Tổng thống Mỹ Donald Trump đưa ra nhiều phát ngôn mâu thuẫn tại hội nghị thượng đỉnh G7. Ảnh: AFP.

Chỉ trong vài ngày tại hội nghị thượng đỉnh G7 ở Pháp, Tổng thống Mỹ Donald Trump liên tục thay đổi thái độ và các quyết định từ thương chiến đến Iran làm cả thế giới quay cuồng.

Tổng thống Donald Trump ngày 23/8 chỉ trích Chủ tịch Trung Quốc là "kẻ thù" của nước Mỹ, sau khi thông báo sẽ bổ sung 5% lên các mức thuế áp dụng cho gần 550 tỷ USD hàng Trung Quốc. Chỉ 4 ngày sau, vào ngày họp cuối cùng của hội nghị thượng đỉnh G7 tại Pháp, ông lại ca ngợi ông Tập là "nhà lănh đạo tuyệt vời" và "một con người xuất sắc".
Cũng mới cuối tuần qua, nhà lănh đạo 73 tuổi lên mạng và ra lệnh cho các công ty Mỹ bắt đầu dời nhà máy khỏi Trung Quốc. Gần 3 ngày sau, ông lại bất ngờ tự tin về khả năng đạt được một thỏa thuận với Bắc Kinh. Ông lật ngược tuyên bố của ḿnh, nói các công ty Mỹ có thể ở lại Trung Quốc và "tiếp tục công việc tuyệt vời" như từ trước đến nay.
Tổng thống Trump nói ông đến Biarritz không phải để tranh căi với những nhà lănh đạo G7. Dường như ông quyết định tranh căi với chính bản thân ḿnh, hết lần này tới lần khác.

"Cách của tôi hiệu quả"


Từng ngày, từng giờ, cách Tổng thống Trump giải quyết cuộc chiến thương mại với Trung Quốc - hết tiến lại lùi - khiến cả thế giới quay cuồng theo ông. Khi ông Trump kết lại chuỗi hoạt động ngoại giao của ḿnh ở thượng đỉnh G7, phần c̣n lại của thế giới cũng hiểu rằng không c̣n lựa chọn nào khác ngoài học cách thích nghi với cá tính kỳ lạ của nhà lănh đạo 73 tuổi.

Ngày 26/8, nhà lănh đạo Mỹ lại buột miệng mô tả đệ nhất phu nhân Melania Trump tham gia vào nỗ lực ngoại giao với Triều Tiên: "Đệ nhất phu nhân đă quen biết ông Kim Jong Un. Tôi nghĩ phu nhân cũng đồng t́nh với tôi và nhận thấy ông ấy có một đất nước với tiềm năng khổng lồ".
Thực tế là đệ nhất phu nhân Mỹ chưa từng gặp ông Kim Jong Un. Việc bà Melania "quen biết" nhà lănh đạo Triều Tiên do vậy lại càng khó tin. Chỉ vài tiếng sau phát biểu của tổng thống, Thư kư báo chí Nhà Trắng Stephanie Grisham buộc phải giải thích lại phát ngôn của ông Trump.
"Dù đệ nhất phu nhân chưa từng gặp ông ấy (lănh đạo Triều Tiên), tổng thống cảm thấy phu nhân cũng hiểu được ông ấy", bà Grisham đính chính.
Tổng thống Trump có lẽ thích đặt các đối tác đàm phán, đối thủ, giới quan sát và cả những đồng minh của ḿnh vào t́nh thế bấp bênh.
"Xin lỗi nhé", ông Trump trả lời các phóng viên ở Biarritz mà không có vẻ ǵ hối tiếc. "Đó là cách tôi đàm phán. Nó vận hành rất hiệu quả đối với tôi trong nhiều năm qua và nó c̣n tốt hơn nữa cho đất nước".
Cách đàm phán của Tổng thống Trump là đưa ra những "thông tin thực tế" nhưng nhiều khi lại không đúng với thực tế, những tuyên bố có lẽ chưa từng được phát biểu và những sự kiện có thể chưa bao giờ diễn ra.
Có lúc, ông c̣n phủ nhận chính những lời ḿnh từng nói.


Tổng thống Trump trả lời báo chí và đăng tải phát ngôn trên mạng xă hội liên tục trong thời gian ở Pháp dự hội nghị thượng đỉnh G7. Ảnh: New York Times.

"Tôi luôn nghĩ lại về mọi việc"

Đó là chia sẻ của Tổng thống Trump với báo giới khi được hỏi liệu ông có cảm thấy hối tiếc v́ thương chiến Mỹ - Trung leo thang với mức độ như hiện nay. Chỉ vài tiếng sau, đội ngũ Nhà Trắng phải chật vật "chữa cháy" cho tuyên bố của nhà lănh đạo. Họ nói ông Trump chỉ hối tiếc v́ không leo thang quyết liệt hơn.
Đến sáng 26/8, Tổng thống Trump lại xoay 180 độ, gác lại những thông điệp gay gắt rồi 4 lần ca ngợi ông Tập là "nhà lănh đạo tuyệt vời". Ông dự đoán Bắc Kinh chân thành mong muốn đạt được thỏa thuận thương mại với Washington v́ không muốn mất chuỗi cung ứng, 3 triệu việc làm và khiến hệ thống thương mại quốc gia sụp đổ.
Để biện minh cho sự lạc quan, ông Trump đề cập đến 2 cuộc điện đàm mà phía Mỹ vừa nhận được từ giới chức Trung Quốc đề nghị nối lại đàm phán chính thức. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói họ không biết ǵ về các cuộc gọi, c̣n Bộ trưởng Tài chính Mỹ Steven Mnuchin nói hai bên liên lạc thông qua trung gian.
Chỉ vài tiếng sau, khi bị truyền thông chất vấn, Tổng thống Trump khuếch đại thêm tuyên bố của ḿnh. Ông nói giữa Bắc Kinh và Washington không chỉ có 2 cuộc điện đàm mà đă có "rất nhiều cuộc gọi".
Giữa thương chiến, các nhà đầu tư đang phải đánh cược hàng tỷ USD dựa trên các phát ngôn của ông Trump. Những tuyên bố lạc quan của ông Trump tràn ngập mạng xă hội và truyền thông, ngay trước khi các sàn giao dịch trên khắp thế giới mở cửa trở lại vào đầu tuần. Sóng gió được xoa dịu phần nào nhờ vào sự thay đổi đột ngột của tổng thống Mỹ.

Chính trị không giống bất động sản

Nhiều chuyên gia về chính sách vốn ủng hộ Tổng thống Trump cũng phải cảnh báo cách tiếp cận thiếu mạch lạc là đáng lo ngại và có thể phản tác dụng.
"Kiểu giấu bài và buộc đối thủ phải đoán ṃ cũng có thể hiệu quả. Nhưng trong trường hợp của Tổng thống Trump, ông đă áp dụng quá cực đoan những chiến thuật này", Michael Doran, chuyên viên cấp cao tại Viện Hudson, nhận định.
"Bạn sẽ không bao giờ biết khi nào th́ nên tin tưởng ông ấy", Doran cảnh báo.
Theo Doran và nhiều chuyên gia, chiến thuật này có thể được nh́n thấy trong sự nghiệp kinh doanh bất động sản của ông Trump. Những cuộc đàm phán có thể gồm toàn đ̣n gió hoặc dọa suông.
"Khi bạn đơn độc đàm phán các thỏa thuận bất động sản, điều quan trọng cuối cùng là hợp đồng, cụ thể là chữ kư trên thỏa thuận. Tuy nhiên, trong chính trị và ngoại giao, có nhiều thứ cũng rất quan trọng nhưng không bao giờ được thể hiện thành một thỏa thuận chính thức", Doran cảnh báo.
Một trong số những yếu tố đó là uy tín. Ở khía cạnh này, các phát ngôn của ông Trump đang phản tác dụng. Vẫn giữ chiến thuật như lúc làm kinh doanh, ông thường "nói thay" những nhà lănh đạo khác theo cách có lợi nhất cho ḿnh.
"Câu hỏi tôi nhận được nhiều nhất hôm nay từ các nhà lănh đạo thế giới, vốn nhận thấy nước Mỹ đang vận hành quá tốt và hùng mạnh hơn bao giờ hết, vô t́nh là: 'Thưa Tổng thống, v́ sao truyền thông Mỹ lại ghét đất nước của ông như vậy? V́ sao họ muốn đất nước thất bại?'", ông Trump viết trên Twitter ngày 25/8.
Không ai biết được ông Trump và các nhà lănh đạo nói riêng những ǵ với nhau, nhưng thực tế là không một nhà lănh đạo nào công khai đưa ra những phát ngôn như vậy. Tổng thống Trump cũng khẳng định một số lănh đạo G7 bí mật tán thành ư tưởng đưa Nga trở lại nhóm, dù mọi b́nh luận công khai hoàn toàn trái ngược.


Tổng thống Trump vẫn thể hiện phong cách đàm phán khó lường tại hội nghị thượng đỉnh G7 lần này. Ảnh: New York Times.

Đội ngũ của ông Trump loay hoay chữa cháy

Trong những tuần qua, nhà lănh đạo thay đổi lập trường chóng mặt trong hàng loạt vấn đề, đến mức giới quan sát không biết đâu mới là hướng đi thật.
Ông đổi ư về kế hoạch cắt giảm thuế và mở rộng kiểm tra lư lịch cho người mua súng. Ông phủ nhận chuyến thăm Đan Mạch nhằm mua lại Greenland. Khi Thủ tướng Mette Frederiksen nói vùng tự trị này không phải để bán, tổng thống Mỹ công kích nhà lănh đạo Bắc Âu và hủy chuyến công du, nói không c̣n lư do ǵ để ông phải đến Đan Mạch.
Ngay cả những người ủng hộ Tổng thống Trump cũng không biết phản ứng như thế nào cho đúng ư ông.
Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif ngày 25/8 có chuyến thăm bất ngờ đến Biarritz, theo lời mời gặp riêng Tổng thống Pháp Emmanuel Macron bên lề hội nghị thượng đỉnh G7. Giới chức Mỹ không xác nhận có được phía Pháp báo trước hay không. Tổng thống Trump bất ngờ từ chối b́nh luận.
Cho rằng lănh đạo nước Mỹ bị "phục kích" và không được hỏi ư kiến, hàng loạt nhân vật thân cận với ông đă công kích Tổng thống Macron. Cựu đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc Nikki Haley nói nhà lănh đạo Pháp không tôn trọng Mỹ và cố t́nh thao túng chương tŕnh nghị sự. Thượng nghị sĩ John Cornyn cáo buộc Tổng thống Macron ngả về phe Iran.


Tổng thống Trump trao đổi với Tổng thống Pháp Emmanuel Macron sau khi các lănh đạo chụp ảnh chung. Ảnh: New York Times.

Tổng thống Trump đợi một ngày sau mới lên tiếng. Ông nói chuyến thăm của Ngoại trưởng Zarif đă được Tổng thống Macron báo trước và ông đă chúc cuộc gặp thành công.
Thậm chí, nhà lănh đạo 73 tuổi c̣n tuyên bố sẵn sàng gặp người đồng cấp Hassan Rouhani của Iran trong vài tuần tới nếu ông Macron có thể dàn xếp trung gian và thời điểm thích hợp.
Những phát ngôn mâu thuẫn của ông Trump có lẽ một phần v́ ông ít đề pḥng và cởi mở với truyền thông nhiều hơn những người tiền nhiệm. Dù thường xuyên chỉ trích truyền thông là "tin giả" hay "kẻ thù" của nước Mỹ, ông nói chuyện với báo giới gần như liên tục, tạo nhiều cơ hội xảy ra những phát ngôn nằm ngoài kịch bản.
Riêng trong ngày 26/8, Tổng thống Trump có đến 4 buổi trả lời không có kịch bản với các phóng viên. Dường như, ngay cả chính ông cũng cảm thấy ḿnh đang phát biểu quá nhiều.
"Tôi không hiểu v́ sao tôi phải có thêm một buổi họp báo", một phóng viên t́nh cờ nghe thấy Tổng thống Trump nói với Mick Mulvaney, Quyền chánh văn pḥng Nhà Trắng, trước cuộc gặp cuối cùng trong ngày 26/8 với báo giới.
"Ông nói một lúc th́ họ mệt thôi", Mulvaney trả lời.
ZingNews (New York Times)