi khi tự xướng âm và sau đó dùng đàn để trau chuốt lại.
“Thường thường cảm giác từ âm nhạc tới và một câu nhạc đầu tiên nào đó. Xong ḿnh ghi lại, ḿnh phát triển ra. Thỉnh thoảng hay có những ḍng âm thanh nó bay ngang trong đầu ḿnh, ḿnh thấy hay ḿnh viết lại nhưng thỉnh thoảng nó lướt qua trong đầu rồi nó biến mất không biết ở đâu nữa. Cảm hứng suy nghĩ ra âm nhạc của ḿnh là những kỷ niệm.”
Về cung bậc của những nốt nhạc được sử dụng trong các bản nhạc của Từ Công Phụng, nhạc sĩ cho biết ông thích sử dụng âm giai trưởng (major) hơn là thứ (minor).
“Thường thường những bài hát của tôi, tôi viết bằng major nhiều hơn là minor. Major mỗi gam mỗi khác, nhưng nhạc cũng có thể buồn được bằng major hay minor, nhưng minor buồn da diết, nó thảm lắm, tôi không thích. Ḿnh buồn nhưng là buồn man mác là được rồi, không có bi lụy.”

Hiện nay, nhạc sĩ Từ Công Phụng đang phải chống chọi với 2 căn bệnh ung thư kéo dài đă 12 năm và bệnh tật đă ảnh hưởng nhiều đến nội lực sáng tác của ông.
“Nó cũng ảnh hưởng v́ sức khỏe. Bây giờ tôi ngồi lâu không được, ngồi lâu mệt lắm. Người ngó mạnh khỏe vậy nhưng ngồi lâu mệt trong người. Muốn viết nhạc phải ngồi lâu, phải suy nghĩ nhiều, phải chọn lựa những âm thanh nào tốt, dễ nghe. Ḿnh không ngồi lâu được nên sức sáng tác cũng kém đi. Tuy nhiên lâu lâu cũng được một vài bài, kiếp tầm nhả tơ mà. Có một số bài mới tôi tính in thêm một tập nữa nhưng chưa thực hiện được. Một trong những bài mới đó có tên gọi là ‘Bên ḍng đời tịch liêu’ nói về cái cô đơn của ḿnh trong cuộc đời, có câu kết luận như thế này ‘Ngồi đây một ḿnh bên ḍng đời tịch liêu và tôi bỗng thấy hồn ḿnh sẽ tan vào vời vợi thinh không’.”

Ông cho biết nhạc khúc ‘T́nh tự mùa Xuân’ là kết quả của mối t́nh của ông với bà Kim Ái, người vợ ông gặp sau biến cố 1975 và cùng đồng cam cộng khổ cho đến ngày nay, nên ca từ của bài hát rất tha thiết, mô tả sự gắn bó của đôi t́nh nhân.
“Em, lại đây với anh
ngồi đây với anh
trong cuộc đời này
nghe thời gian lướt qua
mùa xuân khẽ sang
chừng như không gian đang sưởi ấm những giọt t́nh nồng…”



"Từ bước đầu bước lên nấc thang của âm nhạc th́ tôi vẫn tự dặn ḷng là tôi chọn con đường t́nh ca để tôi viết. Bởi t́nh ca là một điều vĩnh cửu, ngày nào c̣n những đôi t́nh nhân th́ c̣n những bài t́nh ca để mà ca ngợi t́nh yêu từ thế hệ này đến thế hệ kia, không bao giờ chấm dứt cả, ngay cả mấy trăm năm qua, mấy ngàn năm qua. . ." (TCP)

Triết lư sáng tác của nhạc sĩ Từ Công Phụng gói gọn trong hai chữ ‘t́nh yêu.’
“Tôi quan niệm tôi ca ngợi t́nh yêu hơn là tôi chối bỏ t́nh yêu. Tôi ca ngợi t́nh yêu v́ tôi nghĩ là rốt cuộc chỉ có t́nh yêu mới làm nên giá trị con người thôi. Không có t́nh yêu làm sao có được sự tiếp nối ḍng đời, nhân loại. T́nh yêu là cái tốt nhất trong cuộc đời người ta mà không ca ngợi th́ ca ngợi cái ǵ nữa. Chính trị rồi cũng qua đi, chiến tranh rồi cũng qua đi, khác biệt về chính kiến làm nổ bùng chiến tranh rồi cũng hết, chỉ là giai đoạn thôi. Nhưng cái vĩnh cửu từ thế hệ này sang thế hệ khác, từ đời này sang đời kia cũng vẫn là t́nh yêu thôi.”
Chính v́ tâm niệm đó, tác giả của ‘Mắt lệ cho người,’ ‘Giọt lệ cho ngàn sau,’ ‘Trên ngọn t́nh sầu,’ ‘Mùa xuân trên đỉnh b́nh yên’ cùng nhiều ca khúc trữ t́nh nổi tiếng khác nữa xứng đáng được mệnh danh là một trong những ‘nhạc sĩ của t́nh yêu’ của miền Nam trước 1975 và có lẽ là của nhiều thế hệ sau này nữa.
Hà Vũ
VOA