2. Nhạc rap và tính chất chính trị của nhạc rap:
[FONT=Arial]Nhạc rap có vài sắc thái khác với nhạc thông thường. Nhạc rap có thể coi là phối hợp của nói, văn viết, thơ, và ca hát (Wikipedia 2015a). Chữ "rap" nguyên thủy có nghĩa là "nói nhanh" là kiểu đối đáp nhanh có trước dạng âm nhạc. Chữ "rap" được dùng trong tiếng Anh của người Anh (British English) từ thế kỷ thứ 16, và có nghĩa rõ rệt là "nói" từ thế kỷ thứ 18 (Wikipedia 2015a).
Nhạc rap, nhiều khi gọi là hip-hop, khởi đầu từ Hoa Kỳ trong khoảng thập niên 1980. Hip-hop là một hình thức diễn tả hoặc biểu lộ, và là "một phong trào văn hóa nổi lên từ nền văn hóa đô thị của người Mỹ gốc Phi châu trong thập niên 1980" (Brown 2008, 183). Tuy hip-hop thường được dùng để gọi nhạc rap, hip-hop thực ra bao gồm bốn đặc tính văn hóa: nhạc rap, diễn đĩa nhạc (disc jockey, hoặc DJ, hoặc dee-jaying), nhảy nhào lộn (break dancing), và vẽ tường công cộng (graffiti) (sđđ., 183-187; Wikipedia 2015c). Hip hop bây giờ lan tràn trên khắp thế giới, kể cả các xứ ĐôngÂu, Palestine, Cuba, Tàu, Miến điện, Việt Nam, v.v. (Xem thí dụ như Malone vả Martinez 2015; Lidman).
Nhạc rap thường có lời mạnh bạo, và nhiều khi dùng từ ngữ thô tục, kể cả chửi thề, để diễn tả ý tưởng có khuynh hướng thay đổi xã hội. Brown (2008, 189-207) chia nhạc rap thành bốn loại: (1) có ý nghĩa liên quan đến xã hội (socially relevant); (2) cực đoan hóa lời hoa mỹ chính trị (radicalization of political rhetoric); (3) chiến tranh giai cấp (class warfare); và (4) nổi loạn da trắng (white rebellion). Dưới sự phân loại này, "ĐMCS" có thể coi là thuộc loại cực đoan hóa lời hoa mỹ chính trị. Tuy nhiên, sự phân loại của Brown có phần eo hẹp vì Brown chỉ chú trọng nhạc rap trong bối cảnh Hoa Kỳ. Brown hàm ý "cực đoan hóa" là khuynh tả vì sự chống đối xảy ra trong một quốc gia dân chủ tự do (Hoa Kỳ). Để có một phân loại chính xác hơn, Brown cần phải gồm cả "cực đoan hóa" trong quốc gia dưới chế độ độc tài cộng sản. Ngoài ra, "ĐMCS" không nhất thiết "cực đoan hóa" mà thực ra vạch trần sự thật một cách chính xác.
Các bài nhạc rap thường có từ ngữ mạnh bạo, chửi rủa, và thô tục. Những từ ngữ này gồm có: fuck (địt/ đụ/ đù/ đéo), shit (cứt), bitch (chó cái/ đĩ ngựa), và các từ ngữ về bộ phận sinh dục nam và nữ. Powell-Morse (2014) nghiên cứu thống kê cho các từ ngữ tục tĩu này trong nhạc rap từ năm 1985 cho tới năm 2013 (cũng xem Coplan 2014), và cho biết trung bình có khoảng 14 chữ tục tĩu trong một bài. Vài thí dụ như sau. Bài "Niggaz For Life" của NWA có 26 chữ "fuck" và 13 chữ "shit." Bài "Fuck You" của 50 cent có 57 chữ "fuck." Bài "Gangster of Love" của Geto Boys có 29 chữ "fuck," 4 chữ "shit," và 14 chữ "bitch."
Bài "ĐMCS" của Nah có 8 chữ "địt," lập lại 5 lần (một lần mở đầu, ba lần sau ba phiên khúc, và lần chót chỉ lập câu "Địt mẹ cộng sản" tám lần) thành 40 lần, 1 chữ "đụ," 8 chữ "đéo," và 1 chữ "đĩ." Với 49 chữ fuck (địt/ đụ/ đéo) và tổng cộng 50 chữ tục tĩu (địt/ đụ/ đéo/ đĩ), "ĐMCS" đứng hạng khá cao về từ ngữ tục tĩu so với các bài nhạc rap ở Mỹ. Tuy nhiên, ta không nên đánh giá tính chất tục tĩu của một bài nhạc rap qua số lượng các chữ tục tĩu. Ta cần phải xem xét các chữ này được dùng như thế nào và trong bối cảnh nào. Như sẽ được trình bày sau, phẩm chất chửi thề trong "ĐMCS" (nếu có cái gọi là "phẩm chất chửi thề") vượt xa phẩm chất chửi thề trong các bài nhạc rap của các nghệ sĩ rap Hoa Kỳ.
B. "ĐMCS" chửi chế độ cộng sản thẳng thừng, cho thấy Nah là người hiểu biết và am tường chính trị, lịch sử, và xã hội:
"ĐMCS" là lời tuyên bố trực tiếp về chế độ cộng sản tại Việt Nam, sự thối nát của chế độ, và lời kêu gọi lật đổ chính quyền. Bài hát có bố cục rõ ràng: lời mở đầu, điệp khúc (hook) và ba phiên khúc (verses).
1. Lời mở đầu giới thiệu tác giả, nhắc đến thời điểm cộng sản thôn tính miền Nam, và ngạo nghễ ngỏ lời với đám cộng sản:
Nah mở đầu bài hát với câu tự giới thiệu tên và quê hương mình là Sài G̣n. Anh sau đó giải thích lý do tại sao anh viết "ĐMCS" là anh không muốn thấy họ sống trong ngu muội thêm 40 năm nữa ("Tên tao là Nah. Quê hương tao là Sài G̣n. Tao thà để cho tụi mày căm ghét tao c̣n hơn để cho tụi mày sống ngu muội thêm 40 năm nữa. Nghe đây.")
Có vài điểm đáng nói trong đoạn mở đầu này. Trước hết, Nah tuyên bố quê hương anh là Sài Gòn, thay vì là Việt Nam. Dùng tên một thành phố thay vì quốc gia là quê hương không có gì lạ. Nah muốn nhấn mạnh nơi sinh trưởng của Nah là Sài Gòn. Với "Sài Gòn," thay vì "thành phố Hồ Chí Minh," Nah cho thấy rõ lập trường của anh: anh không chấp nhận cái tên Hồ Chí Minh, thủ lĩnh của đảng cộng sản Việt Nam, đặt lên thủ đô trước đó của miền Nam. Thứ nhì, Nah dùng "thêm 40 năm nữa," rõ ràng dùng quy chiếu năm 1975 lúc cộng sản xâm chiếm miền Nam. Với quy chiếu thời gian này, ta hiểu tâm hồn Nah gắn bó với miển Nam trước năm 1975, tuy anh chỉ mới sinh ra năm 1991. Thứ ba, Nah dùng xưng hô "mày tao" trong cuộc đối thoại. Với nội dung chửi "địt mẹ cộng sản" trong bài, lối xưng hô này không phải là lối xưng hô thân thiện giữa bạn bè, mà là lối xưng hô thù ghét với kẻ thù, hoặc khinh thường kẻ khác. Thứ tư, với "Nghe đây," Nah dõng dạc nói với đám cộng sản và những kẻ ngu muội hãy chú ý lời anh sắp nói. Câu "Nghe đây" có cái gì uy dũng, ngổ ngáo, ngạo nghễ, trịch thượng, như lời la mắng của bậc trưởng thượng với kẻ dưới.
2. Điệp khúc (hook) vạch tội cộng sản bán nước, tàn ác, và lừa đảo, chửi cộng sản đích danh, và tiên đoán chế độ cộng sản sẽ xụp đổ:
Phần này gồm có tám câu kết tội cộng sản. Mỗi câu được chấm dứt bởi khẩu hiệu "Đị̉t mẹ cộng sản." Trước khi đi vào chi tiết các câu này, ta hãy thảo luận về chữ "địt mẹ."
"Địt mẹ" là lời chửi thề. Nguyễn Dư (2014) có một bài viết lý thú về chửi thề và văng tục. Ý nghĩa của "địt mẹ" tương tự như "đụ mẹ," "đụ má," "đù mẹ," hoặc "đéo mẹ." Tuy nhiên, động từ "địt" không hoàn toàn tương đương với "đụ" hoặc "đéo." Đó là vì "địt" có hai nghĩa tùy theo miền. Trước năm 1975 trong miền Nam, câu chửi "địt mẹ" là của người Bắc, và câu chửi "đụ mẹ/ đụ má" là của người Nam. Sau 1975, nhiều người Bắc vào Nam sinh sống và mang theo cách ăn nói (gồm có chửi rủa). Do đó, sau bốn mươi năm, có thể nguồn gốc Nam Bắc này mất dần đi. Ta phải hiểu đây không phải là vấn đề kỳ thị Nam Bắc mà chỉ là vấn đề dùng chữ khác nhau ở các miền. Tại miền Bắc, "địt" là cách nói thô tục của "giao cấu" và do đó tương đương với "đụ" (dùng trong miền Nam). Trong miền Nam, "địt" hoàn toàn không có ý nghĩa giao cấu mà có nghĩa "đánh rắm" (đẩy hơi ra ngoài cơ thể qua hậu môn). Sự khác biệt về ý nghĩa của chữ này đã tạo ra nhiều hiểu lầm đáng tiếc, và đôi khi khôi hài, khi người hai miền nói chuyện với nhau.
Khi dùng trong câu chửi thề, các câu chửi dùng "địt/đụ" không mô tả hành động giao cấu, mà chỉ là lời chửi tổng quát. Tuy "địt/ đụ" là động từ, khi dùng trong câu chửi, chúng tự đứng một mình và không liên kết với chủ từ hoặc túc từ (bổ từ) nào. Khi một người chửi "địt/đụ mẹ thằng Dũng," người đó không hàm ý "tao địt/đụ mẹ thằng Dũng" mà chỉ dùng "địt/đụ mẹ" như là một nhóm chữ liên kết sự nguyển rủa vào đối tượng là "thằng Dũng" và không nhất thiết do hình ảnh cụ thể của động từ "địt/đụ" làm một hành động giao cấu với mẹ của "thằng Dũng." Với cách dùng đó, "địt mẹ" hay "đụ mẹ/ đụ má" được dùng như mọi câu chửi khác như "tổ cha (nhà)," "tiên sư cha," "tổ mẹ (nhà)," "tiên bà," "khốn nạn," "khốn kiếp," v.v.
Nah cho tôi biết anh không phân biệt "địt mẹ" và "đụ mẹ/ đụ má" trên phương diện Nam Bắc. Tuy nhiên, với những người biết rõ nguồn gốc các câu chửi thề này, câu "địt mẹ cộng sản" (thay vì "đụ mẹ/ đụ má cộng sản") có ý nghĩa lý thú. Ý nghĩa đó là câu "địt mẹ cộng sản" nhắm vào cộng sản Bắc Việt, những kẻ khởi đầu chế độ cộng sản từ năm 1930 dưới sự lãnh đạo của Hồ Chí Minh. Điều đó không có nghĩa là cộng sản miền Nam thoát bị chửi, nhưng chính những người cộng sản miền Bắc là thủ phạm đem chủ nghĩa cộng sản vào Việt Nam, nên câu "địt mẹ cộng sản" chửi đích danh họ. Người Bắc, tuy có thể hiểu "đụ mẹ" hoặc "đụ má," nhưng có thể không cảm nhận đích đáng bằng "địt mẹ." Nếu bạn muốn chửi người nào, bạn nên dùng ngôn từ đích đáng mà người đó hiểu và họ sẽ cảm thấy thấm thía hơn.
Còn "đéo mẹ" thì sao? Chữ "đéo" thực ra có nhiều nghĩa. Khi dùng là động từ, nó có nghĩa tương đương với "địt" (tiếng Bắc) hoặc "đụ" (tiếng Nam). Khi dùng là phụ từ, nó có nhiều nghĩa. Nghĩa thứ nhất là phủ định; thí dụ, "tao đéo hiểu nó nói gì." Nah dùng lối này trong "Tao đéo chịu làm nô lệ," "Ghét cộng sản nhưng đéo dám nói." Nghĩa thứ nhì là chữ đệm ý chỉ "cái quái" ("nó là cái đéo gì mà phách lối vậy?"). Vì có nhiều nghĩa, chữ "đéo mẹ" không có tác dụng mạnh khi dùng để chửi người khác, mà thường được dùng như một lời chửi đổng, một câu ta thán ("Đéo mẹ, trời hôm nay nóng quá."), hoặc một diễn tả bực bội, cảm tưởng mạnh về chuyện nào đó ("Đéo mẹ, con bé đó xinh thật.").
Tác dụng của câu chửi thề "Địt mẹ cộng sản" như thế nào?
Chửi thề hoặc dùng từ ngữ tục tĩu thường bị chê bai và ngăn cấm nhất là trong các xã hội coi trọng truyền thống như Việt Nam. Tuy nhiên, không phải lúc nào chửi thề hoặc dùng từ ngữ tục tĩu cũng là xấu. Đã có nhiều nghiên cứu cho thấy kết quả tốt đẹp của chửi thề hoặc dùng từ ngữ tục tĩu khi những ngôn từ này được dùng một cách có suy nghĩ và chín chắn. Chửi thề hoặc dùng ngôn ngữ tục tĩu thường để nhấn mạnh cảm nghĩ (Scherer và Sagarin 2006, 140). Quan trọng hơn, chửi thề tục tĩu làm gia tăng mức độ thuyết phục và cảm nhận cường độ của người nói (sđd., 144). Chửi thề còn giúp chúng ta đối phó với đau đớn thể xác. Ta có thể chịu đau lâu hơn khi chửi thề (Mohr 2013, 5, 252). Người ta chửi thề về những chuyện mà họ quan tâm (Mohr 2013, 14).
Trong bối cảnh bài "ĐMCS," câu chửi thể "Địt mẹ cộng sản" có nhiều khía cạnh khác hơn những câu chửi thề thông thường. Nó không chỉ là một câu chửi thể tục tĩu biểu lộ sự hận thù căm phẫn, khinh miệt lũ cộng sản, mà còn gói ghém một cái gì đau thương, một chút gì hối hận, như thể tác giả đang tự trách mình hoặc người dân đã khờ dại để cộng sản lừa gạt bao nhiêu năm, để đất nước ra nông nỗi này. Với hình ảnh đó, các câu chửi thề trong "ĐMCS" không phải là những câu chửi thề vô giáo dục, thiếu văn hóa, mà là những lời nói thiết tha, bi đát cho số phận dân tộc và đất nước Việt Nam. Những câu chửi thề̀ đó là lời tuyên bố mạnh mẽ của tuổi trẻ với sự nhiệt thành chân thật, là "tiếng hát của loài chim tuyết" (Nguyệt Quỳnh 2015). Mức độ thuyết phục của "Đị̉t mẹ cộng sản" tăng lên thật cao vì khán giả cảm nhận được cường độ của lời nói. Ngược lại những câu chửi thể trong các bài nhạc rap Mỹ thường chỉ biểu lộ sự tức tối, căm phẫn, nhưng thiếu yếu tố bi thương và uất hận của tuổi trẻ về số phận đất nước. Do đó, "phẩm chất chửi thề" trong "ĐMCS" vượt xa "phẩm chất chửi thề" trong đa số các bài rap Mỹ.
Trở về phần điệp khúc, Nah đặt câu hỏi, đa số là câu hỏi tu từ, vì không cần câu trả lời, và nói những lời xác nhận về bản chất cộng sản, và sự xụp đổ của chế độ cộng sản nay mai. Có vài điểm ta nên chú ý trong điệp khúc.
Trước hết, câu hỏi "Nếu tao không vào địa ngục thì ai (vào bây giờ)?" cho thấy Nah tuyên bố trách nhiệm của mình, đại diện cho giới trẻ, là vào địa ngục để vạch ra tội ác và tìm bắt lũ ma quỷ. Địa ngục đây là địa ngục trần gian, nghĩa là đất nước Việt Nam bị lũ cộng sản biến thành địa ngục đầy đọa người dân. Nếu Việt Nam là địa ngục trần gian, và Nah sinh trưởng ở Việt Nam, thì tại sao Nah hỏi "Nếu tao không vào địa ngục thì ai?" Với câu này, Nah biểu lộ khả năng diễn tả ẩn ý một cách điêu luyện. Nah đang muốn nói rằng không phải ai sống trong địa ngục cũng biết hoặc công nhận là họ sống trong địa ngục. Do đó, tuy sống trong địa ngục, Nah vẫn phải "vào địa ngục" để vạch rõ sự thối nát của nhà nước cộng sản và lôi ra những ma quỷ cộng sản để trừng trị. Ẩn ý này sau đó được lộ ra trong những câu sau ("Cả một thế hệ bị tẩy năo/ mày có mắt như mù," v.v.).
Thứ nhì, Nah nói ra lời kết tội cộng sản với các tội trầm trọng nhất: tội bán nước ("Mày dám bán đất đai tổ tiên?"), tội gian ác giết người bịt miệng ("Giết người, bịt mắt, bịt miệng?"), tội thảm sát dân lành tại Huế vào Tết Mậu Thân ("Thảm sát đồng bào tại Huế?"). Quả thật vậy, tội nặng nhất của lũ lãnh đạo cộng sản là tội bán nước, cắt đất đai nhượng lại cho Tàu cộng hoặc cho Tàu cộng khai thác tài nguyên thiên nhiên đất nước, đề đổi lại tiền bạc và ủng hộ của Tàu cộng. Tội kế tiếp là tội giết người bịt miệng, che giấu các tội ác khác. Nghe tới đây, khán giả không khỏi không liên tưởng tới những vụ giết người bịt miệng trong vụ án Nông Thị Xuân, và biết bao nhiêu vụ khác. Nah lôi ra một thí dụ khác: cuộc thảm sát tại Huế vào Tết Mậu Thân 1968. Tại sao Nah chọn cuộc thảm sát Mậu Thân trong số muôn ngàn tội ác giết người tập thể và hàng loạt của cộng sản như vụ thảm sát dân lành trong Cải Cách Ruộng Đất vào năm 1953-1956? Nah (Nguyễn Vũ Sơn 2015) cho tôi biết anh dùng vụ thảm sát tại Huế là vì hai lý do. Thứ nhất, đó là một việc làm dã man, một tội ác không thể được che giấu. Thứ nhì, họ ngoại anh có quê quán ở Huế. Vụ thảm sát Mậu Thân quả thật là một tội ác không thể được che giấu, khi biết bao đồng bào Huế vẫn còn nhớ và là những nhân chứng. Vụ này tiêu biểu cho bản chất tàn bạo, dã man, hèn hạ, dối trá, lừa đảo, và ngu xuẩn của cộng sản (Trần Trung Đạo 2015; Cao-Đắc 2014b). Nah chỉ là một thanh niên hai mươi bốn tuổi, nhưng sự lựa chọn thảm sát Mậu Thân tiêu biểu cho bản chất cộng sản cho thấy anh là người có trí tuệ thông minh, biết tìm tòi nghiên cứu lịch sử, và tìm sự thật.
Thứ ba, Nah kết luận với nhận định rằng chế độ cộng sản sẽ bị lật đồ vì ai cũng sẽ biết sự thật. Một lần nữa, Nah cho thấy anh có cặp mắt quan sát và ý thức tinh vi. Cái nhận xét chỉ cần ai cũng biết sự thật là họ sẽ lật đổ chế độ cộng sản cho thấy những điểm đặc thù về tình trạng Việt Nam. Sự tàn bạo dã man của cộng sản đã có từ lâu, không phải mới đây như những kẻ coi là lão thành cách mạng thường nói "trước tốt sau xấu." Qua mọi tuyên truyền tẩy não, bưng bít và giấu giếm tội ác, nhà nước cộng sản lừa bịp dân chúng trong suốt bao thập kỷ. Khi dân biết được sự thật, một việc đang xảy ra nhờ tiến triển về các phương tiện truyền thông, họ sẽ hiểu được bản chất tàn bạo dã man, bán nước cầu vinh, bóc lột dân lành, và họ sẽ phẫn uất và nổi dậy lật đổ chế độ. Một tội ác tự nó đã xấu, nhưng khi được bao che, giấu giếm, lừa bịp, sẽ tạo ra hậu quả còn khốc liệt hơn biết bao nhiêu lần khi dân biết được sự thật.
[/FONT]
3. Phiên khúc 1 (verse 1) kể tội viên chức cộng sản trong việc bán nước, tham nhũng, và hà hiếp dân:
[FONT=Arial]Trong phiên khúc 1 (verse 1), Nah vạch ra những sự thối nát, bẩn thỉu, và hung tàn của chế độ cộng sản. Nah mắng chửi quan chức cộng sản tham nhũng và công an cảnh sát bắt bớ dân lành và ăn tiền hối lộ.
Nah bắt đầu bằng kết tội lũ tham nhũng, điển hình là Thủ tướng Nguyến Tấn Dũng và những âm mưu kế hoạch dung dưỡng tham nhũng. Những vụ tham nhũng này khiến dân đau thương, và do mưu đồ bán nước. Do đó, sau này, những tên tham nhũng sẽ bị giết mà không được chôn cất ("Nguyễn Tấn Dũng sẽ trốn đi đâu với tất cả tài sản?/ Cả đám ăn cướp chuyên nghiệp, kế hoạch quá bài bản/ Dân th́ ai oán, nước này ai bán/ Mấy thằng tham nhũng rồi sẽ phải chết mà không được mai táng.") Lời kết tội của Nah khiến khán giả liên tưởng tới các vụ Vinashin, Vinalines, với thất thoát lên đến hàng tỉ đô la Mỹ. Rồi vụ án Dương Chí Dũng, cái chết bí ẩn của Phạm Quý Ngọ, và gần đây Nguyễn Bá Thanh. Tại sao Nah chọn Nguyễn Tấn Dũng tiêu biểu cho những kẻ tham nhũng tại Việt Nam? Việc dùng Nguyễn Tấn Dũng tiêu biểu cho tham nhũng cho thấy Nah, tuy còn trẻ tuổi, rất am tường tin tức, dữ kiện, và biết gạn lọc hư thực để tìm ra sự thật.
Nah (Nguyễn Vũ Sơn 2015) cho tôi biết anh chọn Nguyễn Tấn Dũng vì đó là "tay cáo già nhất và giàu nhất" trong bộ máy cộng sản Việt Nam, và "hắn hay dùng chiêu trò mị dân, làm người ta hy vọng rằng hắn sẽ giúp thay đổi đất nước." Ngoài ra, hắn còn "chơi hai mang," vừa thân Mỹ, vừa thân Tàu cộng "để mưu lợi cho riêng bản thân, bán rẻ dân tộc." Nhận xét của Nah, một thanh niên chưa tới hai mươi lăm tuổi, nên khiến cho những người hâm mộ hoặc hy vọng ở Nguyễn Tấn Dũng xấu hổ. Sự tham nhũng của Nguyễn Tấn Dũng đã được biết rõ (Xem, thí dụ như, Đặng 2013). Gần đây, trang mạng Chân dung Quyền lực tung ra bản tin về cuộc sống xa hoa và khối tài sản khổng lồ của Phùng Quang Hải, con của Phùng Quang Thanh, Bộ trưởng quốc Phòng (Chân dung Quyền lực 2015). Qua sự tố cáo những kẻ dưới quyền Nguyễn Tấn Dũng, Chân dung Quyền lực gián tiếp cho thấy, một cách vô tình, Nguyễn Tấn Dũng là chủ chốt của mọi vụ tham nhũng trong chính phủ vì Dũng là Thủ tướng, có toàn quyền kiểm soát hành động của các Bộ trưởng.
Sau khi mắng chửi tham nhũng, Nah chửi đám công an cảnh sát, nhất là cảnh sát công lộ và công an bắt bớ dân. Nah có vẻ căm thù công an đứng đường, và tuyên bố là chúng sẽ bị giết trước tiên hết, và Nah sẽ đái vào xác chúng mà không tiếc rẻ nước đái ("Tụi công an đứng đường sẽ là những đứa bị giết trước/ Tao hứa sẽ đái vào xác tụi mày mà không cần tiếc nước.") Câu "mà không cần tiếc nước" cho thấy sự khinh miệt công an giao thông tột độ.
Những tội ác của công an giao thông là đánh đập vô cớ dân lành và tham nhũng, ăn chận tiền dân đóng phạt. Lũ công an ăn tiền dân quá nhiều đến độ nếu chúng phải trả lại tiền cho dân, chúng sẽ bị đổ nợ ("Cái tội tụi mày bắt bớ đánh đập người dân thật vô cớ/ Trả lại từng đồng ăn chặn tụi tao, mày đổ nợ.") Nah cam đoan là anh sẽ không hối lộ cảnh sát giao thông và thách thức đám cảnh sát tịch thu xe hoặc đánh đập tra tấn anh ("Từ ngày mai tao sẽ không đưa công lộ một cắc nào/ . . . Mày sẽ bắt tao vào trong đồn làm t́nh làm tội tao?"). Nah tin rằng lũ công an cảnh sát không thể nào giết hết mọi người Việt Nam ("Tra tấn tao như mày đă tra tấn bao nhiêu người khác? Mày sẽ giết hết người Việt Nam? Cho tao cười phát.") Tuy không nói ra, Nah hàm ý là nếu tất cả người dân Việt Nam đồng loạt không cho công an cảnh sát hối lộ và không sợ bị mang về đồn đánh đập hoặc tra tấn, thì lũ công an cảnh sát phải chịu thua vì chúng không thể giết hết nổi tất cả người Việt. Câu "Mày sẽ giết hết người Việt Nam? Cho tao cười phát" là một lời kêu gọi đến toàn thể dân Việt hãy chấm dứt đồng lõa với công an cảnh sát trong việc đưa tiền hối lộ.
4. Phiên khúc 2 (verse 2) mắng dân Việt gồm có những kẻ bị tẩy nảo, hèn nhát, và phục tòng chế độ:
Trong phiên khúc 2 (verse 2), Nah chuyển sang mắng chửi dân Việt, nhất là những người trẻ tuổi như anh. Anh gọi những người này là đám "cừu non" chỉ biết ngoan ngoãn nghe lời chính quyền hoặc không làm gì ích lợi cho đất nước, mà chỉ phí thì giờ trong việc tán gẫu, theo dõi tin tức những người có tiếng tăm như Kenny Sang ("Sẽ đéo có trang web Việt Nam nào dám đăng bài này/ Bọn cừu ngoan của chế độ đéo dám nghe bài này/ Tụi nó chỉ thích ngồi bàn tán về thằng Kenny Sang.") Ta nên hiểu Nah không có ý định vơ đũa cả nắm, nhưng anh chỉ nhắm vào đa số tuổi trẻ hiện nay. Thực ra, qua các cuộc phỏng vấn Nah (Xem, thí dụ như, SBTNOfficial 2015), ta cũng hiểu những lời mắng chửi dân Việt của Nah cũng là lời anh tự mắng anh, vì anh cũng đã từng bị nhồi sọ và thiếu hiểu biết như vậy.
Nah mắng chửi cả một thế hệ gồm có hai phần: một phần bị tẩy não không biết cộng sản bán đất nước tổ tiên, và họ như những con zombie có giết cũng bằng thừa, vì họ bị tẩy não đến độ không còn trí tuệ để lý luận và hiểu được trái phải; và một phần là những kẻ hèn nhát và sợ sệt, ghét cộng sản nhưng không dám công khai phát biểu ý kiến, hoặc ghét cảnh sát công lộ nhưng vẫn đồng lõa đút lót chúng. Nah tự nhận anh ăn nói cấc lấc nhưng anh có can đảm nói ra sự thật ("Trong khi Cộng Sản lấy đất của tổ tiên để đem đi bán/ Cả một thế hệ bị tẩy năo thật khốn nạn/ Như những con zombie có bắn vào cũng tốn đạn/ Ghét cộng sản nhưng đéo dám nói, mày có miệng như câm/ Ghét công lộ nhưng vẫn x́ tiền, mày bị điên hay hâm?/ Cách ăn nói của tao lấc cấc, nhưng mà tao dám nói/ "). Sự ví von những kẻ bị tẩy não như những con zombie thật chính xác. Những kẻ bị tuyên truyền, tẩy não nặng nề, nên trở thành nô lệ cho nhà nước, như những con zombie không còn trí tuệ chỉ biết làm nô lệ cho những phù thủy hiểm ác ("boko" trong chuyện dân gian ở Haiti, xem, thí dụ như, University of Michigan). Amy Wilentz, giáo sư Anh văn tại trường đại học University of California, Irvine, viết, "Con zombie không có ý thức và do đó không thể phê bình cái hệ thống đã bẫy nó... Nó là một công nhân của hãng Foxonn ở Tàu; một cô thợ may trong vùng phi thương mại tại Guatemala; một công dân Bắc Hàn" (Wilentz 2012). Wilentz chưa biết đến những con zombie ở Việt Nam, nhưng Nah đã thấy được và anh đã vạch ra.
Nah biết rõ muốn đuổi Tàu cộng ra khỏi Việt Nam thì phải lật đổ chế độ cộng sản trong nước trước tiên ("Thù trong giặc ngoài bọn Trung Cộng nó vẫn đang đói/ Muốn đuổi được tụi nó th́ phải thay đổi trong nhà nước/ Xử bọn tham nhũng và bán nước ở trong nhà trước.") Nhận xét chính xác của Nah phải khiến những học giả xưng là trí thức tại Việt Nam thấy nhục nhã cho chính mình. Trong khi các vị học giả này thảo luận bàn tán cách "thoát Trung" nào hay nhất (Bà Đầm Xòe 2014) thì Nah, một người trẻ hai mươi bốn tuổi, thấy rất rõ cách hay nhất là thay đổi chế độ trong nước trước hết. Chỉ cần xử bọn tham nhũng và bán nước trước tiên (Xem, thí dụ như, Lê Dủ Chân 2014).
Nah chế nhạo sách lịch sử dạy trong trường học như là những chuyện cổ tích. Học trò học như vẹt mà chẳng có ích lợi gì. Nah coi những người trẻ sống trong cuộc sống kiềm hãm đó như kẻ mù và chẳng khác gì sống trong tù ("Sách lịch sử con nít đang học, nhiều câu chuyện cổ tích/ Bắt học thuộc như những con vẹt, đéo có ǵ bổ ích/ Thật buồn cười khi suốt cuộc đời, mày có mắt như mù/ Sống mà luôn bị kiềm hăm, khác ǵ sống trong tù.") Thực ra, Nah rất nhẹ tay khi chỉ mắng chửi sách lịch sử như chuyện cổ tích và học như vẹt không có ích lợi gì. Ta biết trên thực tế, lịch sử do cộng sản viết là môn mà bịa đặt, xuyên tạc, giấu giếm xảy ra nhiều nhất. Biết bao nhiêu lừa đảo lịch sử đã xảy ra trong suốt nhiều thập kỷ (Xem, thí dụ như, Cao-Đắc 2014b).
5. Phiên khúc 3 (verse 3) thách thức công an cảnh sát và răn dậy dân Việt phải biết biết hy sinh cho lý tưởng:
Trong phiên khúc 3 (verse 3), Nah tiếp tục mắng đám dân Việt ngu muội và thách thức công an cảnh sát. Anh xác nhận trở thành huyền thoại không dễ, và sống thế nào để bia miệng truyển lại. Anh trách những kẻ sống không có mục đích, chỉ biết ích kỷ lo lấy thân, hoặc đam mê cờ bạc, rượu chè nhậu nhẹt, hoặc bán thân để nuôi miệng hoặc kiếm tiền tiêu xài ("Đâu có dễ, để có thể trở thành một huyền thoại/ Sống làm sao, chết thế nào, người đời truyền lại/ Sống buồn chán, không mục đích, th́ mày sống làm ǵ?/ Rượu chè hay cờ bạc, hay chổng mông làm đĩ?")
Nah hỏi mọi người có dám hy sinh tất cả, kể cả sinh mạng, cho lý tưởng tranh đấu cho tự do. Nah cho biết ngày nào ở Việt Nam cũng có người chết, và biết bao nhiêu người đau thương về những cái chết đó. ("Nếu mày có một lư tưởng, có dám chết v́ nó?/ Dám sẵn sàng hi sinh hết, để đi t́m tự do?/ Ở Việt Nam, ngày nào mà chẳng có kẻ chết/ Nỗi đau của những người đó, không ai kể hết.") Nah xác nhận lại ý nghĩa sống cho có huyền thoại không phải là vì hám danh mà vì sống có lý tưởng, và biết hy sinh cho lý tưởng đó. Cách nói của Nah như là lời răn dậy hơn là nhắc nhở. Nah ngụ ý cái chết, tuy bi thảm, nhưng rất thông thường ở Việt Nam, và những cái chết này không đi đến đâu vì không có những cuộc hy sinh cho tự do, mà có thể chỉ là những cái chết lãng nhách như tai nạn xe cộ, bị tra tấn bởi công an cảnh sát, bị ám hại bởi kẻ gian ác trong xã hội đồi trụy.
Đã sống trong chế độ cộng sản, Nah thừa biết phản ứng nhà nước cộng sản thế nào vể bài hát và lời chửi "Địt mẹ cộng sản" của anh. Anh biết công an cảnh sát sẽ cố tìm cách hãm hại anh, dùng những trò đê tiện như thuê mướn côn đồ, hoặc giả trang làm côn đổ, để đánh đập anh hoặc gây tai nạn, như chúng đã từng làm với những người không làm gì sai quấy. Những thủ đoạn đê tiện này chỉ nhắm mục đích tạo sơ hãi và thảm thương cho những người tranh đấu như anh và nhiều người đang đấu tranh cho tự do dân chủ khác ("Sau bài này, sẽ có kẻ t́m cách để hại tao/ Thuê côn đồ, gây tai nạn, để đánh bại tao/ Để đánh bại những con người đéo làm ǵ sai/ Để gieo rắc những nỗi sợ hăi và những điều bi ai.")
Nah thách thức lũ cộng sản, và cho biết anh không ngán chúng, vì sự thật muôn đời là sự thật. Anh cho biết là lũ cộng sản không thể hãm hại anh được, vì ngay cả ông Trời cũng không đánh được anh ("Nhưng tụi nó quên đo độ cứng của ḥn bi tao/ Tụi nó quên mặt trời vẫn mọc ở ngoài kia sao?/ Muốn làm hại tao nhưng mà đéo được/ Mày không biết ông trời đánh tao c̣n khéo trượt.") Ta biết "độ cứng của hòn bi" là tiếng lóng nói vể mức độ gan dạ của thanh niên; "mặt trời vẫn mọc" hàm ý sự thật luôn luôn là sự thật và cộng sản không thể nào giấu giếm chuyện hãm hại anh. Với "ông Trời đánh tao còn khéo trượt," Nah cho thấy anh đã từng thoát nhiều nguy hiểm mà không hề hấn gì. "ĐMCS" là một bài rap bất hủ. Với lời chửi "địt mẹ cộng sản" một cách nặng nề và thẳng thắn, "ĐMCS" không chỉ là một bài rap chính trị chống đối chính quyền trực tiếp và mạnh mẽ, mà còn là một tiếng chuông thức tỉnh giới trẻ trong nước về chế độ cộng sản tàn bạo, thối nát, lừa bịp, và ngu xuẩn tại Việt Nam.
C. Nah diễn tả "ĐMCS" hữu hiệu qua nhịp và vần điệu thích ứng, giọng miền Nam rõ rệt, giai điệu đúng lúc, và nhạc nền độc đáo:
Nhạc rap gồm có ba thành phần: nội dung (content), lưu chuyển (flow), và trình diễn (delivery) (Edwards 2009, 3-21). Như đã trình bày ở trên, "ĐMCS" có nội dung chống đối chính quyền và thuộc vào thể loại ý thức. Lưu chuyển là nhịp điệu (rhythm) và vần điệu (rhyme) trong bài rap. Đây là hai khía cạnh quan trọng trong nhạc rap. Nhạc rap không có giai điệu (melody) và không có những ghi chú nốt nhạc như nhạc thường. Thay vì đó, một bài rap thường có biểu đồ lưu chuyển (flow diagram). Biểu đồ lưu chuyển là bản ghi lời nhạc dưới mỗi nhịp và cho thấy các âm nhấn mạnh trong mỗi nhịp trong một quãng (Edwards 2009, 63-79; Edwards 2013, xiii-xiv). Trình diễn là cách thức nghệ sĩ rap trình diễn bài rap như ca sĩ nhạc thông thường. Khác với nhạc thường, nghệ sĩ rap hầu như luôn luôn vửa là người viết nhạc vửa là người trình diễn. Do đó, sắc thái đặc thù của một bài nhạc rap gồm cả cách trình diễn của nghệ sĩ. Trình diễn gồm có nhiều khía cạnh: điều khiển hơi (breath control), phát âm (enunciation), cách dùng giai điệu (melody), cách đổi/ biến nhịp (syncopation) (Edwards 2009, 239-257).
1. "ĐMCS" có nhịp điệu vừa phải và vần điệu cuối câu rất chuẩn:
Nhịp điệu (rhythm) rất quan trọng trong nhạc rap, vì nó tạo nên sắc thái sống động và lôi cuốn khán giả. Vì giai điệu (melody) không được chú trọng (nhưng thỉnh thoảng được dùng để làm tăng thêm nét nghệ thuật hoặc khôi hài của câu ca), nhịp điệu là yếu tố quan trọng trong việc trình bày một bài rap. Nah trình bày "ĐMCS" với nhịp điệu trung bình, không nhanh và không chậm, rất thích hợp với nội dung bài hát. Bài hát là những lời kết tội cộng sản và vạch ra những xấu xa của chính quyền và những người dân ngu muội hoặc hèn nhát. Do đó, nhịp điệu cần phải trung bình, như lúc nói chuyện bình thường để khán giả nghe được rõ ràng và không có cảm tưởng người kết tội đang bị kích động tâm hồn (nếu nói nhanh quá) hoặc thiếu tự tin (nếu nói chậm quá). Để tạo thay đổi, anh nhấn mạnh từng chữ trong câu (thí dụ, "Địt mẹ cộng sản.") Anh dùng quãng nghỉ đúng lúc (thí dụ, "...tụi tao, mày đổ nợ.") Anh kéo dài giọng khi muốn chế nhạo hoặc kể lể. Tất cả nhửng kỹ thuật này giúp cho bài hát đỡ nhàm chán và tạo chú ý cho khán giả.
Một trong những điểm quan trọng trong nhạc rap là vần điệu. "Vần điệu thường được coi là yếu tố quan trọng nhất trong việc viết nhạc rap... vần điệu là cái cho lời rap tính chất âm nhạc." (Edwards 2009, 340; Wikipedia 2015a).
Vần trong nhạc rap thường là vần ở cuối câu (end rhyme). Thí dụ: "Lũ khỉ Ba Đình thường tuyên bố những lời nhảm nhí/ Dốt hay nói chữ, chúng tưởng hay, đu dây đắc chí." ("nhảm nhí" vần với "đắc chí.") Vần cũng có thể được gieo ở giữa câu (internal rhyme). Thí dụ: "Hồ là kẻ gian ác, còn giở giọng đạo đức giả/ Giáp trốn sau trận mạc, lại được coi là anh hùng." ("gian ác" vần với "trận mạc.") Vầ̀n đa âm (multisyllabic rhyme) cũng thịnh hành với các nghệ sĩ Kool G Rap, Big Daddy Kane, Rakim, Big L, Nas và Eminem (Wikipedia 2015a). Thí dụ: "Nó ngửi hơi đô la, lao vào giở trò múa may chó cái/ Thấy đại gia giàu xụ, nó chạy theo muốn vươn tay mó dái." ("may chó cái" vần với "tay mó dái.") Sự phân loại cuối câu hoặc giữa câu thực ra có phần vô nghĩa vì đa số bài rap không có xác định "câu" rõ rệt mà lời được giới hạn trong mỗi quãng nhạc (bar) (Edwards 2013, 191-194). Tuy nhiên, trong những bài rap có xác định "câu" rõ rệt, như "ĐMCS," qua nội dung hoặc quãng nghỉ, ta có thể xác định vị trí của vần cuối câu hay giữa câu.
Trong "ĐMCS," Nah gieo vần rất điêu luyện. Anh thường dùng vần cuối câu và dùng rất chuẩn và tự nhiên, nhiều khi linh động. Thí dụ: "sớm bị lật/ biết sự thật; tài sản/ bài bản, giết trước/ tiếc nước, vô cớ/ đổ nợ; thật khốn nạn/ cũng tốn đạn, tao dám nói/ vẫn đang đói; đéo làm ǵ sai/ những điều bi ai, mà đéo được/ c̣n khéo trượt." Ta cũng nên để ý là khác với thơ, nhạc rap tiếng Việt thường dùng vần trắc vì vần trắc nghe mạnh bạo, thích hợp với độ nhanh và khí thế của nhạc rap. "ĐMCS" dùng hầu hết là vần trắc, làm gia tăng sức mạnh cho các câu chửi.
2. Nah trình diễn "ĐMCS" hữu hiệu, phát âm giọng miền Nam rõ rệt, và có giai điệu thích ứng nội dung, nhưng thiếu đồng đều trong điều khiển hơi thở:
Với nhạc thường, đa số ca sĩ dùng giọng Bắc để hát. Với nhạc rap, giọng Nam, Trung, hay Bắc đều thích hợp. Lý do chính là nhạc rap thường nói về thực trạng xã hội và do đó giọng người trình bày nên phản ảnh cái thực trạng đó, gồm cả giọng người dân mọi vùng. Tuy nhiên, "ĐMCS" nghe hay hơn với giọng miền Nam, nhất là kiểu phát âm của Nah. Trước hết, bài hát có lời lẽ cho thấy tác giả sinh trưởng ở miề̉n Nam (quê hương Sài Gòn). Sinh trưởng trong Nam không có nghĩa là sẽ nói giọng miền Nam, nhưng trình bày giọng miền Nam sẽ phù hợp hơn. Thứ nhì, câu chửi "Địt mẹ cộng sản" là câu chửi miền Bắc (ít nhất đối với những ngưởi còn chịu ảnh hưởng xã hội miền Nam trước 1975). Phát âm giọng Nam nhưng dùng ngôn từ miền Bắc để chửi tạo tác dụng mạnh hơn trên một số khán giả.
Trong suốt bài hát, Nah phát âm rõ và không phạm lỗi phát âm sai của đa số người miền Nam (thí dụ hỏi ngã, "v" và "d"). Thực ra, cho dù có phát âm sai cũng không sao, nếu không muốn nói là còn làm tăng giá trị bài hát thêm vì nó phản ảnh tính chất bình dân của người dân. Nah có lối phát âm rõ rệt, lưu loát nhưng dằn từng chữ, rất thích hợp cho nội dung kể tội cộng sản.
Nah dùng giai điệu đúng lúc làm sống động lời. Anh lên cao giọng khi nói "Tao đéo đưa rồi sao?" Anh cười nhạt với câu "Cho tao cười phát." Anh nhấn mạnh chữ một cách điêu luyện để làm tăng ý nghĩa của câu và lôi cuốn khán giả (thí dụ chữ "mắt" trong "mày có mắt như mù").
Tuy nhiên, phần thâu âm của bài "ĐMCS" không được đều về điều khiển hơi thở. Nah cho tôi biết anh không có dụng cụ thâu âm đắt tiền. Có thể vì vậy mà anh không điều chỉnh âm thanh một cách nhất quán. Phần điệp khúc gần như hoàn hảo và không có một dấu vết mất hơi hoặc lấy hơi. Nhưng trong phiên khúc 2-3, ta có thể nhận ra chút âm lấy hơi ở cuối mỗi câu ("đăng bài này," "nghe bài này," "thằng Kenny Sang").
3. Nhạc nền và lời hát phụ họa gia tăng nét sống động:
Một điểm đặc biệt của nhạc rap là nhạc hậu cảnh hoặc nhạc nền (background music). Thông thường, nhạc nền được tạo ra bằng cách kết hợp nhiều đoạn nhạc trong các bài hát khác, gọi là lấy mẫu (sampling) (George 1998, 93; Watkins 2005, 231; Wikipedia 2015b).
Nah cho tôi biết anh thuê mướn nhạc nền cho "ĐMCS" từ một trang mạng chuyên về nhạc nền cho rap. Nhạc nền của "ĐMCS" là âm thanh nhạc khí (instrumental) gần như hoàn hảo. Khúc dạo dẫn nhập qua các nốt nhạc chậm và nhẹ nhàng. Sau đó là loạt nhạc với giai điệu dồn dập như thúc giục, kêu gọi mọi ngưởi. Giai điệu này rất thích hợp với lời kể tội cộng sản và lời chửi thề. Ngoài nhạc nền xuất sắc, "ĐMCS" có những lời hát, nói phụ họa (ad-libs) đúng lúc để làm nhấn mạnh thêm ý nghĩa lời. Nhạc nền và các lời nói phụ họa làm sống động bài rap "ĐMCS" và lôi cuốn khán giả.
D. Kết Luận:
"ĐMCS" là một bài hát bất hủ trong nền âm nhạc Việt Nam. Nah Nguyễn Vũ Sơn biểu lộ một khả năng khác thường trong bài "ĐMCS" qua sự hiểu biết lịch sử, chính trị và nhận xét tinh tế về thời cuộc. Với những lời kể tội chính xác, mắng chửi, và thách thức cộng sản, Nah Sơn cho thấy lòng thiết tha cho dân tộc tổ quốc và tinh thần bất khuất của người Việt. Anh còn chứng tỏ anh là một nghệ sĩ rap đa tài, với tài năng sáng tạo tuyệt vời qua cách dùng nhịp điệu và vần điệu điêu luyện, và lối trình diễn độc đáo.
Tuy nhiều người không coi nhạc rap là nhạc "chính thống," ảnh hưởng của nhạc rap trên xã hội, nhất là giới trẻ, rất hiển nhiên. Nhạc rap thực ra đang được coi như lả thể loại âm nhạc có tầm quan trọng trong xã hội. Berklee, trường âm nhạc nổi tiếng nhất thế giới tại Boston, Hoa Kỳ và Harvard đem hip hop vào chương trình học có uy tín (Watkins 2005, 244). "ĐMCS" sẽ không còn thuộc thể loại nhạc đường phố, mà nên được thưởng thức bởi mọi người trong xã hội Việt Nam. Những từ ngữ chửi thề tục tĩu trong "ĐMCS" thực ra không có chút gì là vô giáo dục hoặc thiếu văn hóa vì chúng được thốt ra với lòng thiết tha cho dân tộc và tổ quốc. So với những hành vi tàn bạo, giết người, cướp bóc, tra tấn người dân của cộng sản trong suốt 85 năm, những từ ngữ chửi thề này vẫn còn rất là nhẹ nhàng và lịch sự. Thực vậy, "mấy tiếng 'chửi tục' ĐMCS chỉ là tiếng thở dài thiếu hơi trước cảnh quê hương dân tộc VN đang phải đứng giữa, đối diện với ngh́n trùng ngao ngán do 'Bác và Đảng' CS dựng nên" (Nguyễn Bá Chổi 2015).
Ngoài mặt, "ĐMCS" là lời chửi rủa cộng sản với tội ác bán nước, tham nhũng, tàn ác, lừa đảo. Sâu đậm hơn, khi nghe "ĐMCS," ta thấy phảng phất tiếng khóc bi thương của tuổi trẻ trước sự suy tàn của đất nước dưới chế độ tàn bạo cộng sản. Tiếng khóc bi thương của uất ức, chịu đựng. "ĐMCS là tiếng nói của sự căm phẫn, là lời tố cáo thật nhất của những con người bị dồn đến chân tường" (Nguyệt Quỳnh 2015). Nhưng tiếng khóc đó không phải là phản ứng yếm thế, mà biểu lộ một nỗi niềm tiếc nuối, có chút gì hối hận, cho nhận thức muộn màng về thảm họa diệt vong của đất nước. Cái nhận thức muộn màng đó loé lên tia hy vọng cho một cuộc nổi dậy do tuổi trẻ khởi động. Với niềm hy vọng đó, "ĐMCS" là lời nói huy hoàng của tuổi trẻ Việt Nam, mở đầu cho một giai đoạn mới cho tuổi trẻ thức tỉnh và vùng lên để lấy lại chính nghĩa cho tổ quốc. Nah, với "ĐMCS," tạo nên niềm tin vào tuổi trẻ và khiến mọi người hân hoan "tin các em đủ bản lĩnh và trí khôn để biết phải làm ǵ đối với vấn nạn Việt Nam hôm nay" (Hạt Sương Khuya 2015).
[COLOR="#B22222"]CẢM TẠ
Tôi chân thành cảm tạ anh Nguyễn Vũ Sơn, tức Nah, đã bỏ thì giờ trả lời những câu hỏi của tôi.
[B]Cao-Đắc Tuấn[/COLOR][/B]
danlambaovn.blogspot.com[/FONT]
