[B]Báo động nguy cơ ô nhiễm chất thải hữu cơ bền[/B]
[I]Phan Anh[/I]
[IMG]http://www.vnexpress.net/Files/Subject/3B/9D/DF/33/ca-to--xt.jpg[/IMG]
Luôn có những cảnh báo của các nhà khoa học về sự nhiễm độc các chất PCBs trong các loại cá có nhiều mỡ.
"Các chất thải hữu cơ bền (POPs) luôn tiềm tàng trong không khí, thức ăn nước uống sinh hoạt hàng ngày và có thể gây nhiều bệnh. Tuy nhiên người dân vẫn chưa có ư thức tự bảo vệ ḿnh, bảo vệ môi trường", TS Nguyễn Trung Việt, Trưởng pḥng Quản lư chất thải rắn TP HCM trao đổi với VnExpress. "Đă đến lúc các nhà khoa học lên tiếng báo động về t́nh trạng này", ông Việt nói.
Theo thống kê của Bộ Tài nguyên môi trường, [B]các tỉnh thành trong cả nước đều tồn lưu một khối lượng lớn các loại POPs, trong đó có DDT, Dioxin, dầu biến thế chứa PCB (Polychlorinated Biphenyl) và các chất tương tự PCB, là những hợp chất hữu cơ độc đứng đầu bảng danh sách 12 loại độc chất nguy hiểm.[/B]
Cục Bảo vệ môi trường cũng khảo sát đợt 1 vào năm ngoái tại 31 tỉnh thành trong cả nước, đă phát hiện khoảng [B]8.000 tấn dầu các loại có chứa chất PCB và những hợp chất tương tự PCB ở rải rác khắp nơi. Tuy nhiên nhiều nhà khoa học cho rằng con số này chưa phản ánh đúng thực trạng nhiễm độc PCB trong sinh hoạt hiện nay, mà thực tế c̣n cao hơn rất nhiều.[/B]
Cảnh báo của Chương tŕnh môi trường Liên Hiệp quốc (UNEP) qua nhiều công tŕnh nghiên cứu cho thấy, POPs vô cùng bền vững, tồn tại lâu dài trong môi trường, có khả năng tích lũy sinh học trong nông sản, thực phẩm và trong các nguồn nước gây ra hàng loạt bệnh nguy hiểm đối với con người, đặc biệt là bệnh ung thư. Đă có rất nhiều nghiên cứu chứng minh rằng POPs có thể phát tán đi rất xa, tồn lưu và tích tụ trong chuỗi thực phẩm cũng như trong mô tế bào của động vật.
UNEP đặc biệt cảnh báo đối với hợp chất [B]PCB, do đặc tính sinh ra từ nhiều hoạt động hàng ngày của con người. Lư do v́ PCB thường xuất hiện ở dạng dầu thải từ các thiết bị điện trong gia đ́nh, các thiết bị sử dụng trong ngành điện như máy biến thế, tụ điện, đèn huỳnh quang, dầu chịu nhiệt, dầu biến thế... PCB c̣n được thải ra qua chất làm mát trong truyền nhiệt, trong các dung môi chế tạo mực in, ngành công nghiệp sản xuất sơn cũng như trong quá tŕnh sản xuất của nhiều ngành công nghiệp khác.
[/B]
Qua nghiên cứu khảo sát thực địa, nhóm các nhà khoa học Viện Tài nguyên môi trường (IER) thuộc Đại học quốc gia TP HCM cho biết, hiện nay các nguồn [B]PCB đă được t́m thấy rất nhiều trong những môi trường khác nhau như đất, không khí, nước... do việc xả thải của các hoạt động sản xuất công nghiệp, sinh hoạt hoặc do việc sử dụng, tồn trữ, vận chuyển, tiêu hủy và thậm chí do sự cố thất thoát. [/B]Một nhà khoa học tỏ ra lo ngại: "Ngay trong nhà, nếu không cẩn thận cũng có nguy cơ PCB đe dọa từ những thiết bị sinh hoạt gia đ́nh".
Ông Eirik Wormstrand, chuyên gia dự án VIE-1702 của Liên Hiệp Quốc cũng cho biết những sản phẩm gia đ́nh như b́nh ắc quy với pin axít ch́ thải, màn h́nh máy vi tính hay ti vi với công tắc thủy ngân, thủy tinh của đèn chân không, các thủy tinh hoạt tính khác... đều đă thế giới xếp loại là chất thải rắn nguy hại. Do đó trong phạm vi gia đ́nh, khi sử dụng nên cẩn thận và "sử dụng có hiểu biết".
Phó giáo sư, tiến sĩ Huỳnh Thị Minh Hằng và tiến sĩ Lê Thanh Hải thuộc IER, xuất phát từ những lo ngại trên, đă đề nghị đưa dự án "Nghiên cứu ảnh hưởng của các chất ô nhiễm hữu cơ bền lên con người và môi trường, đề xuất chiến lược giảm thiểu khả năng phát thải vào môi trường ở khu vực TP HCM" thành một trong những nội dung Quy hoạch chiến lược quản lư môi trường TP HCM đến năm 2010 do Văn pḥng điều phối quản lư môi trường chấp bút.
Hai năm trước, nhóm của giáo sư Chu Phạm Ngọc Sơn thuộc Trung tâm đào tạo phân tích sắc khí từng tiến hành một cuộc nghiên cứu với nội dung tương tự. Kết quả cũng khiến các nhà khoa học đáng lo ngại về t́nh trạng nhiễm PCB trên nhiều đối tượng thủy sản, nông sản thực phẩm do ảnh hưởng của môi trường xung quanh.
Phó giáo sư, tiến sĩ Phạm Hữu Lư ở Viện Hóa học, thuộc Viện khoa học và công nghệ Việt Nam khẳng định, đă có rất nhiều nghiên cứu của các nhà khoa học trên thế giới về ảnh hưởng của các chất POPs mà điển h́nh là PCB đối với con người. Các triệu chứng nhiễm độc cho người và động vật chủ yếu thường xuất hiện qua đường tiêu hóa và hô hấp.
Nhiễm độc ở mức độ cao và cấp tính sẽ bị bỏng da, trầy da, thay đổi cấu trúc của da và móng tay, thay đổi chức năng gan và hệ thống miễn dịch; ảnh hưởng đến hệ hô hấp gây đau đầu, suy nhược thần kinh, hoa mắt, mất trí nhớ, hoảng loạn và bất lực. [B][COLOR="#FF0000"]Nhiễm độc măn tính với nồng độ PCB dù nhỏ cũng dẫn đến phá hủy gan, rối loạn sinh sản và đặc biệt là biến đổi gen gây hàng loạt bệnh nguy hiểm như ung thư, quái thai, dị dạng và những vấn đề khác ảnh hưởng đến môi sinh, môi trường. Về mặt hóa học, PCB dễ bị oxy hóa tạo thành các hợp chất vô cùng độc hại khác như Dioxin [/COLOR][/B]hoặc các hợp chất Furan.
Chính tính chất độc hại của các loại hợp chất này và sự phát tán rộng vào nhiều môi trường sống, trong khi người dân hoàn toàn chưa ư thức được nguy cơ nhiễm độc, đă khiến cho các nhà khoa học lo lắng. Ông Nguyễn Trung Việt cho biết, khi người dân sử dụng b́nh ắc quy, thiết bị tivi, máy vi tính hay đốt một bao b́ bằng nilon... cũng đă thải ra không khí một lượng nhỏ các hợp chất POPs. Nhiều khu công nghiệp đang xử lư rác công nghiệp bằng cách đốt, phát tán POPs vào không khí.
Đặc tính của POPs là không màu, không mùi, không vị nên khó nhận biết bằng các giác quan; nặng hơn nước nên thường hay lắng đọng dưới đáy sông ng̣i, kênh rạch; bền nên không cháy hết khi đốt mà chuyển sang dạng khí với tầm phát tán rộng và nguy hiểm hơn... Ông Việt cho rằng người dân cần nâng cao ư thức trong bảo vệ môi trường sống của ḿnh để pḥng tránh nhiễm độc POPs, và nhất là nhiễm PCB. "Nhiều trường hợp phát hiện bị ung thư hay những bệnh nguy hiểm nhưng không thể t́m ra nguyên nhân gây bệnh, th́ phải nghĩ đến nguyên nhân nhiễm độc môi trường sống, mà trong đó PCB có thể là một tác nhân", ông Việt khẳng định với VnExpress.
Pḥng bệnh hơn chữa bệnh, ông Việt cho rằng, đối với gia đ́nh khi bỏ rác nên tiến hành phân loại chất thải rắn ngay từ đầu để dễ dàng xử lư. Những thiết bị điện hư hỏng không tái sử dụng tại chỗ mà phải được các đơn vị có chức năng và giấy phép thu gom để xử lư theo quy tŕnh khoa học. Các nhà khoa học thuộc IER cũng đề nghị Sở Tài nguyên môi trường tăng cường quản lư Nhà nước đối với công tác tồn trữ, vận chuyển và bảo quản các chất POPs. Đặc biệt cần thiết thành lập một Trung tâm Đào tạo, tư vấn quản lư POPs và các chất thải nguy hại nhằm nâng cao ư thức bảo vệ môi trường của cộng đồng.
[url]http://www.sacdepvn.com/index.php?option=com_vnexpress&Itemid=18&id=gl/khoa-hoc/2005/05/3b9ddf33/[/url]