Hồi ký "Tôi đi 'cải tạo '"

[CENTER][SIZE="4"][B]Tôi Đi “Cải Tạo”[/B][/SIZE]


1975 – 1984


Hồi Ký

của

Nguyễn Văn Thái






Tác giả giữ bản quyền








Kính dâng hương hồn:
Thày & Mẹ, để ghi nhớ công ơn sinh thành và
dưỡng dục con nên người hữu dụng.


Kính tặng:
Giáo Sư Nguyễn Ngọc Diễm, người thày kính mến, đã giúp em trau giồi Anh Ngữ suốt thời gian em bị giam ở trại Nam Hà A.
Và, khi sang định cư ở Mỹ, thày đã là nguồn động lực mạnh mẽ
thúc đẩy em tiếp tục việc học.


Riêng tặng:
Trần Thị Lang, người bạn đời của tôi, đã cùng chia vui sẻ buồn
với tôi trong suốt cuộc sống vợ chồng.


Cho các con thương yêu của ba:
Nguyễn Thị Thanh-Trúc,
Nguyễn Kỳ-Quan,
Nguyễn Minh-Quân,
Nguyễn Thị Thanh-Vân, và
Nguyễn Thị Thanh-Điệp








[SIZE="4"][B]Lời Nói Đầu[/B][/SIZE][/CENTER]

Hồi ký này được khởi viết từ tháng 4 năm 2008 trên trang nhà Thư Viện Việt Nam (Thư Viện Toàn Cầu, www.thuvienvietnam.com; www.tvvn.org). Một người bạn và tôi (Biệt danh Minhcanh) cùng phối hợp viết nó dưới nhan đề “Chuyện bên lề cải tạo”. Bạn tôi (Biệt danh Sauvanco) bắt đầu đăng chuyện này từ đầu tháng 3/2008. Tôi đọc được mấy bài thì nhận ra anh là người ở cùng một đội với tôi tại Trại 5/Thác Bà. Chúng tôi liên lạc với nhau và anh đã khích lệ tôi đóng góp bài vở cho thêm phần phong phú. Nghe lời anh, tôi viết, và đã viết xong phần của mình vào ngày 30/10/2008. Sau đó thì một số hội viên TVVN đã gợi ý cho tôi in thành sách để phổ biến. Vì thế, tôi sửa chữa những bài tôi đã viết trên trang nhà Thư Viện Việt Nam, và đồng thời viết thêm phần đầu của những ngày tháng bị tù mà khi viết trên TVVN tôi chưa đề cập đến. Tôi phải ghi nhận rằng cuốn hồi ký này được đầy đủ hơn cũng là nhờ vào một số chi tiết mà tôi lấy ra từ những bài viết của bạn Sauvanco.

Đã 33 năm trôi qua (1975 – 2008), tôi không thể nhớ chính xác ngày tháng của các sự kiện. Vì vậy, xin quí độc giả xem như ngày tháng nêu trong sách này chỉ có tính tương đối mà thôi.

Đây chỉ là chuyện của một người tù bình thường, trong những hoàn cảnh bình thường. Theo tôi biết thì có rất nhiều người tù đã từng trải những tình huống thật là đặc biệt; họ có nhiều đau khổ và nghiệt ngã mà, nếu đem ra so sánh thì câu chuyện tù đày của tôi chẳng là gì cả. Rất tiếc là họ đã không viết ra được vì một lý do nào đó.

Yếu tố thời gian và không gian trong hồi ký cũng nên được quan tâm. Những sự việc (tôi kể) chỉ thích hợp ở thời điểm và nơi chốn đã xảy ra mà thôi. Cùng một trại tù nhưng thời gian khác nhau, thì chắc chắn là có sự khác biệt về cung cách của Việt Cộng đối xử với tù nhân rồi.

Mong rằng hồi ký này sẽ giúp ít nhiều hiểu biết cho các bạn trẻ về chính sách tù đầy mà Việt Cộng đã áp dụng cho các sĩ quan, cán bộ và công chức của chế độ Việt Nam Cộng Hòa dưới cái tên mỹ miều là “Học tập cải tạo”.

Các bạn trẻ nên nhớ một điều sau đây: Bản chất của cộng sản là dối trá, dã man, và tàn bạo. Mà, đã là bản chất thì chẳng bao giờ thay đổi được. Nếu chúng có thay đổi, thì chỉ là sự thay đổi cái vẻ bên ngoài cho phù hợp với tình thế lúc đó để chúng được sinh tồn. Chính vì hiểu như vậy mà học giả Hồ Hữu Tường (cựu Dân Biểu Việt Nam Cộng Hòa) đã có nhận xét về sự thay đổi nhân sự trong guồng máy cai trị của bọn cộng sản, rằng đó chỉ là “Tuồng cũ, đào kép mới” (*). Và, cố Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu cũng đã nói một câu, rằng “Đừng nghe những gì Cộng Sản nói, mà hãy nhìn những gì chúng làm” để diễn tả tính gian manh, quỉ quyệt của Cộng Sản.

[I](*) Trích trong bài “Hồ Hữu Tường, Người Chết U Uẩn” của Đỗ Thái Nhiên, Đặc San Tù Nhân Chính Trị Quân-Dân-Cán-Chính Việt nam Cộng Hòa, phát hành năm 2008.[/I]

Nguyễn Văn Thái. Arlington, TX, ngày 15 Tháng 11 năm 2008




[CENTER][SIZE="4"][B]Mục Lục[/B][/SIZE]


Lời Nói Đầu 3

Chương 1: Sài-Gòn tháng 3, 4, và 5 năm 1975 5

Chương 2: Một năm ở Long Giao, Long Khánh 14

Chương 3: Chuyến tầu ra Bắc 46

Chương 4: Hồ Thác Bà, Yên Bái (Tỉnh Hoàng Liên Sơn) 53

Chương 5: Trại Vĩnh Quang B, huyện Tam Đảo,
tỉnh Vĩnh Phú 99

Chương 6: Trại Vĩnh Quang A, huyện Tam Đảo,
tỉnh Vĩnh Phú 154

Chương 7: Trại Nam Hà A và C, tỉnh Hà Nam Ninh 187

Chương 8: Trở về mái nhà xưa 244

Đôi Lời Tri Ân 258

Phụ Bản: Hình Ảnh 261

Tiểu Sử 265










[SIZE="4"]Chương 1[/SIZE]
Sài-Gòn tháng 3, 4, và 5 năm 1975
[/CENTER]


[B]1.1. Chuyển về Pháo Binh Biệt Động Quân[/B]

Tháng 10/1974, tôi tốt nghiệp khoá Pháo Binh Cao Cấp (khoá Tiểu Đoàn Trưởng) tại trường Pháo Binh Dục Mỹ, Nha Trang. Tôi chọn về Tiểu Đoàn 72 Pháo Binh thuộc Sư Đoàn 7 Bộ Binh vì chỉ có các tiểu đoàn Pháo Binh của SĐ7BB là đang thiếu sĩ quan, mà lại ở gần nhà tôi (Thủ Đức) nhất. Có nhiều đơn vị pháo binh ở rất gần nhà tôi nhưng thời gian này họ không nhận những người như bọn tôi.

[CENTER][IMG]http://i659.photobucket.com/albums/uu312/traimit/Photo%20for%20HK%202009/iBc105lyM101TX11000m.jpg[/IMG]
[/CENTER]
[CENTER][SIZE="2"]Súng đại bác 105 ly, M101, Tầm bắn xa 11,000 mét
Nguồn: phaobinhvnch.com
Người trong hình không phải là tác giả.
[/SIZE]
[/CENTER]
Tiểu Đoàn Trưởng TĐ72 PB khi đó là Thiếu Tá Đặng Hữu Thịnh. Ông giao cho tôi coi Pháo Đội A của tiểu đoàn. Vùng hoạt động của Pháo Đội A là các quận Mỏ Cày và Giồng Trôm thuộc tỉnh Bến Tre. Vì tình hình chiến thuật, Pháo Đội A phải phân tán thành ba trung đội, ở ba vị trí khác nhau. Tôi đi cà nhỏng, mỗi trung đội tôi ở ít ngày; nếu lười thì chọn trung đội nào có vị trí tốt nhất thì ở. Trong lúc tôi đang ở với trung đội trú đóng tại Đồng Gò (nằm trên đường từ tỉnh lỵ Bến Tre đi về quận Giồng Trôm), tôi xin Thiếu Tá Thịnh đi phép về thăm gia đình.

Trung Sĩ Vũ Ngọc Sinh, một đệ tử ruột của tôi khi tôi còn ở Sư Đoàn 25 Bộ Binh, nghe tin tôi về nhà, ghé thăm và cho biết là Biệt Động Quân đang có kế hoạch thành lập thêm Liên Đoàn 9 BĐQ; liên đoàn này có nhiệm vụ phòng thủ vòng đai Thủ Đô Sài-Gòn. Sinh biết được tin này là vì hiện nay Sinh đang làm việc tại Bộ Chỉ Huy Pháo Binh Biệt Động Quân. Sinh bảo tôi:

- Thày xin về coi Pháo Đội 9 của Liên Đoàn 9 BĐQ đi, em có ông cậu (Thiếu Tá Nghi) làm Trưởng Phòng 1 Bộ Chỉ Huy Pháo Binh/Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa, em sẽ nói ông ấy giúp cho.
Tôi hỏi Sinh:

- Chỉ huy trưởng, chỉ huy phó, và trưởng ban Hành Quân & Huấn Luyện ở PB/BĐQ là những ai?
- Trung Tá Đặng Toàn làm chỉ huy trưởng; Trung Tá Nguyễn Xuân Áng làm chỉ huy phó, còn Thiếu Tá Nguyễn Kim Oánh làm trưởng ban Hành Quân & Huấn Luyện.
- Ba người này đều biết tôi hồi tôi mới ra trường về Tiểu Đoàn 5 Súng Cối, thuộc Sư Đoàn 5 Bộ Binh. Nhất là Thiếu Tá Oánh với tôi coi nhau như anh em vậy.
- Vậy thì sáng mai thày lên Bộ Chỉ Huy gặp mấy ông ấy đi; thày phải làm lẹ kẻo có nhiều người ngấp nghé lắm đấy.
- Được, sáng mai tôi sẽ lên gặp họ.

Sáng hôm sau, tôi lên gặp Trung Tá Toàn, sau vài câu xã giao, tôi vào đề:

- Thưa Trung Tá, tôi nghe nói Biệt Động Quân sắp sửa thành lập thêm một liên đoàn nữa, tôi muốn xin Trung Tá cho tôi về coi pháo đội của liên đoàn đó.
- Hiện giờ cậu đang ở đâu?
- Thưa Trung Tá, tôi đang coi Pháo Đội A của Tiểu Đoàn 72 Pháo Binh.
- Cậu ở đó lâu chưa?
- Thưa chưa. Tôi vừa học xong khoá Pháo Binh Cao Cấp hồi tháng 10/74, tôi mới ở đó chừng hơn ba tháng.
- Sao không thích ở Tiểu Đoàn 72 PB nữa?
- Thưa Trung Tá, các trung đội ở đó xé lẻ, tôi đâu có dịp để phát huy khả năng chỉ huy của mình; tôi muốn về bên Biệt Động Quân để tôi luôn luôn có 6 khẩu đại bác dưới tay thì thích hơn. (Tôi đâu có dám nói rõ sự thực là xin về để được gần nhà).
- Theo kế hoạch thì tất cả quân số của pháo đội tân lập được lấy từ các đơn vị di tản từ miền Trung. Tuy nhiên, để tôi xin ông tướng (Trung Tướng Nguyễn Xuân Thịnh) một ngoại lệ xem sao, hy vọng là được.
- Vâng, nhờ Trung Tá để ý giúp cho.

Thấy đã đủ, tôi cám ơn Trung Tá Toàn và chào ông rồi ra ngoài nói chuyện với Thiếu Tá Oánh. Thiếu Tá Oánh (*) nói với tôi:

- Ông xin về đây làm gì? Tôi đang “lo bắt” (chạy chọt) tiểu đoàn pháo binh 155 ly ở Cần Thơ, và dự tính sẽ xin ông về làm phó cho tôi đấy.
- Thì tôi cứ xin về BĐQ trước, khi nào ông về coi tiểu đoàn 155 ly, mình tính lại mấy hồi.
- Tôi nói vậy thôi, còn tùy ông quyết định.

[I](*) Ngày mới ra trường, tôi ở trung đội của ông Oánh chừng sáu tháng, khi đó ông còn là thiếu úy. Tôi không phải là trung đội phó của ông Oánh mà là một Sĩ quan Tiền sát (1) .Hai chúng tôi cư xử với nhau rất thân tình, tôi coi ông như một người anh. Vì thế, chúng tôi không gọi nhau bằng cấp bậc, mà cứ ông ông, tôi tôi với nhau trong lúc nói chuyện. TT Oánh sang Mỹ theo danh sách “H.O.”, định cư tại Utah, ông đã chết bệnh mấy tháng trước khi tôi có được số điện thoại của ông ấy!

(1) Sĩ quan Tiền sát là sĩ quan pháo binh, đi hành quân cùng với bộ binh, giúp cho đơn vị trưởng bộ binh trong việc điều chỉnh tác xạ pháo binh. Mỹ gọi SQ Tiền sát là Forward Observer –FO.
Trong đệ nhị thế chiến, khi quân đội Mỹ sang giúp tướng Charles de Gaulle giải phóng nước Pháp, quân Mỹ gọi sĩ quan tiền sát là DLO (Detached Liaison Officer; Chữ DLO được Pháp hoá, thành ra DéLO. Sau này những sĩ quan Việt Nam trong quân đội Liên Hiệp Pháp (trước 1954) đã Việt hoá chữ DéLO, thành ra Đề Lô. Một sĩ quan Pháo binh, Vũ Ngự Chiêu, đã viết một cuốn sách mang tựa đề là “Đời Pháo Thủ” vào thập niên 1960, trong đó có một chương nói về “nghiệp đề lô” để mô tả công việc và cuộc sống của một tiền sát viên PB. Một số sĩ quan thời còn quân đội Liên Hiệp Pháp lại nghĩ rằng chữ DéLO có xuất xứ từ chữ Pháp. Nếu nó có gốc là tiếng Pháp thì phải viết là OLD (Officier de Liaison Détaché) mới đúng chứ.
[/I]

Sau đó tôi gặp Trung Sĩ Sinh, cho Sinh biết rõ tình hình, và nhắc Trung Sĩ Sinh nói chuyện với ông cậu của Sinh.

Hết phép, tôi trở lại TĐ72PB được mấy bữa thì Thiếu Tá Oánh gọi điện thoại báo cho tôi biết là công việc xong rồi. Ông bảo tôi phải làm đơn xin thuyên chuyển theo hệ thống quân giai cho hợp lệ. Tôi nộp đơn xin thuyên chuyển, và vài tuần sau tôi nhận được lệnh thuyên chuyển về Liên Đoàn 9 BĐQ, hiệu lực kể từ ngày 15/3/1975. Tôi xin Thiếu Tá Thịnh cho tôi bàn giao gấp để kịp về Bộ Chỉ Huy Pháo Binh/Biệt Động Quân.

Tôi trình diện Trung Tá Toàn và nhận công tác là hàng ngày phải có mặt tại Long Bình để tiếp nhận quân sĩ, quân trang và quân dụng cho pháo đội. Mỗi buổi sáng, tôi cưỡi xe Lambretta (scooter) chạy lên trại Đào Bá Phước (đường Tô Hiến Thành); vào gặp Trung Tá Toàn nhận chỉ thị. Sau đó chạy thẳng về Long Bình làm nhiệm vụ của mình tại hậu cứ của Liên Đoàn 7 Biệt Động Quân vì LĐ7BĐQ là liên đoàn “mẹ”, yểm trợ việc thành lập Liên Đoàn 9 Biệt Động Quân. Lúc này tình hình chiến sự đang rối ren, quân số di tản từ miền Trung về trình diện rất ít, mỗi ngày chừng vài ba người. Hơn một tuần sau, tôi mới nhận được 6 khẩu đại bác 105 ly, nhưng ngày hôm sau lại phải bàn giao cho đơn vị khác vì đại bác của họ đã bị hư hại. Buổi chiều mỗi ngày, chừng 5 giờ, thấy không còn quân nhân nào tới trình diện, tôi lại cưỡi xe chạy về nhà tôi (Tam Hà, Thủ Đức).

[CENTER][IMG]http://i659.photobucket.com/albums/uu312/traimit/Photo%20for%20HK%202009/XeLamBretta.jpg[/IMG]
[SIZE="2"]Xe Lambretta, scooter (Hình minh họa)
[/SIZE][/CENTER]

Đầu tháng 4/1975, Bộ Tổng Tham Mưu/Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa quyết định thành lập 2 sư đoàn Biệt Động Quân, mang danh hiệu Sư Đoàn 101 BĐQ và Sư Đoàn 106 BĐQ.

Sư Đoàn 101 BĐQ, do Đại Tá Nguyễn Thành Chuẩn làm tư lệnh, gồm có 3 Liên Đoàn 7, 8, và 9 BĐQ. Như vậy, tôi thuộc quân số của Sư Đoàn 101 BĐQ. Mang tiếng là dân Biệt Động Quân nhưng tôi chưa kịp nhận được tháng lương nào từ sổ lương của Biệt Động Quân thì đã phải giã từ vũ khí. Cái mũ nâu Biệt Động Quân của tôi chưa kịp dính mồ hôi thì đã bị vợ tôi cắt ra làm thành miếng lót bình bông. Nhìn thấy vợ tôi làm như thế, tôi nhận ra rằng vợ tôi đã bị lây bệnh sợ Việt Cộng của mẹ tôi rồi. Vợ tôi không muốn để cho bọn Việt Cộng có cớ mà hạch sách này nọ khi chúng nhìn thấy trong nhà có cái gì dính dáng đến người lính Miền Nam trước đây. Thậm chí vợ tôi còn gom góp tất cả những tấm hình tôi mặc quân phục, gói lại và cất vào một nơi kín đáo!

Sự việc cứ thế diễn ra mỗi ngày cho đến ngày 27 tháng 4/1975 là tôi không thể đi Long Bình được nữa. Chiến sự đã tiến đến sát Sài-Gòn rồi. Bom đạn nổ inh ỏi ở hướng Hố Nai, Long Bình, Biên Hoà. Tôi ngồi ở nhà, ôm cái radio để theo dõi tình hình chiến sự. Lúc này, tôi mới thấy sự có mặt của tôi ở nhà là một diễm phúc cho gia đình tôi; tránh cho mẹ và vợ con tôi khỏi phải lo lắng sợ sệt trong lúc dầu sôi lửa bỏng thế này.

Nhìn gia đình mình, bất chợt tôi lại nghĩ đến các đồng đội của mình, họ đang ở một nơi nào đó, đang ẩn núp trong hố chiến đấu, và đang anh dũng chống lại những đợt tấn công của Việt Cộng (*) trong một trận chiến không cân xứng; quân số của địch gấp sáu bẩy lần quân Việt Nam Cộng Hòa; súng đạn của chúng được khối Cộng Sản yểm trợ tối đa trong khi vũ khí và đạn dược của quân ta càng ngày càng cạn dần mà không có nguồn tiếp liệu bổ sung. Thật tội nghiệp cho các đồng đội của tôi! Gia đình của họ đang từng giây từng phút trông chờ tin của họ, đang lo lắng cho sự sống còn của họ! Tôi muốn khóc!
[I]
(*) Ghi chú: Trong sách này, tôi dùng hai chữ “Việt Cộng” để chỉ chung bọn Cộng Sản Việt Nam, cả Nam lẫn Bắc.
Trước 1975, người Mỹ và người ngoại quốc đã không rành âm mưu của đảng Cộng Sản Việt Nam, cho nên họ gọi bọn Cộng Sản ở Miền Nam là Việt Cộng, và gọi bọn Cộng Sản ở Miền Bắc là Quân Đội Bắc Việt. Họ đâu có hiểu rằng “Việt Cộng” cũng chỉ là một công cụ của đảng Cộng Sản Việt Nam, và hoàn toàn chịu sự điều khiển của đảng Cộng Sản Việt Nam. Vì thế mà, vào năm 1976, sau khi chiếm trọn Miền Nam, đảng Cộng Sản Việt Nam đã khai tử Mặt Trận Dân Tộc Giải Phóng Miền Nam vì vai trò chính trị của nó không còn cần thiết nữa.
[/I]

Mười giờ sáng ngày 30/4/1975, đài phát thanh Sài-Gòn phát đi lệnh buông súng đầu hàng của Tổng Thống Dương Văn Minh. Thôi rồi! Thế là hết! Một trang sử bi đát đã mở ra cho toàn thể dân, quân, cán, chính của Việt Nam Cộng Hòa! Hơn mười năm quân ngũ của tôi, hợp cùng những người trai thời loạn, chiến đấu để bảo vệ Miền Nam thân yêu, bây giờ trở thành công dã tràng rồi.
[CENTER]Dã tràng xe cát bể đông,
Nhọc nhằn mà chẳng nên công chuyện gì! (Ca dao)
[/CENTER]

(còn tiếp)

(tiếp theo)


[B]1.2. “Bộ đồ này tao mặc để đi trình diện.”[/B]

Nghe xong lệnh đầu hàng, tôi cảm thấy hụt hẫng và uất ức. Tôi muốn hét lớn lên nhưng lại sợ mẹ và vợ con tôi hoảng hồn nên đành nén cơn giận. Bình thường, tôi đã ít nói; bây giờ lại ít nói hơn. Vợ tôi nấu cơm ăn sớm hơn mọi ngày. Ăn xong, tôi lủi thủi đi ra hậu cứ của Tiểu Đoàn Trâu Điên (Thủy Quân Lục Chiến) để xem tình hình vì nghe mấy đứa cháu nói rằng dân chúng đang vào lấy đồ đạc trong trại Trâu Điên.

Trên đường ra trại Trâu Điên, tôi gặp một vài xe Jeep quân đội (của Việt Nam Cộng Hòa bỏ lại) chạy tới chạy lui, trên xe cắm lá cờ Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam (lúc đó cờ đỏ sao vàng chưa lộ liễu xuất hiện). Ngồi trên xe là mấy tên con nít, cỡ 15 – 16 tuổi, cánh tay phải cột một băng mầu đỏ, mỗi đứa cầm ở tay một khẩu súng M-16 (cũng của QL/VNCH bỏ lại). Mặt đứa nào cũng vênh vênh váo váo, thấy mà ghét. Thỉnh thoảng chúng lại bắn chỉ thiên mấy phát, như cố tình cho dân chúng biết có sự hiện diện của “ta đây”. Vài ba bữa sau, tôi đã nghe đâu đó nhóm chữ “Việt Cộng 30 tháng Tư” để ám chỉ tụi này.

Nhìn dân chúng khuân đồ từ trại đi ra, tôi nghĩ đến những chiến sĩ của Tiểu Đoàn Trâu Điên. Họ đã từng là mối lo sợ của bọn Việt Cộng mỗi khi chúng đụng đầu với họ. Bây giờ họ ở đâu? Chắc cũng lủi thủi như tôi lúc này, hoặc nếu người nào bất hạnh mà bị thương tích vào giờ thứ 25 này thì tội nghiệp họ quá! Nước mắt tôi lại muốn trào ra. Tôi phải cố trấn tĩnh sự xúc động bằng cách tự nhắc nhở mình, rằng đàn ông con trai gì mà mau nước mắt thế, phải bình tĩnh và can đảm để chuẩn bị đối phó với những tình huống khó khăn sắp tới chứ. Trong khi tôi còn đang đứng tần ngần trước cổng trại thì nghe tiếng thằng cháu gọi:

- Cậu Thái ơi, có ông bạn của cậu đang ngồi chờ ở nhà. Cậu lên xe, cháu chở cậu về cho lẹ.

Tôi ngồi lên phía sau xe để nó chở tôi về nhà. Tôi không biết bạn nào mà giờ này lại tới gặp tôi. Khi vào trong nhà thì mới biết người đó là Nguyễn Kinh Dzoanh, bạn chí thân của tôi. Dzoanh nhập ngũ cùng khóa với tôi nhưng thuộc ngành Quân Vận, và đang làm việc tại căn cứ Long Bình (tỉnh Biên Hoà). Tôi hỏi Dzoanh:
- Sao mày không “doọc” (vọt chạy)? Tao tưởng em rể mày ở Hải Quân thì mày có điều kiện chạy chứ?
- Mấy hôm nay, đường từ Long Bình về Sài-Gòn không có an ninh, tao muốn về cũng chẳng được. Sáng nay nghe lệnh đầu hàng, tao nhìn qua nhìn lại chẳng thấy tên nào hết, tao quýnh quá, bây giờ lái xe Jeep về thì sợ tụi Việt Cộng nó xin tí huyết cho nên không dám. Tao đi lòng vòng mấy căn nhà, tao thấy có cái mô-bi-lét cà tàng này, tao đạp thử thấy máy nổ nhưng xăng gần hết. Tao vội hút xăng ở xe Jeep ra, rồi kiếm tí nhớt pha vào và đổ đầy bình xe mô-bi-lét. Nhờ vậy mà về được tới đây đó.

Thấy Dzoanh có cái túi xách để bên cạnh, tôi hỏi:

- Mày có cái gì trong túi mà tao thấy cồng kềnh thế?
- Trên đường đi, tao phải mặc đồ dân sự cho “an toàn xa lộ” nhưng đi trình diện tụi nó (Việt Cộng) thì tao phải mặc đồ nhà binh, có lon lá đàng hoàng để cho tụi nó biết là mình đâu có hèn. Trong túi này là một bộ đồ trận, và đôi giầy trận. Bộ đồ này tao mặc để đi trình diện đấy. Thôi bây giờ tao phải về kẻo thày mẹ tao lo (Nhà Dzoanh ở Gò Vấp).

Khi bạn tôi đi khỏi một lúc lâu, tôi mới sực nhớ ra là không mời Dzoanh ăn cơm. Thực là bậy hết sức. Lúc này đầu óc tôi rối bời nên bị lú lẫn rồi! Từ sáng tới lúc Dzoanh ra khỏi nhà tôi (quá trưa), chắc chắn là Doanh chưa ăn cái gì.Tôi thật ân hận về sự thiếu sót tồi tệ này nhưng chắc là Dzoanh không để tâm đâu.

Kể từ ngày đó cho đến khi vào tù ở Long Giao, hai đứa tôi gặp nhau một lần ở dọc đường trong lúc hai đội đi lao động ngược chiều nhau. Dzoanh gọi tôi, vội vàng dúi cho tôi mười đồng và nói: “Tao mới được về phép mấy ngày, lý do là mẹ vợ chết. Thôi tao đi, sẽ nói chuyện sau.”

Năm 1984, khi nghe tin tôi được về, Dzoanh tới thăm. Lúc này hai đứa mới nói được đủ điều mà mình muốn nói. Dzoanh kể lại chuyện ngày Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa tan hàng như sau:

Mấy ngày đầu tháng 5/1975, tao chán quá, cứ nằm ở nhà hết thở ngắn lại thở dài. Rồi một hôm, ông già vợ cho người sang gọi vợ chồng tao tới nhà ông ấy ăn cơm gia đình. Vừa đến cửa nhà, tao giật mình khi nhìn thấy một cái “ô-tô con”của Việt Cộng đậu ngay trước cửa. Đã lỡ trớn, tao phải bước vô nhà vì nghĩ rằng chả lẽ ông già vợ lại dụ mình sang cho bọn Việt Cộng bắt. Nếu chúng muốn bắt thì tới thẳng nhà tao, chứ đâu cần phải làm cái trò rẻ tiền này. Qua khỏi cổng thì thấy một thằng cối (lính VC)đang nằm đu đưa trên chiếc võng cột vào giữa hai cây ở trước nhà, dưới gốc cây có dựa một cây AK-47 (loại súng tiểu liên của Tiệp Khắc); chắc cu cậu là tài xế, nằm đó vừa để canh chừng cái xe vừa canh gác cho xếp của nó đang ở trong nhà. Vào tới trong nhà, tao thấy hai anh “cán”, hơn bọn mình vài ba tuổi là cùng, nhưng không biết rõ cấp bậc gì vì họ không đeo lon. Tao nghĩ ít ra anh “cán” này cũng có cấp bậc lớn thì mới có xe riêng chứ. Ông già vợ giới thiệu với tao hai anh “cán” này là vai anh của vợ tao nhưng là anh em bà con xa (bắn ca nông bẩy ngày chưa tới). Tao thật sững sờ vì từ trước tới nay, có khi nào tao nghe bên vợ nói có người thân ở phía Việt Cộng đâu. Trong bữa cơm, tao chỉ ngồi nghe chứ không nói. Sau bữa cơm, bọn họ ra về, tao nói với ông bà già vợ rằng : “Từ nay, khi có hai anh này tới đây thì xin bố mẹ đừng gọi con qua như hôm nay; con với họ ở hai chiến tuyến khác nhau, chúng con không thể nói chuyện với nhau một cách thoải mái được. Khi nào có họ thì đừng có con.” Tiếp đến là bọn mình đưa đầu vào tù ở trại Long Giao, tỉnh Long Khánh. Có một sự ngẫu nhiên là, một trong hai người “anh họ xa” lại là trại trưởng trại tù của tao. Một hôm đang khi làm việc, tao được gọi về “làm việc” với trại trưởng; tao hoang mang chẳng hiểu có chuyện gì với mình đây. Khi vào tới văn phòng trại trưởng thì mới biết người này chính là “anh họ xa” của vợ tao, lúc này có mang cấp bậc trung tá đàng hoàng, cho nên tao cũng đỡ lo phần nào. Anh này chỉ ghế cho tao ngồi,cho biết rằng vợ tao ở nhà vẫn mạnh khỏe và mở gói thuốc Quân Tiếp Vụ của VNCH mời tao hút. Sau vài câu trao đổi xã giao, anh ta yêu cầu tao làm ăng ten cho trại. Nghe vậy, tao từ chối ngay, nói rằng tao không có khả năng làm điều đó, “Anh hãy tìm người khác mà giao công tác.” Nghe vậy anh ta tỏ ra thất vọng và tỏ ý cho tao trở về đội làm việc lại bằng cách lấy ra một bao thuốc Quân Tiếp Vụ còn mới, đẩy tới trước mặt tao và bảo “Chú cầm về mà hút”; tao không nhận, nói cám ơn rồi ra khỏi văn phòng. Sau vụ này, tao rất khổ tâm vì anh em trong đội tỏ thái độ lạnh nhạt và e dè với tao vì họ nghĩ rằng tao đã có gì gì với bọn Việt Cộng!

Còn một chuyện nữa là, vài tuần sau, trong lúc đang làm việc, tao được quản giáo bảo là phải về nhà kiếm bộ quần áo nào khá nhất, mặc vào và lên trình diện Ban Chỉ Huy Trại ngay. Lần này tao lại thắc mắc không biết chuyện gì nữa đây? Nếu được thả thì tại sao không bảo tao thu dọn đồ đạc cá nhân đem theo, mà chỉ có ăn mặc chỉnh tề thôi? Khi tới cửa văn phòng thì thấy có một cái “ô tô con” loại dân sự đang đậu sẵn ở đó. Vào trong văn phòng thì thấy một ông già cỡ tuổi bố vợ tao, ăn mặc lịch sự đang ngồi nói chuyện với Trại Trưởng. Thấy tao vào, ông già vội nói ngay là: “Chú lên đây để bảo lãnh cho cháu về dự đám tang của mẹ vợ cháu, bà ấy mới mất, cháu đi ngay bây giờ với chú kẻo trễ.” Tao chẳng hiểu ông này là chú như thế nào, chỉ biết ỡm ờ cho qua chuyện. Còn ông chú này thì trước khi đưa tao ra xe, ông phải để lại thẻ đảng cho văn phòng trại giữ. Đi theo xe tao, còn có một thằng cối (lính VC) để canh chừng trong thời gian tao ở nhà. Nhưng canh chừng cái con mẹ gì, khi về nhà, tao cho nó tí tiềm còm để nó đi ra ngắm phố; mấy con khỉ về rừng, thấy cái gì cũng lạ mắt cho nên mê đi ngắm phố lắm. Còn tao thì muốn đi đâu thì đi, miễn là đừng đi ra khỏi Sài-Gòn là êm.

Nói thêm về ông chú như sau: Sự thực thì ông này chẳng có họ hàng gì cả. Ngày xưa khi còn ở ngoài Bắc thì ông này là người giúp việc cho ông nội của vợ tao, về tuổi tác thì ông cũng ở lứa tuổi hơn kém bố vợ tao ít nhiều cho nên bố vợ tao kêu ông là chú; có lẽ là chú vai em, chứ không phải là vai cha chú. Ông chú này sau đó đi theo Việt Minh, kháng chiến chống Pháp, rồi lỡ trớn theo Cộng Sản luôn. Tuy vậy ông vẫn còn giữ được tình người; vì thế sau khi Cộng Sản chiếm được miền Nam, ông vào tìm gặp con của chủ cũ tức là bố vợ tao. Nghe nói lúc này (1975) ông đang giữ một chức vụ khá lớn, Vụ Trưởng của một Vụ nào đó. Vì thế ông có đủ uy tín để bảo lãnh cho tao về dự đám tang của mẹ vợ tao. (Hết lời kể của Dzoanh)

Nguyễn Kinh Dzoanh được thả năm 1980, vượt biển năm 1983 nhưng thất bại, bị bắt và bị tù thêm hơn một năm nữa, rồi được thả trước tôi mấy tháng. Gia đình Dzoanh sang Mỹ sau tôi, theo danh sách H.16 vào tháng 5/1993; hiện nay đang ở Little Saigon. Hai chúng tôi thỉnh thoảng vẫn gọi cho nhau nhưng chưa có dịp gặp mặt nhau từ ngày sang Mỹ.



[B]
1.3. Đập chết chó[/B]

Trong những ngày sôi động cuối tháng 4/75, một số đồng bào vùng Hố Nai, Gia Kiệm tản cư về Sài-Gòn để tránh bom đạn. Trong những người này, một số về khu vực tôi ở để tá túc ít ngày. Trước cổng nhà tôi, phía bên kia đường là nhà dòng nữ tu Salesiene (còn gọi là dòng Don Bosco nữ). Các sơ người Ý cũng mở rộng cửa nhà dòng cho một số người tị nạn tá túc.

Khi chiến cuộc đã ngã ngũ, số người tị nạn lại bồng bế nhau trở về nhà mình. Có một người, khi chạy loạn, đem theo một con chó lai giống chó Đức, rất đẹp, nặng chừng 7-8 pounds. Khi trở về nhà, có lẽ họ nghĩ rằng không còn thích hợp để nuôi chó trong tình huống này nữa (vì họ là dân Bắc Kỳ di cư 1954, đã rành Việt Cộng quá rồi), họ cho mẹ tôi con chó đó và dặn mẹ tôi nhớ chăm sóc con chó cẩn thận; vừa nói mà họ vừa rơm rớm nước mắt vì phải xa con chó. Mẹ tôi dĩ nhiên là thích con chó lắm rồi. Mẹ tôi ẵm bế, cưng chiều nó ghê lắm. Ban đêm con chó phải nằm ngủ ngoài nhà. Buổi sáng, khi tôi mở cửa thì thấy mấy cái quai dép, quai guốc đều bị cu cậu cắn nát. Tôi giận quá, quật cho nó một roi. Mẹ tôi thấy vậy, la tôi: “Nó giống như con nít, nó biết gì mà mày đánh nó như quân hằn quân thù vậy? Mày phải dậy nó dần dần chứ.” Nếu như mẹ tôi ngưng tại đây thì không sao; nhưng mẹ tôi đâu có chịu tha tôi, còn la tôi thêm nữa. Mẹ tôi đã quên một điều là tôi lúc này đang muốn điên lên, đang muốn đập phá lung tung vì uất ức chứa đầy trong lòng; tôi không còn là tôi nữa. Tôi cầm ngay cái búa ở góc nhà, phang một nhát vào đầu con chó; nó giẫy giẫy vài cái rồi chết luôn. Mẹ tôi thấy vậy càng la to hơn. Tôi bỏ đi ra ngoài cho mẹ tôi la vào không khí. La chán, mẹ tôi lấy vài bộ quần áo ra nhà chú em tôi ở.

Nhà chú em tôi chỉ cách nhà tôi chừng 500m. Mẹ tôi ở đó luôn cho đến ngày tôi đi trình diện “cải tạo”. Trước khi đi, tôi không ra chào mẹ tôi vì nghĩ rằng bà cụ còn đang giận; vả lại mình “đi học có mười ngày” thôi, để khi “học” xong sẽ ra xin lỗi mẹ tôi cũng chưa muộn. Khi xe chở bọn năm người chúng tôi đi trình diện, chạy ngang qua nhà chú em, tôi thấy mẹ tôi đang ngồi trước cửa với thằng con trai của chú em, tôi chỉ giơ tay vẫy vẫy. Đâu có ngờ, đó là lần nhìn thấy mẹ tôi lần cuối cùng, lần vẫy tay cuối cùng với mẹ.

Mẹ ơi, con còn thiếu mẹ một lời xin lỗi vì đã làm mẹ buồn. Bây giờ mẹ đã về bên kia thế giới, xin mẹ hãy tha lỗi và phù hộ cho con, mẹ nhé.

(còn tiếp)

(tiếp theo)

[B]1.4. “Học tập 3 ngày”[/B]

Ủy Ban Nhân Dân (UBND) xã thông cáo rằng tất cả “ngụy quân” từ cấp chuẩn úy trở xuống phải trình diện UBND xã để học tập đường lối chính sách của chính phủ “Cách Mạng,” thời gian là ba ngày. Lúc đó chúng tôi cũng nghi ngờ, rằng tụi nó nói ba ngày, chứ chắc gì ba ngày. Thế rồi sau ba ngày học tập, chúng cho “ngụy quân” trở về đúng như thông cáo. Thấy vậy, tôi yên lòng để chuẩn bị cho ngày trình diện sắp tới của mình vì nghĩ rằng mình cũng sẽ phải đi “học tập” ít ngày rồi về thôi. Ngón đòn “Học tập 3 ngày” thật là độc, Việt Cộng dùng nó để nhử chúng tôi (sĩ quan) vào rọ một cách dễ dàng. Sau ba ngày học tập đường lối chính sách của “Chính Phủ Cách Mạng Lâm Thời Miền Nam Việt Nam”, bọn chúng cho tất cả binh sĩ và hạ sĩ quan (kể cả cấp chuẩn úy) trở về với gia đình. Thấy vậy, chúng tôi tin tưởng rằng bọn chúng sẽ làm đúng như thông cáo sẽ áp dụng cho chúng tôi nay mai. Ai dè đây chỉ là một mưu kế, tạo niềm tin nơi chúng tôi, để chúng tôi không sợ hãi mà sẵn sàng ra trình diện. Thế là chúng hốt tất cả chúng tôi (sĩ quan từ thiếu úy trở lên) vào rọ một cách ngon lành. Khi hiểu ra chuyện thì đã quá muộn!

Ai trong chúng tôi khi nghe lệnh trình diện học tập, đem tiền ăn cho 10 ngày (*) cho sĩ quan từ thiếu úy đến đại úy, đều mừng rơn. Mười ngày mà nhằm nhò gì, vèo một cái là hết 10 ngày, rồi về nhà tính sau. Hạn chót trình diện cho sĩ quan cấp úy là 27/6/1975. Nhóm bạn chúng tôi năm người, gồm Nguyễn K. S., Nguyễn Tiến Xuyên, Đỗ Đình Quỳ, Phùng Bá Vi, và tôi - Nguyễn Văn Thái, rủ nhau đi trình diện chiều ngày 26/6/1975.

[I](*) Sĩ quan từ cấp thiếu tá trở lên đã có lệnh đem tiền ăn cho 1 tháng. Họ đã phải đi trình diện trước cấp úy chúng tôi.
[/I]



[CENTER][SIZE="4"][B]Chương 2[/B][/SIZE]
Một năm ở Long Giao (Tỉnh Long Khánh)
[/CENTER]


[B]2.1. Bắt đầu của “Học tập 10 ngày”[/B]

Chúng tôi được chỉ định trình diện tại trường nữ trung học Lê Văn Duyệt, Gia Định. Nhưng khi tới nơi thì họ không nhận thêm vì thiếu chỗ. Họ bảo chúng tôi tới trình diện tại Trung Tâm Kỹ Thuật Phú Thọ. Khi chúng tôi tới nơi, trời đã nhá nhem tối. Ngoài cổng có một tên bộ đội ngồi gác. Nó cho chúng tôi mang đồ đạc vào trong và tới một căn phòng tiếp nhận mà bên ngoài cửa cũng có hai tên bộ đội ôm súng, ngồi gác; mặt mũi chúng tỏ rõ vẻ đằng đằng sát khí. Tôi thấy những người tới trước cũng gần chật căn phòng, mặt người nào cũng lộ rõ vẻ đăm chiêu. Căn phòng gần một trăm con người mà im lặng như tờ. Tôi huých khuỷu tay vào Đỗ Đình Quỳ và nói nhỏ: “Không xong rồi, chuẩn bị tinh thần đi là vừa.” Quỳ gật đầu, tỏ ý hiểu lời tôi nói.

Chúng tôi được dẫn tới một căn gần sát với nơi bán đồ ăn cho sinh viên trước đây. Hai vợ chồng người bán hàng là nhân viên cũ của trường. Hai ông bà vẫn tiếp tục ở lại trong trường, và bây giờ bán vài ba món như cà phê, mì gói, và thuốc lá cho chúng tôi. Hai ông bà tỏ ra rất sợ sệt và dường như lo lắng cho tương lai của chúng tôi vì họ đã chứng kiến những chuyến xe chở sĩ quan cấp tá ra đi vào ban đêm. Bà chủ quán lợi dụng lúc vắng người, nói nhỏ cho tôi biết rằng trước đây đã có nhiều chuyến xe chở “các ông” (chắc là sĩ quan cấp tá , tôi nghĩ) đi ban đêm mà chẳng biết đi đâu.

Đêm đầu tiên chúng tôi, năm người, căng mùng nằm túm tụm với nhau trong một góc buồng. Thấy không khí có vẻ căng thẳng cho nên chúng tôi chẳng ai nói chuyện với ai, mỗi người trở về với suy nghĩ riêng tư của mình. Nằm trằn trọc mãi mà tôi chưa ngủ được; đó đây thỉnh thoảng lại có tiếng thở dài. Chắc hẳn hầu hết đều có chung một nỗi băn khoăn, lo lắng như tôi: Có đúng là “học tập 10 ngày” không đây? Rồi tôi tự trả lời mình, rằng một tương lai đen tối đang chờ trước mặt. Nếu vậy thì đời mình tàn rồi! Bây giờ tôi mới thấy là đã dại dột, không nghe lời mẹ tôi hối thúc, rằng phải lo mà trốn đi. Nếu nghe lời mẹ tôi mà tìm đường trốn thì biết đâu giờ này tôi đang ở một trạm tiếp cư nào đó ngoài nước Việt Nam rồi. Tôi không tìm cách trốn vì nghĩ đến mẹ già và vợ con; mình không thể đang tâm mà đi một mình được. Những ngày cuối tháng Tư, tôi không phải hành quân hoặc trú đóng xa nhà, việc đi lại của tôi được tự do, nếu muốn thì tôi có thể lo cho bản thân của mình được. Còn việc đưa cả gia đình đi thì ngoài khả năng của tôi. Tôi nghĩ, thà chết cả nhà còn hơn là chỉ lo thoát thân cho riêng mình. Bây giờ nghĩ lại mới thấy là mình đã phạm một sai lầm quá lớn, đã không được ở gần gia đình mà còn mang thân tù tội. Thậm chí mẹ tôi chết tôi cũng không được về đưa xác mẹ đến nơi an nghỉ cuối cùng! Đúng là “Không có cái dại nào giống cái dại nào!”

Tôi thường tự phụ rằng tôi là dân Bắc Kỳ di cư 1954, tôi hiểu Việt Cộng hơn những người bạn Miền Nam của tôi. Chữ “Việt Cộng” tôi dùng với nghĩa rộng, tức là Cộng Sản Việt Nam nói chung, chứ không phải với nghĩa hẹp như truyền thông ngoại quốc thường dùng để chỉ Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam, phân biệt với Cộng Sản Miền Bắc Việt Nam.Tôi cũng thường tự phụ rằng tôi đã đọc qua một vài cuốn sách viết về Cộng Sản, mà coi thường những lời khuyến cáo của mẹ tôi - một bà già nhà quê, thất học. Bây giờ nằm đây, vắt tay lên trán suy nghĩ, tôi mới thấy rằng mẹ tôi hiểu Việt Cộng hơn tôi nhiều, qua linh cảm và kinh nghiệm sống của bà.

Tôi cố dỗ giấc ngủ để còn có sức cho ngày hôm sau. Cuối cùng thì tôi cũng ngủ được một giấc ngắn.

Buổi sáng thức dậy, tôi và các bạn nhìn nhau và nói với nhau bằng cái lắc đầu chán nản. Ngoại trừ anh Nguyễn K. S. (lớn tuổi nhất trong bọn) thì tỏ ra không có vẻ gì là lo lắng cả. Tôi nghĩ anh S. có bản lãnh hơn tụi tôi khi đối phó với những tình huống bất ngờ, và tôi thầm khâm phục anh. Sau này, khi biết rõ ngọn nguồn, tôi mới thấy rằng lòng khâm phục của tôi đã đặt không đúng chỗ. Cái anh chàng S. này kín miệng thật! Sau khi chúng tôi tới trại Long Giao được hơn một tháng, một buổi chiều sau giờ ăn cơm, anh S. tới gặp tôi và cho biết là “Ngày mai tôi được về, Thái có nhắn gì không?” Tôi chỉ nhờ S. cho gia đình tôi biết tôi vẫn bình yên, thế thôi. Tôi rất ngạc nhiên vì sao S. lại được về sớm thế? Không có lời giải đáp, mà chỉ đoán già đoán non cho tới khi tôi được tha (1984) thì mới biết rằng:

Trong thời gian S. làm Sĩ Quan Hành Quân (ban 3) tại Tiểu Khu Phước Tuy. Vợ con của S. sống trong trại gia binh của Tiểu Khu. Ông cậu của S. là một cán bộ Việt Cộng, được S. chứa chấp tại nhà mình trong trại gia binh để ông này hoạt động mà không ai có thể ngờ được. Chuyện S. có cung cấp tin tức hành quân của Tiểu Khu cho ông này hay không thì tôi không biết. Tuy nhiên, cứ lẽ thường mà suy, thì làm sao tránh khỏi. Vì có công hợp tác với Việt Cộng mà S. được về sớm. Trong Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa, S. mang cấp bậc đại úy, nhưng khi được thả về địa phương, S. mang cấp bậc thiếu úy (?) của Việt Cộng và làm việc ở trên xã. Khi tôi được thả thì S. đã giải ngũ và làm trong ban “Thương Binh và Xã Hội” của xã sở tại.

Nhà của S. ở phía trong nhà tôi, dù đi làm hay đâu, S. bắt buộc phải đi qua nhà tôi. Vì thế chúng tôi thường hay gặp mặt nhau. S. tỏ ra ngượng ngập mỗi lần gặp tôi. Còn tôi, chỉ gật đầu chào lấy lệ; hết còn thân thiện như xưa nữa rồi. Làm sao mà tôi có thể chơi với một tên “ăn cơm Quốc Gia, thờ ma Cộng Sản” như thế được chứ? Từ ngày có chính sách cho những người ở tù trên ba năm được đi Mỹ, S. lại càng tỏ ra mắc cở với bọn tôi. Khi bất chợt gặp nhau ở ngoài đường, S. chỉ gật đầu một cái rồi đi cho lẹ. Và, dĩ nhiên là S. tiếc rẻ vì không đủ điều kiện để ra đi như chúng tôi. Thôi, có làm có chịu S. ơi, “bạn” đã hơn bọn tôi là không chịu cảnh tù đầy khốn khổ, thì bây giờ “bạn” phải kém bọn tôi vì không được hưởng tự do hoàn toàn ở một đất nước văn minh nhất thế giới chứ. Câu thành ngữ “Trời cao có mắt” đem áp dụng cho trường hợp của “bạn” thì không sai được.

Anh Nguyễn Tiến Xuyên trong nhóm năm người đi trình diện, hiện ở Cali, mới đây (10/2008) nói với tôi: “Trông thấy S. hằng ngày ở trần, mặc quần xà lỏn, đạp xe đi lòng vòng trong ấp mà nản quá, chẳng giống con giáp nào cả!” Chắc hẳn hiện nay S. cũng vậy thôi, làm sao mà khá hơn được cơ chứ?

(còn tiếp)

(tiếp theo)

[B]2.2. Chuyển về trại Long Giao[/B]

Chúng tôi ở Trung Tâm Kỹ Thuật Phú Thọ một ngày. Ngày hôm đó, cơm nước do nhà hàng Soái Kình Lâm ở Chợ Lớn đem tới. Cơm và đồ ăn tạm đủ, chỉ trừ vài ba người ăn khoẻ thì thấy hơi thiếu nhưng không ai dám kêu ca gì cả. Có người đứng sắp hàng sau tôi nói nhỏ: “Chà, Cách Mạng chơi sang quá ta! Đãi chúng mình cơm Tầu nữa chứ.” Nghe vậy nhưng tôi vẫn không quay lại và cũng không muốn góp chuyện vì sợ bị vạ miệng; tốt hơn hết là càng ít nói càng tốt.
Khoảng 7 giờ tối, chúng tôi đươc lệnh tập họp và mang theo hết đồ đạc cá nhân. Một tên Việt Cộng (chắc là sĩ quan nhưng không mang cấp bậc) ra sân điểm danh và chia từng toán 25 người. Nhóm năm người chúng tôi đứng nối đuôi nhau để hy vọng là sẽ cùng ở một chỗ với nhau. Ai dè, nó cứ đếm 25 người là tách ra thành một nhóm, vì vậy tôi bị tách ra khỏi bốn người kia, và từ đó, tôi không được ở chung với những người bạn cùng xóm nữa.

Khoảng chín giờ đêm, một đoàn xe Molotova (loại xe truck của Liên Xô) vào sân. Chúng tôi, 25 người lên một xe, chật cứng. Khi đã đủ, xe được kéo mui xuống, phủ kín, ở trong không thể nhìn ra ngoài được. Chúng tôi cảm thấy ngộp thở vì không đủ không khí. Đến khi xe bắt đầu lăn bánh, nhờ có gió lùa qua mấy kẽ hở mà chúng tôi mới thấy đỡ ngộp được phần nào. Xe chạy một lúc thì chúng tôi ít nghe tiếng động bên ngoài, chúng tôi đoán là xe đã ra khỏi thành phố nhưng không biết đi đâu. Đến tờ mờ sáng hôm sau, xe chạy chậm dần và ngừng lại. Mui xe được kéo lên và chúng tôi được lệnh xuống xe. Vài người, trước đây đã từng phục vụ ở Sư Đoàn 18 Bộ Binh, nhận ra ngay đây là khu trại gia binh của Sư Đoàn 18, gọi là Long Giao thuộc tỉnh Long Khánh.


[B]2.3. Ổn định chỗ ở[/B]

Cứ 4 xe (100 người) được chỉ định vào một dãy nhà gia binh mà Việt Cộng gọi là lán (*). Tôi ở Lán 2 ( còn gọi là Đội 2) do anh (Mai văn ?) Ca, đại úy Pháo Binh, làm lán trưởng. Anh Ca thuộc lớp sĩ quan già, khi đó anh cũng đã hơn bốn mươi. Anh người miền Nam, tính tình hiền hoà dễ mến. Đây chỉ là nhận xét lúc ban đầu, khi còn ở Long Giao với nhau. Sau này tôi không biết anh đi đâu, và cũng chẳng biết anh có còn giữ được phong cách cũ, hay là đã bị biến chất vì hoàn cảnh đẩy đưa. Năm 2006, tôi về Oakland, Cali chơi mấy tháng và được một người bạn cùng xóm cho tôi số điện thọai của anh Ca, dường như anh ở San Jose thì phải. Tôi gọi cho anh nhưng anh không nhận ra tôi. Tôi phải nhắc anh nhớ lại một vài sự kiện đặc biệt như chuyện tôi đánh lộn với anh Thiệp nên bị nhốt vào “conex” (quân đội Mỹ dùng để chứa hàng tiếp liệu, container) hai ngày. Dần dần rồi anh mới nhớ ra tôi và nói: “À, Thái Pháo Binh, tôi nhớ ra rồi.” Anh Ca bây giờ đã lớn tuổi, giọng nói không còn mạnh như xưa nữa rồi. Anh có mời tôi ghé chơi, nhưng ngày hôm sau tôi phải trở về Texas cho nên không thể tới thăm anh được.

[I](*) Lán = nhà nhỏ làm bằng tre lá trong rừng. Việt Cộng dùng chữ “lán” để chỉ một căn nhà tập thể cho nhiều người ở chung, tương tự như chữ “barrack” của Mỹ. Lán thường xây cất bằng vật liệu nhẹ vì nó không có mục đích sử dụng lâu dài. Kích thước của lán cũng thay đổi tùy theo tình hình. Thường thường, lán có kích thước là 5 mét x 20 mét ( 16 ft x 66 ft).
[/I]

Mỗi gian nhà, trước đây dành cho một cặp vợ chồng binh sĩ, bây giờ là chỗ ở của một tổ - 11 người. Tổ tôi gồm có các anh Hải (bác sĩ), Yên, Bình, Liên, Hưng, Thiệp, Truyện, Oánh, Tê, Đào Ngọc Tỉnh, và tôi - Nguyễn Văn Thái.
Sở dĩ đến nay tôi còn nhớ được đủ tên của 10 người kia là nhờ có câu thiệu (**)

[I](**) Thiệu = bài học thuộc lòng để cho các võ sinh nhớ các thế võ trong một bài võ mà luyện tập cho có thứ tự, lớp lang.
[/I]

Câu thiệu này do anh Tê nghĩ ra, anh nói:

- Này Thái, tôi vừa nghĩ được một câu thiệu, gồm đủ tên 11 người của tổ mình, để mai sau mình chỉ cần đọc câu thiệu này là nhớ được tên của mọi người trong tổ.
- Anh thử đọc lên xem nào.
- Này nhé, “Liên tỉnh Thái Bình – Hưng Yên hãi (Hải) truyện Thiệp Oánh (đánh) Tê”.

Anh giải thích thêm:

- Tên của bác sĩ Hải được đổi thành Hãi - dấu ngã - bởi vì đa số dân Trung và Nam thường lẫn lộn dấu hỏi và dấu ngã. Tên anh Oánh, có nghĩa là đánh vì người Nam phát âm chữ đánh thành ra oánh.
- Như vậy có lý đấy, anh nên phổ biến cho mọi người biết.
- Dĩ nhiên rồi.

Tôi chẳng biết có ai trong tổ tôi còn nhớ câu thiệu này không. Riêng tôi thì không thể quên được. Nhất là câu thiệu này lại trở thành một câu “tiên tri”, nói trước về vụ đánh lộn giữa tôi và anh Thiệp: “…Thiệp oánh Tê.” Mà tê là phát âm của chữ T, là vần đầu của tên tôi (Thái). Chuyện đánh lộn sẽ nói sau. Bây giờ trở lại việc ổn định chỗ ở.

Gian nhà trong trại gia binh có bề ngang 3 mét (10 ft), chiều sâu 6 mét ( 20 ft, từ vách tường đằng trước tới vách tường phía sau). Sáu mét chia đều cho 11 người, thì mỗi người được 55 cm (22 inches). Chia xong chỗ nằm, chúng tôi đi tới những nhà bỏ hoang, những bãi rác để nhặt nhạnh bất cứ cái gì có thể ghép thành cái sạp ngủ cho mình. Tôi phát giác ra những thùng gỗ đựng đạn pháo binh 105 ly mà trước đây Sư Đoàn 18 Bộ Binh dùng để chứa đất/cát trong các vọng gác hoặc vị trí chiến đấu. Tôi và anh Đào Ngọc Tỉnh kéo những thùng gỗ đó ra, đổ đất ra, rồi đem về làm sạp ngủ cho hai người. Hai chúng tôi, nhờ vậy mà có được cái sạp ngủ tương đối bằng phẳng, đỡ bị đau lưng. Những người khác thì gặp thứ gì lấy thứ đó; người thì cái cánh cửa, người thì miếng ván ép. Cuối cùng thì tổ tôi cũng xong được chỗ nằm ngay đêm đầu tiên.

Anh Đào Ngọc Tỉnh và tôi nằm sát nhau. Anh nằm sát vách phía trong (gần nhà bếp), kế đến là tôi. Hai chúng tôi chọn nằm gần nhau là vì cùng binh chủng Pháo Binh. Ngày tôi ra trường Pháo Binh, học khóa Pháo Binh Trung Cấp (Pháo Đội Trưởng), thì anh Tỉnh dạy chúng tôi môn Địa Hình (Đo đạc và tính toán tọa độ các vị trí đặt súng, vị trí mục tiêu…) Anh Tỉnh gia nhập quân đội từ ngày còn ở ngoài Bắc. Anh lớn tuổi hơn tôi nhiều, nhưng cấp bậc chỉ là đại úy vì mãi sau này anh mới đi học khóa sĩ quan. Anh đã từng ở tù Việt Cộng ở ngoài Bắc cho nên anh có khá nhiều kinh nghiệm sống của một người tù. Anh dạy tôi cách cắt tóc bằng kéo, cách đan rổ rá bằng tre hay nứa, cách bện dây thừng bằng những sợi chỉ bao gạo hoặc bao cát, và cách nấu cơm bằng chảo gang lớn, v.v… Nhờ những tài vặt đó mà tôi đỡ vất vả phần nào.

Anh rất đầm tính và coi tôi như một người em. Đôi lần, tôi bực với anh, không thèm nói chuyện với anh nhưng chỉ được vài ngày là anh lại kiếm cách gợi chuyện với tôi, rồi hai người vui vẻ trở lại.

Bọn tôi người nào cũng mong cho hết “mười ngày học tập”; người thì thăm dò xem gạo nhà bếp còn ăn được bao lâu để từ đó suy ra ngày về; người thì nhìn vào đống củi mà bọn bộ đội chở tới, rồi thắc mắc “Chỉ 10 ngày thôi, mà sao nó chở tới nhiều củi thế?” Tóm lại, mỗi người đều tìm ra một cái chỉ dấu nào đó, để từ đấy đoán ra ngày về. Trong khi đó thì anh Tỉnh lẳng lặng đi kiếm mấy giây rau lang (khoai lang) đem về, và cuốc đất ở phía sau nhà bếp (khoảng cách phía sau giữa hai dãy nhà) để trồng lang. Tôi hỏi:

- Bộ ông muốn ở đây trường kỳ chắc?

Anh nhìn tôi với ánh mắt có vẻ thương hại cho cái khờ của tôi và nói:

- Rồi sẽ biết, ở đấy mà tin “mười ngày”. Khoai lang tớ trồng có củ rồi cũng chưa chắc đã được về đâu. Đừng có ham! Hãy gìn giữ sức khỏe.

Nghe anh nói vậy, tôi thấy thật nản! Tuy nhiên vẫn còn cố tự biện minh để đánh lừa mình rằng Việt Cộng ngày xưa ở Miền Bắc khác. Bây giờ cả nước thống nhất rồi, lẽ nào nó vẫn vậy. Thời gian cứ dần trôi, và càng ngày tôi càng thấy anh Tỉnh có lý.

Đôi khi vui chuyện, tôi hỏi anh Tỉnh:

- Bà xã ông chết mấy năm rồi, sao ông không kiếm bà khác để “điền vào chỗ trống cho hợp nghĩa”? Bộ ông chán “cái sự đời” rồi à?

Anh Tỉnh nhìn tôi, cười tủm tỉm, không trả lời thẳng câu hỏi của tôi, mà đọc lên một đôi câu đối như sau:
Già năm mươi tuổi, chưa đeo kính,(*)
Thức suốt năm canh, chỉ sợ gà.

[I](*) Giải thích riêng cho các bạn trẻ kém tiếng Việt:
Đeo kính; nói lái theo kiểu Bắc Kỳ, có nghĩa là sợ làm tình.
Sợ gà; nói lái theo lối Bắc Kỳ, là gạ sờ.
Năm canh = năm canh giờ; một đêm có 5 canh giờ, mỗi canh giờ bằng hai giờ thời nay (120 phút); ý nói là cả đêm.
[/I]

Nhân lúc cao hứng, anh lại đố tiếp:

- Tớ đố Thái, trong truyện Kiều, câu nào nói rằng nàng Kiều có bầu?
- Chà! Khó quá! Hồi còn đi học, tôi chỉ chuyên về môn toán. Còn về thơ văn thì tôi bết lắm. Thôi, đàn anh giảng cho nghe đi.
- Này nhé:
…Thất kinh nàng chửa biết là làm sao,
Thuốc mê đâu đã rước vào,
Mơ màng một giấc chiêm bao biết gì…

Tôi phản đối:

- Ý cụ Nguyễn Du chỉ muốn nói là nàng Kiều hoảng hốt (thất kinh) cho nên không (chửa) biết phải làm gì; chứ đâu có ý nói là nàng bị mất (thất) kinh - điềm báo là nàng có bầu (chửa).
- Ai chả biết vậy, nhưng đây là câu đố giải trí mà. Tụi ngoại quốc học tiếng Việt, gặp phải những câu như thế này, chắc cũng phải nhức đầu đấy.
- Chả cần phải là người ngoại quốc, mà ngay cả người Việt, đã có ai dám tự hào là giỏi tiếng Việt chưa? Nếu nói có, là nói phét. Bây giờ tôi hỏi anh nhé; Tại sao người ta lại dùng mạo từ “con” cho con sông, con dao; mạo từ “cái” cho cái hồ, cái thớt?

Anh Tỉnh suy nghĩ một hồi rồi lắc đầu chịu thua:

- Tớ chịu thua rồi, Thái nói ra xem nào.

- Anh chịu thua rồi nhé, như vậy tỉ số là một đều nghe chưa đàn anh? Tiếng Việt có những qui tắc bất thành văn; chẳng hạn như cách dùng mạo từ “con” và “cái” mà tôi vừa nêu ra. Luật chung là, cái gì nhúc nhích, động đậy được thì dùng mạo từ “con”; cái gì không động đậy, nhúch nhích thì dùng mạo từ “cái”. Nước sông luôn luôn chảy, cho nên gọi nó là con sông. Nước hồ ở tình trạng tĩnh (inactive), không chảy đi đâu cả cho nên được gọi là cái hồ. Cũng vậy, dao luôn xê dịch theo động tác của người sử dụng nó, nên được gọi là con dao. Trái lại, thớt chỉ nằm dưới để chịu trận cho nên mới gọi là cái thớt. Xin anh nhớ một điều là luật nào thì cũng có luật trừ để áp dụng trong vài trường hợp đặc biệt; thí dụ như “cái xe” nó chạy tới chạy lui nhưng không gọi là “con xe” mà là cái xe.

- À thì ra thế; bây giờ tớ mới hiểu tại sao cái ấy của đàn ông thì gọi là con c…; còn cái ấy của phái nữ thì gọi là cái l…

Cả hai chúng tôi cùng cười và chấm dứt mục tán dóc ở đây.

Anh Tỉnh và tôi ở cùng tổ vói nhau suốt một năm ở Long Giao. Khi ra Bắc, chúng tôi ở cùng trại (Trại 5 - Hồ Thác Bà, Hoàng Liên Sơn) nhưng khác đội. Tôi ở Đội 3, đội hắc ám nhất; còn anh ở Đội 5, không phải đi chặt nứa, cho nên đỡ khổ hơn. Dù ở hai đội khác nhau nhưng đã có lần, hai chúng tôi cùng làm việc chung với nhau khoảng mười ngày. Chả là, trại muốn đan mấy cái nong để phơi thóc lúa. Cái nong có hình dạng như một cái đĩa phẳng, đường kính chừng 1 mét rưỡi (5 ft). Đan nong thì cần phải có hai người. Do đó anh Tỉnh đề nghị với trại biệt phái tôi sang làm thợ vịn cho anh.

Từ sau khi chuyển trại về Vĩnh Quang B, tỉnh Vĩnh Phú, tôi không biết anh đi đâu. Sau này khi được thả, tôi hỏi thăm thì biết anh được về trước tôi và đã chết bệnh mấy tháng trước rồi. Biết anh chết, tôi thấy buồn vô tả! Thế là mình đã mất một vị đàn anh đáng mến rồi! Anh Tỉnh ơi! Tôi tin rằng, ở dưới suối vàng, anh hiểu được tôi đang nghĩ đến anh. Và, tôi xin dùng những dòng chữ này làm nén hương lòng, để tỏ sự kính mến của tôi đối với anh, anh nhé.

(còn tiếp)

(tiếp theo)

2.4. Ăn gạo mục

Một năm ở Long Giao, chúng tôi chưa phải ăn cơm độn, vẫn ăn gạo 100%. Tuy nhiên mấy tháng đầu, chúng tôi phải ăn gạo mục. Đây là số gạo tồn kho ở trong các chiến khu và ở các kho dọc đường mòn Hồ Chí Minh để nuôi quân. Bây giờ Việt Cộng chiếm trọn miền Nam, chúng có điều kiện được ăn gạo tốt. Do đó số gạo tồn kho trong rừng được chở ra cho các trại tù tiêu thụ. Số gạo này, vì điều kiện tồn trữ không đúng, hầu hết là bị mốc hoặc bị mục. Tôi phải chứng kiến cái cảnh gạo mốc, gạo mục hằng ngày vì tôi là chuyên viên nấu ăn cho đội. Theo qui định của đội thì mỗi tổ (11 người) phải luân phiên làm bếp một tuần lễ. Duy có người nấu đồ ăn (là tôi) thì không có luân phiên. Như vậy tổ nhà bếp kể cả tôi là 12 người. Chừng vài tháng sau, khi một số anh em đã biết nấu đồ ăn (không phải là nấu cơm), tôi được trả về sinh hoạt bình thường với tổ của tôi.

Gạo mốc thường dính chùm năm ba hạt với nhau có mầu xanh xanh; gạo mục cũng dính chùm với nhau và thường có một vài con sâu nằm ở giữa chùm gạo đó. Xin nói rõ là, sâu chứ không phải mọt. Con sâu gạo có hình thù như con giòi trong đống phân nhưng kích thước nhỏ hơn. Trong gạo cũng có mọt, nhưng ít hơn là sâu. Khi đổ gạo từ trong bao (trăm kg /220 pounds) ra chảo để vo, gạo chưa mục thì chìm dưới nước; gạo mục thì nổi trên mặt nước. Nếu vớt bỏ gạo mục ra, thì còn gì nữa để nấu cơm. Chúng tôi phải lấy tay vò vò cho mấy cục gạo rời ra, chờ một lúc cho gạo lắng xuống, rồi nhẹ nhàng vớt mấy cái váng/bọt/sâu ra ngoài, gạn hết nước đục ra, và đổ nước mới vào chảo để nấu cơm. Vì thế, trong cơm thường lẫn những con sâu nhưng không sao, ăn vào cũng “chẳng chết thằng Tây nào” cả.

Ăn loại gạo này chừng vài tháng là thấy đã có một số anh em bị phù thũng rồi. Một số người có mang theo vi-ta-min B1 hoặc vi-ta-min tổng hợp thì thoát được hoặc bớt được phù thũng. Những người không có thuốc thì chịu trận thôi. Thỉnh thoảng, trại mua bí đỏ (bí ngô) về cho nhà bếp. Lúc đầu nhà bếp còn gọt vỏ trước khi nấu; về sau chẳng cần gọt vỏ làm gì cho tốn công; cứ để cả vỏ, xắt lát ra nấu luôn. Làm như thế là để tận dụng lượng vi-ta-min B1 trong quả bí.

Những người có vóc dáng to lớn là những người mau bị sụm (sụp đổ) nhất. Thân thể to lớn mà ăn vài chén cơm gạo mục mỗi bữa thì xuống sức nhanh lắm.Tôi có tầm vóc xương xương, nhỏ con, cho nên tránh được bệnh phù thũng này. Nhỏ con và ăn ít, trong lúc này, là hạnh phúc lắm đấy vì ít bị dày vò bởi cái đói.


2.5. Khai báo lý lịch

Sau khi chỗ ở đã ổn định, chúng tôi bắt đầu cho việc khai báo lý lịch. Giấy, bút và mực do trại cung cấp. Giấy là loại giấy tái chế, vàng khè. Mực là những viên mực nhỏ cỡ bằng hạt đậu xanh, phải ngâm với nước và để một vài tiếng cho mực tan ra hết thì mới dùng được. Ngòi bút bằng kẽm, có hình giống như chiếc lá tre. Nhìn những thứ văn phòng phẩm này, tôi liên tưởng đến những ngày ở ngoài Bắc, khi tôi còn “mặc quần thủng đít” đi học. Than ơi! “Đánh thắng giặc Mỹ, ta sẽ xây dựng hơn mười ngày nay” là như thế này đây! Đang từ giấy viết trắng tinh trở thành giấy tái chế vàng khè. Đang là bút máy Parker, bút bi hiệu Bic, bây giờ chuyển sang mực tím pha nước để viết bằng ngòi bút sắt.

Tờ khai lý lịch đòi hỏi chúng tôi phải khai rất là chi tiết. Về bản thân, phải khai tất cả mọi hoạt động từ năm 1945. Những ai lớn tuổi thì phải khai việc làm của mình từ lúc có trí khôn (cỡ bẩy, tám tuổi). Về họ hàng, phải khai ba đời (bản thân, cha mẹ, và ông bà), cả bên nội và bên ngoại.

Ví dụ như tôi, tôi phải khai về bố mẹ, ông bà nội và ngoại; tôi phải khai các anh chị em ruột. Tôi cũng phải khai về vợ và họ hàng của vợ như vậy.

Chúng tôi được một tuần lễ để ngồi khai lý lịch. Người nào người nấy mệt đừ vì phải vận dụng trí nhớ của mình. Tôi cũng mệt chẳng kém gì ai. Tôi nghĩ có hai việc phải làm là trước hết mình phải khai sao cho đơn giản bằng cách dùng hai chữ “không nhớ”. Thứ đến là phải lén làm một bản sao và dấu kỹ để dùng cho những lần khai kế tiếp; làm như vậy có hai cái lợi, một là lần sau khỏi phải suy nghĩ nhức đầu, cứ lấy bản sao ra chép lại; hai là bản khai sau này sẽ phù hợp với bản khai trước. Việc phòng xa của tôi không vô ích vì chỉ mấy ngày sau khi nộp tờ khai lý lịch, chúng tôi được tập họp trên hội trường. Tên trại trưởng tuyên bố là: “Các anh chưa thành thật khai báo, các anh phải về viết lại lý lịch của các anh.” Đa số nghe thấy khai lý lịch lại thì méo mặt, lại mất thêm một tuần lễ đau đầu nữa. Riêng tôi thì “khỏe re con bò kéo xe.” Tôi chỉ việc kín đáo lấy bản sao ra, rồi ghi lại là xong.

Bọn chúng bắt khai đi, khai lại nhiều lần để chúng so sánh xem những lần khai có giống nhau không, và từ đó chúng tìm ra sự gian dối của tù nhân. Thêm vào đó, chúng còn dùng “cò mồi” (decoy-duck/stool-pegeon), thường thường mỗi lán một con “cò mồi”. Trong lúc chúng tôi đang cặm cụi viết, chúng cho người gọi một con “cò mồi” lên văn phòng trại “làm việc”. Chừng vài giờ sau chúng cho “cò mồi” trở lại lán và giả vờ sợ sệt, rồi rỉ tai cho một vài người, rằng “Chẳng dấu được Cách Mạng cái gì cả, họ biết hết, tôi không khai báo có một sự kiện xảy ra ở đơn vị của tôi mà họ biết ngay, họ gọi tôi lên văn phòng để lưu ý tôi phải khai cho đủ.” Nhiều người yếu bóng vía sau khi nghe tin này, không dám giấu giếm gì nữa.

Chuyện khai lý lịch diễn ra rất thường trong những tháng đầu ở tù. Mỗi lần khai lý lịch, tôi lại bỏ bớt đi một vài chi tiết để cho những lần khai sau đơn giản hơn. Tôi đã dự trù sẵn một câu trả lời nếu chúng phát hiện ra tôi khai không đúng với lần trước. Câu trả lời đó là “Trí nhớ của tôi mỗi ngày mỗi kém, vì thế tôi đã quên không khai điều đó. Bây giờ được cán bộ nhắc nhở thì tôi xin khai thêm vào cho giống lần trước.” Rất may là tôi chưa phải dùng đến câu trả lời này bao giờ.


2.6. Thảo luận tổ

Mấy tháng đầu, chúng tôi phải trải qua những buổi tối (đôi khi cả ban ngày) thảo luận tổ. Thảo luận tổ có nghĩa là ngồi quây thành vòng tròn trong phòng của mình, lần lượt mỗi người phải kể tội của mình đối với “Cách Mạng”. Đồng thời cũng phải cho nhận xét và phê bình những người đã phát biểu trước mình, xem họ có thành thật khai báo tội lỗi hay còn giấu giếm điều gì nữa. Nếu nói là mình vô tội sẽ bị tên quản giáo cảnh cáo ngay. Hắn nhấn mạnh:

“Các anh người nào cũng có tội với nhân dân và Cách Mạng. Anh là bác sĩ, bảo là vô tội vì không tham dự bắn giết Cách Mạng hả? Anh chăm sóc, chữa lành bệnh, lành vết thương để cho lính ngụy mau xuất viện, trở lại đánh phá Cách Mạng, đó không phải là tội à? Anh là Tuyên Úy Công Giáo/Phật Giáo mà bảo là vô tội vì chỉ giúp lính ngụy về phần tinh thần, anh không cầm súng bắn lại Cách Mạng là không có tội hả? Lính ngụy chiến đấu hăng say, gây nhiều thiệt hại cho quân đội nhân dân, chính là vì tinh thần chúng cao; mà tinh thần chiến đấu của chúng cao là vì tuyên úy các anh đấy. Anh bảo anh vô tội vì là ngành Quân Nhu, chỉ biết cung cấp áo quần cho lính ngụy, không cầm súng bắn quân đội nhân dân là không có tội hả? Có đấy, tội của anh là tội đã giúp cho bọn lính chiến đấu của ngụy được ấm áp; mà sự ấm áp làm cho binh lính ngụy được khỏe mạnh trong lúc chiến đấu, gây thêm khó khăn cho Quân Đội Nhân Dân. Đó, tội ở đó chứ còn ở đâu nữa? Tóm lại, tất cả các anh, người nào cũng có tội, có nợ máu với nhân dân.”

Nghe hắn nói, chúng tôi bấm chân nhau ngụ ý rằng “no medicine” - hết thuốc chữa! Thôi thì cứ phải cố gắng nghĩ ra một vài tội gì để cho nó không hạch hỏi gì thêm, tránh được phiền phức. Riêng tôi, trong những lúc tâm sự với anh Đào Ngọc Tỉnh, tôi đã hiểu ra rằng “Ngày về xa lắm người ơi!” cho dù mình có khai báo thế nào đi nữa.

Vả lại, bọn Việt Cộng là kẻ “thắng trận” (có đánh đâu mà thắng, chúng tôi rút đi/buông súng theo lệnh, trước khi bọn chúng tới cơ mà). Vì thế tôi mới dùng ngoặc kép cho chữ thắng trận. Một sự thắng trận không vinh quang. Chúng “thắng trận” vì các nước lớn sắp xếp để cho chúng thắng trận.

Ấy vậy mà chúng cứ dương dương tự đắc là kẻ thắng trận. Từ đó, chúng nói thánh nói tướng, một tấc lên tới trời, nghe mà giận tím gan. Tôi nghĩ thầm, đằng nào mình cũng ở tù mút chỉ rồi, sợ gì mà không nói cho nó biết rằng ta đây đâu có hèn như bọn bay tưởng. Cho nên đến lượt tôi, tôi kể tội của mình như sau:

“Trong hơn mười năm quân vụ của tôi, tôi đã tham dự vào việc chống phá Cách Mạng một cách tích cực. Bằng chứng là, không kể các loại huy chương khác, mà chỉ kể Anh Dũng Bội Tinh thôi (một loại huy chương dành cho chiến công ngoài mặt trận), tôi được trao thưởng 6 cái tất cả, gồm 1 Anh Dũng Bội Tinh với Ngôi Sao Vàng (*), 1 ADBT với Ngôi Sao Bạc, và 4 ADBT với Ngôi Sao Đồng. Một trận mới nhất, xảy ra vào tháng 2/1975, khi đó tôi đang ở với một trung đội Pháo binh (hai khẩu 105 ly) tại Đồng Gò, nằm trên đường đi từ tỉnh lỵ Bến Tre (Kiến Hoà) đến quận Giồng Trôm. Một hôm, vào khoảng nửa đêm, toán Nghĩa Quân đi phục kích cách chỗ tôi chừng hơn một cây số (1 mile), phát hiện ra có khoảng ba bốn trăm quân Cách Mạng đi ngang họ, ở ngoài đồng trống. Họ chỉ có một tiểu đội chừng mười người cho nên phải nằm im không dám nhúch nhích, rồi gọi máy về báo cho trung đội Pháo binh của tôi và xin tác xạ. Thời gian này, lệnh của Tiểu Khu Kiến Hoà cho phép mỗi khẩu đại bác chỉ được bắn 1 quả đạn/một ngày. Như vậy, trung đội Pháo Binh của tôi chỉ bắn được hai quả. Mà, bắn hai quả thì giống như là gãi ngứa, chứ ích lợi gì. Người trung đội trưởng hỏi tôi để xin quyết định. Tôi hỏi trong kho có còn đạn thặng dư (không có ghi trong sổ báo cáo đạn dược) không. Rất may là kho còn khoảng năm chục quả đạn dư, tôi quyết định cho bắn nhưng căn dặn “ngày mai” chỉ báo cáo tiêu thụ hai quả thôi. Sau vài quả đầu điều chỉnh, toán nghĩa quân báo là trúng mục tiêu rồi, tôi cho bắn thêm 20 quả nữa. Sáng hôm sau, dân trong ấp cho biết rằng hồi đêm, bộ đội Cách Mạng vào ấp, trưng dụng mấy chục chiếc xe bò để chở xác chết. Như vậy là tôi đã phạm tội nặng với “Cách Mạng”. Ấy vậy mà giờ đây tôi vẫn được “Cách Mạng” khoan hồng, cho tôi “học tập cải tạo” để trở thành một công dân tốt trong một xã hội mới.”

Lời phát biểu của tôi đạt yêu cầu của tên quản giáo; hắn không nói gì và chỉ định người kế tiếp phát biểu.

Từ đó về sau, mỗi lần phải khai lại lý lịch và tội trạng, tôi đều viết với một nội dung giống như tôi vừa kể trên đây.
[I]
(*) Thẩm quyền ban tặng huy chương như sau:
- Tư Lệnh Lữ Đoàn có quyền ban tặng ADBT với ngôi sao đồng.
- Tư Lệnh Sư Đoàn có quyền ban tặng ADBT với ngôi sao bạc.
- Tư Lệnh Quân Đoàn có quyền ban tặng ADBT với ngôi sao vàng.[/I]


Thực ra thì, lời khai công – báo tội của chúng tôi cũng có một phần ảnh hưởng đến thời hạn giam giữ chúng tôi. Bằng chứng là các bạn tôi, trong nhóm năm người cùng đi trình diện, như anh Phùng Bá Vi có cùng cấp bậc với tôi, và có gần 15 năm quân vụ, thuộc ngành Quân Vận, đã được thả trước tôi gần hai năm. Kế đến là anh Nguyễn Tiến Xuyên, có 13 năm quân vụ, là Quan Sát Viên phi cơ L.19, ngành Bộ Binh, cũng được thả trước tôi hai năm. Rồi đến anh Đỗ Đình Quì, cùng khoá với tôi nhưng không gián đoạn quân vụ như tôi, anh có 12 năm quân vụ, cũng được về trước tôi hai năm. Do đó, tôi bị giam giữ lâu hơn các bạn tôi là do tôi đã khai ra nhiều chiến công mà tôi lập được cho Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa.

Tuy được thả sau các bạn tôi, tôi vẫn không cảm thấy gì là hối tiếc vì đã khai báo đầy đủ các chiến tích của mình. Ở một khía cạnh nào đó, người ta có thể nói là tôi dại dột, không biết che dấu những việc làm của mình. Riêng tôi thì nghĩ rằng, tôi đã có cơ hội nói cho bọn Việt Cộng biết rằng tôi không hèn, Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa không hèn như chúng tưởng. Chúng tôi chỉ bị thất thế mà thôi. Cái gì cũng phải có cái giá của nó; nói lên được điều đó mà phải trả giá bằng hai năm tù (lâu hơn các bạn tôi) thì cũng chẳng lấy gì làm ân hận. Ai bảo tôi rằng làm như vậy là “ngu”, thì tôi cũng vui vẻ chấp nhận cái “ngu” này.

“Thảo luận tổ” đôi khi cũng còn được dùng để nhận xét và phê bình một cuốn phim mà bọn Việt Cộng vừa chiếu cho chúng tôi xem. Phim của Việt Cộng toàn là loại phim tuyên truyền rẻ tiền, chẳng có một chút gì gọi là nghệ thuật cả. Tôi còn nhớ được tên vài cuốn phim như Trẻ Mãi Không Già, Mùa Gió Chướng, và Đứa Con Đất Củ Chi; nhưng tôi không nhớ nổi truyện phim. Tôi còn nhớ một điều là có hai tài tử Miền Nam đóng vai chính trong phim Đứa Con Đất Củ Chi; đó là Nguyễn Chánh Tín và Thiên Trang.

Còn một cuốn phim nữa mà tôi quên tên nhưng lại nhớ có một nhân vật đóng vai trung úy (?) Cảnh Sát của Miền Nam thời cố Tổng Thống Ngô Đình Diệm. Trong khi mỗi người phải nói lên nhận xét và suy nghĩ của mình sau khi xem phim này (dĩ nhiên là Việt Cộng chỉ muốn được khen), tôi đã nghĩ ra được một cớ để không phải khen cuốn phim cà chớn đó. Tới lượt tôi phát biểu, tôi nói rằng: “Nhân vật đóng vai trung úy (?) Cảnh Sát đã đeo lon không đúng với thời điểm của truyện phim. Thời ông Ngô Đình Diệm, sĩ quan Cảnh Sát chưa đeo lon với hình hoa mai. Nếu tôi nhớ không lầm thì, sau năm 1965, lon Cảnh Sát mới có hình hoa mai mà thôi. Đây là một sơ xuất nhỏ nhưng nếu người đạo diễn lưu ý một chút thì cuốn phim hay hơn.” Tên quản giáo không bắt bẻ gì được, cho qua luôn.

(còn tiếp)

(tiếp theo)


2.7. Mười bài học chính trị

Sau vài lần khai lý lịch, chúng tôi bắt đầu chương trình học tập 10 bài chính trị. Thời hạn “10 ngày cải tạo đã qua” mà ngày về chưa thấy ló dạng. Bây giờ chúng tôi lại bấu víu vào thời gian học 10 bài chính trị. Trung bình mỗi bài phải kéo dài 1 tuần lễ. Như vậy 10 bài hết 10 tuần lễ. Từ đó chúng tôi hy vọng rằng xong 10 bài thì sẽ được về, và chúng tôi chờ, mong sao cho mười bài học chóng qua để được về với gia đình.

Ngoài ra, cũng có người vẫn theo dõi số lượng gạo chở tới nhà bếp để dựa vào đó mà suy đoán ngày được về của mình. Khi đã học được 9 bài rồi, mà lại thấy mấy xe gạo chở tới kho nhà bếp thì bọn tôi bắt đầu hoang mang, tự hỏi rằng “Chỉ còn có một bài nữa thôi, mà tại sao lại chở tới nhiều gạo như vậy?” Câu hỏi không có lời giải đáp. Mọi người nhìn nhau ngao ngán. Anh Đào Ngọc Tỉnh bảo tôi:

- Đây mới chỉ là trang đầu thôi, quyển sách này còn nhiều trang lắm, họ lật tới trang nào thì mình biết trang đó thôi.
Tôi bực mình hỏi lại anh:
- Ông đã “rành sáu câu” (biết rõ) như vậy, tại sao không doọc (vọt) sớm, mà phải ở lại chịu trận?
- Số phần cả, “Bởi số, chạy sao cho khỏi số”, không nhớ sao?
- Không lẽ tất cả sĩ quan QL/VNCH đang ở đây đều có số giống nhau à?
- Cái này nó liên quan tới tử vi, lý số; hôm nào rảnh, tớ sẽ giải thích cho; thôi lo làm bài thu hoạch đi.


2.8. “Quân đội và nhân dân ta anh hùng.”

Tôi chỉ còn nhớ một bài có tên là “Đế quốc Mỹ là kẻ thù số 1 của nhân ta.” Trong lúc giảng bài, bọn giảng viên Việt Cộng luôn luôn dùng tiếng “thằng” đằng trước tên của những người không thuộc phe của chúng. Tất cả những Tổng Thống Ford, Tổng Thống Thiệu, Phó Tổng Thống Kỳ, Phó Tổng Thống Hương v.v… đều được tặng thêm chữ “thằng”, nghe thật là chướng tai, nhưng phải chịu chứ biết làm gì bây giờ?

Một hôm có tên giảng viên cao hứng, nói rằng: “Các anh bây giờ cần phải từ bỏ cái lối suy nghĩ cũ mà các anh đã bị các tư tưởng phản động đầu độc, chẳng hạn như tư tưởng của thằng Phước…” Nghe tên “thằng Phước” chúng tôi ngớ người ra, nhìn nhau như ngầm hỏi “thằng Phước” là thằng nào. Mãi tới lúc về phòng mình, mới có một anh phát giác ra rằng “thằng Phước” tức là Sigmund Freud (*), một nhà phân tâm học nổi tiếng. Tôi nói lớn: “Vậy là từ nay phải nhớ thằng Phước là thằng Frớt nghe các bạn.”

[I](*) Freud, đúng ra phải đọc là /Froi/ nhưng người Việt Nam bị ảnh hưởng của tiếng Pháp gần 100 năm cho nên cứ tưởng nó là tiếng Pháp. Vì thế hầu hết người Việt phát âm Freud thành /frớt/. Mấy tên Việt Cộng, răng đen mã tấu, biến nó thành ra “Phước”.[/I]

Cứ sau mỗi bài học, chúng tôi phải làm một bài “thu hoạch” (một bài khảo sát về sự hiểu biết sau bài vừa học). Bài thu hoạch không làm ở hội trường, mà về làm tại phòng ngủ của mình, thường là được một ngày, có khi hai ngày, để viết thu hoạch.

Một bài học, mà tôi quên tựa đề, trong đó nói về sự anh hùng của “nhân dân ta”. Tên giảng viên ba hoa khoác lác về sự anh hùng của “Cách Mạng”:

Nào là, “Quân đội Nhân dân là quân đội bách chiến bách thắng, đã từng đánh thắng ba tên đế quốc đầu sỏ Pháp, Nhật, và Mỹ.”

Nào là, “Ngay cả những đồng chí du kích gái cũng còn bắn rơi máy bay cánh cụp cánh xoè của giặc Mỹ.”

Nào là, “Anh hùng lái máy bay Phạm Tuân đã cho máy bay của mình núp ở trong mây, chờ cho máy bay của giặc Mỹ đến gần, anh mới bay ra bắn rơi máy bay Mỹ.”

Rồi hắn kết luận, “Đất nước ta có rất nhiều anh hùng, ra khỏi ngõ là gặp anh hùng, chỗ nào cũng có anh hùng vì thế mà thằng Tây, thằng Mỹ phải bỏ chạy, thằng Dương Văn Minh phải đầu hàng.”

Như thường lệ, chúng tôi cũng được một ngày để viết bài thu hoạch. Tôi nghĩ mà ấm ức trong lòng vì bây giờ tụi nó tưởng nó là kẻ “thắng trận” (xin nhớ thắng trận có ngoặc kép) cho nên muốn nói gì thì nói.
Trong bài thu hoạch (nói về nhân dân ta anh hùng), tôi nghĩ ra được một cách nói xỏ tụi nó mà nếu tụi nó biết, cũng chẳng có cớ để trừng phạt tôi. Sau khi tôi đã đóng vai con vẹt, lập lại những điều mà tên giảng viên đã nói trên hội trường để chứng tỏ rằng mình có nghe và hiểu rõ bài học. Tôi viết:

“Nhờ có bài học này mà tôi mới sáng mắt ra. Trước đây, tôi cứ tưởng chỉ có Mỹ là nhất; bây giờ thì thấy Mỹ còn thua xa Liên Xô về kỹ thuật chế tạo máy bay. Máy bay của Mỹ, như Thần sấm, Con ma, Cánh cụp cánh xoè, nếu tắt máy là coi như bổ nhào xuống đất. Máy bay Mỹ bắt buộc phải nổ máy thì mới tiếp tục bay trên không được. Trái lại, kỹ thuật chế tạo máy bay của Liên Xô thật là tuyệt vời; khi máy bay tắt máy mà vẫn ở trên không được. Nhờ kỹ thuật siêu đẳng này mà anh hùng Phạm Tuân đã núp ở trong mây, chờ cho máy bay của giặc Mỹ tới gần thì cho máy bay nổ máy và lao ra bắn máy bay của giặc. Giặc lái Mỹ không thể ngờ là máy bay Liên Xô có khả năng tắt máy núp trong mây như vậy. Vì thế anh hùng Phạm Tuân đã thắng giặc lái Mỹ dễ dàng.”

Tôi viết như trên để cho tụi nó biết rằng: “Tao biết tỏng là tụi bay chỉ nói phét” thôi. Làm gì có chuyện máy bay tắt máy mà có thể ở trên không được?”

Về anh hùng tí hon Lê Văn Tám (*), tôi viết:

“Anh hùng tí hon Lê Văn Tám đã đạt được thành công trong việc tự biến mình thành cây đuốc sống, rồi chạy vào kho đạn của giặc Pháp để đốt kho đạn; gây thiệt hại nặng nề cho giặc Pháp. Anh hùng Lê Văn Tám đã điều nghiên kỹ trước khi hành động để biết rằng tụi lính gác Pháp ban đêm thường hay uống rượu, say khướt, đến sáng lên phiên gác vẫn chưa hết say; mà nếu có hết say thì lại ngủ gà ngủ gật, đâu có còn tỉnh táo để canh gác. Vì thế anh hùng Lê Văn Tám mới có thể chạy từ cổng vào tới kho đạn (khoảng cách hơn 50 mét, phỏng chừng 170 ft) mà giặc Pháp chưa kịp phát hiện. Nếu như gặp bộ đội cụ Hồ canh gác, họ luôn luôn tỉnh táo, thì họ sẽ bắn gục Lê Văn Tám ngay khi Tám qua khỏi cổng rồi. Tóm lại, Lê Văn Tám vừa có can đảm, vừa có sự khôn ngoan, điều nghiên địch tình trước khi hành động, nên đã thành công vẻ vang.”

[I](*) Lê Văn Tám là tên một nhân vật tưởng tượng trong một câu chuyện tuyên truyền rẻ tiền do Việt Cộng viết ra để xúi trẻ con ăn cứt gà. Có tài liệu nói là “kho xăng”, có tài liệu nói là “kho đạn”, nhưng chi tiết này không quan trọng đối với bài viết này, xăng hay đạn cũng chẳng sao.
Bọn Việt Cộng cứ lập đi lập lại nhiền lần, riết rồi người ta tưởng đó là chuyện thật. Thậm chí truyện này còn được đưa vào chương trình học sử, bậc tiểu học của Việt Cộng, và cái tên “Lê Văn Tám” cũng được dùng để đặt cho trường học, công viên… [/I]

Chuyện này vô lý vì, làm sao mà Lê Văn Tám có thể chạy được một quãng đường dài hơn 50 mét mà không bị lính gác bắn chết? Vả lại, liệu một đứa trẻ 10 tuổi có thể chạy được một quãng đường dài như thế trong lúc toàn thân đang bị cháy như ngọn đuốc không? Lính gác đui hoặc ngủ gục nên đã không nhìn hoặc không nghe thấy gì sao? Thay vì nói rằng câu chuyện vô lý (sức mấy mà dám nói, muốn mập mình sao?) thì, tôi đã viết “khen ngợi” Tám như trên. Nếu bọn Việt Cộng hiểu ra ngụ ý của tôi rằng “tụi mày chỉ nói phét” thì cũng chẳng làm gì được tôi.


2.9. Đánh lộn

Chuyện đánh lộn giữa Thiệp và tôi (Thái) xảy ra đúng như câu thiệu có tính “tiên tri” do anh Tê đặt ra như đã kể ở trên, xin lập lại ở đây:

Liên Tỉnh Thái Bình – Hưng Yên Hãi Truyện Thiệp Oánh Tê

Tên bác sĩ Hải đổi thành Hãi (dấu ngã) cho câu văn hợp lý. Phần lớn người Nam hoặc Trung thường hay lẫn lộn hai dấu hỏi và ngã.
Oánh có nghĩa là đánh, theo cách phát âm của người miền Nam.
Tê là tên của anh Tê, nhưng ở đây hiểu Tê như là phát âm vần T của người miền Bắc, và là vần đầu của tên tôi (Thái).

Chừng hai, ba tháng sau khi chúng tôi tới ở Long Giao thì chuyện này xảy ra. Trong tổ tôi, Thiệp là người to lớn nhất, cao hơn 1,70 mét. Thiệp thường khoe rằng anh ta có “Đệ nhị đẳng huyền đai” môn phái Tae Kwon Do và đã từng làm huấn luyện viên võ thuật trước khi nhập ngũ. Thiệp còn cho biết rằng trước đây anh đã từng là đại đội trưởng đại đội Trinh Sát thuộc Sư Đoàn 7 Bộ Binh. Nếu chỉ vậy thôi thì cũng chẳng có chuyện gì xảy ra cả. Đằng này, thái độ cư xử của Thiệp đối với anh em trong tổ mới là nguyên nhân dẫn đến đánh lộn.

Thiệp thường hay xửng cồ, nạt nộ mỗi khi không vừa ý một điều gì. Khi chơi cờ tướng mà bị thua, Thiệp hay đập tay xuống sàn gỗ hoặc mặt bàn, khiến cho quân cờ nảy lên hoặc xê dịch khỏi vị trí của nó. Mọi người trong tổ thấy chướng mắt nhưng đều nín nhịn vì “tránh voi chẳng xấu mặt nào.” Riêng tôi, tôi cũng bắt chước mọi người, nín nhịn cho qua. Tuy nhiên, trong thâm tâm, tôi không sợ Thiệp và chờ dịp thuận lợi tôi sẽ cho anh ta một bài học. Qua thái độ của tôi, Thiệp cũng biết rằng tôi không sợ anh ta mặc dù tôi nhỏ con hơn Thiệp.

Tôi không sợ Thiệp vì qua mấy tháng cùng ở và cùng làm việc với nhau, tôi đã có một sự đánh giá khá đúng về Thiệp. Hai mu bàn tay của Thiệp (chỗ khớp nối các ngón tay với mu bàn tay) đã biến thành chai cứng do công phu tập luyện đấm bao cát mà có. Khi hai chúng tôi đi khiêng gạo với nhau, bao gạo 100 pounds, chỉ đi một quãng ngắn là tôi đã thấy hơi thở của Thiệp trở nên dồn dập; chứng tỏ rằng công lực của Thiệp không có nhiều. Tôi nghĩ rằng cái “Đệ nhị đẳng huyền đai” của Thiệp chỉ là nói phét. Giỏi lắm là đai đen trơn mà thôi.

Một buổi sáng, một nửa tổ tôi đi khiêng gạo, trong đó có Thiệp. Tôi không phải đi vì nằm trong phân nửa còn lại, sẽ làm việc khác. Thiệp vào phía trong nhà bếp, tự ý lấy cái gióng (quang) do tôi làm bằng dây kẽm gai mà không hỏi tôi. Khi Thiệp ra tới cửa trước, tôi hỏi:

- Ê Thiệp, anh có biết cái gióng này là của ai không?
- Đếch thèm biết, có ở đây thì tôi lấy xài, được không?
- Cái gióng này do tôi làm, anh muốn xài thì phải hỏi tôi.
- Đ.M. tao không hỏi thì mày làm gì được tao?
- Này, đừng ăn nói lỗ mãng, anh không được nói Đ.M. với tôi nghe.
- Tao cứ nói đấy.
- Thử nói lại coi.
- Đ…

Thiệp vừa mở miệng nói được chữ Đ…. thì lãnh ba cú đấm liên hoàn vào miệng (tay phải vừa rút ra thì tay trái đã tới miệng; tay trái vừa rút ra thì tay phải lại tới miệng). Thiệp không kịp đỡ. Tuy nhiên, tôi không dùng hết sức mạnh của tay tôi. Cả tổ đứng vây xung quanh hai đứa tôi để xem nhưng không ai can vì họ đều không ưa Thiệp. Tôi đứng dựa lưng vào cái cột ngoài hàng hiên; Thiệp đứng bên cạnh bàn ăn cơm của tổ (mặt bàn ghép bằng gỗ thùng đạn pháo binh 105 ly, bề ngang chừng 80 cm, chiều dài hơn 2 mét). Khoảng cách giữa Thiệp và tôi hơn một mét. Thiệp chửi tôi trong khi tôi chỉ đứng nhìn anh ta:

- Đ.M. Mày là thứ gà mái đá gà cồ, về Sài-Gòn, mày sẽ biết tay tao (Thiệp nói vậy, vì hầu hết mọi người lúc đó đều nghĩ rằng khi học xong 10 bài thì sẽ được cho về)

Vừa nói, Thiệp vừa đưa tay lên sờ môi; môi của Thiệp đã sưng vếu lên và có ít máu miệng chảy ra tay. Có lẽ Thiệp mắc cở với những người xung quanh cho nên anh ta quyết định đánh tôi để gỡ danh dự. Thiệp đập mạnh tay xuống mặt bàn ăn rầm một cái; mặt bàn gẫy sụm xuống vì ván ghép không được chắc. Thiệp tiến lại phía tôi, vẻ mặt đanh lại, tỏ dấu quyết ăn thua đủ. Tôi lùi mỗi khi Thiệp tiến lên. Ở trước cửa phòng ngủ của tổ, có lót một tấm vỉ sắt có lỗ (PSP, loại dùng cho quân đội làm sân bay dã chiến) chạy từ hiên nhà ra tới mép đường. Tôi định bụng là sẽ nhường Thiệp cho tới khi tôi lùi hết chiều dài tấm vỉ sắt (hơn 3 mét – 10 ft). Tới đầu vỉ sắt, tôi dừng lại. Thiệp thấy khoảng cách đã vừa tầm tay thì đưa tay phải ra định chụp tóc của tôi, nhưng anh ta đã chậm rồi. Tay Thiệp chưa đụng vào tóc tôi thì tôi đã trùn người xuống, xoay một góc 90 độ, ngược chiều kim đồng hồ; đồng thời dùng đòn ngũ phong (đánh bằng cùi chỏ) đánh vào mạng sườn bên trái của Thiệp. Bị trúng đòn nặng, Thiệp chưa kịp phản ứng gì thì tôi đứng lên, dùng hai tay đấm liên hoàn vào mặt của Thiệp. Thiệp chịu được ba bốn quả đấm thì hết nổi, ngã bật ngửa ra phía sau; nhưng tôi chưa ngừng, mà còn sấn tới định tặng cho Thiệp mấy cú đá nữa. Lúc này, anh Hải (tổ trưởng) và mấy người nữa mới chạy tới, người thì giữ tôi lại, người thì đỡ Thiệp đứng dậy đưa vào trong buồng.

Vì xảy ra đánh lộn, anh tổ trưởng giao cho người khác dẫn nhóm khiêng gạo đi; anh phải ở nhà viết báo cáo sự việc cho quản giáo; tôi ngồi trong phòng chờ lệnh. Còn anh Thiệp vì bị rụng hai cái răng cửa, máu chảy ra nhiều, và mặt mũi sưng húp cho nên tự mình lên bệnh xá xin thuốc. Cán bộ bệnh xá thấy Thiệp như vậy, hỏi lý do và cho người báo ngay cho cán bộ quản giáo của đội tôi.

Chừng nửa giờ sau thì quản giáo và hai tên vệ binh mang súng AK-47 xuống phòng tôi, đọc lệnh phạt biệt giam tôi vào conex (*) chờ điều tra rồi sẽ có quyết định sau. Tôi đi theo quản giáo và hai tên vệ binh tới conex ở ngoài gần hàng rào kẽm gai. Chúng mở cửa conex và bảo tôi vào bên trong, xong, khóa cửa lại. Bữa cơm trưa và chiều, tổ trưởng cắt cử người đưa cơm cho tôi.

(còn tiếp)

(tiếp theo)

[I](*) Giải thích: Conex là tiếng dùng trong quân đội Mỹ để chỉ cái thùng sắt lớn (container), chứa vật liệu, kích thước cỡ 6’ x 7’ x 7’, cửa có khoen để khoá. Khi Việt Cộng dùng làm nhà biệt giam, chúng đục một ô nhỏ ở phía trên cho tù nhân thở, nhưng không thể chui ra được.[/I]

Hình 1
[CENTER][IMG]http://i659.photobucket.com/albums/uu312/traimit/Photo%20for%20HK%202009/conex-1.jpg[/IMG]
[/CENTER]
[CENTER][SIZE="2"]Conex là cái thùng nầy (phía sau những công nhân Việt của hãng thầu
xây cất RMK thời chiến tranh Việt Nam).
[/SIZE][/CENTER]

Hình 1 do hội viên Thư Viện Việt Nam (bạn Phạm Thắng Vũ) có nhã ý góp thêm vào cho cuốn hồi ký này để giúp quí vị độc giả biết hình dạng của conex.

Hai hình bên dưới (gọi chung là Hình 2) là do hội viên Thư Viện Việt Nam (bạn Trai sau rieng) đã sưu tầm và có nhã ý giúp tôi nêu rõ hình ảnh của cái conex. Xin hãy đọc mấy lời anh viết sau đây:

Chào anh minhcanh,

Để giúp cho hậu thế (sau này) và những người bạn trẻ, những đồng bào chưa từng và chưa tưởng tượng nổi hình ảnh cái conex, và cảm giác bị nhốt trong conex như thế nào. Xin phép anh tôi đăng lại một vài bức ảnh trong cuốn phim Vượt Sóng để độc giả dễ hình dung hơn.

Chỉ là hình ảnh bổ sung để diễn tả cái conex, không phải ăn cắp tác quyền của hình ảnh phim Vượt Sóng. Mong quý độc giả thông cảm.
Trân trọng,

Hình 2
[CENTER][IMG]http://i659.photobucket.com/albums/uu312/traimit/Photo%20for%20HK%202009/caitaoconex-1.jpg[/IMG]


[IMG]http://i659.photobucket.com/albums/uu312/traimit/Photo%20for%20HK%202009/conex....[/IMG]

Phía trước conex có cánh cửa kiên cố


(Hết phần giải thích)[/CENTER]

Conex bên cạnh đã có người đang bị giam ở đó. Thấy có tiếng động, anh ta lên tiếng:
- Chào anh bạn, anh bị nhốt vì tội gì vậy?
- Tôi mới đánh lộn vài giờ trước đây, nên bị nhốt.
- Cả hai người cùng bị nhốt à?
- Không, chỉ có mình tôi thôi.
- Sao lạ vậy?
- Chẳng có gì là lạ cả. Thằng cha đó ba trợn, bị tôi hạ nốc ao (knock out). Tụi Việt Cộng coi như tôi đánh nó, và nó là nạn nhân. Thế còn anh bị nhốt vì lý do gì?
- Tôi lén dạy mấy anh em tập Thái Cực Đạo; tụi nó biết, nghi rằng tụi tôi luyện tập với ý đồ phản động, vì thế tôi bị nhốt. Tụi nó ngán mấy người biết võ. Kinh nghiệm cho tôi biết, nếu mình “có nghề” thì đừng để tụi nó biết.
- Anh bị nhốt đã lâu chưa?
- Hơn một tuần rồi; chưa biết khi nào được ra.
- Thôi ráng giữ gìn sức khỏe nhé. Mình sẽ nói chuyện tiếp sau.

Rồi, chúng tôi trở lại với những suy nghĩ riêng tư của mình.Vào ngồi trong conex, buổi trưa thì nóng như cái lò bánh mì, buổi tối khi sương xuống thì lạnh cắt da. Tuy vậy tôi không cảm thấy lo sợ, vì vụ đánh lộn này hiển nhiên là đột xuất chứ không phải vì lý do chính trị (bất đồng chính kiến) như bọn Việt Cộng nghi ngờ. Vả lại, tôi nghĩ vụ đánh lộn này đã làm thỏa lòng nhiều người trong lán (đội) - từ anh lán trưởng trở xuống đội viên; cho nên tôi tin là họ sẽ nói tốt cho tôi khi họ được hỏi tới. Và, đúng như tôi suy nghĩ, sau hai ngày hai đêm ở conex, tôi được thả ra và phải viết một bản kiểm điểm nộp cho quản giáo. Thế là êm ru bà rù, tôi lại hát bài khỏe re con bò kéo xe.

Về đến phòng, tôi thấy Thiệp được nghỉ đi lao động, nằm trên sạp, hai mắt tím bầm và mặt mũi còn sưng húp. Lúc này tôi đã hết cơn “Tặc giăng nổi giận” rồi; tôi hỏi Thiệp đã dùng thuốc gì rồi; Thiệp cho biết bệnh xá chỉ cho có tí nước muối về rửa thôi. Tôi cũng chẳng có thuốc gì giảm đau cho Thiệp uống. Tôi chạy xuống nhà bếp xin họ mấy muỗng muối hột, đem về phòng và rang muối cho thật nóng, rồi lấy miếng giẻ bọc muối lại để thoa lên những chỗ sưng. Khi nào muối nguội, tôi lại rang tiếp và cứ thế lập lại nhiều lần. Nhờ vậy, những vết bầm tím bớt đi dần dần. Ngày hôm sau trở đi, vì tôi phải đi lao động cho nên tôi chỉ làm cho Thiệp vào buổi tối mà thôi. Chừng một tuần lễ thì Thiệp hết được nghỉ lao động và phải ra đi làm với tổ. Nhìn bề ngoài thì chỉ còn thấy mắt hơi tim tím, nhưng tôi biết bên trong, Thiệp còn bị đau vài ba tuần lễ nữa vì cú đánh cùi chỏ của tôi vào mạng sườn, mỗi lần hít thở là bị đau. Điều này chỉ có mình tôi và Thiệp biết thôi nhưng chẳng ai muốn nói ra. Thiệp thì mắc cở, còn tôi thì dại gì mà khai báo rằng mình “có nghề” để cho tụi Việt Cộng để ý.

Khu tôi ở gồm có rất nhiều lán (dãy nhà) chia làm hai phần, cách nhau bởi một con đường lớn. Con đường này được tụi tôi đặt cho cái tên là “Đại Lộ Thống Nhất”. Chiều chiều, sau bữa cơm là giờ thoải mái nhất, chúng tôi thường từng nhóm hai ba người đi dạo trên đường này, vừa đi vừa trò chuyện và để gặp những bạn cũ nhưng hiện ở khác lán. Mấy người bạn cùng xóm với tôi, ở chung với nhau trong một lán, chỉ có mình tôi là lẻ loi mà thôi. Chuyện gì đặc biệt ở một lán, thì chỉ sau một buổi chiều là các lán xa gần đều rõ. Do đó chuyện tôi đánh lộn cũng đã đến tai mấy người bạn cũ của tôi.

Một buổi chiều, tôi ra “Đại Lộ Thống Nhất”, đi một quãng thì gặp anh Nguyễn Tiến Xuyên. Anh nói:

- Ê Thái, thằng Vi (Phùng Bá Vi) về lán nó nói bô bô rằng một thằng chẳng có đai gì mà hạ nốc-ao (knock out) một thằng đai đen đệ nhị đẳng đấy.

Tôi bảo Xuyên:

- Thằng đó mà đệ nhị đẳng cái con khỉ gì; giỏi lắm là nó được đai đen trơn thôi. Vả lại, vào đây nó bị mấy tháng ăn đói rồi, thì còn sức đâu để mà đánh với đấm nữa.

- Còn tin này nữa, tớ mới đọc báo, thấy toà xử thằng Phái (em trai tôi) 5 năm tù, Thái có biết không?

- Không biết, thôi đành phó thác cho Trời, chứ làm gì được bây giờ?

Sau đó chúng tôi nói chuyện linh tinh cho đến khi trời tối (*) thì ai về lán đó chuẩn bị đi ngủ.

[I](*) Suốt một năm ở Long Giao, cửa phòng ngủ của chúng tôi không bị khóa vào ban đêm. Vì thế, nhiều khi chúng tôi ra ngồi phía trước hè nói chuyện cho đến khuya mới vô ngủ. Chúng tôi chỉ tránh không đi lạng quạng ở ngoài vì sợ bọn lính gác bắn ẩu mà thôi.[/I]

Một buổi trưa, vài ngày sau khi tôi được ra khỏi conex, trong lúc tôi đứng sắp hàng chờ lãnh cơm cho tổ, có một anh ở cùng lán nhưng khác tổ, tương đối lớn tuổi, đứng sau tôi mấy người. Anh vọt lên, cầm bàn tay tôi nắn nắn, bóp bóp; tôi cứ để yên xem anh ta làm gì. Nắn một lúc, anh nói với mấy người đứng gần tôi rằng:

- Tay thằng cha này mềm xèo, mà sao lại đánh gẫy răng thằng kia, kể cũng lạ.

Tôi nói lớn cho họ nghe chung, rằng:

- Răng nó đã lung lay sẵn rồi, đụng nhẹ một cái thì răng rớt ra, chứ làm sao tay tôi đủ mạnh để đánh gẫy răng nó?

Tôi nói vậy cho qua chuyện và cũng để che dấu “nghề” của tôi. Ngu sao mà khoe ra? Thực ra, ngày xưa, khi tôi tập đấm bao cát xong, tôi phải ngâm hai bàn tay vào rượu thuốc chừng mươi mười lăm phút cho thuốc ngấm vào da thịt bàn tay. Nhờ vậy mà da tay tôi không bị chai cứng như những người khác.

Còn nữa, cũng sau khi tôi được ra khỏi conex vài ngày, một anh bạn khác cũng cùng lán nhưng khác tổ (tôi quên tên, chỉ biết người anh hơi thiếu thước tấc và có nước da ngăm ngăm), đến gặp tôi. Anh vừa cười vừa hỏi:

- Anh có biết Thiệp có biệt danh là gì không?
- Làm sao tôi biết được?
- Trước khi đi lính, Thiệp ở khu trường đua Phú Thọ (Sài-Gòn), nổi tiếng trong đám du đãng với cái tên là “Thiệp chộp” đấy.
- Sao lại là Thiệp chộp?
- Anh ta luyện hai bàn tay rất cứng. Khi anh ta muốn đánh ai, anh ta giả vờ đến xin người đó cho mồi thuốc; trong lúc người kia vô ý thì Thiệp dùng bàn tay cứng chắc của mình, chộp cổ áo đối phương cứng ngắt, và tay kia đánh đối phương.
- Thế lỡ đối phương của Thiệp không hút thuốc thì làm gì có hộp quẹt để mồi thuốc?
- Dân du đãng đứa nào chả hút thuốc.
- Thế à? Vậy là tôi may mắn không bị chộp bởi Thiệp đấy.

Tôi biết anh bạn này muốn khai thác tôi, xem “ngón nghề” của tôi ra sao nhưng tôi chuyển sang đề tài khác một lúc rồi chấm dứt câu chuyện. Nhờ vậy, tôi biết thêm một chút dĩ vãng của Thiệp.

Tôi và Thiệp còn ở chung một tổ thêm vài ba tháng nữa, sau đó Việt Cộng xáo trộn nhân sự, hai chúng tôi không còn ở chung nữa.

(còn tiếp)

(tiếp theo)

2.12. Anh em gặp nhau

Từ hôm gặp anh Xuyên trên “Đại Lộ Thống Nhất” trong trại Long Giao, biết tin em trai tôi bị kết án 5 năm tù, tôi yên tâm hơn vì chắc chắn rằng em tôi đã không bị xử tử. Em tôi (Phái) đã bị bắt đêm hôm 1 tháng 5 năm 1975, bị đưa lên xã vì bọn Việt Cộng nằm vùng muốn giết Phái.

Bình thường thì những người như Phái chỉ phải lên xã học tập 3 ngày rồi được về nhà làm ăn. Nhưng, Phái bị tụi nằm vùng thù ghét vì tính hung hăng con bọ xít của tuổi trẻ.

Khi tới tuổi quân dịch, Phái xin gia nhập Nghĩa Quân để được gần nhà, và thuận tiện cho việc trông coi tiệm chụp hình của mình. Sau đó Phái xin biệt phái sang làm phó trưởng ấp, phụ trách về an ninh trong ấp. Vì còn trẻ và lại được ông trưởng ấp cho đi tàu bay giấy nên Phái hoạt động rất hăng trong công tác lùng bắt thanh niên trốn quân dịch. Hầu hết những thanh niên trốn quân dịch là dân địa phương (rất ít khi là gốc Bắc Kỳ di cư); trong số đó cũng có lẫn lộn một số Việt Cộng nằm vùng. Đó là lý do mà bọn này căm thù Phái.

Sau lệnh đầu hàng ngày 30/4/1975 của Tổng Thống Dương Văn Minh, những tên Việt Cộng nằm vùng xuất đầu lộ diện. Chúng là những thằng chăn bò, chăn trâu, thợ hồ v.v…mà hầu hết là những đứa đã từng bị Phái bắt đưa về quận về tội trốn quân dịch.

Giữa đêm 1 tháng 5 năm 1975, bọn Việt Cộng trên xã tới gõ cửa nhà Phái, còng tay và dẫn đi. Một người hàng xóm của chú ấy chạy vào báo cho tôi biết việc Phái bị bắt. Từ lúc đó, cả nhà tôi không ai ngủ được vì đều nghĩ rằng Phái sẽ bị giết ngay trong đêm. Mẹ tôi bảo cả nhà đọc kinh, xin Đức Mẹ Maria cứu giúp; sức riêng chúng tôi thì không làm được gì.

Trời vừa sáng, tôi sang nhà chú Khái (phía sau nhà tôi), nhờ chú ấy đạp xe đi từ chợ Tam Hà lên tới xã Tam Bình, và nhìn kỹ dưới ruộng hai bên lề đường xem có thấy xác chết của Phái không. Chú Khái cỡ tuổi với em tôi, nhưng không phải đi quân dịch vì lý do mẹ goá con côi. Khái chỉ lo làm ăn nên không lo lắng gì khi thời thế thay đổi. Còn tôi, lúc này ít khi dám ra khỏi nhà để tránh tai bay vạ gió.

Đến gần trưa, Khái trở về cho biết là không thấy gì dọc theo ruộng rẫy hai bên vệ đường. Tôi yên tâm phần nào, và ra bảo vợ chú em lên xã hỏi thăm tin tức. Vợ chú đi ngay. Mới đầu tụi nó (Việt Cộng) nói không biết. Sau đó gặp một tên bộ đội Miền Bắc thì được nó chỉ cho chỗ giam Phái nhưng không cho gặp mặt. Vợ chú em tôi nhờ tên bộ đội này chuyển cho Phái một ổ bánh mì, và ra về.

Sau này, nghe Phái kể lại là “Hôm đó tụi nó tính đánh cho em chết luôn. Em không còn ngồi dậy được nữa và mong cho tụi nó bắn em ngay để bớt đau đớn. Nhờ có tên bộ đội Miền Bắc ở đó; hắn không cho bọn kia đánh tiếp và bảo đem giam em lại.”
Vợ chú Phái về cho tôi biết tin trên, tôi nghĩ phải tìm cách gì để tụi nó chuyển Phái ra giam ở huyện thì mới mong thoát khỏi ăn đòn tiếp. Tôi chợt nghĩ tới tướng Trần Văn Trà, Chủ Tịch Ủy Ban Quân Quản thành phố Sài-Gòn (mà chúng đã đổi tên là thành phố Hồ Chí Minh). Tôi thảo một lá thư gửi cho tướng Trà, trong thư, tôi dựa vào “Chính sách khoan hồng 7 điểm” của Chính Phủ Cách Mạng Lâm Thời Miền Nam Việt Nam, và nói đại ý rằng:

“ Theo như chính sách khoan hồng thì mọi người thuộc chế độ cũ, từ cấp tướng trở xuống đều được khoan hồng, trong khi Phái chỉ là một viên chức xã ấp hạng thấp nhất, tương đương như một binh sĩ, mà lại bị bắt và đã bị hành hạ dã man và hiện đang bị giam tại xã. Đây chỉ là hành động trả thù cá nhân và đi ngược với chính sách của chính phủ, gây mất lòng tin cho dân chúng. Nếu như Phái có tội thì xin được đưa ra xử công khai để chứng tỏ sự quang minh chính đại của chính phủ.”

Thảo xong lá thư, tôi đưa cho vợ chú em và bảo viết lại lá đơn bằng chính nét chữ của mình. Sau khi viết lại, thì xé bỏ lá thư do tôi thảo ra để phi tang. Ngoài bì thư đề gửi cho Thượng Tướng Trần Văn Trà, Chủ Tịch Ủy Ban Quân Quản thành phố Hồ Chí Minh; rồi đem ngay ra ty bưu điện Thủ Đức gửi.

Trong khi chờ đợi kết quả lá thư vừa gửi, mỗi sáng vợ của Phái mang đồ ăn tiếp tế cho chồng ở xã, nhưng vẫn không được gặp mặt. Đồ tiếp tế thường là bánh mì. Một hôm tên bộ đội gác cửa nói với vợ của Phái “Chị tiếp tế đồ ăn gì mềm mềm để chồng chị dễ ăn.” Tôi biết ngay, đây là dấu chỉ, cho biết quai hàm và răng của Phái bị đánh, đau không thể nhai được.

Năm ngày sau khi gửi lá thư cho tướng Trà, vợ chú em tôi lên xã tiếp tế cho chồng như thường lệ, thì được biết Phái đã được chuyển ra nhà giam huyện Thủ Đức. Tôi thêm an tâm vì từ nay Phái không còn bị ăn đòn trả thù nữa. Nhà tù ở huyện cho tù nhận đồ tiếp tế dễ hơn một chút nhưng vẫn không được gặp mặt thân nhân.

Tôi vội lật cuốn sách thuốc chỉ dẫn về cách thức trị các thương tích mà tôi có sẵn trong nhà.

Trong sách có đầy đủ các toa thuốc để chữa trị cho từng vùng bị thương trên cơ thể. Đầu tiên, tôi dùng toa trị cho “Bị thương toàn thân”; ra tiệm thuốc bắc mua hai thang để uống hai ngày. Mỗi ngày tôi dặn vợ của Phái, sắc một thang, để cho cạn còn chừng một chén thì lấy ra, chờ cho thuốc nguội bớt đi, rồi chứa thuốc vào bịch ny-lông, nhớ kèm theo ống nhựa để hút. Phải nói là cà phê sữa, chớ nói là thuốc. Vợ chú làm y lời tôi. Ngày hôm sau, vợ chú sắc chén thuốc thứ hai và cũng làm như lần trước. Sang ngày thứ ba, tôi đổi sang toa thuốc “Bị chấn thương vùng mặt” để giúp em tôi bớt đau đớn quai hàm, có thể nhai đồ ăn đễ dàng. Phương thức sắc thuốc và tiếp tế cũng vẫn vậy. Tới sáng ngày thứ tư, gặp tên lính gác hắc ám; nó không cho đem cà phê vào vì “Tù mà còn cà phê với cà pháo à?” Vợ Phái về cho tôi biết tin trên; tôi bảo đừng lo, vài giờ nó đổi phiên gác thì đứa khác sẽ cho nhận. Đúng như lời tôi nói, lần sau ra tiếp tế thì được trót lọt.

Sau bốn ngày rồi, tới ngày thứ năm, tôi đổi sang toa thuốc “Bị chấn thương vùng ngực”; cũng vẫn 2 thang cho hai ngày. Bây giờ mỗi lần tiếp tế, tụi nó cho tù ra nhận đồ ăn và trả lại giỏ xách, đồ đựng thức ăn của ngày hôm trước, nhưng vẫn không được phép nói với nhau lời nào. Lần này, trong quai giỏ xách có dấu một mẩu giấy ghi “Cà phê ngon lắm, gửi tiếp.” Tôi rất mừng vì biết rằng thuốc đã có công hiệu.

Tôi tiếp tục chọn các toa thuốc để chữa trị cho Phái. Cứ hai ngày đổi sang toa thuốc khác một lần. Từ chấn thương vùng ngực, tới vùng bụng, tới đầu, rồi tới vùng tay chân, và cuối cùng, tôi trở lại toa ban đầu “Bị thương toàn thân”, uống 10 ngày liền, mỗi ngày một thang. Những mẩu giấy thông tin mật vẫn có mỗi ngày. Do đó tôi biết đầy đủ về kết quả của những toa thuốc. Cho đến một ngày, Phái cho biết “Thích cà phê đen hơn cà phê sữa”; chứng tỏ rằng hầu như Phái đã hồi phục.
Tôi chẳng biết gì về chữa bệnh bằng thuốc bắc nhưng việc xảy ra như vậy, tôi bắt buộc phải làm do sự suy luận hoàn toàn của riêng mình; nghĩa là tôi phải đóng vai ông lang băm, chưa qua một trường lớp huấn luyện nào cả. Ngay như câu “Cơm ba bát, thuốc ba thang” để chỉ ra tiêu chuẩn ăn cơm và uống thuốc, mà tôi cũng không theo được. Tôi chỉ cho em tôi uống hai thang, rồi phải đổi sang toa thuốc khác vì nghĩ rằng thời giờ quá cấp bách cho nên phải giảm đi số thang thuốc cần uống kẻo không kịp thì sao. Quí vị rành về Đông Y, xin đừng chấp ông lang băm này, quí vị nghe xong rồi bỏ. Cũng may là những ngày Sài-Gòn mới mất, thuốc bắc chưa đến nỗi khan hiếm lắm, cho nên còn đủ các vị thuốc mà tôi cần.

Sự việc em tôi khỏi các chấn thương, có lẽ, là do quyền năng của Đức Mẹ Maria. Ngài đã đáp ứng lời khẩn cầu hằng ngày của mẹ tôi mà chữa lành cho em tôi. Đúng là “phước chủ, lộc thày.” Bệnh nhân vì có phước mà khỏi bệnh, nhưng ông lang băm lại được tiếng là mát tay. Trở lại việc em tôi bị kết án 5 năm tù, câu chuyện khó tin nhưng có thực.

Đầu tiên là vợ của em tôi bị tụi công an huyện gọi ra điều tra. Chúng đưa lá thư ra và hỏi ai đã viết thư này cho tướng Trà. Vợ của Phái trả lời là chính cô ấy viết. Nó đưa giấy bút và đưa lá thư đó, bảo cô ấy viết lại y như vậy để nó xem nét chữ có giống nhau không. Trên lá thư, cô ấy đọc được mấy lời phê của tướng Trà rằng “Chính quyền địa phương phải giải quyết vụ này, không được làm mất chính sách của chính phủ Cách Mạng.” Nhờ vậy mà Phái được bọn Việt Cộng xã đưa ra giam ở huyện. Khi viết lại lá thư xong, chúng thấy đúng là chữ viết của cô ta; chúng quay qua điều tra hướng khác, rằng:

- Ai đã chỉ dẫn cho chị viết lá thư này?
- Có một anh bộ đội vào tiệm hình của tôi xem hình của khách mà tôi treo trên tường; tôi than thở với anh ta có cách nào giúp cho chồng tôi ra tù không; anh ta chỉ cho tôi cách viết và gửi thư, và tôi làm theo anh ta chỉ dẫn.
- Chị có hình của anh bộ đội đó ở tiệm không?
- Không, anh ấy chỉ vào xem hình rồi bỏ đi, không chụp hình nào cả.

Chúng thấy không khai thác được gì, chúng cho vợ của Phái về. Mấy ngày sau, chúng vào tiệm hình và khám xét lung tung, cũng chẳng có chứng cớ gì thêm cho chúng. Tuy nhiên, chúng không chịu thua đâu. Chúng âm thầm bầy mưu tính kế để giết em tôi một cách “hợp pháp, không vi phạm chính sách của chính phủ Cách Mạng,” mà chỉ sau ngày xử án chúng tôi mới biết. Riêng tôi chỉ biết điều này sau khi đã được ra khỏi tù.

Một tuần trước ngày xử án, mỗi buổi tối, xe phóng thanh đi khắp các ấp, kêu gọi mọi người phải đi dự phiên toà sẽ diễn ra ngày … tháng … “Toà Án Nhân Dân” là tiếng chúng dùng để giết người nhưng đổ thừa cho nhân dân xử án (không phải bọn chúng). Trong đám nhân dân, tụi nó gài sẵn một ít cò mồi, chia ra đứng rải đều trong đám dân chúng. Bọn cò mồi này sẽ hô “Đả đảo - Nhất trí …” để lôi kéo đám đông làm theo chúng. Ai đã từng xem phim “Chúng Tôi Muốn Sống” thời cố Tổng Thống Ngô Đình Diệm thì biết rõ kiểu xử án này.

Trong phiên toà có hai phạm nhân, một người phạm tội cướp của giết người; người thứ hai là em tôi, phạm tội “tham nhũng hối lộ, tàng trữ vũ khí bất hợp pháp, và hãm hiếp một thiếu nữ 16 tuổi nhiều lần trong ba năm liền do đơn tố cáo của nạn nhân [sic].” Chúng không thể xử em tôi về tội chống phá Cách Mạng, nếu làm vậy là đi ngược lại chính sách khoan hồng của Chính Phủ Cách Mạng Lâm Thời Miền Nam Việt Nam. Công tố viên đọc tội trạng của từng người, sau đó yêu cầu toà xử tử hình cả hai. Kẻ phạm tội giết người thì mọi người đều “nhất trí”. Tới lượt em tôi, một bà trung niên người Miền Nam, sau này được biết tên bà là Nguyễn Thị Thơm (*) đứng ngay dậy xin có ý kiến trước khi bọn cò mồi kịp hô “nhất trí”. Khi được toà cho phép phát biểu, bà nói đại ý rằng:

a) Về tội tham nhũng hối lộ, Phái chỉ là một Nghĩa Quân đảm trách chức vụ phó trưởng ấp. Nếu có tham nhũng thì cái tham nhũng của Phái cũng chỉ bằng hạt cát so với cái tham nhũng của một số tướng tá của quân “Ngụy” mà thôi. Nếu vì tội này mà Phái bị tử hình thì có lẽ phải xử tử tất cả những người kia trước đã. Vì thế, xin toà tha cho Phái tội này.
b) Về tội tàng trữ vũ khí bất hợp pháp, bà không có ý kiến, xin để cho toà xét xử.
c) Về tội hiếp dâm một thiếu nữ 16 tuổi nhiều lần trong ba năm liền thì thật là vô lý. Khi bị hiếp một hai lần đầu, tại sao không la lên ngay mà đợi cho đến bây giờ, ba năm sau mới la? Điều này chứng tỏ là có sự ưng thuận của đôi bên; cho nên kết án tử hình về tội này là không đúng.

Khi bà vừa nói dứt thì dân chúng vỗ tay nhiều quá. Mấy người đứng xung quanh bà xúm lại công kênh bà lên để tỏ lòng khâm phục sự can đảm của bà. Đám cò mồi thấy vậy đành im re.

[I]Ghi chú:
(*)Trong những bản đã phổ biến trước đây, tôi (tác giả) đã nói đôi điều không đúng về bà Thơm. Rất may là nhân dịp bà Thơm về Dallas, ghé thăm và ở lại nhà chú em tôi một ít ngày, tôi đã có hân hạnh gặp mặt bà tại nhà Phái vào ngày 08 tháng 5 năm 2010. Bà Thơm cho tôi biết rằng chồng bà là Thượng Sĩ Nhất Biệt Động Quân, tên là Đinh Văn Hoa và là cư dân huyện Thủ Đức. Mặc dù đã ngoài 80 tuổi, bà vẫn còn trí nhớ rất tốt và bà đã kể lại cho tôi diễn tiến phiên xử án năm đó. Những gì tôi viết trên đây là theo lời kể của bà.[/I]

Được thể, một bà nữa – Bà Đoan, ở cùng ấp Tam Hà với chúng tôi, đứng lên nói tiếp, cũng cho rằng lời tố cáo Phái là hoàn toàn bịa đặt, xin toà cho Phái một cái án thật nhẹ. Dân chúng lại vỗ tay rầm rầm để hưởng ứng lời bà Đoan. Thấy vậy, bọn Việt Cộng vào nghị án lại, sau đó tuyên án Phái bị 3 năm cải tạo, còn người kia thì vẫn tử hình.

Bọn Việt cộng mượn danh nghĩa nhân dân để giết người. Mà, bây giờ nhân dân không đồng ý thì chúng phải lùi một bước; lùi để sau này tiến mấy bước thì chưa ai biết.

Theo sự thường thì, nhân dân trong cái gọi là Toà Án Nhân Dân thường là những người hiền lành, chất phác. Họ đến dự chỉ vì bắt buộc phải đến dự; số người hiếu kỳ, đến dự để thoả tính tò mò thì cũng có nhưng không phải là đa số. Đám dân chúng này đều là những người thụ động; họ bị lèo lái bởi đám cò mồi.

(còn tiếp)

(tiếp theo)

Trong phiên toà xử em tôi, sự việc đã xảy ra không bình thường. Hai người dân đã đứng lên phản đối bản án với sự vỗ tay tán thưởng của cả đám đông. Vì thế, em tôi đã thoát khỏi bản án tử hình.

Có một điều đặc biệt là, hai bà đứng lên bênh vực em tôi đều không có sự liên hệ gì với gia đình tôi. Bà Thơm ở thị trấn Thủ Đức trong khi gia đình tôi ở ấp Tam Hà, cách bà cả hai cây số. Động cơ nào đã thúc đẩy bà đứng lên bênh vực em tôi? Không ai biết. Sau vụ án này, bà bị làm khó dễ đủ điều.

Khi bà nghe tin em tôi được tha đầu năm 1981, bà ghé nhà thăm hỏi em tôi một lần duy nhất nhưng không dám ở lâu, “chỉ đứng năm ba phút” rồi bà phải đi ngay.

Em tôi vượt biển, sang Mỹ năm 1983 và định cư tại Dallas. Bà Thơm cũng sang Mỹ năm 1983 do con bảo lãnh, định cư ở Virginia. Tuy nhiên người này không biết rằng người kia cũng đã ở bên Mỹ rồi. Mãi tới năm 1992, bà Thơm về thăm Việt Nam, hỏi ra thì mới biết rằng Phái cũng đang ở Mỹ. Bà cho thân nhân của Phái số phôn của bà, và từ đó hai người thỉnh thoảng liên lạc với nhau.

Người thứ hai là bà Đoan. Tuy là người cùng một ấp, cùng một giáo xứ, nhưng gia đình tôi chỉ biết bà, chứ không quen thân. Mà, nếu có quen biết nhau từ trước, gia đình tôi cũng không dám có ý định nhờ bà đứng ra bênh vực em tôi trước toà án. Tâm trạng của mọi người trong thời gian này đều hoang mang, sợ sệt. Lo sợ cho chính bản thân và gia đình mình còn chưa xong, thì tâm trí đâu mà lo lắng cho người khác? Ai muốn mang vạ vào thân lúc này? Vậy thì cái gì đã khiến bà tự ý đứng lên bênh vực em tôi? Không ai biết.

Sau này, tôi thường nhắc em tôi rằng: “Hai bà ấy là người đã sinh ra chú lần thứ hai đấy; chú phải nhớ mà ‘sống thì tết và chết thì giỗ’ cho phải đạo làm người.”

Năm 1987, khi đó tôi đã có mặt ở nhà; anh Sơn (bạn tôi, và ở cách nhà bà Đoan vài căn) tới chơi và cho biết:

Bà Đoan mới làm đơn khiếu nại xã ấp về điện nước chi đó. Không ngờ tụi nó (Việt Cộng) thù dai thật! Nó bảo bà Đoan rằng: “Bà còn một tội to lắm đấy; bà có biết rằng vì bà mà chúng tôi không giết được thằng Phái không?”

Vợ tôi kể, sau vụ án, mẹ tôi thường nói, đây là phép lạ của Đức Mẹ Maria. Chính Đức Mẹ đã xui khiến hai bà ấy nói ra như vậy. Tôi cũng có cùng ý nghĩ như mẹ tôi vì, nếu không thì, không có câu giải đáp cho câu hỏi về “nguồn động lực thúc đẩy” trên đây. Bây giờ trở lại chủ đề “Anh em gặp nhau”.

Chúng tôi đang có vài ngày không lao động, ở nhà làm bài “thu hoạch”. Chúng tôi ngồi viết; viết chán thì ra ngoài đi lòng vòng cho đỡ căng thần kinh. Trong lúc tôi đang cặm cụi viết thì anh Liên (*) chạy vào cho tôi biết là có em tôi đang chờ ở ngoài hàng rào.

[I](*)Liên là trung úy Pháo Binh, cũng là cư dân Thủ Đức nhưng không phải Tam Hà, mà là trại Bắc Ninh. Liên không cùng tổ với tôi, mà ở tổ bên cạnh. Chúng tôi thân nhau vì cùng binh chủng.
[/I]
Nghe Liên nói, tôi vội chạy ra hàng rào, chỗ em tôi đang chờ. Hôm nay, đội của Phái làm tạp dịch ở bãi đất bên ngoài hàng rào trại tôi. Anh em tay bắt mặt mừng. Phái nói:

- Em bị kết án 5 năm (*), nhưng họ nói nếu lao động cải tạo tốt thì sẽ được về sớm.
- Chú đừng tin tụi nó mà đi vào con đường làm hại bạn bè, đồng đội. Phải giữ gìn sức khỏe, đừng có cố sức mà chết uổng đấy.

[I]Ghi chú:
(*) Bọn Việt Cộng thật là xảo trá và quỉ quyệt! Trong phiên toà, bọn chúng thấy khí thế của dân chúng lên cao cho nên chúng không dám kết án nặng, mà chỉ “ba năm cải tạo” thôi. Tới khi xong việc, dân chúng ai về nhà nấy rồi, chúng lại giở giọng, đổi thời hạn 3 năm thành ra 5 năm.[/I]

Nhìn xuống dưới chân, tôi thấy em tôi đi đôi guốc tự chế, bằng hai miếng gỗ và miếng vỏ xe đạp làm quai. Tôi tháo đôi dép râu mà tôi đang mang, đưa cho Phái, rồi bảo em tôi chờ để tôi chạy về phòng lấy mấy viên thuốc Cloroquine (ngừa sốt rét).

Tôi đưa cho Phái 10 viên Cloroquine và dặn khi nào tới vùng nước độc, mỗi tháng uống một viên để ngừa sốt rét ngã nước. Phái chỉ cho tôi khu nhà mà Phái (tù hình sự) đang ở. Chỗ chúng tôi đang đứng nhìn sang cũng khoảng 50 mét (hơn 150 ft). Hàng rào khu tù hình sự và hàng rào khu tôi được phân cách nhau bằng một ngã tư của hai đường đất đỏ tương đối lớn. Hai bên đứng nói chuyện với nhau thì khó vì thế tôi dặn Phái, mỗi buổi chiều sau giờ cơm, ra gần góc đường. Bên này, tôi cũng làm như vậy. Nếu cần nhắn gửi gì thì viết vào mẩu giấy, rồi cột vào cục đá, ném qua ném lại cho nhau. Chúng tôi tiếp tục liên lạc với nhau qua phương thức này chừng một tháng thì Phái bị chuyển trại, không biết đi đâu.

Năm 1991, khi tới Dallas, anh em gặp lại nhau, Phái cho tôi biết:

“Nhờ có mấy viên thuốc ngừa sốt rét anh cho, mà em thoát chết vì sốt rét đấy. Ở Long Giao được ít lâu, tụi nó chuyển bọn em lên trại Bù Đốp (Phước Long). Đội em chết gần một nửa vì sốt rét. Những người còn sống thì cũng dính sốt rét. Chỉ có em là không sao cả.

Khi anh Lộc, bạn anh, được về, tới nhà tìm em và chuyển lời nhắn của anh rằng phải trốn ra nước ngoài càng sớm càng tốt. Thế là em tìm cách vượt biển ngay, rất may là đi một lần được trót lọt ngay. Nếu bị thất bại thì không biết sẽ ra sao?”

Hiện giờ gia đình của chú em tôi đang ở Coppell, Texas (vùng Dallas). Không ngờ “tên hãm hiếp phụ nữ” này bây giờ đã trở thành bố của một linh mục, thụ phong năm 1999.


2.13. Chính sách 12 điểm

Mười bài chính trị đã học xong, chúng tôi người nào cũng mong ngóng xem có dấu hiệu gì là sắp được về hay không. Chúng tôi vẫn đoán già đoán non ngày về của mình dựa vào sự tiếp tế gạo, vào các công tác xây cất, hoặc vào công việc trồng tỉa. Nhưng, mọi dự đoán đều sai bét.

Một hôm, anh lán trưởng đem về một bản “Chính sách 12 điểm của chính phủ”. Chúng tôi chuyền tay nhau đọc để tìm hiểu xem nó là chính sách gì đây. Phải công nhận bọn Việt Cộng chơi chữ rất tài tình. Chẳng hạn chúng bảo “Mang theo tiền ăn và đồ dùng cho 10 ngày,” thì ai cũng nghĩ là thời gian “học tập” sẽ là 10 ngày. Đến khi quá hạn 10 ngày, có người thắc mắc thì chúng trả lời:

“Chúng tôi bảo các anh mang theo tiền ăn 10 ngày, chứ chúng tôi không bảo các anh sẽ học tập 10 ngày. Các anh phải mang tiền ăn 10 ngày vì trong thời gian đầu, nhà nước chưa có khả năng lo cho các anh, các anh phải tự túc trong 10 ngày đầu. Sau đó thì nhà nước sẽ lo cho các anh; như vậy là lô-gíc rồi.”

Nghe trả lời như thế, chúng tôi ngán ngẩm thở dài. Mắc lừa rồi! Hết thuốc chữa – No medicine!

Chính sách 12 điểm này cũng vậy. Chúng dùng chữ rất khéo léo; khiến cho người nào đọc xong, cũng tự đánh giá tội trạng của mình dựa theo 12 tiêu chuẩn (điểm) của chính sách, và kết luận rằng, cứ coi như mình là loại nặng tội nhất, thì cũng chỉ 3 năm là được tha. Thôi thì ráng chịu đựng cho qua ba năm. Riêng anh Đào Ngọc Tỉnh thì vẫn giữ vững lập trường của anh: “Đây mới chỉ là mấy trang mở đầu thôi, sẽ còn những trang kế tiếp.” Thời gian đã chứng minh rằng anh Tỉnh có lý.


2.14. Chuẩn bị chuyển trại

Đầu tháng 5/1976, toàn trại có một đợt “biên chế” (sắp xếp lại nhân sự). Tất cả các bác sĩ được tập họp thành một nhóm và vài ngày sau được đưa đi nơi khác. Chẳng biết họ đi đâu.

Bệnh xá cũng dẹp tiệm, không còn khám bệnh phát thuốc nữa. Nói cho oai vậy thôi, chứ thuốc đâu ra để mà phát? Nhưng dù sao, sự hiện diện của bệnh xá (nếu còn) cũng là một chút hy vọng cho những người yếu bóng vía.

Tổ tôi có một anh mới được chuyển tới. Tôi không nhớ tên anh vì thời gian ở chung rất ngắn. Anh người miền Trung, cấp bậc đại úy, nằm cạnh tôi. Khi anh mới chuyển đến, anh còn đang bị cảm sốt. Con mắt của anh chứng tỏ anh là một người yếu thần kinh. Con mắt là cửa sổ của tâm hồn mà. Anh không ăn được cơm cho nên tôi thường chừa phần gạo của anh, đem về phòng nấu cháo và ép anh ăn (Thời gian này, tôi đang có nhiệm vụ nấu cơm cho đội). Khi nghe tin bệnh xá dẹp tiệm, anh càng tỏ ra lo sợ. Tôi luôn phải trấn an anh, rằng có bệnh xá thì anh cũng chẳng có thuốc mà uống đâu; vài ba viên xuyên tâm liên thì nhằm nhò gì. Rồi bệnh của anh cũng dần dần thuyên giảm và hết. Vậy mà anh đối lại với tôi thì khác.

Chỗ nằm của chúng tôi, mỗi người chừng 55 cm (22 inches). Do đó, mỗi lần vài người bạn của tôi đến chơi, thường ngồi lấn sang phần nằm của anh. Lần đầu không sao, nhưng sang đến lần thứ hai thì anh dùng một que gỗ, đặt giữa ranh giới chỗ nằm của hai người. Thấy vậy, chúng tôi rủ nhau ra ngoài hè ngồi nói chuyện. Đúng là gặp thứ “thày chạy” rồi. Nói theo kiểu tiếng Tây lai căng, là phi-ní-lô-đỉa (Fini l’eau dire = hết nước nói)!

Anh Đỗ Đình Quỳ (trong nhóm 5 người cùng đi trình diện với nhau) làm trong tổ lò rèn của trại. Quỳ cho biết, tổ lò rèn đã có lệnh ngưng mọi công tác sản xuất và chuẩn bị dẹp tiệm. Đây là dấu hiệu thứ hai, cho biết sẽ có một cuộc chuyển trại lớn sắp đến. Lợi dụng lúc rảnh rỗi, anh Quỳ làm cho tôi một cái kéo hớt tóc. Cái kéo trông không đẹp mắt nhưng rất sắc bén vì nó được làm bằng loại thép dẻo của “nhíp” xe quân đội (Thanh thép có độ dẻo, dùng để giảm xóc cho xe). Mỗi khi chuyển trại đều có khám xét đồ đạc cá nhân. Cái kéo là vật bén nhọn sẽ bị tịch thu ngay. Vì thế, tôi phải cột cái kéo trên cánh tay, gần sát nách để qua mặt bọn cán bộ khám xét. Cái kéo này đã là phương tiện giúp tôi trò chuyện riêng tư với bạn bè trước mắt bọn ăng-ten (chỉ điểm) trong thời kỳ hắc ám nhất ở Trại 5 (hồ Thác Bà, Hoàng Liên Sơn). Thời kỳ đó, dù ở cùng đội, cùng tổ mà ngồi nói chuyện riêng giữa hai người hơi lâu một chút là sẽ bị ăng-ten báo cáo ngay. Có cái kéo, khi tôi muốn nói chuyện riêng tư với ai, tôi chỉ cần lôi anh ấy ra, vít đầu xuống hớt tóc; thế là nói chuyện thoải mái. Tụi ăng-ten, dù có biết ý đồ của tôi, cũng chẳng có lý do chính đáng để báo cáo.

Một số bạn cũ nhớ đến tôi cũng nhờ việc hớt tóc này; điển hình là anh Vũ Ngự Chiệu, hiện ở Houston, TX. Khi có số điện thoại của tôi, Chiệu gọi và nói rằng: “Khi nói đến Thái hớt tóc là tôi nhớ lại ngay hình dạng và cung cách của anh ngày ở Trại 5, vì tôi là khách hàng của anh mà.”

Ấy vậy mà khi tôi e-mail cho anh tấm hình mới nhất của tôi, anh nói:

“Thật không ngờ anh đã thay đổi nhiều quá! Nếu không được báo trước thì, tôi không thể biết người trong hình là anh đấy. Tôi bèn rà soát lại, từ trên trở xuống; bắt đầu từ tóc. Tóc anh bây giờ trắng phau trông như tiên ông, lại hói đầu nữa; ngày xưa anh đâu có hói. Anh lại đeo kính trắng, kết hợp với trán hói, trông có vẻ sa-văng lắm (tiếng Pháp, savant = thông thái). Khi nhìn tới cái miệng cười của anh thì thấy không thay đổi. Giả như anh không cười, thì chắc chẳng có gì là giống như xưa nữa. Hơn nữa, bây giờ anh phát tướng rồi; ngày xưa anh ốm tong ốm teo, bây giờ đầy đặn hẳn ra. Hai tay anh lại hơi khuỳnh ra như có vẻ đang kên xì-po (vênh mặt thách thức) người ta vậy.”

Tôi trả lời anh:

- Bây giờ tôi khác xưa là đúng thôi; ba mươi hai năm rồi chứ ít sao? (1976 – 2008). Hồi đó, sau khi hết mùa chặt nứa, tụi nó (Việt Cộng) kiểm tra sức khoẻ, tôi cân được 38 kg (84 pounds), hiện nay vì bị Đế quốc Mỹ bóc lột mà tôi cân được 132 pounds đấy.

Trong những ngày chờ chuyển trại, chiều chiều chúng tôi, từng nhóm, ra đi dạo trên “Đại Lộ Thống Nhất”, đông như đi trẩy hội. Không biết là sẽ bị đưa đi đâu, và tương lai sẽ ra sao, nhưng trước mắt là có được một thời gian thư giãn, thì cứ hưởng đi đã, rồi tới đâu hay tới đó.

(còn tiếp)

(tiếp theo)

[CENTER][SIZE="3"][B]Chương 3[/B][/SIZE]
Chuyến tầu ra Bắc
[/CENTER]

[B]3.1. Lên xe[/B]

Rồi chuyện phải đến đã đến. Hôm đó là ngày 25 tháng 6 năm 1976, chúng tôi vừa ăn cơm chiều xong thì có lệnh tập họp, mang theo đồ đạc cá nhân ra sân. Khi chúng tôi đã sẵn sàng, bọn quản giáo xuống, bắt đầu mục khám xét đồ đạc. Trước khi mang đồ ra sân, tôi chạy vội vào nhà cầu, cột cái kéo hớt tóc lên cánh tay, phía gần nách; sau đó mặc áo lại và theo đồng đội ra sân. Tôi đã qua mặt bọn quản giáo, giấu được cái kéo và mang nó theo.

Công việc khám xét xong thì trời bắt đầu tối. Chúng tôi được chia ra từng nhóm 25 người. Tôi nghĩ ngay rằng tụi tôi sẽ được chở đi bằng xe Molotova, 25 người cho một xe, giống như ngày từ Trung Tâm Kỹ Thuật Phú Thọ về Long Giao. Bây giờ lại đoán mò; người thì bảo sẽ đi Katum (Phước Long); người thì bảo sẽ ra miền Trung v.v…

Chừng 9 giờ đêm, đoàn xe tới. Mỗi nhóm 25 người lên một xe. Khi mọi người đã ở trên xe, tài xế và vệ binh kéo bạt phủ kín. Không khí chỉ vào qua mấy lỗ nhỏ trên nóc xe; chúng tôi bắt đầu cảm thấy ngộp thở; trong lòng mong cho xe mau chạy để có gió thổi, đưa không khí vào xe nhiều hơn.

Chờ chừng hơn nửa tiếng, xe bắt đầu lăn bánh. Trời bên ngoài tối thui, xe lại bị che kín, chúng tôi chẳng biết đoàn xe đi hướng nào. Quá nửa đêm, xe từ từ ngừng lại; mui xe được vén lên; báo hiệu đã tới nơi. Nhìn ra ngoài thì thấy bến tầu Tân Cảng (còn gọi là New Port, trên sông Sài-Gòn), chúng tôi được lệnh xuống xe và sắp hàng, ngồi chờ. Cách chúng tôi chừng 200 mét (độ 700 ft) là con tầu biển mang tên Sông Hương, đang lừng lững trước mặt, như thể đang chờ để nuốt chúng tôi vào bụng của nó.


[B]3.2. Xuống tầu[/B]

Trong đời tôi, chắc không thể quên được chuyến tầu có một không hai này. Dù đến nay đã 32 năm qua (1976 – 2008) mà như nó vẫn như mới xảy ra hôm nào đây thôi.

Chúng tôi chờ chừng hơn một giờ thì được lệnh lên tàu. Lên tầu bằng một cầu gỗ rất hẹp và đung đưa rất dễ sợ.

Đi trước tôi khoảng chừng mười người, có một anh (không rõ lý lịch), chẳng hiểu là anh ấy cố tình hay là vô ý, đã rớt xuống sông trong lúc anh đang ở giữa cầu. Một vài tiếng kêu nho nhỏ “Có người rớt xuống sông." Mặc dầu vậy, chúng tôi vẫn phải tiếp tục tiến về phía trước. Chẳng thấy có phản ứng gì về phía những người áp giải chúng tôi. Chúng tôi vào trong khoang tầu là chẳng còn biết gì thêm. Chắc hẳn anh đó đã thoát khỏi nợ trần ngay đêm hôm đó rồi!

Tầu Sông Hương là tầu chở hàng nhưng tôi không biết nó có bao nhiêu khoang. Có người nói rằng tầu Sông Hương chở được ba ngàn người, như vậy nó có thể có 6 khoang. Mỗi khoang rộng chừng 15m x 15m (tương đương với 2.500 SF). Chúng tôi cứ bị dồn hoài, dồn hoài cho đến khi không còn nhúc nhích được nữa mới ngưng. Tôi ước chừng mỗi người chỉ được chừng gần 5 SF, tức là khoảng chừng 500 người cho một khoang tầu (2500 SF / 5 SF = 500 người).

Chúng tôi chỉ có thể ngồi bó gối và dựa vào túi đeo lưng của mình. Không ai có thể duỗi chân thẳng ra được. Năm người chúng tôi ngồi cạnh nhau mới nghĩ ra một cách là gom tất cả đồ đạc của 5 người lại, xếp thành một hàng dọc chừng 5 FT, dùng để thay phiên nhau mà ngả lưng cho đỡ mệt. Bốn người còn lại thì ngồi tán gẫu cho quên đời, chờ đến phiên mình ngả lưng. Trong nhóm 5 người này, tôi còn nhớ được tên 4 người; đó là Thiếu Tá Đặng Ngọc Bách (khóa 7 Pháo Binh), Nguyễn Trãi (khóa 22 Pháo Binh), Nguyễn Xuân Thu (không rõ cấp bậc và binh chủng), và tôi - Nguyễn Văn Thái (khóa 14 Pháo Binh).

Anh Bách là đàn anh của tôi; hai chúng tôi quen biết nhau từ trước. Tôi có một ít kỷ niệm với anh Bách trước khi Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa tan hàng. Khi Sư Đoàn 25 Bộ Binh thành lập thêm một Tiểu đoàn Pháo binh 105 ly thứ ba, tức sẽ là Tiểu Đoàn 253 Pháo Binh. Anh Bách về làm Pháo Đội Trưởng Pháo Đội Chỉ Huy. Tôi làm Sĩ Quan Truyền Tin và sau làm Quyền Sĩ Quan Hành Quân & Huấn Luyện của tiểu đoàn.

Đầu năm 1970, Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa có kế hoạch thành lập Pháo Binh Diện Địa. Anh Bách được chọn làm Chỉ Huy Trưởng PB/Tiểu Khu Long An. Anh Bách rủ tôi sang làm phó cho anh ấy vì hai người đã hiểu nhau thì làm việc dễ dàng hơn. Tôi đồng ý. Rồi một hôm, anh Bách chở tôi lên Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn 3 (Biên Hòa) gặp Đại Tá Hồ Nhựt Quan, khi đó đang làm Chỉ Huy Trưởng Pháo Binh Quân Đoàn 3, để xin ông cho tôi về làm phó cho anh Bách. Đại Tá Quan cho biết không có gì trở ngại. Thế là tôi bắt đầu công tác huấn luyện cho các quân nhân có lệnh thuyên chuyển về Pháo Binh Tiểu Khu Long An.

Bộ Chỉ Huy Tiểu Đoàn 253 PB lúc này đang ở Chi Khu Bến Lức, có nhiệm vụ làm đơn vị “Mẹ” cho Pháo Binh/Tiểu Khu Long An. Tôi vừa làm công việc của TĐ253PB, vừa chuẩn bị cho Pháo Binh/Tiểu Khu Long An xuất quân. Đến ngày lễ xuất quân của PB/TK Long An, có Đại Tá Quan tới chứng kiến. Khi vừa bước xuống xe, ông gọi anh Bách lại nói nhỏ gì đó trong lúc tôi đang đứng trên bục điều khiển buổi lễ. Bất chợt, tôi liếc nhìn anh Bách, anh nhìn lại tôi và lắc đầu ra dấu có gì trục trặc rồi đây.

Buổi lễ xuất quân diễn tiến không lâu. Khi vào hội trường dự tiệc liên hoan, anh Bách ghé tai nói nhỏ với tôi:

- Việc của toa(*) không xong rồi, thằng Trung Úy Q. nó tiêu lòn(**) hay quá; nó đá toa văng rồi.
- Thật vậy sao?
- Chứ sao nữa?Thôi, toa ráng chờ dịp khác đi nhé.
- Tôi đâu có ham chức phó mà chờ; tôi xin sang làm phó cho ông là để ông vui thôi; không được sang thì đâu phải do lỗi của tôi nữa. Thôi cứ coi như số phần nó như vậy. Tôi chỉ tức một điều là “Thằng còng làm, thằng thưỡn ăn”. Đáng lẽ ra, thằng Q. phải về đây lo chuyện huấn luyện binh sĩ và chuẩn bị lễ xuất quân chứ. Thế mà giờ này chẳng thấy mặt mũi nó đâu.

[I](*) Anh Bách thường dùng tiếng “ toa – moa” ( Tiếng Pháp, toi – moi) để nói chuyện với tôi; còn tôi thì dùng “ông – tôi” khi nói chuyện với anh. Chúng tôi không gọi nhau bằng cấp bậc.
(**) Tiêu lòn là tiếng lóng (slang) dùng trong quân đội Miền Nam trước đây để chỉ hành vi luồn lọt, nịnh bợ, hoặc đút lót/mua chuộc (bribe) cấp trên để xin xỏ một ân huệ nào đó.
[/I]

Thêm một kỷ niệm nữa với anh Bách khi anh đang làm Chỉ Huy Trưởng Pháo Binh Tiểu Khu Long An. Lúc đó tôi đang làm Pháo Đội Trưởng Pháo đội A/TĐ253PB. Tôi có 3 trung đội, trong đó, Trung đội 3A do Trung Úy Nguyễn Văn Lắm làm Trung Đội trưởng, đóng tại Chi Khu Bến Lức, ngay cạnh Quốc Lộ 4. Trung đội 2A do Thiếu Úy Nguyễn Văn Đắt làm Trung Đội trưởng, đóng tại xã Lương Hoà (cũng thuộc Chi Khu Bến Lức). Tôi thường ở Bộ Chỉ Huy Tiểu đoàn (lúc này đã dời về Củ Chi) vì Trung đội 1A đóng gần Bộ Chỉ Huy Tiểu đoàn. Đôi khi tôi ghé Bến Lức ở với Trung đội 3A dăm ba ngày.

Một hôm, tôi đang ở Bến Lức thì Thiếu Úy Đắt (Lương Hoà) gọi máy về xin đi phép. Trong pháo đội tôi lúc đó không còn sĩ quan có đủ khả năng thay thế Đắt vì đa số là họ mới ra trường hoặc mới mang lon thiếu úy. Nếu tôi cho một trong những người này tới thay Thiếu Úy Đắt, lỡ có chuyện gì xảy ra thì tôi lãnh đủ. Tôi nghĩ, chỉ còn có tôi vào thay cho Đắt là không sao cả.

Kẹt một cái là, muốn vào Lương Hoà, phải đi bằng máy bay trực thăng; mà trực thăng giờ này kiếm đâu ra. Đường thủy thì cũng phải chờ mấy ngày mới có “mở đường” (đi lục soát và giữ an ninh giao thông) một lần mặc dù từ Bến Lức tới Lương Hoà chừng 5 -6 km (4 miles). Không hiểu sao khi đó tôi lại nổi máu anh hùng rơm, quyết định làm một chuyện thật nguy hiểm mà chẳng ai bắt buộc.

Tôi gọi máy sang Chi Khu Bến Lức, hỏi về tình trạng con đường đất chạy cặp theo bờ sông vào Lương Hoà. Tôi hỏi họ, vào ban ngày (ban đêm thì khỏi nói) tụi Việt Cộng có hay xuất hiện dọc theo con đường đất vào Lương Hoà không. Họ cho biết ban ngày thì chưa khi nào thấy; vả lại ban đêm thỉnh thoảng Chi Khu cũng cho đi phục kích ở đó. Họ cho biết hôm nay cũng không thấy có dấu hiệu gì của Việt Cộng ở đó cả. Thế là tôi quyết định đi bộ một mình vào Lương Hoà. Xe Jeep và tài xế, tôi cho nằm chờ tại Bến Lức. Trước khi đi, tôi chỉ thị cho trung đội ở Lương Hoà cũng như ở Bến Lức, mỗi trung đội cho một khẩu đại bác hướng nòng về con đường tôi sẽ đi. Trong khi tôi đi, mỗi trung đội cử người lên đài quan sát, dùng ống nhòm theo dõi tôi đi (hai bên đường là đồng trống). Nếu thấy có người xuất hiện với vũ khí, hoặc khả nghi, tiến về phiá tôi thì tự động bắn để cho bọn chúng bỏ chạy và cũng để tôi chạy thoát thân; cứ bắn khỏi cần xin phép ai, tôi sẽ chịu trách nhiệm. Trên đường đi, tôi mặc bộ đồ trận, mũ lưỡi trai. Cây súng Colt 45 (.45 Colt pistol), tôi không dám đeo bình thường, mà dắt nó trước bụng để tránh cho Việt Cộng nhìn thấy. Tôi đi mất hơn một giờ thì vào tới Lương Hoà.

Khi tới nơi, nghĩ lại thấy sao mà mình ngu quá! Có ai bắt mình phải làm như thế đâu. Tại sao không chờ vài ngày nữa có tầu mở đường, rồi đi theo vào đây thì có chết thằng Tây nào đâu? Đời lính, chậm đi phép năm mười ngày là chuyện nhỏ mà. Tôi tự chửi thầm rằng “Điếc không sợ súng, lỡ bị Việt Cộng cắt cổ thì vợ con mày thiệt thòi, chứ ai vào đây nữa, đồ ngu!”

Trong khi tôi đang bực mình vì sự ngu xuẩn của mình thì, có tiếng Tiểu Khu Trưởng/Tiểu Khu Long An trên hệ thống truyền tin. Vị này có thói quen là mỗi khi có hành quân, ông bắt tất cả các đơn vị ở dưới đất phải vào tần số liên lạc của ông trong lúc ông đang bay C&C (Command and Control). Thiếu Úy Đắt đang bắn (một khẩu thôi) theo sự điều chỉnh pháo binh của ông ấy. Tôi nghe ông ấy gọi về rằng: “Gần lại mười (mét), bắn hiệu quả.” Ủa! sao lại có cái kiểu “gần lại mười” thế này? Về trái, hay về phải mười (mét) thì được, nhưng “ xa hơn” hay “gần lại mười” thì không thể được. Khi điều chỉnh về tầm xa thì, con số nhỏ nhất được phép là 50 mét mà thôi.

Vì thế tôi bảo Thiếu Úy Đắt đưa máy cho tôi, và làm bộ như không biết người điều chỉnh là ông ấy, tôi nói: “Pháo binh không có cái kiểu điều chỉnh về tầm xa mười mét; Tôi sẽ bắn hiệu quả cho anh theo yếu tố cũ.”

Hệ thống truyền tin rè rè mà không thấy ông ấy lên tiếng. Chắc ông ấy quê độ (mắc cở) với các đơn vị bộ binh ở dưới đất. Thiếu Úy Đắt tiếp tục bắn thêm mấy quả nữa rồi thôi.

Vài bữa sau, Thiếu Tá Bách gọi tôi, bảo tôi sang tần số nội bộ để nói chuyện riêng. Anh hỏi tôi:

- Hôm nọ toa làm gì mà xếp “Tặc giăng nổi giận” vậy?

Tôi kể lại sự việc cho anh Bách nghe. Anh nói:

- Xếp bảo moa ký giấy phạt “thằng Trung Đội Trưởng” ở Lương Hòa vì lý do vô lễ với thượng cấp. Moa đoán là chỉ có toa, chứ thằng Đắt thì làm sao nó dám liều mạng như vậy được?
- Thế rồi ông tính sao?
- Dễ thôi; moa làm giấy phạt toa 7 ngày “trọng cấm” (*); rồi gửi cho xếp một bản để xếp vừa lòng. Moa không để (giấy phạt) trong hồ sơ của toa đâu.
- Cám ơn ông. Ông ấy thích dợt le với thuộc cấp, ra cái điều ta đây giỏi điều chỉnh pháo binh. Công việc điều chỉnh pháo binh là của thằng Sĩ Quan Liên Lạc PB; còn việc nói trong máy truyền tin là của thằng âm thoại viên. Đằng này, ông ấy ôm lấy cả hai việc một lúc. Đã thế lại không rành về phương pháp điều chỉnh PB nữa.
- Ai chả biết vậy, nhưng đôi khi toa cũng phải “tránh voi chả xấu mặt nào” chứ; ai lại phạng thẳng thừng như vậy. Thôi nhé, trở lại tần số liên lạc bình thường nghe.

[I](*) “Trọng cấm” là một hình thức phạt nặng đối với hàng sĩ quan.[/I]

Trở lại chuyện đi tầu ra Bắc; khi tầu cập bến Hải Phòng, anh Bách và tôi bị phân tán, mỗi người đi một nơi. Cho đến gần cuối năm 1978, tôi gặp anh Bách một lần ở bờ hồ Thác Bà trong khi đội của anh đi lao động ngang qua chỗ chúng tôi đang vác gạo từ phà vào kho của trại. Từ đó đến nay, không biết anh ở phương trời nào nữa.

Về Nguyễn Xuân Thu cũng vậy, khi lên cảng Hải Phòng là bị phân tán và từ đó không có tin gì của Thu nữa. Hôm gặp Nguyễn Trãi trong ngày Đại Hội Cựu Tù Nhân Chính Trị tại Garland, TX, ngày 4 tháng 10, 2008 vừa qua, Trãi nói:

“Em còn nhớ rõ, anh dặn hai đứa tụi em (Trãi & Thu) phải đứng sát với nhau để khỏi bị xé lẻ; nhưng xui cho thằng Thu là, khi sắp hàng để phân chia từng nhóm 50 người thì em lại là người thứ 50, thằng Thu thứ 51, cho nên nó bị tách sang nhóm sau. Đúng là người tính không bằng trời tính.”

Nguyễn Trãi bây giờ đang ở Houston, trong người mang đủ thứ bệnh, trông già trước tuổi. Đến nỗi con gái út của tôi (cùng đi dự Đại Hội) đã phải thốt lên:

- Sao trông chú Trãi lại già hơn ba vậy?
- Tại vì lúc nào chú ấy cũng chịu khó làm việc, không có lười biếng như ba đâu. Cũng vì tính siêng năng mà, ở trong tù, thời gian đi chặt nứa, chú ấy đôi khi còn làm vượt chỉ tiêu nữa. Vì thế nó đã ảnh hưởng nhiều tới sức khỏe của chú.

Sáng sớm ngày 26/6/1976, tầu hụ còi và rời bến. Khi tầu ra tới biển, chúng tôi tìm cách đoán xem tầu chạy hướng nào. Ngày đầu chưa ai xác định được hướng tầu chạy. Sang ngày thứ hai thì nhờ có ánh mặt trời, chúng tôi đã biết biết chắc là bị đưa ra Bắc rồi.

Mỗi sáng, Việt Cộng thòng vòi nước xuống cho chúng tôi lấy nước. Mọi người phải tận dụng chai lọ, ca cóng của mình để chứa nước uống trong ngày. Sau nước tới màn thực phẩm. Thực phẩm chủ yếu là mì gói mà bọn Việt Cộng lấy được trong kho của mấy chú ba Tầu Chợ Lớn. Hình như có một ngày chúng phát lương khô Trung Cộng mà chúng gọi là lương khô tổng hợp. Việt Cộng đứng trên miệng khoang tầu, ném các thùng đồ ăn xuống để chúng tôi chia nhau. Nhìn cảnh này tôi có cảm tưởng rằng mình giống như mấy con gấu chó ở vườn Bách Thảo Sài Gòn đang được dân chúng ném đồ ăn xuống hầm cho chúng vậy!

Khoang tầu có một cầu thang đi lên boong tầu. Ở lưng chừng cầu thang, Việt Cộng hướng dẫn tụi tôi kê một cái thùng phuy (200 lít – 50 gallons) dùng làm nơi tiêu và tiểu; khi thùng gần đầy thì chúng bắt tụi tôi đem lên boong đi đổ. Đi đổ phân hôi rình mà nhiều người tình nguyện đi đổ bởi vì muốn được lên boong tầu cho tầm mắt được mở rộng.

Đi cầu là cả một vấn đề! Khoảng cách tối đa từ chỗ mình ngồi tới chỗ đi cầu là 15 mét (50 ft) nhưng muốn tới được đó cũng mất ít nhất là 20 phút vì phải lách tránh những người khác. Những người không may mà phải ở phía dưới "cầu tiêu" thì thường phải hứng nước tiểu rớt xuống đầu. Thấy tình cảnh này, tôi không dám ăn uống nhiều , chỉ ăn cầm chừng để được sống qua mấy ngày đi biển. Nước cũng không dám uống nhiều, tuy nhiên việc đi tiểu thì dễ giải quyết hơn, bằng cách dùng bao ny lông, sau khi xong thì mở nắp bao ny lông cho nó chảy từ từ xuống hầm sàn tầu. Tầu chở hàng thường có phần trống ở dưới sàn tầu để chứa nước, tránh cho hàng khỏi bị ướt khi có nước tràn vào. Nhờ vậy mà trong ba ngày bốn đêm (?) tôi không phải đi cầu lần nào cho tới khi...

(còn tiếp)