Trương Chi - Mỵ Nương

[i]Trương Chi[/i] -- chàng thuộc "giai cấp" khố rách áo ôm, nghèo mạt rệp, lại xấu xí. Chỉ được "tài" thổi sáo hay. Chỉ tội cái tài của chàng vô tích sự: không làm ra áo cơm. Người như vậy ai mà dám gả con gái cho?

[i]Mỵ Nương[/i] -- nàng thuộc "giai cấp" thống trị! Cành vàng lá ngọc, lại xinh đẹp. Tương tư lãng mạn nhưng cũng khá thực tế: chỉ thích con trai có nhan sắc cỡ "Phan An", "Tống Ngọc" (hai thằng khỉ nào vậy?)

Mê tiếng sáo của chàng, như thấy nhan sắc của chàng hãi hùng quá! Nàng de lui: tuy cũng tương tư!

Hình như kết chuyện, chàng nàng đều lăn kềnh ra chết cả?

*
* *

Tại sao người Việt quá bi thảm? Hình như tận thâm tâm, người Việt bị bệnh thích sự "éo le" trong đời sống hàng ngày? Có phải người Việt cảm thấy "sướng" trước các sự oan nghiệt?

(Người Tây Phương họ cũng có sự ủy mỵ, nhưng hình như ít oan nghiệt hơn: Romeo và Juliet môn đăng hộ đối, cả hai đều có nhan sắc lộng lẫy!

-- Nhưng đó là chuyện tưởng tượng của Tây Phương.

"Chuyện tình" thật, và oan nghiệt khác của Việt Nam là Chiêu Lỳ và Trương Quỳnh Như: bà mẹ của nàng chê chàng nghèo kiết xác! Nàng chẳng dám bỏ nhà theo chàng!)

Và hình như cái sự yêu thích đau thương thống khổ này nó còn duy trì mãi cho đến tận thời nay: nhà thơ Kiên Giang cho chàng theo "cua" nàng, nàng ngây thơ (làm bộ) đỏ mặt (thích lắm, như cũng phải giả bộ) cầu kinh lí nhí, chàng chai mặt bám riết.

-- Rồi nàng cũng lăn kềnh ra chết. Chàng ủ rũ kết hoa tang.

Hình như chưa thõa mãn đau khổ, nhà thơ bèn can đảm cho chàng chết dưới bóng cờ, dĩ nhiên là nàng khóc như mưa như bấc.

-- Sao nhà thơ không bắt chước ông Lev Tolstoi mà cho nàng cưới chàng (chắc chắn chàng sẽ bỏ nhà thờ!) khi chiến tranh tàn: dẫu biết cuộc sống của nàng và chàng sẽ vang tiếng lợn hét gà kêu?

*
* *

Hình như cũng có một lần chúng ta có sự kết thúc "có hậu". Mười lăm tuổi đi lễ chùa, gặp anh chàng đẹp trai, ăn nói thật "confident" -- nàng mê (trai) tít. Họ cưới nhau. Nhà thơ bảo vậy.

-- Nhưng "oan nghiệt", là nhà thơ lại mất đi khi còn trong tuổi hai mươi!

*
* *

Nói chung, hình như người Việt Nam thích sự ủy mỵ đau khổ?

Thiết nghĩ Trương Chi My Nương là kết tinh cái tinh hoa tình cảm của con người, Tây phương cũng như vậy chứ không riêng gì người Á Đông, như truyện Romeo và Juliette, Mai Nương Lệ Cốt. Chu Mạnh Trinh thương tiếc va khóc nàng Kiều nức nở qua bài "Tựa truyện Kiều". Nguyễn Trãi biết tận dụng cái tính chất tình cảm khi thăng hoa khi nhuệ khí đã có lòng tin mi vẽ vàn lá rừng "Lê Lợi vi Quân, Nguyễn Trãi vi thần" và trong Chiến Tranh Việt Nam khi Phạm Duy còn trong kháng chiến đã dáng tác nhiều bài ca để tâm lý chiến bộ đội CS.
Hồi con trẻ mới lớn có ai trong chúng ta mà không mê tiểu thuyết tình, đọc mà tình cảm đi theo vơi tình cảm nhân vật chính. Vũ Hoàng Chương yêu cô Tố Uyển đến độ nào, khi thấy người yêu đi lấy chồng thì tuyệt vọng đến độ nào. Bà Thục Oanh là vợ chính thức của Vũ Hoang Chương thấy thế, đã không ghen, mà còn biết khuyến khích chồng mình nữa, để hồn thơ chồng có dịp phát triên tối đa, làm giầu cho kho tàng văn chương, thơ phú nước nhà. Ngọc trai kết tinh trong miệng con trai dưới biển, ngọc đá kết tinh trong giữa lòng núi biết đâu không vì tình yêu, nhưng khoa học khảo cố chưa làm được vì khoa học và kỹ thuật chưa đủ khả năng. THế thôi . Truyện Trương Chi, Mỵ Nương ca tụng tình yêu ở mức độ thánh hoá cao nhất có thể đạt. Trái tim Trương Chi đã trở thành ngọc và làm thành chén, đổ nước vào lại hiện thành anh lái đò đang chèo thuyền và đang hát, khi giọt nước mắt Mỵ Nương nhỏ xuống thì chén ngọc tạn
Và văn chương VN có câu hát :
Nợ tình chưa trả cho ai,
Khối tình mang xuống tuyền đaì chưa tan .
Nhạc sĩ Văn Cao cũng có tâm hồn va con mắt nhìn giống như Chu Manh Trinh đọc truyện Kiều, nên đã sáng tác ra baản nhạ Thiên Thai bất hủ với thời gian. Và rồi cả Tản Đà cũng thế, bài thơ Tống Biệt sáng chói muôn thuả trong kho tàng thơ phú Việt Nạm
TBCM

Văn Học số 103 -- Thâm Tâm T-T-KH "Hai sắc hoa ty-gôn"

Số 103 Năm Thứ Tám. Phát hành ngày 15 Tháng Ba 1970, Lê Văn Duyệt, Sài Gòn, Miền Nam Việt Nam.

*
* *

[i]Trích từ trang 70 đến 71.[/i]

HOÀI THANH

Viết về thơ Thâm Tâm (*)

[i]
"......
Thơ thật ngôn của ta bây giờ thực có khác thơ thất ngôn cổ phong (1). Nhưng trong bài dưới đây lại thấy sống lại cái không khí riêng của nhiều bài thơ cổ. Điệu thơ gấp. Lời thơ gắt. Câu thơ rắn rỏi, gân guốc. Không mềm mại uyển chuyển như phần nhiều thơ bây giờ. Nhưng vẫn đượm chút bâng khuâng khó hiểu của thời đại."
[/i]

Tống biệt hành

Đưa người, ta không đưa qua sông,
Sao có tiếng sóng ở trong lòng?
Bóng chiều không thắm, không vàng vọt,
Sao đầy hoàng hôn trong mắt trong?

Đưa người, ta chỉ đưa người ấy,
Một giã gia đình, một dửng dưng.
- Ly khách? Ly khách; con đường nhỏ,
Chí nhớn chưa về bàn tay không,
Thì không bao giờ nói trở lại!
Ba năm, mẹ già cũng đừng mong.

Ta biết người buồn chiều hôm trước:
Bây giờ mùa hạ sen nở nốt,
Một chi, hai chị cùng như sen
Khuyên nốt em trai dòng lệ sót.
Ta biết ngươi buồn sáng hôm nay:
Trời chưa mùa thu, tươi lắm thay.

Em nhỏ ngây thơ đôi mắt biếc
Gói tròn thương tiếc chiếc khăn tay...
Người đi? Ừ nhỉ! Người đi thực!
Mẹ thà coi như chiếc lá bay,
Chị thà coi như là hạt bụi,
Em thà coi như hơi rượu say.

(2) Mây thu đầu núi, gió lên trăng,
Cơn lạnh chiều nao đổ bóng thầm.
Ly khách ven trời nghe muốn khóc,
Tiếng Đời xô động tiếng hờn câm.

Hoài Thanh (trích trong Thi Nhân Việt Nam trang 290 - 291)

[list][*] (*) Do tòa soạn đặt
[*] (1) Thất ngôn và ngũ ngôn rất thịnh. Không hẳn là cổ phong. Cổ phong ngày xưa thúc lại thành Đường luật. Thất ngôn và ngũ ngôn bây giờ lại do Đường luật giãn và nới ra. Cho nên êm tai hơn. Cũng có lẽ vì nó ưa vần bằng hơn vần trắc.
[*] (2) Bốn câu của đoạn cuối bài thơ này trong Thi Nhân Việt Nam của Hoài Thanh không in, và tòa soạn trích trong báo T.T.T.B 1940 của bài thơ trên thấy tác giả có đăng đoạn này. L.T.S.[/list]
*
* *

[u]Xin được trích thêm về tạp chí Văn Học:[/u]

[list][*] Giấy phép xuất bản số 5.585/CDV/TT/BC/I ngày 28-10-1962
[*] Chủ nhiệm: Nguyễn Thị Ngọc Liên
[*] Chủ trương biên tập: Phan Kim Thịnh
[*] Thư ký tòa soạn: Nguyễn Phương Khanh[/list]

Tòa soạn và Trị sự:

449B Hai Bà Trưng - Điện thoại: 41.265 - 23.580 SAIGON.

(Bản tôi có là bản chính.)