Thành phố xơ xác, đói nghèo và nổi ưu tư, lo lắng hằn trên từng nét mặt những người qua lại. Quảng trường giữa trung tâm thành phố sừng sững lá cờ đỏ tươi màu máu và h́nh ảnh tươi cười, phương phi của người cha già dân tộc. Những ca khúc với âm điệu cao và nhanh được phóng ra từ chiếc loa to đùng trên một góc nóc nhà cao gần h́nh ảnh lá cờ và lâu lâu nhạc dừng lại cho người xướng ngôn viên bằng giọng nhát gừng nêu lên những thành tích, những dự tính, những phương cách để xây dựng cho đất nước ngày thêm giàu mạnh. Những người dân qua lại h́nh như chẳng chú ư ǵ đến những lời nói kia. C̣n những ngựi xướng ngôn viên th́ có chắc chắn là họ biết hay hiểu những ǵ họ đang nói không nhỉ? Nhưng dù sao th́ họ cũng cứ nói, nói từ ngày này qua ngày nọ, dù nói mà chẳng có người nghe! Bởi một lẽ rất giản dị: nói để có tiền th́ dại ǵ mà không nói, nói để được mua gạo, mua thịt bằng giá nhà nước dù sao vẫn c̣n rẻ chán so với thị trường tự do!
Vậy mà cũng có người nghe, ít nhất là cũng có một người nghe. Đó là ông già điên quần áo tả tơi, rách nát hay qua lại, lẩn quẩn xung quanh quảng trường giữa trung tâm thành phố. H́nh như mọi người ai ai cũng biết ông già này, một người điên lúc nào cũng có mặt ở đây từ sáng sớm đến tối mịt. Nghe nói ông ta cũng có gia đ́nh con cái hẳn hoi, nhưng từ khi vợ chết th́ ông ta hóa điên, mới đầu con cái cũng lo lắng, chữa trị cho cha nhưng không có kết quả và sau này từ khi đất nước được giải phóng mọi người trong đó có con cái ông phải làm việc cật lực để xây dựng đất nước( hay ít nhất cũng để lo nuôi chính cái thân thể gầy ốm của ḿnh) nên họ cũng chẳng có th́ giờ mà để tâm đến ông nữa. Cũng chẳng có ǵ đáng trách v́ dù sao ông cũng đă điên rồi, vả lại lúc ấy cũng có khá nhiều người điên trong thành phố này nên con cái ông cũng chẳng cần ái ngại chi cả. Có một điều khá ngộ nghĩnh là mỗi người điên một cách và biết t́m cho ḿnh một nơi chốn riêng biệt và h́nh như chẳng bao giờ đụng độ nhau cả (hay là có đụng độ mà ta không biết)
Có một người đàn bà hay thiếu nữ mỗi ngày có mặt ở tam cấp xuống chợ từ sáng sớm đến tối mịt, mặt luôn hướng về phía mặt trời. Cô ta khá đẹp với thân h́nh dong dỏng cao, chắc chắn, những ngày mới xuất hiện cô ta trắng trẻo, hồng hào nhưng sau nhiều ngày tháng dầm mưa, dang nắng cô trở nên đen ḍn và man dại với mái tóc dài, rối nùi vàng cháy Cô có đôi mắt buồn xa vắng của một minh tinh màn bạc, cô ngồi đó im lặng, không chửi bới, không la hét từ ngày này qua ngày khác. Khi đói th́ xuống chợ, khu hàng ăn bốc đại vào những khay thức ăn đang bày ra trên sạp, những người chủ luôn luôn có sẳn một một cây que để đuổi ruồi và để đánh mạnh vào tay cô. Họ la hét, chửi bới nhưng sau đó thế nào cô cũng được bố thí cho cái ăn để qua ngày, qua tháng mà ngồi hướng mặt trời. Cô chịu đựng và lặng câm dù bị đánh đau, hiền lành với đôi mắt buồn xa vắng.
Một người đàn ông với đôi kính cận thị trông rất trí thức, ông đi ṿng ṿng trong chợ từ sáng đến chiều nh́n hàng nọ, ngắm chỗ kia nhưng không bao giờ ăn cắp. Ở chợ ai cũng biết ông, ông cũng chẳng nói chẳng rằng với ai đến giờ trưa th́ xách bao ni lông xuống đứng ở khu hàng ăn nhưng chẳng bao giờ tḥ tay ra bốc. Mấy bà chủ kêu ông lại cho vài miếng thịt nướng cháy, dăm ba miếng xôi, vài cọng bún, ông bỏ tất cả vào bao ni lông vậy cũng xong một ngày, người ta nói trước kia ông là thầy giáo.
Đại khái là thế, ồn ào nhất chỉ có ông già điên trên quảng trời cờ đỏ. Ông lắng tai nghe thật kỹ những lời phát ra từ chiếc loa phóng thanh rồi bắt đầu phân tích, chửi bới với loại từ ngữ thô thiển, b́nh dân nhất đại loại như:
- Tổ cha tụi bây chứ giải phóng, tụi bây là quân giết người cướp của. Tụi bây đói rách vào đây ăn cướp của dân miền Nam.
- Ông nội tụi bây chứ lúa hè thu, đông xuân, đói lè lười cóc ra mà nói dóc, nói dóc ai thèm nghe. ( Nói thật ra th́ ông già điên có lắng nghe)
Khi thấy đám thiếu niên quàng khăn đỏ đi qua, ông ngứa mắt la to:
- Tụi bây xúi trẻ ăn c.. gà hả, đồ quân trời chu đất diệt, trẻ không tha già cũng chẳng từ.
Có lần ông c̣n dơ bàn tay ra ngoắc vị cha già của dân tộc xuống:
- Ê, thằng già râu có ngon xuống đây chơi với tao, thử mầy có chịu nổi cú đấm của tao không? Sao làm thinh, đồ thằng hèn.
Vị cha già dân tộc chỉ là một tấm h́nh được phóng lớn chứ có thật sự hiện hữu đâu mà nghe lời thách đấu của lăo già điên (có người nói trước kia ông là một người vơ nghệ cao cường từng nốc ao bao nhiêu địch thủ). Thách đấu không có kết quả, ông đi qua, đi lại đưa của quư cho bác kính yêu. Thật là hết chỗ nói.
Mấy người đi đường cũng lạ thật, nghe ông già điên chửi lại xúm lại coi và tủm tỉm cười, ông tưởng là hay nên càng chửi già hơn, ông la to vang dậy môt góc quảng trường như con heo bị chọc tiết. Ông rủa, ông nạp, tiếng ông át hẳn cái loa phóng thanh với những khúc nhạc hùng đẫm máu quân thù một thuở nào đó. Ai cũng biết ông điên nên chẳng ai chấp ông, nhưng khi ông làm già quá, chửi nhiều quá th́ các anh em công an đầy tớ của dân chịu không nổi lại thêm thái độ cợt cười, khích lệ của những người chung quanh làm mấy anh nổi giận đỏ bừng cả mặt. Họ bước tới gần lăo già điên và rít lên:
- Vừa thôi nghe ông, tại sao ông giám xúc phạm đến bác của chúng ta! Ông đừng ỷ điên rồi muốn nói ǵ th́ nói nghe, coi chừng đi vào tù mọt gông, ông muốn vào nhà đá hả?
Lăo già điên cũng chả vừa bèn hỏi lại:
- Chúng ta là ai? Bác của mầy chứ đâu phải là bác của tao. Vào nhà đá à, ở đây ai cũng đang ở nhà đá cả: khó thở, khó ăn, khó nói chỉ có tao điên là dám nói.
- Đừng giả điên khùng mà gây mất trật tự công cộng nghe chưa? Pháp luật sẽ xử lư nghiêm minh nghe chưa, ông già điên.
Ông già cười lên sằng sặc:
- Mầy điên hay tao điên. Mầy vừa nói tao giả điên bây giờ gọi tao là già điên.
Rồi ông phân bua:
- Tao chửi là chửi thằng kia chứ có nói động ǵ đến ông sơ, ông vải mày đâu mà mày ngứa miệng.
Nói lư, nói luật với người điên th́ ḿnh cũng hóa rồ thôi, mà đem giam ông già vào khám th́ cũng mất công săn sóc, cho ăn tốn khoai, tốn sắn. Hơn nữa, cả thành phố này ai không biết lăo già điên, bắt lăo tù đánh đập lỡ sẩy tay lăo chết th́ ai cũng sẽ hay, c̣n đem lăo ra ṭa án nhân dân nổi cơn khùng lăo rủa xả lung tung th́ c̣n thể thống ǵ nữa. Nói tóm lại, không có luật pháp cho một người điên cho nên từ đó có hai cái loa phóng thanh trên quảng trường cờ đỏ. Một ca tụng ngợi khen và một chửi bới mạ lỵ, hai đài phát thanh thi nhau mà nói. Thính giả thích đài nào hơn th́ chỉ có ḿnh ḿnh biết hay gia đ́nh ḿnh biết, thời buổi khó khăn mắt dứa, tai bèo sơ hở một tiếng chỉ có nước thiệt thân mà thôi.
Ông già điên, càng ngày càng già nhưng không bao giờ ngưng tiếng v́ ông được nói những lời ông thích nói, ông chửi cho đă miệng mà không bằng bài bản, nguyên tắc nào. Khán giả và thính giả của ông lúc nào cũng nở nụ cười với ông dù ông là một lăo điên. Có người c̣n ưóc được là ông (thật là một xă hội kỳ lạ khi mà con người muốn biến thành một kẻ điên). Sau một ngày dài khốn khổ cho áo cơm, có lắm người đă nói với vợ chồng, con cái rằng:
- Trời ơi! Ước chi tôi là ông già điên trên quảng trường cờ đỏ để được nói thực những ǵ tôi nghĩ, tôi chán lắm rồi! Chán lắm rồi!
Chiếc loa vẫn nói: nói như con vẹt v́ có bài, có bản, nói v́ cơm gạo, thịt cá. Nó chỉ ngừng nói trong những ngày cúp điện để tiết kiệm ngân quỹ cho nhà nước. Mọi người thấy khỏe khoắn v́ lỗ tai được yên nghĩ, nói cho cùng nghe lăo già điên rủa nạp vẫn dễ chịu hơn dù rằng đời sống vẫn vậy, vẫn đói rách triền miên, vẫn đau khổ triền miên.
Một ngày kia, có một đám cỏ ĺa bờ trôi nổi trên bờ hồ của thành phố. Đám cỏ chỉ là một đám cỏ vậy mà mọi người cũng tung tin lên là sắp có cuộc đổi đời, họ xầm x́ với nhau:
“Cỏ nổi đổi đời”. Hàng ngày có nhiều người bỏ công ăn việc làm ra bờ hồ nh́n đám cỏ và cầu nguyện và đă có những nụ cười làm sáng những khuôn mặt từ lâu vướng mắc tối tăm, sầu thảm. Sống trong nổi đọa đầy tuyệt vọng đă lâu nên mọi người phải cố gắng tạo cho ḿnh những niềm vui dù họ biết là không thật. Lại có tin đồn là một ông Tướng nào sẽ trở về khôi phục đất nước và lá cờ ngày xưa đă bây phất phới ở một nơi nào đó. Mọi người lại bắt đầu bàn ra, tán vào đủ thứ chuyện và họ thưởng thức thứ hạnh phúc có giá trị như ngửi lấy mùi thơm của một con gà quay kh́ bụng đang đói nghiến (có c̣n hơn không!)
Lăo điên, không biết bằng cách nào cũng theo dơi được tiến tŕnh tư tưởng của thế sự, lăo bắt đầu ê a câu sấm trạng Tŕnh:
Nguyễn đi rồi Nguyễn lại về
Nguyễn đến bồ đề rồi Nguyễn lại lui
Họ Nguyễn là cái họ thông thường và chiếm đa số trong dân gian. Nói đến người Việt Nam là người ta nghĩ đầu tiên họ Nguyễn rồi mới đến Lê, Trần, Phan, Lư, Đặng vân vân và vân vân. Bao nhiêu nhân vật nổi danh, nổi tiếng mang họ Nguyễn đă ra đi mà sao nói đến Nguyễn trở về họ lại cứ khăng khăng tin là sấm kư đă ám chỉ ông Tướng kia. Có phải chăng v́ ông tương đối trẻ với những câu tuyên bố hào hùng với đôi chút ngông cuồng, coi trời bằng cái vung hồi c̣n tại chức. Nói cho cùng ông cũng đă ra đi như những người khác ra đi nhưng những lời tuyên bố quyết liệt, sống chết của ông đối với quân thù vẫn c̣n sống trong ḷng những kẻ ở lại.
Ở lại th́ khổ lắm, khổ này có viết ra hàng trăm, hàng ngàn quyển sách chắc ǵ đă đủ. Ông đi rồi, họ nào để ông yên, đêm nào họ cũng kêu tên ông ra mà mạt sát, phê b́nh, họ bắt những người tuổi trẻ phải gọi ông là: tên này, thằng nọ.
Một ngày kia có một cô gái gọi ông là “ông” trong một buổi họp đêm tại phường ấp đă bị đem ra kiểm điểm. Cô cứng đầu căi lại:
- Dù ǵ ông ta cũng là bậc cha, bậc chú mà gọi bằng thằng nọ, tên kia th́ không đúng với lễ nghĩa con người, không hợp với đạo đức của người Việt Nam.
Họ gằn giọng:
- Đối với đạo đức cách mạng những tên buôn dân bán nước, cúi đầu làm nô lệ cho ngoại bang th́ chúng ta phải gọi chúng là thằng, là tên v́ chúng có nợ máu với dân tộc.
Nói cho cạn cùng, ông hay thằng trong lúc này th́ có nghĩa ǵ đâu, v́ xă hội đă đảo lộn, tan hoang, chỉ tội nghiệp cho cô gái đă quen với câu cách ngôn treo trên tường lớp thuở c̣n đi học:
- Tiên học lễ, hậu học văn!
Thời gian trôi qua như một ḍng sông tràn đầy rác rưới, nhọc nhằn. Mọi người đều bỏ ra đi bằng cách này hay cách nọ, những người điên năm xưa cũng không c̣n nữa, họ đă chết ở một góc đời nào cũng chẳng ai cần biết. Lá cờ đỏ trên quảng trường vẫn ĺ lợm bên người cha già dân tộc ngó xuống đám đông qua lại mỗi ngày và cái loa vẫn rả rả như tự ngàn ngày xưa nào đó. Vẫn bài, vẫn bản nhưng ngày nay cái loa không c̣n nói cho cơm, cho thịt cá mà nói cho xe hơi, nhà lầu, cho ngân hàng, cho công ty. Con vẹt không c̣n chửi bới những người ngày xưa nó từng chửi bới mà lại ca tụng, vuốt ve mới là kỳ lạ. Lâu lâu người xướng ngôn viên cũng ngừng cho ca nhạc trổi lên, nhạc bây giờ cũng là loại nhạc mà ngày xưa người ta kết tội, truy lung như một thứ tàn dư của chế độ cũ. Đám trẻ không c̣n quàng khăn đỏ nữa mà mặc áo bày nửa ngực, quần ngắn đến độ không thể nào ngắn hơn được. Nghĩ cũng lạ thời buổi này vải vóc tương đối rẻ và dễ mua hơn những ngày xa xưa đó mà sao người ta lại hà tiện vải thế nhỉ?
Rồi lại có một gă tóc dài, áo quần tuy cũ kỹ nhưng khá sạch sẽ lại thay thế cho lăo già điên thuở nọ. Mọi người nói gă hơi tàng tàng nghĩa là điên không ra điên, khùng không ra khùng, mà tỉnh cũng chẳng ra tỉnh. Gă loanh quanh, ṿng ṿng giữa quảng trường mỗi ngày, gă chẳng chửi bới, chẳng văng tục mà cứ ngếch mặt nh́n lá cờ, nh́n người cha già dân tộc rồi cười lên sằng sặc. Cười chán gă lại ngồi im lặng, mặt buồn thỉu như cha chết, mẹ chết. Khác những người điên ngày trước gă chẳng bao giờ thèm ăn cuả bố thí của ai, chắc gă có một nơi để nương dựa, để được tà tà dạo phố phường và để được gàn dở, cười khóc vu vơ mỗi ngày. Có người nói ngày xưa gă là một người có học yêu nước, đă từng viết lách, đă từng chống chiến tranh, gă đă từng có những giây phút ngất ngây trong hạnh phúc khi cuộc chiến chấm dứt trên quê hương này. Gă đă từng phấn khởi, phát biểu lung tung trong những ngày đầu đổi mới và nhất là gă đă chọn nơi này làm quê hương. Bây giờ th́ gă ở đó với cái loa phóng thanh ồn ào thi gan cùng tuế nguyệt, gă có lắng nghe như ông già điên ngày nọ, nhưng phản ứng cuả gă là nụ cười khinh bỉ hay tràng cười giễu cợt. Khi nh́n gă buồn bă ngó vu vơ có người lắc đầu ái ngại, họ nói gă là một người thất chí và bị lường gạt. Ai lường gạt gă th́ chỉ có tự gă biết mà thôi.
Nơi ngày xưa cô gái ngồi hướng mặt trời có một người lính cụt chân thay thế với cây đàn từng tưng hát những bài ca ngày cũ. Điệu nhạc Boléro đều đều nghe mới năo nề làm sao. Người qua kẻ lại bỏ vào chiếc nón vào ba đồng tiền lẻ, anh thương binh cũng lặng lẽ, hiền lành như cô con gái ngày nào, anh chỉ hát, hát hoài, hát măi mà thôi. Vậy mà có một buổi sáng một điều lạ đă xảy ra: người qua lại thấy anh uống rượu và la lối ̣m ṣm, anh không c̣n là người thương binh hiền lành cuả ngày nào nữa. Anh chửi thề như một người điên:
- Về làm chi, thà đừng về c̣n hơn.
Ai về, anh chẳng nói, một tờ báo bị xé rách, vo tṛn bên cạnh chiếc nón dơ bẩn, bụi đời. Anh đang giận dữ như bị xúc phạm nặng nề, dù rằng với kiếp sống đầu đường xó chợ như anh thương binh th́ bị xúc phạm đâu phải là một điều hiếm có. Mọi người nói với nhau: anh ta phát điên rồi!
Thành phố bao giờ cũng có những người điên, ở đâu cũng có những người điên, người khùng. Nhưng phải công nhận những người điên trên quảng trường cờ đỏ này có cái ǵ lạ lạ. Khi người thương binh chửi thề, gă tóc dài mon men lại nh́n và bất chợt cười lên khằn khặc, đó là lần đầu tiên trong kiếp sống lang thang gă chú ư đến người bạn láng giếng. Tiếng cười châm biếm cuả gă làm anh thương binh nổi cơn tam bành:
- Mẹ, cười ǵ thằng kia, mầy cười tao hả thằng trí thức dơm.
Gă tóc dài vẫn cười, cười chảy nước mắt rồi lần đầu tiên cóc mở miệng:
- Đồ điên, đồ điên, điên cả lũ, điên cả bọn!
Anh thương gầm lên:
- Mầy nói ai điên?
- Tôi không nói anh, không ai nói anh cả. Tôi nói cái nầy!
- Cái gi?
Gă tóc dài chỉ xuống tờ báo bị xé nát, vo tṛn dưới đất:
- Nó đó, tờ báo kia, chính nó là thủ phạm. Tôi đă đọc rồi, tối hôm qua.
Mắt anh thương binh dịu xuống một chút. Gă tóc dài quay lưng và tiếp tục cười. Cười chảy nước mắt. Trên cao người cha già dân tộc cũng mỉm cười, cái loa cũng rộn ràng tiếng cười của một cuộc phỏng vấn nào đó.
Một cô gái quàng khăn đỏ thời đại, áo hở ngực, quần hở rốn nhún vai giọng chua như dấm:
- Đồ điên, điên cả lũ!
Cô nhún nhảy bước đi bằng những bước chân của nàng hoa hậu. Một cậu con trai tóc dựng đứng như bờm ngựa, nham nhỡ nh́n cô gái bằng hai con mắt ốc nhồi rồi phán một câu:
- Anh điên, anh phát điên, phát rồ v́ em đó!
Mimosa
Berryhill - TN
Reply With Quote
Bookmarks