Lời giới thiệu: Mục “Hồ sơ” báo Việt Tide tuần này xin bắt đầu đăng tải tài liệu CIA được xếp loại “bài nghiên cứu” (“A Research Paper”) mang tựa đề “Tranh chấp biên giới Hoa-Việt.”
Tài liệu này tiết lộ và phân tích nhiều xung đột giữa Trung Quốc và Việt Nam từ năm 1978 – những xung đột mà ngày nay chính quyền cộng sản tại Hà Nội đang tảng lờ như không có.
Tác giả nghiên cứu này là National Foreign Assessment Center (tạm dịch Trung tâm Quốc gia Đánh giá Ngoại bang). NFAC là tên gọi mới của Cục T́nh báo (Directorate of Intelligence) sau 1977, là bộ phận trong CIA chuyên phân tích và tổng hợp thông tin lấy được từ các nguồn t́nh báo. Đến năm 1981, NFAC lại được đổi lên trở về với tên gọi ban trước là Directorate of Intelligence.
Hồ sơ được đóng dấu Tối Mật (“Top Secret”), đề ngày 5 tháng 3, 1979 – tức vài tuần sau khi Trung Quốc xua quân vượt biên giới Việt Nam trong ư định “dạy cho Việt Nam một bài học.” Hồ sơ này được bạch hóa vào tháng 6, 2002.
Hồ sơ này tuy đă được bạch hóa, nhưng vẫn c̣n nhiều phần bị xóa đi chưa được công bố hoàn toàn. Trong bản dịch này, những phần bị xóa được ghi bằng dấu “#####”.
Đặc biệt, ngay cuối tựa của tài liệu này đă có một hay vài chữ bị che lại. Ở cuối nhiều đoạn văn, cũng có một khúc ngắn bị che; người đọc có thể tạm đoán rằng những nguồn trích dẫn cho các đoạn văn là các tài liệu vẫn c̣n trong ṿng bí mật.
Làng Ba Chúc và Huyện Tịnh Biên được khoanh màu đỏ. Biên giới Việt Trung
Trong bản dịch dưới đây, những lời trong dấu ngoặc vuông [ ... ] là chú thích thêm của dịch giả.
Hồ sơ này mở đầu bằng một trang rưỡi “Các đánh giá chính” và sau đó là mục lục và phân tích chi tiết.
Tranh chấp biên giới Hoa-Việt #####
Bài nghiên cứu
Thông tin dùng trong báo cáo này cập nhật đến ngày 5 tháng 3, 1979
Các đánh giá chính
Cuộc xâm lăng của Trung Quốc vào phía bắc Việt Nam có khuynh hướng che lấp sự thật là tranh chấp biên giới Hoa-Việt có động lực của riêng nó và đă là vấn đề quan trọng giữa hai nước này từ lâu nay, trước khi mâu thuẫn Việt Nam – Campuchia nổ tung thành chiến tranh công khai. Sự bất đồng ư kiến về một vài đoạn biên giới ngắn (cũng như về chủ quyền các quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa) được giữ trong những đường dây trao đổi kín sau khi chiến tranh chấm dứt tại Đông Dương. Nhưng rồi những cuộc thảo luận kín bị thất bại vào cuối năm 1977 và vấn đề này trở thành một phần trong một cuộc tranh chấp chính trị rộng lớn hơn. (#####)
Ở cả hai bên, những phản ứng theo cảm tính đối với những biến cố mới đă thay thế cho sự tính toán tỉnh táo về thiệt hại cho lợi ích quốc gia trong trường hợp mất b́nh tĩnh. Đụng độ tại biên giới trở thành yếu tố quyết định khiến những phản ứng thiếu thận trọng này càng leo thang hơn.###
Một vài xung đột nhỏ, không vũ trang (hầu hết là ẩu đả) dọc đường biên giới Hoa-Việt trở thành đụng độ quân sự cấp bách sau hai biến cố quan trọng trong năm 1978:
* Những lời cáo buộc về người gốc Hoa bị ngược đăi và muốn từ Việt Nam thoát thân vào Trung Quốc. V́ vậy cuộc giao tranh vũ trang đầu tiên năm 1978 tại vùng biên giới đă diễn ra v́ vụ người tỵ nạn muốn vượt biên vào Trung Quốc.
* Những lời cáo buộc về việc Việt Nam xây dựng tuyến pḥng thủ biên giới. Cuộc giao tranh vũ trang lần thứ nh́ và thứ ba năm 1978 diễn ra khi phía Trung Quốc phá hủy hàng rào, cọc đánh dấu, và băi ḿn trên tuyến [pḥng thủ] này.
Phía Trung Quốc giận dữ v́ Hà Nội đă cả gan thay đổi hiện trạng [nguyên văn: status quo] tại biên giới, và cho rằng nếu im lặng chấp nhận những thay đổi này th́ sẽ trở thành tưởng thưởng cho Hà Nội và sẽ dẫn đến nhiều vi phạm khác tại biên giới.###
Cụ thể, hành động của Hà Nội xây dựng tuyến pḥng thủ (phía Hà Nội tuyên bố là để bảo vệ chống sự xâm nhập của biên pḥng và gián điệp Trung Quốc) làm thay đổi luật chơi của cuộc tranh chấp chính trị. Bằng hành động này, Hà Nội đă đi thêm một bước từ đấu khẩu bằng miệng đến đơn phương đánh mốc gần như tất cả mọi đoạn trên một biên giới mà trước đây tương đối mở và chỉ được đánh mốc sơ sài. Trung Quốc cho rằng việc cắm mốc khiến Việt Nam được lợi thế về đất đai và đằng nào th́ cũng không có sự đồng thuận của Trung Quốc. Về phía ḿnh, Việt Nam tức giận khi Trung Quốc phá hủy những hàng rào do họ dựng nên mà, theo họ, nằm “trong lănh thổ Việt Nam.” Cứ như vậy mà t́nh trạng đă sẵn sàng để một Trung Quốc vũ trang đối đầu với một Việt Nam vũ trang.###
Bắc Kinh, là phía lớn hơn và mạnh hơn, leo thang cuộc tranh chấp bằng cách chỉ thị cho biên pḥng, vào tháng 12, bắt đầu tuần hành lên phía trước và “nổ súng” vào chốt và nhân sự biên pḥng của Việt Nam. Một cuộc leo thang thứ nh́ sau đó đă tiếp theo vào giữa tháng 1 khi Bắc Kinh bắt đầu đưa bộ đội chủ lực Quân đội Giải phóng Nhân dân (PLA [viết tắt theo tiếng Anh People’s Liberation Army]) thay v́ lính biên pḥng để thăm ḍ và trinh sát; số người và mức độ thâm nhập vào vùng đất Việt Nam cho là của họ cũng tăng lên. Cùng lúc đó, phía Trung Quốc báo cho Việt Nam biết về bản chất và mức độ của sự gia tăng [quân sự] phía bắc biên giới.###
Mặc dù đối đầu với những cuộc tấn cộng của quân chủ lực PLA ở biên giới và biết về sự tập trung quân đội Trung Quốc gần đó, phía Việt Nam từ chối không chùn bước. Họ giữ vững vị trí của ḿnh và c̣n đánh trả. Tới giữa tháng 1, phía Trung Quốc dường như đă cho rằng chính sách cảnh cáo và hăm dọa đă không có hiệu lực.###
Tổng cộng vùng đất Việt Nam “chiếm đóng” không phải là lớn – khoảng 60 km vuông. Nhưng việc Việt Nam tự cho là có thể tùy tiện tự nhận bất kỳ một chút đất nào của Trung Quốc là điều phía Trung Quốc không chấp nhận được. Và, mặc dù chỉ có khoảng 300 người Trung Quốc bị chết và bị thương, chính sự thách thức công khai của phía Việt Nam đă khiến bất kỳ một chút tổn thất nào cũng không chấp nhận được [đối với Trung Quốc].###
Bắc Kinh kết luận rằng sự ngạo mạn quân sự của các lănh tụ Việt Nam nếu để yên sẽ tiếp tục trở thành một sự “kiêu căng” nguy hiểm. Ở một khía cạnh căn bản nào đó, cuộc xâm lăng của Trung Quốc là một cố gắng phá vỡ h́nh ảnh Hà Nội tự vẽ cho ḿnh là vô địch bất bại.###
Campuchia là yếu tố xúc tác chính trong suy nghĩ của Trung Quốc. Tranh chấp biên giới Hoa-Việt leo thang trong bối cảnh Việt Nam chiếm đóng Campuchia và Trung Quốc đă không có khả năng bảo vệ chư hầu của họ tại đó. Nói tóm lại, hai yếu tố – hành động của Việt Nam chống Campuchia và việc Hà Nội không chịu có thái độ ít thách thức hơn ở biên giới Hoa-Việt – trở thành đưa đẩy hỗ trợ cho nhau, thúc đẩy Bắc Kinh phải cố gắng “trừng phạt” Việt Nam bằng quân sự qua việc tràn vào phía bắc.###
Bắc Kinh đă ra ư rằng quân lực Trung Quốc rồi ra sẽ rút về đường biên giới mà Trung Quốc (chứ không phải Việt Nam) công nhận. Nếu điều này là quyết định tối hậu của Trung Quốc, và nếu Hà Nội từ chối không đàm phán cho một hiệp ước biên giới, tương lai sẽ thấy một thời gian dài có căng thẳng và mâu thuẫn biên giới.###
[Tài liệu này, sau phần “Các đánh giá chính” đến trang Mục lục như sau]
Mục lục:
Các đánh giá chính
Lời mở đầu
I. Những nỗ lực chính trị để tránh gia tăng bất đồng
II. Bất đồng về nạn kiều gia tăng thành bất đồng về lănh thổ
III. Trung Quốc dọa dẫm Hà Nội: Máy bay do thám
IV. Hà Nội chuẩn bị “chiến tranh”
V. Tuyến pḥng thủ biên giới của Việt Nam khiến căng thẳng leo thang
VI. Tiếp tục leo thang: Trung Quốc bắt đầu tháo gỡ hàng rào
VII. Bắc Kinh gia tăng cảnh cáo đối với nạn nhân bị bắn chết
VIII. Trung Quốc bắt đầu “trừng phạt”
IX. Trung Quốc thất bại trong chính sách uy hiếp
######
######
[Sau trang mục lục là nguyên một trang vẫn c̣n trong ṿng bảo mật và bị xóa trắng. Trang này có lẽ là liệt kê phần phụ lục, v́ ở cuối tài liệu này lại có bốn trang cũng bị xóa trắng.]
(C̣n tiếp)
Vũ Quí Hạo Nhiên
Reply With Quote
Originally Posted by Yêu Nước
Bookmarks