US President Donald Trump (C) receives the Order of Abdulaziz al-Saud medal from Saudi Arabia’s King Salman bin Abdulaziz al-Saud (R)
at the Saudi Royal Court in Riyadh on May 20, 2017. (Credit: Mandel Ngan/AFP/Getty Images)


Không ai có thể hiểu rơ được ư định của ông Trump, nhưng cách tổng thống Mỹ thể hiện quan điểm lại gây ra những bất đồng ngay trong nội bộ nước Mỹ.


Lời đe dọa của ông Trump

Sau vụ cơ sở lọc dầu của Ả Rập Saudi bị tấn công vào cuối tuần qua, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố rằng Mỹ đă "khóa mục tiêu và đạn đă lên ṇng", một cụm từ cho thấy ông Trump đă sẵn sàng tuyên chiến. Nhưng sau đó tổng thống Mỹ lại nói sẽ đợi Ả Rập Saudi "đưa ra thời điểm và điều kiện để tiến hành".
Theo New York Times, thông điệp ông Trump viết trên Twitter đă cho thấy sự ủng hộ mạnh mẽ của ông Trump đối với hoàng gia Ả Rập Saudi. Rất khó để tưởng tượng ông Trump cho phép một đồng minh NATO, hoặc một đồng minh châu Âu có quyền quyết định Mỹ sẽ phản ứng như thế nào. Tuy nhiên, đối với ông Trump, Ả Rập Saudi luôn luôn là một trường hợp đặc biệt.
Có triển khai quân sự hay không, triển khai như thế nào là một trong những quyết định quan trọng nhất đối với mỗi vị tổng thống Mỹ. Ngoài ra, quyết định như vậy có thể ảnh hưởng tới cả thế giới. Tuy nhiên, b́nh luận của ông Trump đem lại cảm giác rằng dường như ông đang đặt quyết định ấy vào tay người khác.
Chưa kể, quốc gia mà ông Trump phụ thuộc vào lại là Ả Rập Saudi - một đồng minh từng gặp chỉ trích gay gắt của cộng đồng quốc tế sau vụ nhà báo Jamal Khashoggi bị sát hại và phân xác. Có thể thấy, vương quốc này đă "mua được" sự ủng hộ của Mỹ.

Tom Malinowski, nghị sĩ đảng Dân chủ và là cựu trợ lí Ngoại trưởng Mỹ, nhận định: "Điều khiến tôi kinh ngạc không chỉ bởi v́ sự sai lầm rơ ràng khi cho phép Ả Rập Saudi kiểm soát chính sách đối ngoại của chúng ta, mà c̣n ở việc tổng thống dường như không nhận ra rằng ông ấy trở nên nhu nhược như thế nào khi nói như vậy".
"Việc tấn công cơ sở lọc dầu là một vụ việc nghiêm trọng và có ảnh hưởng nghiêm trọng hơn cả những lợi ích đơn thuần của Ả Rập Saudi. Nhưng dù làm ǵ đi chăng nữa, chúng ta cần phải làm những tốt nhất cho chúng ta và phải thấy rằng Ả Rập Saudi được thiên vị một cách rơ ràng."
Hôm qua (16/9), trả lời phóng viên, ông Trump nói rằng ông không "hứa hẹn" sẽ bảo vệ Ả Rập Saudi và ông "sẽ ngồi đối thoại với Saudi và giải quyết mọi chuyện". Tuy nhiên ông Trump vẫn tỏ ra cẩn trọng, nói rằng sẽ không vội vă triển khai quân sự.
Khi được hỏi về việc liệu có phải Iran đứng đằng sau cuộc tấn công, ông Trump nói: "Mọi chuyện có vẻ như vậy. Chúng tôi đang kiểm tra."
Ông Trump cảnh báo rằng Mỹ có những năng lực quân sự đáng sợ và đă chuẩn bị cho chiến tranh nếu cần thiết.
"Tuy nhiên, chắc chắn Mỹ sẽ tránh chiến tranh. Tôi biết rằng họ mong muốn đạt được thỏa thuận. Một lúc nào đó, mọi thứ sẽ được giải quyết," ông Trump nói.

Bất đồng chưa thể giải quyết


Hiện tại chưa có dấu hiệu mọi mâu thuẫn sẽ được hóa giải. Bộ Ngoại giao Iran đă phủ nhận rằng Tổng thống Iran Hassan Rouhani sẽ gặp ông Trump tại New York vào tuần tới khi hai bên tới tham dự buổi khai mạc Đại hội đồng Liên Hợp Quốc. Hồi tháng 6, ông Trump nói rằng một cuộc gặp "vô điều kiện" có thể sẽ diễn ra.
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo và Bộ trưởng Ngân khố Steven Mnuchin cũng nhắc tới cuộc gặp này vào hồi tuần trước. Tuy nhiên, ông Trump mới đây tuyên bố đây là tin giả và cáo buộc truyền thông đă bịa đặt thông tin này.
Từ khi nhậm chức, ông Trump đă biến Ả Rập Saudi thành đồng minh thân cận nhất ở Trung Đông bên cạnh Israel, và Mỹ đă ủng hộ mạnh mẽ nỗ lực của nước này trong việc đối chọi lại ảnh hưởng của Iran trong khu vực.
Ông Trump cũng không giấu về vai tṛ của tiền bạc trong mối quan hệ này, công khai nhắc tới giá trị của các hợp đồng vũ khí và lư giải tại sao ông Trump không chỉ trích chính quyền Ả Rập Saudi trong vụ sát hại nhà báo Khashoggi.


Bức ảnh vệ tinh ghi lại khu vực bị tấn công ở Abqaig, Ả Rập Saudi. Ảnh: AFP/Getty Images

Khi hai cơ sở lọc dầu của Ả Rập Saudi bị tấn công bởi UAV vào tuần trước, ông Trump đă nhanh chóng phản hồi về ảnh hưởng của vụ việc đối với giá dầu thế giới.
"Nguồn cung cấp dầu mỏ của Ả Rập Saudi đă bị tấn công. Có lí do để tin rằng chúng ta biết ai là hung thủ. Đă khóa mục tiêu và lên đạn, nhưng chúng ta sẽ đợi Vương quốc [Ả Rập Saudi] xem họ nghĩ rằng ai là kẻ đứng đằng sau vụ tấn công, và chúng ta sẽ tiến hành giải quyết theo phương án nào!" - ông Trump viết.
Thông điệp ông Trump đưa ra có nhiều điểm ḱ lạ. Ông Pompeo đă "chỉ đích danh" Iran là thủ phạm, nhưng ông Trump th́ không. Tuy nhiên, cách ông Trump viết đă khiến nhiều nghị sĩ đảng Dân chủ nghĩ rằng ông Trump đang trao quyền quyết định của Mỹ cho Ả Rập Saudi.
"Nếu ông Trump muốn sử dụng quân đội, ông ấy cần Quốc hội, chứ không phải hoàng gia Saudi, để chấp thuận điều đó," Chủ tịch Ủy ban Chính sách và Truyền thông David Cicilline nói.
Heather Hurlburt, một quan chức an ninh quốc gia từng làm việc dưới thời tổng thống Bill Clinton, lại cho rằng việc tổng thống nhờ đồng minh tư vấn trước khi hành động là chuyện hoàn toàn b́nh thường.
Nhà Trắng hiện vẫn từ chối b́nh luận về tuyên bố của ông Trump.
Theo Trithuctre (nguồn New York Times)