http://www.nytimes.com/2013/04/24/wo...ply.html?_r=1&
In Hard Times, Open Dissent and Repression Rise in Vietnam
NEW YORK TIMES-by THOMAS FULLER. Published: April 23, 2013 Lê Quôc Tuấn XCafeVN dịch Việt ngữ
TP.HCM, Việt Nam - Các giá sách của ông đầy những tác phẩm của Marx, Engels và Hồ Chí Minh, tiêu chuẩn của một sự nghiệp trung thành với đảng Cộng Sản, nhưng Nguyễn Phước Tương (Gs. Tương Lai), 77 tuổi, nói rằng ông không c̣n là một tín đồ của chủ nghĩa này nữa. Như rất nhiều người khác ở Việt Nam hiện nay, ông Tương, một cựu cố vấn hai đời Thủ tướng, phát biểu thẳng thắn mạnh mẽ chống lại chính phủ.
"Cơ chế của chúng tôi bây giờ là một chế độ chuyên chế độc đảng," ông nói trong một cuộc phỏng vấn tại tại căn hộ của ḿnh ở ngoại ô thành phố Hồ Chí Minh. "Là người từ bên trong cơ chế - tôi hiểu tất cả các sai lầm, thiếu sót và tất cả các suy thoái của nó ", ông nói. "Nếu không được sửa chữa, hệ thống này sẽ tự sụp đổ".
A slum in Ho Chi Minh City, Vietnam. Wide dissatisfaction has followed the boom of the 1990s.
Một đảng từng chiến thắng quân đội miền Nam Việt Nam được Mỹ ủng hộ trong năm 1975 đang phải đối mặt với sự giận dữ v́ nền kinh tế suy thoái và bị xé nát bởi các tranh chấp của những người bảo thủ muốn duy tŕ nguyên tắc chỉ đạo xă hội chủ nghĩa của đất nước và sự độc quyền về quyền lực chống lại những người kêu gọi một hệ thống đa nguyên hơn và hoản toàn đi theo chủ nghĩa tư bản.
Có lẽ điều quan trọng nhất, là đảng đang phải vất vả đối phó với một xă hội được thông tin tốt hơn và nghiêm trọng hơn nữa là v́ các tin tức và ư kiến ấy lây lan qua Internet, vượt qua khỏi các phương tiện truyền thông do nhà nước kiểm soát.
Kể từ khi thống nhất đất nước 38 năm trước đây, Đảng Cộng sản đă bị thử thách bởi các xung đột với Trung Quốc và Campuchia, cuộc khủng hoảng tài chính và những rạn nứt nội bộ. Nhưng sự khác biệt hiện nay, theo Carlyle Thayer, một trong những học giả nước ngoài hàng đầu về Việt Nam, chính là việc chỉ trích giới lănh đạo "đă bùng nổ trên toàn xă hội.
Nếu không phải là một môi trường độc tài, sự chia rẽ trong đảng sẽ thực sự khuyến khích tự do ngôn luận v́ các phe phái đang mong muốn bôi xấu nhau, Tiến sĩ Thayer nói.
"Nhưng ở Việt Nam có một sự trái nghịch", ông nói. "Bất đồng chính kiến phát triển, nhưng đồng thời sự đàn áp cũng gia tăng".
Khi tiếng nói bất đồng chính kiến nhân rộng trong 92 triệu người dân Việt Nam,Chính phủ đă cố gắng trấn áp. Ṭa án đă kết tù nhiều blogger, các nhà báo và các nhà hoạt động nhưng các chỉ trích, đặc biệt là trên trực tuyến, dường như vẫn tiếp tục không suy giảm. Chính phủ đă ngăn cản truy cập vào một số các trang mạng nhất định, nhưng nhiều người Việt Nam vẫn vận dụng các phần mềm hoặc những trang web để xoay sở thoát khỏi kiểm duyệt.
"Nhiều người đang cố gắng bày tỏ việc chỉ trích chính phủ hơn trước", Trương Huy San (Nhà báo Huy Đức), một tác giả, nhà báo và blogger nổi tiếng cho biết. "Và những ǵ họ đang nói ra là khốc liệt hơn nhiều."
Ông San, người đang có một học bổng tại Đại học Harvard, là tác giả của cuốn "Bên thắng cuộc", có lẽ là một cuốn sử toàn diện đầu tiên của Việt Nam kể từ năm 1975 được viết bởi một người ở trong nước. Tác phẩm, được nhiều người đọc ở Việt Nam, gồm hai tập, viết dưới bút danh Huy Đức, được in không có giấy phép của chính phủ, nội dung mô tả những hành vi như các vụ việc thanh trừng đảng viên bất trung và cuộc thu giữ tài sản của các chủ doanh nghiệp miền nam Việt Nam.
Đối với những du khách thường đến Việt Nam, bằng chứng mặt nổi của tiến bộ kinh tế có thể khiến họ
khó hiểu được nỗi bi quan sâu xa mà nhiều người đang bày tỏ ở trong nước. Hàng triệu người vốn chỉ có những chiếc xe đạp trong một thập kỷ trước giờ phóng nhanh trên những chiếc xe gán máy qua các nhà máy và cao ốc văn pḥng.
Nền kinh tế nở rộ trong những năm 1990 sau khi cải cách đă sản sinh cuộc pha trộn vụng về của nền kinh tế thị trường bị đảng cộng sản kềm kẹp chặt chẽ của Việt Nam. Ngay cả bây giờ, kinh tế Việt Nam vẫn c̣n dự kiến tăng trưởng khoảng 4 đến 5 phần trăm trong năm nay, một phần nhờ xuất khẩu mạnh của gạo, cà phê và các sản phẩm nông nghiệp khác
Nhưng thị trường bất động sản đang đóng băng do dư thừa công suất, các ngân hàng đang gánh chịu nhiều nợ xấu, báo chí đang chạy tin về t́nh trạng thất nghiệp gia tăng và đất nước này bị xếp hạng là một trong những quốc gia tham nhũng nhất thế giới theo tổ chức Minh bạch Quốc tế, một tổ chức theo dơi tham nhũng toàn cầu. (đứng hạng 123 trong danh sách 176 nước - những con số thấp tiêu biểu những quốc gia ít tham nhũng nhất.)
Doanh nhân Việt Nam phàn nàn về các quy định độc đoán của chính phủ được áp đặt bởi một đảng tin rằng ḿnh là đội tiên phong của doanh nghiệp tư bản chủ nghĩa.
Và mặc dù với một dân số trẻ, cần cù. nhiều người nói rằng Việt Nam hiện nay là vô phương hướng.
"Trong 21 năm ở đây tôi chưa bao giờ thấy mức độ bât măn trong giới trí thức và doanh nhân như thế này ", ông Peter R. Ryder, Giám đốc điều hành Indochina Capital, một công ty đầu tư vào Việt Nam cho biết "Có rất nhiều cuộc tranh căi có ư nghĩa trong cộng đồng kinh doanh và trong đảng - những ngườihết sức quan tâm đến phương hướng mà đất nước đang đi đến "
Tại Diễn đàn Kinh tế mùa xuân, một hội nghị do Ủy ban Kinh tế Quốc hội tổ chức vào đầu tháng Tư, các đại biểu "đă dành giựt để có có cơ hội phát biểu", theo ông Lê Đăng Doanh, một chuyên gia kinh tế hàng đầu thế giới tham dự diễn đàn, nơi ông mô tả là "băo tố."
Ông cho biết đă có rất nhiều chỉ trích cho rằng mặc dù nền kinh tế đang tái cấu trúc cần thiết và sâu sắc
nhưng "gần như chẳng có ǵ đă được thực hiện."
"Đó là một cuộc khủng hoảng ḷng tin", ông Doanh nói. "Năm nào cũng hưa hẹn về những ngày tốt đẹp hơn, nhưng chẳng ai nh́n thấy "
Tại trung tâm của cơn băo chính trị là Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, người đă nắm quyền từ năm 2006. Thoạt đầu, chương tŕnh đầy tham vọng và phong cách nóng nảy của ông cho nền kinh tế đă giúp ông giành được những người ủng hộ v́ ông phá vỡ khuôn mẫu của một viên chức đảng tẻ nhạt.
Apartments are crowded next to a railroad track in Ho Chi Minh City. Unemployment and other economic woes have emerged.
Nhưng ông đă bị nhiều đảng viên xa lánh qua việc loại bỏ một ban cố vấn từng là lực lượng lănh đạo phía sau chương tŕnh cải cách (trong rất nhiều đảng viên cao cấp khác của hội đồng cố vấn ấy có ông Tương, học giả chủ nghĩa Mác).
Quan trọng hơn, chính sách nổi tiếng của ông Dũng, cuộc thúc đẩy mạnh mẽ để xây dựng các công ty quốc doanh theo lối các tập đoàn tư nhân của Hàn Quốc, đă phản tác dụng.
Cá nhà kinh tế cho biết, được vận hành bởi các giám đốc điều hành có quan hệ gần với hệ thống Đảng Cộng sản, các doanh nghiệp này đă mở rộng sang nhiều ngành kinh doanh mà họ không đủ tiêu chuẩn quản lư và đầu cơ vào thị trường chứng khoán, bất động sản. Hai trong số các công ty quốc doanh lớn nhất đă gần như sụp đổ và hiện vẫn c̣n gần phá sản.
Ông Tương, học giả chủ nghĩa Mác, cho biết v́ những khó khăn của nền kinh tế, những căng thẳng trong Đảng Cộng sản đă dâng cao hơn.
Vào tháng Hai, ông đă giúp soạn một bức thư ngỏ gửi đến Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, kêu gọi thay đổi Hiến pháp của đất nước để "đảm bảo quyền lực thực sự phải thuộc về nhân dân ". Ông vẫn chưa nhận được trả lời.
Tường cho biết ông đă muốn thúc đẩy thay đổi kể từ khi c̣n là cố vấn cho Thủ tướng Vơ Văn Kiệt, người đă giúp cải tổ nền kinh tế trong những năm 1990.
Tuy nhiên, hiện nay ông đang cảm thấy áp lực của thời gian. Ông bị ung thư, dù có vẻ đă thuyên giảm, và ông nói về căn bệnh này như một loại giải phóng trí tuệ thúc đẩy ông nói về những ǵ ông hiện xem là sự thật.
"Nói ngắn gọn, Marx là một nhà tư tưởng lớn," ông nói. "Nhưng nếu không có Marx, có lẽ chúng ta đă khá hơn. "
Bookmarks