[INDENT][CENTER][SIZE="4"][COLOR="DarkRed"][B]Văn Hóa Ngọng [/B][/COLOR][/SIZE][/CENTER]
[RIGHT][B]Trần Văn Giang [/B][/RIGHT]
[CENTER][IMG]http://www.lyhuong.info/web/data/2012/hinh/31/2347_01.jpg[/IMG][/CENTER]
[B]Lời giới thiệu:[/B]
Ngôn ngữ là một món quà quư báu mà thượng đế đă ban cho con người. Ngôn ngữ với một số ràng buộc khá phức tạp về cách phát âm, chính tả, và văn phạm cũng là một phần rất quan trọng của văn hoá. Qua cách dùng ngôn ngữ "đúng cách" (chuẩn, chính xác, đơn giản, dễ hiễu), con người không chỉ đạt được mục tiêu tŕnh bày trọn vẹn ư tưởng; mà c̣n vô h́nh trung làm cho mọi người chung quanh biết thêm về tŕnh độ học vấn, tư cách, địa vị (chỗ đứng) của người sử dụng nó trong xă hội.
Trước hết người viết cũng xin thành thật mong quư vị thấy mục đích của bài này là một tạp bút giới thiệu một số phương ngữ của vùng, miền; tŕnh bày thêm những những khó khăn mà người sử dụng đă gặp lúc cần phải giao tiếp với người sống ở bên ngoài môi trường cố hữu của ḿnh. Một số thí dụ và các ghi chép tự nhiên không thêm bớt từ nhiều nơi (nghe sao th́ ghi lại y như vậy) sẽ được đề cập chỉ có tính cách tượng trưng, chứ không hề có ngụ ư "pha tiếng," hay để "chửi" ai cả… Người viết cũng muốn mạnh dạn và thận trọng nêu lên một số vấn đề phát âm, chữ viết vượt qua khỏi phạm vi giới hạn của địa phương cần được quan tâm cùng với các quan sát, nhận định rất chủ quan (và người viết chờ mong sự chỉ trích của quư vị cao kiến) về sự phát âm khác biệt (nói nôm na b́nh dân học vụ là "ngọng") theo vùng, miền của dân Việt nói chung và chính ngay gia đ́nh cá nhân của người viết để chúng ta cùng góp thêm vào một giải thích, một phương cách khả dĩ có thể sửa chữa, làm thay đổi hoàn cảnh khó khăn trong lănh vực thông tin, giao tiếp hiện nay.
Điểm đặc biệt đáng lưu ư là "phát âm khác biệt theo vùng" và "ngọng," xét cho kỹ, là hai vấn đề khác nhau; nhưng để đơn giản hoá, người viết sẽ gom cả hai thể loại này thành một dạng để tiện phân biệt với dạng "chuẩn" ở bên kia lằn ranh. Cũng không khó khăn ǵ lắm, quư vị sẽ thấy rơ khi nào là "phát âm khác biệt" và khi nào là "ngọng" trong những gịng kế tiếp…
[B]TVG[/B]
[CENTER]o0o
[IMG]http://www.lyhuong.info/web/data/2012/hinh/31/2347_02.jpg[/IMG][/CENTER]
Ngọng thường xuất phát từ (địa) phương ngữ, thổ ngữ có nghĩa là chỉ chi phối, chỉ có ảnh hưởng giới hạn trong một miền, vùng, địa phương nào đó. Tuy nhiên trong thực tế, qua cuộc cách mạng tin học và với sự có mặt của một nền văn hoá xhcn "Mac Keno" không người lái, vinh quang vô địch… (trong cái văn hoá "Mac Keno" - mặc kệ nó – chủ trương ngu dân th́ việc dân bị ngọng cũng là chuyện tốt thôi; miễn sao dân ngu cứ việc "ngu" và đừng "phản động, chống đối đảng và nhà nước" là được rồi!) Ngọng nói đă dần dà tràn lan qua ngọng viết và cả hai thứ ngọng trở thành quốc nạn hồi nào mà không hay. Hăy nghe và xem các thí dụ thật - không phải loại vu vơ chế nhạo để giải trí tiếng nói vùng miền trong các hài kịch rẻ tiền, vô trách nhiệm - Các "video clip" phỏng vấn các bác "nhân dân" trong nước, hoặc các tựa đề, các bài viết đứng đắn trên báo in và báo điện tử "lề phải," băng rôn tuyên truyền của chính quyền cs, bảng chỉ dẫn lưu thông của "nhà nước," bảng hiệu thương mại, quảng cáo của quần chúng toàn quốc trước mắt bàn dân thiên hạ, chúng ta không khỏi lo lắng ái ngại cho tương lai tiếng Việt.
Có lẽ chúng ta chưa hề thấy có thống kê chính thức nào cho toàn quốc Việt Nam về tỉ lệ dân chúng nói ngọng; nhưng theo cá nhân tôi, phải có đến trên 50% dân số Việt Nam nói "ngọng" cách này hay cách khác.
[B]Khái quát về phương ngữ ba miền[/B]
Nói ngọng là "đặc sản" của địa phương, là chuyện b́nh thường; Tuy vậy, lúc nào cũng có ngoại lệ. Không phải bất cứ ai sống trong một vùng có người nói ngọng th́ họ cũng đương nhiên phải nói ngọng. Có nhiều người người sinh ra và sống ngay trong vùng nói ngọng, chẳng hạn đa số dân Hà Nội không nói ngọng "l,n," mà họ lại "dị ứng" với việc nói ngọng, đó chưa kể đến chuyện họ đôi khi tỏ vẻ "kỳ thị" (khinh thường) đồng bào nói ngọng (!)
Một lần nữa, những ghi chép sau đây chỉ có tính cách tượng trưng điển h́nh, không phải là tuyệt đối; tất nhiên c̣n cần nhiều bổ túc và sửa chữa.
[B]1- Bắc kỳ[/B]
Cơ bản sự "ngọng" của dân Bắc kỳ là phát âm "nhẹ" hẳn đi các phụ âm dẫn đầu mỗi chữ (như tr, r, s…) Các Ngôn ngữ gia khắt khe hơn th́ cho rằng người Bắc "lười" không chịu khó uốn lưỡi một chút cho đúng âm mà lại chọn khuynh hướng đọc dễ dàng hơn: giảm bớt cái âm uốn cong hay cao lên của phụ âm đầu.
Dân Bắc kỳ nhất là các vùng Hưng Yên, Hải Dương, Hải Pḥng, Quảng Ninh, Nam Định, Hà Nam, Bắc Ninh…v.v..., và ngay cả dân cư đất "ngàn năm văn vật" - 13 huyện Hà Nội - rất "phổ thông" nói ngọng líu lo (và đặc biệt bị lưu tâm nhiều nhất) hai phụ âm "l,n." Chẳng hạn:
"Đi Hà lội mua cái lồi về lấu cơn lếp"
("Đi Hà nội mua cái nồi về nấu cơn nếp")
Hoặc là:
"Chỗ lước lày lông, lội được!"
("Chỗ nước này nông, lội được!")
Hay:
"Thằng Nong nàm việc th́ nếu náo; nhưng ṇng nợn th́ ló gắp nia gắp nịa."
("Thằng Long làm việc th́ lếu láo; nhưng ḷng lợn th́ nó gắp lia gắp lịa.")
"Ḿnh không nàm th́ có bảo ḿnh không nàm; mà ḿnh nàm th́ ló nại bảo ḿnh nàm nấy nệ."
("Ḿnh không ‘làm’ th́ có bảo ḿnh không ‘làm’ mà ḿnh ‘làm’ th́ ‘nó’ lại bảo ḿnh ‘làm lấy lệ.’ ")
"Tự nhiên như người Hà lội." Toàn bộ các chữ có "l’ phang tới thành "n" và ngược lại (!)
Đại đa số dân Bắc kỳ (kể cả người viết và gia đ́nh) c̣n nói trật nguyên âm "r, d, gi" ("rờ" thành ra "dờ" hay "giờ"):
"Kính dâm"
(Kính râm / kính mát)
"Mấy giờ giồi?"
("Mấy giờ rồi?")
Một em xướng ngôn viên (bây giờ vi-xi gọi là "phát thanh viên") của một chương tŕnh truyền h́nh trên VTV ở Việt Nam loan báo tin thời tiết nghe mà muốn "dởn da gà" luôn như sau:
"Có mưa dào dải dác; nhưng dét da diết."
("Có mưa rào rải rác; nhưng rét (lạnh) ra riết."
"Mưa dừng ơi mưa dừng."
(Như ông bạn Vũ Khanh của tôi ca lời bản nhạc "Mưa Rừng" của Huỳnh Anh)
Và nổi bật nhất và phổ thông nhất là sai nguyên âm "tr, ch:"
"Mười lăm chăng cḥn; mười sáu cḥn chăng."
("Mười lăm trăng tṛn; mười sáu tṛn trăng.")
Hay là:
"Đường xưa lối cũ có bóng che, bóng che che thôn làng
Đường xưa lối cũ có anh chăng, ánh chăng soi đường đi…"
(Lời ca bài hát "Đường xưa lối cũ" của Hoàng Thi Thơ mà tôi nghe ca sĩ Quang Minh - cũng dân Hải pḥng - hát).
Trong khi lời hát đúng phải đọc là:
"Đường xưa lối cũ có bóng ‘tre,’ bóng ‘tre’ che thôn làng
Đường xưa lối cũ có anh ‘trăng,’ ánh ‘trăng’ soi đường đi…"
Một số địa phương ở Bắc như Nam Định, Ninh B́nh và Thái B́nh… vẫn phát âm đúng các phụ âm "r, d và gi" trong khi phần lớn các vùng khác (ở miền Bắc) đều phát âm sai…
Nên để ư, thật oái oăm, nghịch lư ở đây là hai thứ ngọng (có lẽ v́ lười không chịu uốn lưỡi ?!) rành rành "tr" thành "ch" và "r" thành "d, gi" của dân Bắc kỳ lại được đại chúng có khuynh hướng rộng lượng chấp nhận như là "dạng chuẩn" riêng trong vấn đề hát lời ca của ngành tân nhạc (?). Một vài ca sĩ không phải gốc Bắc kỳ như Ngọc Hạ (Đà Nẵng / Quảng Nam, miền Trung), và Phương Dung (G̣ Công, miền Nam) khi hát tân nhạc đôi khi đă cố t́nh phát âm đúng chữ "tr" (trăng, trong, trời…) chứ không đổi sang "ch" như thông lệ th́ nghe lại có vẻ rất căng thẳng (?) và ngượng ngạo (?) Thành ra vấn đề âm thanh ngọng (mà thuận tai?) được chấp nhận (hay không) c̣n tùy vào sự cảm nhận của đại chúng… Như vậy, không có ǵ gọi là "chuẩn" tuyệt đối cả.
Vùng Hải Hậu, Nam Định th́ lại ngọng "tr, t" một cách khác:
" Con tâu tắng nằm cạnh gốc te tụi giữ tưa hè"
("Con trâu trắng nằm cạnh gốc tre trụi giữa trưa hè.).
Tương tự, một số dân ở địa phương Thái B́nh th́ lại ngọng chữ "r, d" một cách khác nghe rất lạ tai. Như bà hàng xóm của tôi (gốc Thái lọ) là dân di cư 1954 ở Sài g̣n cứ gọi con ơi ới:
"Rương ơi Rương! Ra đây mẹ cho miếng rưa."
("Dương ơi Dương! Ra đây mẹ cho miếng dưa.")
Hà Tây, Hà ta th́ th́ cũng "lười," bỏ bớt dấu huyền của mỗi chữ cho nó đỡ vướng:
"Con bo vang"
("Con ḅ vàng")
Hát là:
"Nhin chiêu vang đôi thông thưa thớt
Long bôi hôi buôn trong theo bóng"
("Nh́n chiều vàng đồi thông thưa thớt…
Ḷng bồi hồi buồn trong theo bóng"
(Lời bản nhạc "Chiều Vàng" của Nguyễn Văn Khánh )
Người Bắc đọc sai tất cả chữ phụ âm "s" thành âm "x" hết ráo trọi; trong khi người miền Trung và miền Nam lại phân biệt "s, x" rất rơ ràng. Bắc kỳ đọc "s, x" như sau đây:
"Xáng xớm xương xuống xào xạc; xă xệ xửa xoạn xuống xuồng xang xông."
("Sáng sớm sương xuống xào xạc; xă xệ sửa soạn xuống xuồng sang sông.")
Mẹ tôi c̣n kể thêm là ở ngoài Bắc, có vùng c̣n ngọng nguyên âm "s, x" ra "th" mà tôi chưa kiểm chứng được xem ra loại ngọng này thuộc vùng nào (? Kính nhờ các bác uyên thâm bổ túc dùm nhà cháu ở phần này):
"Thúng hay thấm? hay trẻ con thậm thàn"
("Súng hay xấm? hay trẻ con dậm sàn")
[B]2- Trung kỳ[/B]
Dân Trung kỳ (Huế và các xứ Quảng) hầu hết nói chéo (sai) hai dấu hỏi ngă:
"Đễ kỹ niệm…"
("Để kỷ niệm")
(Nhà văn PNN tiếp lời MC Nam Lộc trên một "Asia DVD" trong chủ đề "Vinh danh người lính QLVNCH").
Hoặc đổi nguyên âm "t" thành "c" ở cuối chữ:
"Làm lụng đàu tắc mặc tối."
("Làm lụng đầu tắc mặc tối.")
Người Huế chính gốc "ớt hiểm" c̣n chơi thêm dấu "nặng" vào hầu hết các các chữ; và đồng thời thêm "g" ở cuối chữ "không g." Hiểu như vậy th́ quư vị cũng đừng ngạc nhiên khi một cô thợ hớt tóc người Huế thơ mộng hỏi:
"Anh muốn cắt dài hay cắt ngắn?"
"Hắng" / "Hắn"
Huế, nhất là xứ Quảng, đôi khi xài sang, cho thêm nguyên âm "o, a" ở giữa chữ cho long trọng:
"Đo(á)m noái / Đám nói"
Hay:
"Đo(á)m hoải / Đám hỏi."
Hoặc:
"Lâu đo(à)i t́nh o(á)i." / Lây đài t́nh ái."
Vùng B́nh Định Qui Nhơn phát âm "hơi sai" nguyên âm "a, ă, e, ê, iê:"
"Nem boa bửa không tém một bửa"
(Đọc số phone: "537-0817")
Hoặc:
"eng / ăn;" " "téc đèng / tắt đẻn;" "Chó kéng / Chó cắn;" "Nghem / Nghiêm."
Dân Khánh Ḥa, Phú Yên ngoài "a, ă, e, ê, iê..." (nhưng nghe sai có vẻ nhẹ nhàng hơn người B́nh Định) c̣n đọc "ơ" thành ra "u" mới chết người. Gia đ́nh thằng em cột chèo của tôi người Nha Trang (Khánh Ḥa) nói thoải mái mời tôi:
"Mời anh ở lại ăn cum / ăn cơm"
[B]3- Nam kỳ[/B]
Dân Nam kỳ, đa số, có khó khăn khi phát âm các chữ bắt đầu bởi phụ âm "v, d." Chẳng hạn:
"Dân dzệ dê dzợ dân dzận. Dân dzận dzậng dân dzệ."
("Anh lính Dân Vệ mê vợ của anh cán bộ của Ty Dân Vận Chiêu hồi. Làm cho anh cán bộ Dân Vận Chiêu Hồi giận hết sức!"
Hoặc:
"Cười lên đi để dzăng dzàng sáng chói / Răng vàng"
(Lời hát nhái trong dân gian cho câu "Ḱa thôn quê dưới trăng vàng bát ngát" từ bài "Khúc ca ngày mùa " của Lam Phương).
Hoặc:
"Đi đâu chơi mới dzề hả? Dzui hông?..."
("Đi đâu chơi mới về hả? Vui không?")
Và sai lẫn lộn phụ âm "t,c" ở cuối mỗi chữ, đồng thời đôi khi tiện tay bỏ bớt nguyên âm (a, e, i, o, u) ở giữa chữ:
"Giữ chặc t́nh thân hủ / Giữ chặt t́nh thân hữu;"
"Cúi từng có giá đặt biệt / Cuối tuần có giá đặc biệt"
Đồng bào "Nam bộ" ta cũng dùng chéo (sai) hai dấu "hỏi ngă" và thêm "g" vào chữ "không g" như các bác Trung kỳ:
"Cho tui xin nửa chéng cơm nửa"
("Cho tôi xin nửa chén cơm nữa.")
"Tổ quắc ăng năng / ăn năn"
Bà mẹ vợ tôi, người gốc Long Xuyên, khi nói đă tự ư đổi "y" thành "i" ở cuối chữ; đôi khi nghe cũng dễ bị hiểu lầm lắm (?):
"Tịm chúng tôi có báng đủ các lọi đồng hồ đeo ‘tai’ "
"Tiệm chúng tôi có bán đủ các loại đồng hồ đeo ‘tay’ "
(Như lóng rày ca sĩ BC làm quảng cáo cho tiệm đồng hồ Tic-Toc trên TV) .
Riêng dân vùng đồng bằng sông Cửu Long: Cần Thơ, Bạc Liêu, Sóc Trăng c̣n ngầu hơn, miệt này phát âm chữ "r" thành ra "g" nghe thoáng như lưỡi bị ngắn (?) hoặc giống tiếng Miên (?):
"Bắt con cá gô bỏ gổ, nó gục gịch gục gịch gớt dzào gổ gau găm"
("Bắt cá rô bỏ rổ, nó rục rịch rục rịch rớt vào rổ rau răm" ).
Tôi có rất nhiều bạn nói kiểu "đi ga… chết gồi" ("đi ra… chết rồi") này. Nghe riết rồi cũng quen tai.
Ngoài ra, c̣n có hàng chục thổ ngữ nhỏ khác với cách phát âm và chữ dùng mà người vùng khác không tài nào hiểu nổi. Tuy nhiên bài viết ngắn này chỉ là một bài tạp bút không phải là một bài khảo cứu ngôn ngữ; cho nên, trong phạm vi giới hạn, không tiện kể ra hết cho hoàn tất, đầy đủ. Nếu hưởn, quư vị có thể tự t́m hiểu thêm … Có một điều đáng để ư là người miền Nam nói sao th́ họ viết y như vậy cho nên người Nam dễ bị sai chính tả (ngọng viết) hơn là đồng bào miền Bắc và Trung – Người miền Bắc và Trung tuy phát âm sai nhưng phần lớn lại viết đúng chính tả!
Kinh nghiệm gia đ́nh và cá nhân người viết
Tôi sinh ra tại vùng ngoại ô của thành phố Hải Pḥng vào năm 1950 và lớn lên ngay giữa trung tâm thành phố này – Thật ngẫu nhiên, Hải Pḥng cũng là sinh quán của một số văn nghệ sĩ tên tuổi đương thời như: nhạc sĩ Văn Cao, Gia đ́nh Lữ Liên (Lữ Lỉên, Thúy Liễu, Bích Chiêu, Tuấn ngọc, Khánh Hà, Anh Tú, Thúy Anh, Lưu Bích... cả tiểu đội!), kép cải lương Hùng Cường, minh tinh Thẩm thúy Hằng, nhạc sĩ Ngô Thụy Miên, ca sĩ Thu Phương, Quang Minh... (người viết xin phép được tiện đây thấy người sang bắt quang làm họ một tí cho thay đổi không khí !) nhưng đồng thời tôi cũng tự phát giác ra Hải Pḥng là "thủ đô nói ngọng" (loại "phản cảm," "nhà qué" "có 102 - ‘một không hai’ " "l,n") của Việt Nam (xin lưu ư: Tôi thấy các "siêu sao" gốc Hải Pḥng nổi tiếng mà tôi vừa liệt kê ở trên không có "sao" nào nói ngọng "l,n" cả mới là lạ !).
Gia đ́nh nhỏ của bố tôi có 3 anh em trai, tất cả đều sinh ra tại Hải Pḥng. Tôi cứ nhắm mắt mà vẫn yên tâm cam đoan là cả ba người (bố tôi và hai ông chú) đều nói ngọng lúc thiếu thời... Khi lớn lên, bố tôi và một ông chú nhỏ tuổi nhất làm "cách mạng kinh tế" phá rào, vượt qua lũy tre xanh, rời xa khỏi địa bàn Hải Pḥng, đi lính quốc gia... Kết quả, sau này hai người (Bố tôi và ông chú trẻ) nói và viết tiếng Viêt không c̣n ngọng một tí ti ông cụ nào. Riêng ông chú tuổi kế bố tôi ở lại "bám trụ" Hải pḥng ngay từ ngày đầu chú mới sinh ra cho tới tận bây giờ; th́ ông chú này và 8 đứa con vẫn ngọng đặc cán mai. Năm 1948, bố tôi 24 tuổi từ Sài g̣n trở về Bắc làm cảnh sát Hải Pḥng; và lập gia đ́nh với mẹ tôi - mẹ tôi cũng là dân sinh quán Hải Pḥng; và chính mẹ tôi cũng nói ngọng "l,n." khá nặng. Tôi và 3 đứa em lớn được sinh ra tại Hải Pḥng. Năm 1954 gia đ́nh tôi (bố mẹ và 4 anh em tôi) tị nạn cs, theo làn sóng di cư vào Nam. Đến hôm nay, gia đ́nh tôi có cả thẩy 8 anh em ruột và gia đ́nh ông chú trẻ của tôi có 5 đứa con; tất cả chúng tôi (tổng cộng 13 người con của thế hệ thứ nh́) không có một ai nói ngọng "l,n" (nên biết chúng tôi nói rặc tiếng Bắc 54 y chang như quư vị nghe giọng nói của ca sĩ Vũ Khanh và Ư Lan – hoàn toàn khác hẳn với giọng Bắc kỳ 75 của Bằng Kiều, Nguyễn Hồng Nhung).
Năm 2005 tôi có dịp về Việt Nam, ghé qua thăm quê quán Hải Pḥng th́ mới thấy là tất cả toàn bộ ("chăm phần chăm") họ hàng bên nội bên ngoại của tôi đều ngọng "l,n" hết ráo. Môt cô cháu gái của tôi, tuổi hai mươi mấy, trông dáng trắng da dài tóc xinh xắn, làm giáo viên tiểu học ở Hải Pḥng, cũng ngọng "l,n" rất trầm trọng (có nghĩa là tất cả các chữ "l" đều đánh ra thành "n" và ngược lại); Ngọng líu lo ("l,n") mà làm nghề mô phạm dậy trẻ con th́ xem ra c̣n tệ hơn là đặc công khủng bố (văn hoá). Làm thiệt mạng (rất nhiều) người chứ chẳng phải chuyện đùa!
Qua kinh nghiệm của gia đ́nh và cá nhân tôi th́ sự phát âm sai (ngọng) phần lớn là v́ ảnh hưởng của môi trường phát âm sai (Hải Pḥng); không phân biệt được chữ đúng... Nếu có dịp đi ra khỏi môi trường ngọng này, như bố tôi chẳng hạn, và hội nhập vào môi trường phát âm đúng; hoặc có người chỉ dẫn như được học hành với thầy cô nói tiếng Việt chuẩn th́ sự "ngọng" có thể dần dần sửa chữa được – Như vậy, "ngọng" là một bệnh nan y thật nhưng không phải là hoàn toàn hết thuốc chữa...
Điều đáng chú ư là ngoại trừ loại ngọng "phản cảm" "l,n;" hầu hết các loại ngọng hay phát âm sai bét khác đều được công chúng dễ dăi xí xóa thông cảm. Ngọng "l,n" đặc biệt bị phân loại là "sai cơ bản," "bất b́nh thường" "không chấp nhận được." Trong giao tiếp b́nh thường mọi ngày, người ngọng "l,n" đôi khi c̣n bị hiểu lầm và bị "đánh giá" thấp như "nhà quê," "ít học," "kém văn hoá..." Trời đất! Quê tôi !
[B]Bàn thêm một chút về lư do ngọng[/B]
Bên trong ṿng đai lũy tre xanh, một cộng đồng khép kín, buổi sáng thức dậy đi làm ruộng, tối trở về nhà ăn uống nghỉ ngơi rồi ngày mai lại thức dậy đi làm ruộng tiếp th́ với cuộc sống đơn giản như vậy, số người tiếp xúc hàng ngày chỉ loanh quanh là người trong gia đ́nh làng xóm... Lời ăn tiếng nói hàng ngày và phong tục đă thấm sâu vào trong con người. Sự nói ngọng (phát âm sai) đă trở thành thói quen chung (cả làng đều ngọng cả), không ai thấy có nhu cầu hay tác động ǵ cần thiết phải sửa đổi.
Sau khi ra khỏi lũy tre xanh, gia nhập một cuộc sống phức tạp hơn, bon chen hơn, phải giao tiếp rộng răi hơn với mọi người khác xứ; rồi qua phản ứng của họ (người khác xứ nghe ḿnh nói ngọng thương hổng nổi!) người phát âm sai lúc đó mới cảm thấy được những cái bất lợi của việc phát âm sai của ḿnh. Từ đó tác động vào ư muốn sửa chữa, vượt qua những lỗi phát âm.
Có một anh chàng "ngọng" đẹp trai vừa chân ướt chân ráo ra khỏi lũy tre xanh; vào một buổi đẹp trời phải ḷng một em gái văn minh phố thị. Mặc dù anh biết cô em nhiều lần tỏ vẻ lạnh lùng không muốn thân thiện (phần lớn cũng chỉ v́ kỳ thị tiếng nói ngọng), nhưng anh đẹp trai đă lỡ yêu rồi nên cũng liều, cố lấy hết can đảm viết ra một lá thư t́nh "ngọng." Quư vị thử tưởng tượng xem khi đọc lá thư "phản cảm" này đại khái như dưới đây th́ liệu cô nàng "xí xọn, khó tính" có mủi ḷng được hay không?
"Em Nan ơi. Anh đă ‘nhiệt niệt’ no nắng cho em đủ mọi chuyện thế mà em vẫn chưa hiểu cho ṇng anh; Em vẫn tỏ vẻ nạnh nùng với anh. Bây giờ anh không biết phải nàm thế lào để nấy được ṇng em....
Nễ."
Em Lan ("Nan") v́ đă "dị ứng" sẵn với sự ngọng của anh Lễ cho nên tỏ vẻ cự tuyệt hơi quyết liệt. Em Lan dùng chính ngôn ngữ của anh "Nễ" trả lời anh "Nể" v́ mong anh "Nễ" dễ hiếu rơ ư của em. Em Lan viết trả lời anh "Nễ" đại khái như vầy:
"Anh Nễ nàm em sợ nắm. Em c̣n bé, không dám nghĩ đến chuyện t́nh cảm người nhớn... Nếu anh không giận em th́ xin anh vui ṇng nàm phúc ‘sơ tán’ qua vùng khác nàm ăn để em c̣n yên chí học hành; no cho tương nai.
Lan."
Chuyện t́nh cảm tha thiết, thành thật, đứng đắn mà không may dùng phải chữ nghĩa ngượng ngạo của vi-xi; cộng thêm chữ viết ngọng th́ là một thảm kịch chứ không giống hai người đang diễn hài (kịch)... Có lẽ anh Lễ cần rất nhiều may mắn (và cả phúc đức nữa ) mới có cơ may kết duyên với một em gái không ngọng.
Thiệt t́nh. Ai bảo cuộc đời này không bất công?
[B]Làm sao sửa được tật nói ngọng[/B]
Trước hết người nói ngọng phải tự ư thức được sự ngọng của ḿnh th́ vấn đề sửa đổi mới có hiệu quả - Cái mục này nói th́ dễ lắm mà làm là chuyện vượt cả Trường Sơn Đông lẫn Trường Son Tây trong một buổi...). Đối với một số người bảo thủ lư luận là: "Đây là tiếng mẹ đẻ; cha ông tôi đều nói như vậy. Tại sao phải thay đổi" th́ đành chịu.
Khoảng 5 tuổi trở lên, trẻ con bắt đầu hiểu được tiếng nói, và biết bắt chước cách phát âm tiếng mẹ đẻ. Nếu ngôn ngữ được uốn nắn ngay từ lúc này th́ rất tốt (kể ra càng sớm càng tốt). Người đứng ra hướng dẫn và uốn nắn tốt nhất là thầy cô giáo v́ ngay cha mẹ nhiều khi cũng đă ngọng sẵn rồi c̣n ǵ. Các cô giáo có than phiền là dù đă tương đối thành công sửa giọng ngọng của các em ở trong lớp; nhưng khi các em trở về nhà, sống giữa gia đ́nh ông bà bố mẹ anh chị đều nói ngọng th́ các em lại ngọng trở lại... Xem ra "sự nghiệp giải phóng dân tộc" c̣n dễ hơn là "sự nghiệp giải phóng ngọng!"
Muốn chữa nói ngọng th́ phải nói cho chậm răi để có thời giờ nghĩ và chỉnh các âm sai. Thầy giáo và bạn bè thân thiết có thể giúp đỡ rất hữu hiệu trong việc nhận diện các âm sai và sửa sai. Quan trọng nhất là sự kiên tâm, chịu khó luyện tập lâu dài. Ở Mỹ có những chuyên viên về sửa chỉnh ngôn ngữ (Speech Therapist / Speech Therapy) được đào tạo đặc biệt để giúp các công dân Mỹ có vấn đề phát âm Anh Ngữ như ngọng, cà lăm. Các tay chơi thể thao nổi tiếng như Bill Walton (basketball), Bo Jackson (football) bị cà lăm rất nặng khi họ mới xuất hiện trong các cuộc phỏng vấn từ của các đài truyền h́nh thể thao phát h́nh các trận đấu giữa các trường đại học hoặc thể thao chuyên nghiệp. Thế mà chỉ sau một thời gian ngắn, nh́n thấy rơ là họ đă có thể trở thành người ăn b́nh thường, trôi chẩy khi họ đảm nhận các vai tṛ phân tích thể thao (sprt analysts) cho truyền h́nh Mỹ trong các trận đấu.
Đă có nhiều ư kiến cấp tiến khá mạnh dạn cho rằng giải quyết vấn đề ngọng phải bắt đầu ngay từ lớp thấp nhất của trường tiểu học. Các trường sư phạm đào tạo thầy giáo, cô giáo tiểu học được đề nghị sẽ phải bắt buộc có điều kiện thu nhận khắt khe: Chỉ thu nhận thí sinh, sinh viên (làm thầy giáo trong tương lai) không ngọng. Có như vậy th́ mới mong t́m ra lời giải, cách xuyên phá được ṿng lẩn quẩn (dirty cycles), của bài toán "ngọng." [COLOR="#0000FF"]T́nh trạng ngọng hiện nay ở trong nước thật đáng bi quan: Nhiều trường học của các huyện nằm ngay trong thủ đô, cái nôi văn hoá, Hà Nội (huyện Đông Anh hay Mỹ Linh chẳng hạn) có đến 30-40% tổng số học sinh tiểu học nói ngọng và 20-30% giáo viên ngọng - mà cả thầy Hiệu trưởng và "Hiệu Phó" cũng ngọng luôn thể ![/COLOR]
[I]"C̣n trời c̣n đất c̣n non nước
Có lẽ ta đâu (ngọng) măi thế này."[/I]
[B]Trần Văn Giang[/B]
7/20/2012
[url=http://nguoivietnamchau.com/forums/showthread.php?p=150228#post150228] Nguồn[/url][/INDENT]
