Thế nầy mới xứng đáng là tù-nhân chính-trị
Nguyễn Thiếu Nhẫn
Nụ Cười Người Tử Tội
Đó là một buổi chiều ảm đạm vào khoảng tháng 06/1977 ở trại giam Suối Máu thuộc thành phố Biên Hoà. Vậy mà đă mười năm.
Mười năm xuôi ngược bên trời ...
Xót thân tơ liễu, xót đời bể dâu.
Mười năm hoa lá ưu sầu
Vàng tan, ngọc nát nh́n nhau ngậm ngùi
Mười năm vật đổi, sao dời
Em sầu thiếu phụ ngậm ngùi ḷng ta.
Mười năm cánh vạc bay qua
Mười năm biết mấy xót xa đoạn trường
Mười năm lệ xối xả tuôn
Có bao thiếu phụ thành ḥn vọng phu ?
Mười năm một mảnh trăng lu
Trăng soi đâu tỏ nỗi sầu nhân gian.
Mười năm mắt lệ ngỡ ngàng
Ḷng đâu muốn khóc lệ tràn quanh mi.
Mười năm ai hát biệt ly
Để cho núi cắt, biển chia lối về.
Tôi biết dù 10 năm hay nhiều hơn nữa, tôi cũng chẳng bao giờ quên được nụ cười của Nguyễn Ngọc Trụ - người tù dũng cảm ngay trong ngục tù cộng sản đă nói lên những sự thực và mỉm cười bước vào cơi hư vô.
Vào khoảng tuần lễ cuối tháng 03/1977, Trung đoàn 775 tổ chức đợt học tập chính trị cho toàn thể trại viên Suối Máu. Giảng viên là tên Trung tá Chính uỷ với khuôn mặt xương xương, cặp mắt láo liên, đôi môi xám xịt che kín hàm răng ám khói thuốc lào. Năm ngày đầu tuần với những lên lớp, xuống lớp, thảo luận, thu hoạch làm cho những tù binh mệt mỏi, đầu óc trống rỗng. Những luận điệu một chiều cũ rích : « Ta nhất định thắng, địch nhất định thua. Lao động là vinh quang. Bàn tay ta làm nên tất cả. Với sức người sỏi đá cũng thành cơm » lúc bổng, lúc trầm mà chính người nói cũng không hiểu ḿnh định nói cái ǵ. Nhưng mà có cần ǵ, bởi lẽ tên Trung tá Chính uỷ cũng chỉ là một con ốc trong cái guồng máy Cộng sản sắt máu.
Ngày cuối tuần là ngày giải đáp thắc mắc về bài học vùng kinh tế mới.
Dưới cái nóng hầm hập phả ra từ mái tôn, các tù binh mệt mỏi ngồi im như những pho tượng, mặc t́nh tên chính uỷ múa may ḥ hét, khoa tay khoa chân. Với điệu bộ lấc cấc, gương mặt đầy vẻ tự măn, tên chính uỷ nh́n xuống đám đông qua chiếc kính đeo trễ gọng trên sóng mũi, rồi cất giọng the thé :
- Thế này nhé : Trong thời gian gần 20 tháng qua các anh đă được Đảng và Nhà nước khoan hồng tạo điều kiện cho các anh học tập, lao động cải tạo, các anh cũng đă được gia đ́nh thăm viếng, mỗi ngày các anh được xem « ti-di », sách báo. Nói tóm lại các anh đă được tiếp xúc và đă biết được phần nào về Chủ nghĩa Xă hội tốt đẹp. Là nguỵ quân, các anh đă lớn lên và sống trong chế độ Tư bản xấu xa thối nát của miền Nam. Nay qua các bài học, các anh đă được sáng mắt, sáng ḷng. Nếu anh nào c̣n có điều ǵ thắc mắc nêu lên tôi sẽ giải đáp.
Toàn thể hội trường im phăng phắc. Tên chính uỷ thụp xuống chiếc bục. Mọi người nghe rơ tiếng ṣng sọc của chiếc nơ cầy. Khói thuốc bay lên mù mịt. Tên chính uỷ đứng lên cho lệnh giải lao. Một sợi khói thuốc lào c̣n sót bay qua kẽ răng lúc y nói.
Qua giờ thứ hai, khi lớp học tập hợp xong, bỗng từ phía cuối hội trường có tiếng xầm x́. Tên chính uỷ đứng trên bục giảng, gương mặt rạng rỡ như cô gái giang hồ đêm khuya ế khách bỗng chợp được một khách làng chơi say rượu thèm t́nh, y ngúc ngúc cái đầu với vẻ tự đắc :
- Anh nào có ǵ thắc mắc th́ cứ tự do phát biểu. Thế mới dân chủ bàn bạc. Tôi cho phép các anh nêu thắc mắc về mọi vấn đề ngoài bài học.
Y đưa tay chỉ thẳng vào một người tù đang đưa tay che mũi :
- Anh ǵ đấy, có ǵ thắc mắc cứ đưa thẳng tay lên xin phát biểu, có ǵ mà phải rụt rè thế. Nào, thắc mắc ǵ th́ cho biết ?
Người tù vừa được nói tới lúng túng đứng dậy, gương mặt anh ta nhăn nhó rất là khó coi :
- Thưa cán bộ tôi không có ǵ thắc mắc. Nhưng ...
Tên chính uỷ khuyến khích :
- Cứ mạnh dạn phát biểu, chả ai bắt tội anh đâu.
Người tù đưa tay găi găi đầu, khịt khịt mũi, nói :
- Thưa cán bộ thiệt t́nh là tôi không có điều ǵ thắc mắc. Nhưng tôi có điều muốn tŕnh bày nếu cán bộ cho phép.
Tên chính uỷ cười hể hả :
- Cứ nói đi, có ǵ mà phải phép tắc.
Người tù lại găi găi đầu :
- Thưa cán bộ, tôi nghĩ là cán bộ hiểu lầm tôi đưa tay xin phát biểu ư kiến. Sự thực là tôi đưa tay che mũi v́ không biết có anh nào chột bụng hay sao đă đánh rắm thối quá, chịu không nổi.
Cả hội trường cười một cái rần. Tên chính uỷ tẽn ṭ nhưng y cũng không nín được cười. Y lầm bầm : « Thật chẳng ra làm sao cả ». Đợi hội trường yên lặng, anh ta lại hát bài hát cũ :
- Thế nào ? các anh chẳng có ǵ thắc mắc cả sao ? Sĩ quan cả, có ăn học cả, chắc chắn các anh phải biết phân biệt tốt xấu giữa hai chế độ. Đảng ta là đảng chủ trương dân chủ bàn bạc. Các anh cứ nêu những ư kiến, thắc mắc. Giải đáp được tôi sẽ giải đáp. Không giải đáp được tôi sẽ tŕnh lên trên. Cần thiết tôi sẽ gặp đồng chí Lê Duẫn xin ư kiến để giải đáp cho các anh. Với danh dự của một người cộng sản, tôi xin hứa sẽ không có sự trù ếm, trả thù.
Mặc y lải nhải, cả hội trường vẫn im phăng phắc. Tên chính uỷ vừa định ngồi thụp xuống bục gỗ kéo điếu thuốc lào, bỗng từ cuối hội trường một người đứng dậy và một giọng nói cất lên :
- Tôi xin có ư kiến.
Mọi người đều quay lại nh́n người vừa lên tiếng. Tên chính uỷ thở phào như người vừa trút xong gánh nặng :
- Thế chứ. Thế nào, mời anh lên đây phát biểu.
Người tù chậm rải tiến lên bục hội trường với vẻ mặt tự tin. Anh ta nh́n tên chính uỷ, nh́n khắp hội trường, rồi quay sang nh́n tên chính uỷ :
- Tôi xin tự giới thiệu tôi là Nguyễn Ngọc Trụ, Tiến sĩ Công Pháp Quốc Tế, cấp bậc : Trung Uư, chức vụ : giảng viên trường Vơ Bị Quốc Gia Đà Lạt, một vợ, hai con, thân sinh tôi là một Trung Tá trong Quân Lực Việt Nam Cộng Hoà hiện đang bị tù cải tạo tại miền Bắc.
Anh ta ngừng nói. Cả hội trường im phăng phắc. Tên chính uỷ nh́n anh ta gật gù :
- Anh có ư kiến ǵ cứ nêu lên. Với danh dự của một người cộng sản tôi xin hứa là sẽ không bắt tội anh đâu, dù là tôi không trả lời được những ư kiến, thắc mắc của anh.
Nói xong, y quay về đám đông :
- Thế mới dân chủ chứ, phải không nào ?
Cả hội trường vẫn im phăng phắc trong cái im lặng đầy bất trắc.
Nguyễn Ngọc Trụ hắng giọng, lên tiếng. Giọng nói của anh rơ ràng, mạch lạc :
- Như cán bộ đă tŕnh bày, cá nhân tôi đă sống và lớn lên trong sự cưu mang của chế độ Tư bản miền Nam. Tôi cũng đồng ư với cán bộ là xă hội miền Nam đầy dẫy những xấu xa, bất công, thối nát, những kẻ lănh đạo bất tài tham quyền cố vị ...
Nguyễn Ngọc Trụ ngừng nói. Cả hội trường vẫn im phăng phắc. Tên chính uỷ gật gù với ư nghĩ trong đầu : « Có thế chứ ! ».
Giọng nói của người tù trên bục lại vang lên :
- Cũng như cán bộ đă tŕnh bày, qua gần 20 tháng, tôi đă tiếp xúc với Xă hội Chủ nghĩa miền Bắc. Tôi đă được gia đ́nh thăm nuôi nên biết được phần nào đời sống thực tế bên ngoài. Tôi cũng đă được đọc sách báo, được xem vô tuyền truyền h́nh. Thậm chí, tôi c̣n được sống gần gũi với những con người của Chủ nghĩa Xă hội miền Bắc là các cán bộ ...
Cả hội trường vẫn im phăng phắc. Những người ngồi kế bên như nghe rơ tiếng nín thở của người bên cạnh. Tên chính uỷ bắt đầu đi qua, đi lại. Giọng nói rơ ràng, mạch lạc của người tù trên bục giảng vang lên như một mũi dao nhọn xoáy vào một vết thương đang sưng tấy :
- Qua tiếp xúc giữa hai chế độ, tôi thấy chế độ Xă hội chủ nghĩa miền Bắc cũng không tốt đẹp ǵ hơn chế độ Tư bản miền Nam ...
Tên chính uỷ há hốc mồm. Cả hội trường im phăng phắc, sững sờ.
Giọng nói người tù trên bục giảng lại vang lên :
- Tôi không tin tưởng là đất nước sẽ tiến nhanh, tiến mạnh, tiến vững chắc lên chủ nghĩa xă hội với những cái gọi là cách mạng giáo dục đi dôi với cách mạng khoa học kỹ thuật.
Anh ta nh́n thẳng vào mặt tên chính uỷ :
- Tôi xin tạm mượn một h́nh ảnh để thí dụ : Con ngựa và chiếc xe. Người đánh xe đă tước đoạt mất tự do của con ngựa. Ông ta đă đóng móng vào chân ngựa, đă bịt mắt ngựa, tra hàm thiếc vào miệng ngựa, buộc ngựa vào xe và dùng roi quất vào mông ngựa để ra lệnh kéo cái xe. Chúng tôi và những người dân bây giờ cũng giống như những con ngựa. Đó là ư kiến của tôi về hai chế độ. Xin hết.
Tên chính uỷ xanh mặt. Y thọc mạnh hai bàn tay đang run lên v́ tức giận vào hai túi quần màu cứt ngựa. Y nghiến răng lẩm bẩm một điều ǵ đó không phát ra thành tiếng.
Cả hội trường có tiếng x́ xào, ŕ rầm.
Nguyễn Ngọc Trụ b́nh tĩnh trở về chỗ ngồi. Một người nào đó nói nhỏ với anh ta :
- Anh nói làm chi những điều như vậy.
Nguyễn Ngọc Trụ mỉm cười trả lời :
- Tôi phải nói những Sự Thật dù biết là sẽ nguy hiểm đến tính mạng của ḿnh.
Tên chính uỷ ra lệnh giải tán lớp học mặc dù c̣n phải 2 giờ nữa mới hết giờ. Y hấp tấp quảy cái sắc-cốt lên vai, đi như chạy ra khỏi hội trường với cái dáng đi hai hàng của y.
* * * * *
Ngay sáng hôm sau, Nguyễn Ngọc Trụ được hai tên vệ binh có vơ trang vào gọi anh lên tŕnh diện Bộ Chỉ huy Trung Đoàn. Và ngay buổi chiều hôm đó anh bị biệt giam vào conex.
Ba tháng sau. Vào một buổi chiều, một vài người tù đang thơ thẩn ở sân cát cạnh hàng rào kẽm gai bỗng kêu lên :
- Thằng Trụ ra ḱa.
Tin tức lan nhanh. Mọi cắp mắt đều đổ xô về chiếc conex. Nguyễn Ngọc Trụ đôi mắt trũng sâu trên đôi má hóp, tóc phủ ót, phủ mang tai, râu ria tua tủa. Hai ống chân ốm tong teo chỉ c̣n da bọc xương, đứng không nổi phải vịn tay vào thành conex.
Tên chính uỷ quảy cái sắc-cốt, bên hông lủng lẳng khẩu K.54, đứng hỏi Nguyễn Ngọc Trụ những điều ǵ đó rất lâu. Kế bên là hai tên vộ binh cầm súng trong tư thế nhả đạn.
Có lúc Trụ ngă xuống rồi lại cố gắng vịn thành conex đứng lên. Mọi người đều thấy sau mỗi lần tên chính uỷ hỏi một điều ǵ đó Trụ lại lắc đầu. Những câu trả lời chỉ là những cái lắc đầu.
Tên chính uỷ có vẻ hằn học, quay lại ra lệnh ǵ đó với hai tên vệ binh và bỏ đi với cái dáng đi hai hàng của y. Trụ nhích từng bước, từng bước rồi khuất hẳn vào conex. Một tên vệ binh đóng sầm cửa conex, khoá lại rồi cũng bỏ đi.
* * * * *
Sáng hôm sau kẻng báo động, c̣i tập hợp vang lên. Ban chỉ huy trại ra lệnh tập hợp tất cả tù nhân ở hội trường. Người chủ tọa không phải là tên Trung tá Chính uỷ mà là tên Thiếu tá Chính trị viên Tiểu đoàn. Y nhe răng cười một cách rất vô duyên rồi đi thẳng vào vấn đề :
- Các anh biết đó, hôm nay trại mời các anh lên về chuyện của anh Nguyễn Ngọc Trụ. Thực hết biết anh này. Trung tá Chính uỷ đă nhiều lần thuyết phục, yêu cầu anh ta nhận những điều phát biểu trong buổi học là sai. Vậy mà anh ta vẫn khăng khăng không nhận. Anh ta nhất định giữ vững ư kiến và không chịu ra trước mặt anh em nhận là ḿnh sai lầm. Cái chết là anh ta đă nói những điều đó trước mặt anh em để tuyên truyền. Phải chi anh ta chỉ tŕnh bày những ư kiến đó với chúng tôi th́ cũng c̣n được đi.
Tất cả mọi tù nhân ở hội trường đều sững sờ trước sự gian trá, lật lọng của tên Thiếu tá Chính trị viên nhưng không một ai dám lên tiếng. Và mọi người đều đau nhói khi nghe tên chính trị viên tiểu đoàn tuyên bố :
- V́ anh Nguyễn Ngọc Trụ tiếp tục ngoan cố, chống đối lại Đảng và Nhà Nước nên Bộ Tự Lệnh Quân Khu quyết định xử tử h́nh anh ấy. Lệnh sẽ được thi hành chiều nay.
* * * * *
Đó là một buổi chiều tháng Sáu ảm đạm. Nguyễn Ngọc Trụ bị bịt mắt, miệng bị nhét chanh trái, hai tay trói ké ra sau, hai tên vệ binh kéo thốc anh ra pháp trường.
Anh ngă quỵ xuống khi được tháo băng bịt mắt, cởi dây trói và lấy quả chanh ra khỏi miệng. Viên sĩ quan Việt Cộng phụ trách việc hành quyết hỏi anh có điều ǵ yêu cầu không, anh chỉ nói :
- Tôi đă nói lên những Sự Thực và không c̣n có điều ǵ yêu cầu.
Anh quay lại mỉm cười với các tù nhân bên trong hàng rào kẽm gai :
- Vĩnh biệt anh em !
Và b́nh tĩnh chờ dợi.
Mười hai tên vệ binh nhắm mắt bắn xối xả những tràng đạn AK vào người Nguyễn Ngọc Trụ - người tù dũng cảm - người đă dám nói lên Sự Thực ngay trong ngục tù cộng sản và mỉm cười bước vào cơi hư vô.
Nguyễn Thiếu Nhẫn
