Đại Tá Nguyễn Hữu Duệ Viết Về Gia Đ́nh Cố Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm
Đại Tá Nguyễn Hữu Duệ Viết Về Gia Đ́nh Cố Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm
--------------------------------------------------------------------------------
VRNs (25.10.2011) – Sài G̣n – Ngày 02.11 tới đây là ngày giỗ lần thứ 48 của cố tổng thống Gioan Baotixita Ngô Đ́nh Diệm và bào đệ, ngài cố vấn Giacôbê Ngô Đ́nh Nhu. Nhiều diễn đàn mạng đă có nhiều tham luận về thân thế sự nghiệp của ngài tổng thống của nền đệ nhất Việt Nam cộng ḥa. Những lời khen, tiếng chế không phải là điều VRNs quan tâm, mà điều chúng tôi thực sự muốn làm là cố gắng thu thập những tư liệu và công bố chúng, để mai sau, khi các nhà sử học chính danh với đầy đủ lương tâm nghiên cứu th́ bớt phần vất vả.
Tiếp theo những ǵ đă giới thiệu trước đây về cố tổng thống Ngô Đ́nh Diệm, chúng tôi xin tiếp tục giới thiệu những ghi chép của đại tá Nguyễn Hữu Duệ. Theo tác giả, những ǵ ông viết dựa trên câu chuyện giữa ông và đại sứ Ngô Đ́nh Luyện.
VRNs xin tác giả vui ḷng cho công bố bài viết này, v́ hiện nay bài cũng đă được công bố trên mạng. Tuy nhiên, chính quư vị độc giả sẽ là người có trách nhiệm và bổn phận lượng định giá trị thông tin, mà quư vị tiếp nhận. VRNs không bảo chứng cho những thông tin lịch sử, mà chính chúng tôi không trực tiếp nghiên cứu.
Xin trân trọng giới thiệu.
*Đại tá Nguyễn Hữu Duệ nguyên Thiếu tá Tư Lệnh Phó ,-Quyền Tư Lệnh Lữ Đoàn Pḥng Vệ Phủ Tổng Thống VNCH trong ngày Đảo Chánh 1.11.1963 .
Là vị Thiếu tá Trung Đoàn trưởng trẻ nhất của QLVNCH khi 25 tuổi 1961 .
* * *
Nhân dịp ông Ngô Đ́nh Luyện từ Pháp qua Mỹ thăm Đức Tổng Giám Mục Ngô Đ́nh Thục đang nghỉ ở ḍng Đồng Công tại Missouri, lúc ấy gần ngày giỗ Cố Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm, nên anh Nguyễn Văn Nghi và tôi mời ông đến San Diego dự lễ giỗ ngày 1 tháng 11, sau đó đến Orange County dự lễ vào ngày 2 tháng 11. Ông đến San Diego sớm, nên ở chơi với tôi hơn một tuần.
Khi ở nhà tôi, tối nào ông và tôi cũng nói chuyện đến khuya, có khi đến 2, 3 giờ sáng. Tôi đă hỏi ông được nhiều chuyện của gia đ́nh, và nhiều việc quốc gia nữa, mà tôi chưa được đọc ở sách nào. Tôi xin kể ra đây để các sử gia có thêm tài liệu về Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm, và nền Đệ Nhất Cộng Hoà do ông thành lập.
Tại sao Ông Diệm nhận lời về làm Thủ Tướng năm 1954?
[IMG]http://i43.tinypic.com/2mwa6md.jpg[/IMG]
Cố Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm
Theo lời ông Luyện kể, trước đó, mỗi lần muốn thay đổi Thủ Tướng, Quốc Trưởng Bảo Đại đều mời ông Luyện đến, để nhờ thuyết phục Ông Diệm lập nội các. Nhưng Ông Diệm đều từ chối, v́ biết nếu về mà c̣n người Pháp chỉ huy, th́ cũng chả làm được ǵ, chẳng khác ǵ khi ông được mời làm thượng thư Bộ Lại ngày Bảo Đại mới lên ngôi.
Ông Luyện và Bảo Đại là bạn thân từ thuở nhỏ, cùng học với nhau thời thơ ấu ở Pháp, v́ vậy hai người thân thiết với nhau như anh em ruột. Bảo Đại có nhiều người bạn Pháp cũng như ông Luyện, nhưng đối với ông Luyện th́ Bảo Đại thân hơn, v́ hai người cùng học một thầy người Việt Nam do triều đ́nh cử sang dạy về lễ nghi, lịch sử và cách xưng hô cùng luật lệ của triều đ́nh Việt Nam, hầu khi Hoàng Đế về chấp chánh th́ đă sẵn sàng.
Vị thượng thư mà triều đ́nh cử sang là người cao lớn, đen, và mắt trông hơi dữ dằn. Triều đ́nh hy vọng nhờ vị thầy học này, Hoàng Đế sẽ nể nang hơn. Ông Luyện có nói tên vị thượng thư này cho tôi nghe, nhưng nay tôi quên mất rồi (h́nh như là cụ thượng Thứ th́ phải)
Lúc ấy Hoàng Đế đă khá lớn, ông rất thông minh và thích thú khi học về lịch sử và quyền hạn của nhà vua. Mỗi lần ông đến học, thầy giáo phải quỳ để đón và cách xưng hô rất là kính cẩn, luôn miệng phải thưa là “Tâu Ngài”. Ngoài ra, triều đ́nh cũng cử thêm một số thị vệ để hầu hạ Hoàng Đế nữa.
V́ được trọng vọng như vậy, đôi khi Hoàng Đế mải chơi tennis hay cưỡi ngựa mà bỏ học, ông Luyện lại được thầy sai đi mời Hoàng Đế về. Khi ông đi mời Hoàng Đế, bao giờ ngài cũng về ngay, và xin lỗi thầy. Ông Luyện và Hoàng Đế nói chuyện với nhau bằng tiếng Pháp, xưng “mày tao” (tu-toi) với nhau. Nhưng ở trong lớp thầy Việt Nam th́ nói với nhau bằng tiếng Việt, ông Luyện cũng thưa là “Tâu Ngài”. Thầy bao giờ cũng để sẵn bánh kẹo, nhất là chocolat, để Hoàng Đế và ông Luyện ăn, ngoài ra thị vệ phải hầu trà.
Ông Luyện kể thêm: Khi Hoàng Đế hồi loan, Ngài nhiều lần căn dặn ông Luyện khi về nước phải đến gặp ngài. Khi ấy ông Luyện c̣n phải ở lại để học thêm một thời gian nữa. Sau đó, ông đậu kỹ sư và về Việt Nam được bổ đi coi điền địa của hai tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngăi, ăn lương ngạch Tây nên khá giầu (điền địa là cadastre). Có lần Hoàng Đế đi kinh lư các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngăi, Qui Nhơn, có khâm sứ đi theo, các quan đi đón đông lắm, trong số đó có ông Luyện. Khi gặp ông, ngài ôm chầm lấy và la ông bằng tiếng Pháp: Tại sao khi về không đến thăm tôi? Và vẫn “tu, toi” với ông như khi ở Pháp. Ngài giới thiệu ông với ông khâm sứ rằng “Hai chúng tôi là amis d’enfance”. Và ngài bắt ông Luyện tuần tới phải về thăm ngài.
Khi ông Luyện đến thăm, ngài đón tiếp rất niềm nở và mời hoàng hậu Nam Phương ra giới thiệu, cùng giữ lại ăn cơm gia đ́nh. Hoàng Đế cũng muốn giữ ông Luyện làm việc gần ngài, nhưng ông từ chối.
Sau đó, mỗi lần Hoàng Đế có bạn người Pháp sang thăm, Ngài đều mời ông Luyện về Huế chơi cùng các bạn cũ, và ôn lại những ngày thơ ấu ở Pháp một cách vui vẻ lắm. Sau này, Quốc Trưởng và ông Luyện thường gặp nhau ở Pháp.
Khi hội nghị Gènève bắt đầu, ông được Quốc Trưởng mời đến, và được giao cho chức vụ đặc phái viên của Quốc Trưởng, để theo dơi hội nghị và tŕnh thẳng với Quốc Trưởng các diễn tiến của hội nghị. Ông cũng từ chối, viện lư là không có quần áo sẵn sàng và phương tiện di chuyển. Quốc Trưởng nói: “Đây là việc nước và của người bạn thân (ami), ông phải giúp tôi. C̣n việc quần áo và phương tiện sẽ có người khác lo cho ông”. Nói rồi ngài gọi ông Quang và ra lệnh ông lo cho ông Luyện tất cả những ǵ ông cần (tôi không rơ ông Quang là ai?) Ngoài ra ông cũng lưu ư ông Luyện thông báo các diễn tiến hội nghị cho Ông Diệm hay để Ông Diệm rơ t́nh h́nh.
Ông Luyện cũng kể rằng, Quốc Trưởng có vẻ hận người Pháp lắm, v́ họ đă đặt Ngài vào sự việc đă rồi, và không hề có giới chức cao cấp nào của Pháp bàn với Quốc Trưởng điều ǵ trước đó cả. Quốc Trưởng cũng lưu ư ông Luyện, là phải giao thiệp mật thiết với phái đoàn Mỹ ở hội nghị.
Khi hội nghị sắp kết thúc, chỉ c̣n bàn căi về việc chia cắt ở vĩ tuyến nào th́ ông Luyện được lệnh Quốc Trưởng liên lạc với phái đoàn Mỹ, để nhờ họ giúp cách nào giữ được Huế cho phía quốc gia.
Sau đó, Quốc Trưởng mời Ông Diệm đến để giao cho chức vụ Thủ Tướng. Ông Diệm từ chối, nhưng Quốc Trưởng cố ép, và nói ngài rất lo lắng cho số phận của những người di cư và cán bộ trung kiên của người quốc gia. Ngài thêm một điều kiện là cho Ông Diệm được toàn quyền về hành chánh và quân đội. Thêm nữa, do sự thúc giục của ông Luyện, ông Cẩn cùng Đức Cha Thục và các cán bộ ở trong nước, nên Ông Diệm nhận lời.
Tôi hỏi ông Luyện:
- Cháu có nghe nói trước khi về nhận chức, Ông Diệm đă thề hết ḷng trung thành với Quốc Trưởng, phải không?
- Tôi không rơ lắm là các Thủ Tướng trước đó có phải thề giữ ḷng trung thành với Quốc Trưởng không, nhưng Ông Diệm chỉ thề là hết ḷng phục vụ và giữ vững nền độc lập của Việt Nam dưới sự lănh đạo của Quốc Trưởng. Và Quốc Trưởng cũng nhắc Ông Diệm rằng bất cứ trong trường hợp nào, cũng phải đặt tổ quốc Việt Nam trên hết.
Ông Luyện có đọc cho tôi nghe câu thề bằng tiếng Pháp, v́ đă lâu tôi không c̣n nhớ nguyên văn, nhưng tôi hiểu ư là như vậy. Cách đây ít lâu, tôi có đọc một bài của giáo sư Tôn Thất Thiện nói về việc này, và ghi rơ câu thề bằng tiếng Pháp, tôi nghĩ là đúng.
Sau đó, có cuộc nói chuyện riêng giữa Quốc Trưởng và Thủ Tướng, ông Luyện cũng có mặt. Quốc Trưởng nhắc Ông Diệm phải t́m mọi cách đẩy người Pháp đi và củng cố quân đội, đào tạo cán bộ theo người Mỹ v.v… Khi Thủ Tướng về nước, ông Luyện về theo và giúp Ông Diệm mọi việc.
Theo ông Luyện, điều khó khăn nhất là việc đối xử với các giáo phái, và t́m được cán bộ trung kiên. Ông Cẩn đă giúp rất nhiều trong việc này cho miền Trung. Trong Nam, ông Nguyễn Ngọc Thơ là người giúp Thủ Tướng rất nhiều trong việc sắp xếp nhân sự.
Việc đối phó với tướng Nguyễn Văn Hinh và các giáo phái cũng rất khó khăn. Miền Trung th́ coi như ủng hộ Thủ Tướng 100%, nhưng trong Nam th́ các giáo phái luôn luôn đ̣i hỏi Thủ Tướng mọi điều. Ngay như Đức Hộ Pháp Phạm Công Tắc, là người ủng hộ và quư mến Ông Diệm, cũng nghe người Pháp mà phá chính phủ. Tuy nhiên, các đơn vị ở Bắc rút vào th́ ủng hộ Thủ Tướng hết ḷng.
Ông Luyện kể sư đoàn Nùng lúc đó đóng ở sông Mao, ông có ra gặp đại tá Ẉng A Sáng để nhờ đưa hai tiểu đoàn bí mật vào bảo vệ dinh Thủ Tướng. Đại tá Sáng nhận lời ngay, và hứa nếu cần ông sẽ đem hết lực lượng Nùng vào bảo vệ Thủ Tướng. Phương tiện di chuyển không có, đại tá Sáng phải trưng dụng xe đ̣, xe lửa để đưa quân vào. Ngoài ra ông Luyện c̣n gặp trung tá Thái Quang Hoàng, là người đă rút quân ra lập chiến khu để phản đối trung tướng Hinh v.v…
Tôi hỏi ông Luyện về việc giao thiệp với người Pháp và đại sứ Mỹ ra sao, ông kể: Đại Tướng Ely là cao ủy Pháp lúc bấy giờ rất thân với đại tướng Taylor là đại sứ Mỹ, hai người mỗi lần muốn ép Thủ Tướng Diệm điều ǵ, đều đi cùng với nhau, mặc quân phục, và cùng một ư kiến. Ông Diệm tức lắm và gọi hai ông này là “hai chị bà sơ”. Ngoài mặt th́ phải nhượng bộ, nhưng Ông Diệm cứ âm thầm theo đuổi mục đích của ḿnh là lo cho dân di cư và t́m cách trục xuất cho được người Pháp ra khỏi Việt Nam, cùng dẹp bỏ các giáo phái vơ trang.
Việc truất phế Bảo Đại.
Vẫn theo ông Luyện, Ông Diệm gặp khó khăn nhất khi ra lệnh đóng cửa các ṣng bài và nhà điếm, v́ không c̣n lợi tức nào để gửi tiền cho Quốc Trưởng hàng tháng nữa. Những người ở quanh Quốc Trưởng cũng không được Ông Diệm o bế và tặng tiền như Bảy Viễn đă làm từ xưa, nên bị gièm pha nhiều.
Cái công điện mà Quốc Trưởng gọi Thủ Tướng sang Pháp, là giọt nước làm tràn cái ly, nên buộc ḷng Ông Diệm phải đối phó. Ông nghĩ nước Việt Nam mà giao phó vào tay Bảy Viễn, th́ sớm muộn ǵ cũng mất vào tay Cộng Sản.
Khi công bố cưỡng lệnh Quốc Trưởng, ông Luyện được Thủ Tướng cử sang Pháp gặp Quốc Trưởng, để tŕnh bày sự khó khăn của chính phủ. Ông Luyện phải đợi 3 ngày mới được Quốc Trưởng tiếp kiến. Trái với trước kia, ông Luyện muốn gặp Quốc Trưởng lúc nào cũng được.
Ông mang theo 700 ngàn đồng, là tiền quỹ đen của Thủ Tướng mà ông không dùng đến từ ngày về nước, để biếu Quốc Trưởng. Ông tŕnh bày cho Quốc Trưởng rơ, là t́nh h́nh Việt Nam đă sáng sủa, người Pháp sẽ phải rút đi, ḿnh đ̣i lại được dinh Độc Lập và việc dẹp bỏ các lực lượng giáo phái vơ trang để thống nhất quân đội, th́ chỉ c̣n là vấn đề thời gian v.v… Quốc Trưởng và ông nói chuyện rất lâu, và Quốc Trưởng không c̣n oán trách ǵ về Ông Diệm và ông Luyện nữa. Nhưng ngài nói: “Tôi biết việc này do ông Nhu bày ra !”
Việc mua Toà Đại Sứ Việt Nam ở Anh Quốc.
Việc mua Toà Đại Sứ Việt Nam ở Anh Quốc.
Anh Trần Mạnh Phúc là tham vụ ngoại giao của Toà Đại Sứ Việt Nam tại Anh quốc và được ông đại sứ Luyện rất mến trọng, có kể với tôi (anh Phúc hiện ở San Diego) rằng:
Khi Ông Diệm có ư định viếng Anh quốc th́ Bộ Ngoại Giao tŕnh Tổng Thống nên mua một trụ sở cho Toà Đại Sứ để khi Tổng Thống viếng Anh quốc có nơi tiếp tân, v́ chắc chắn Nữ Hoàng Anh sẽ tới dự. V́ muốn cho nhanh việc, nên Bộ Ngoại Giao ủy cho Đại Sứ Luyện lo việc này. Muốn tiến hành mau lẹ, ṭa nhà dùng làm Toà Đại Sứ tạm thời đứng tên đại sứ Luyện. Dinh thự này khá lớn, tọa lạc cả một block đường, không có số nhà, nói đến là ai cũng biết đó là khu đẹp vào hạng nhất ở Luân Đôn, thủ đô Anh quốc.
Mới mua được ít lâu th́ đảo chánh xảy ra nên chưa kịp sang tên cho chính quyền Việt Nam và ṭa nhà này vẫn đứng tên Đại Sứ Luyện. (Chính phủ Việt Nam cũng có một căn nhà tại Pháp, đứng tên Vĩnh Thụy, là tên của Quốc Trưởng Bảo Đại. Sau năm 1975, nhà cầm quyền Hà Nội thu hồi căn nhà này. Nhưng về sau, người vợ đầm của Bảo Đại là Monica thắng trong vụ kiện đ̣i lại, rồi đem bán đi).
Sau đảo chánh, Bộ Ngoại Giao có nhờ ông Trần Mạnh Phúc đi gặp Đại Sứ Luyện để sang tên lại ṭa nhà cho chính quyền Việt Nam. Ông Phúc gặp Đại Sứ Luyện và được trả lời như sau: “Tôi rất muốn làm theo Bộ Ngoại Giao yêu cầu, nhưng rất tiếc sau khi đảo chánh, chính phủ đă ra một sắc lệnh tịch thu toàn thể gia sản họ Ngô. Tất cả gia sản anh em tôi đều bị tịch thu, nên bây giờ tôi không có quyền ǵ sang tên căn nhà này”
Khi ông Phúc đến thăm ông Luyện tại nhà tôi, tôi có hỏi ông Luyện vụ này th́ ông xác nhận là đúng.
Tôi nói với ông Luyện:
- “Theo ư cháu, tội ǵ ḿnh để cho tụi Việt Cộng dùng ṭa nhà này? Cụ đ̣i lại bán đi để giúp anh em có phương tiện kháng chiến chống lại Cộng Sản”
Ông trả lời:
- Đâu có được! Anh thấy không, anh em tôi gia sản có ǵ đâu! Nếu tụi tôi tham lam th́ bao năm nay thiếu ǵ cơ hội tụi tôi làm giàu. Một ṭa nhà này th́ có nghĩa lư ǵ! Cho đến bây giờ mọi người mới hiểu cho anh em tôi.
Việc Thủ Tướng Trung cộng Chu Ân Lai muốn có liên lạc ngoại giao với Việt Nam Cộng Ḥa.
Ông Luyện kể cho tôi nghe một bí mật hết sức quan trọng mà tôi chưa nghe bao giờ. Ngày Thủ Tướng Chu Ân Lai viếng Anh quốc (tôi quên không nhớ năm nào), phái đoàn của Chu Ân Lai đông lắm, có đến hơn 100 người và được chính phủ Anh đón tiếp rất long trọng. Ông Luyện được một tham vụ ngoại giao của Toà Đại Sứ Trung Quốc đem biếu hai ṿ rượu “Mao Thái”, kèm thiệp của Thủ Tướng Chu Ân Lai mời dự tiếp tân ở Toà Đại Sứ Trung Quốc với sự hiện diện của Nữ Hoàng Anh.
Khi ông được đại sứ Trung Quốc giới thiệu với Thủ Tướng Chu Ân Lai, Thủ Tướng rất niềm nở, nói đă biết ông là em của Tổng Thống Việt Nam, là người ông rất kính trọng và ngưỡng mộ, xin ông Luyện chuyển lời thăm của Mao chủ tịch đến Ngô Tổng Thống. Ông Chu nói ông không có cơ hội để nói nhiều với Đại Sứ Luyện nhưng đă chỉ thị Đại Sứ Trung Quốc đến gặp đại sứ Luyện tŕnh bầy chi tiết sau.
Sau đó, đại Đại Sứ Trung Quốc đến thăm ông Luyện ở Toà Đại Sứ Việt Nam. Đại sứ Trung Cộng nói với ông Luyện rằng chủ tịch Mao rất cảm phục ḷng yêu nước và những ǵ Ngô Tổng Thống đă làm cho miền Nam Việt Nam được phồn thịnh như ngày nay. Ư chủ tịch Mao muốn có liên lạc ngoại giao với miền Nam Việt Nam.
Theo ư Mao Trạch Đông, trước tiên hai bên sẽ đặt liên lạc trên cấp tổng lănh sự, sau đó sẽ nâng lên cấp đại sứ nếu t́nh thế cho phép. Theo Mao Trạch Đông hai bên sẽ có liên lạc chặt chẽ về văn hóa và b́nh thường hóa việc buôn bán giữa hai quốc gia, Trung Quốc sẽ dàn xếp để hai miền Nam Bắc Việt Nam có đại diện giữa hai miền, sau đó sẽ đi đến việc liên lạc, tiếp tế và buôn bán giữa hai miền v.v…
Ông Luyện trả lời là sẽ về tŕnh Tổng Thống và sẽ trả lời ông Đại Sứ Trung Cộng sau.
Ông Luyện đă đích thân về tŕnh Tổng Thống Diệm việc này. Sau đó gần hai tháng, ông được Tổng Thống triệu về và cho biết là sau khi đă nhờ ông Đại Sứ Trung Hoa Quốc gia về tham khảo ư kiến của Tổng Thống Tưởng Giới Thạch. Tổng Thống cũng tham khảo ư kiến với đại sứ Hoa Kỳ th́ đi đến kết luận là việc này chưa thể đồng ư trong giai đoạn này được.
Tổng Thống Diệm cũng cho ông Luyện rơ là khi ông sang thăm Đài Loan, ông và Tổng Thống Tưởng Giới Thạch đă giao ước với nhau rằng sẽ hết ḷng giúp đỡ nhau trong việc chống Cộng và hai nước coi nhau như anh em. Tổng Thống bảo ông Luyện về trả lời đại sứ Trung Quốc rằng chính phủ Việt Nam rất cảm ơn Mao chủ tịch và xin một thời gian để sắp xếp.
Khi ông Luyện kể cho tôi nghe chuyện này, tôi chợt nhớ năm 1963, Bộ trưởng quốc pḥng Đài Loan là ông Tưởng Kinh Quốc (sau làm Tổng Thống Đài Loan) có bí mật sang thăm Việt Nam và thường đàm luận với Tổng Thống Diệm nhiều đêm (ông Tưởng Kinh Quốc là con Tổng Thống Tưởng Giới Thạch)
Tổng Thống Diệm cũng nói với ông Luyện rằng ông đồng ư với Tổng Thống Tưởng Giới Thạch là không bao giờ tin được Cộng Sản, v́ vậy phải rất thận trọng. Ngoài ra, Việt Nam Cộng Ḥa có chính sách rơ ràng là nước nào đă có Toà Đại Sứ ở miền Bắc th́ Việt Nam phải rất thận trọng khi đặt liên lạc ngoại giao với nước ấy
Tổng Thống Diệm và ông Luyện có biết trước việc Đảo chánh sẽ xảy ra không ?
Tổng Thống Diệm và ông Luyện có biết trước việc Đảo chánh sẽ xảy ra không ?
[IMG]http://i39.tinypic.com/2vuhvt5.jpg[/IMG]
Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm thăm Cao Nguyên Trung phân (Tây Nguyên )
Ông Luyện c̣n kể cho tôi nghe trước ngày Đảo chánh độ mấy tháng, có một Linh mục ḍng Jesuit (Ḍng Tên) ở Hoa Kỳ đă bí mật sang gặp ông. Vị Linh mục này muốn giữ bí mật nên trước khi gặp ông Luyện đă ghé qua nhiều nước Âu châu rồi mới đến thăm ông Luyện. Ông Luyện và vị linh mục này gặp nhau ở một tiệm ăn ở ngoại ô Luân Đôn.
Vị Linh mục này muốn cho Ông Diệm rơ là sớm muộn ǵ Hoa Kỳ cũng sẽ giúp cho việc Đảo chánh ở Việt Nam để lật đổ Tổng Thống Diệm. Theo linh mục này th́ sự việc xảy ra gần đây thôi. Ông Luyện hỏi vị Linh mục này làm sao có thể ngăn chận được?
Vị Linh mục này nói có hai ư kiến, theo ông th́ Tổng Thống Diệm nên làm.
1. Nên nhượng bộ chánh phủ Hoa Kỳ, đồng ư tất cả những ǵ người Mỹ muốn qua Đại Sứ Hoa Kỳ. (Theo ông Luyện th́ người Mỹ muốn Việt Nam nhường cảng Cam Ranh cho người Mỹ một thời gian, như Phi Luật Tân nhường cảng Subic, và để cho người Mỹ một thời gian vào Việt Nam).
2. Nếu Tổng Thống và chánh phủ Việt Nam không đồng ư th́ Tổng Thống phải công khai nói ra những ǵ Hoa Kỳ buộc Việt Nam mà Việt Nam không thể chấp nhận được trong một cuộc họp báo, có đầy đủ ngoại giao đoàn các nước, và Tổng Thống kêu gọi các nước giúp Việt Nam Cộng Ḥa chống Cộng Sản qua công hàm ngoại giao. Ông Luyện hỏi thêm:
- Theo ư Vị Linh mục th́ trong hai ư kiến này, ư kiến nào nên theo?
- Ư kiến 1 v́ Việt Nam khó tách rời khỏi ảnh hưởng của Hoa Kỳ, v́ mọi phương tiện chống Cộng đều do Hoa Kỳ viện trợ.
Tuy nhiên, ư kiến 2 không phải là không đúng nếu Việt Nam được các Cường quốc ủng hộ và nhân dân Hoa Kỳ cũng như Quốc hội Hoa Kỳ có thể thay đổi thái độ, thay v́ chống đối chiến tranh; quay lại ủng hộ.
Linh mục cũng lưu ư thêm với ông Luyện rằng t́nh h́nh rất gay go từ khi vụ Phật giáo xảy ra, chắc chắn là do bàn tay của CIA dính vào. Nếu Đảo chánh xảy ra ở Việt Nam sớm muộn ǵ cũng giống như trường hợp của Trung Hoa với Tưởng Giới Thạch vậy.
Ông Luyện vội về tŕnh với Tổng Thống Diệm sự việc như trên. Tổng Thống có vẻ suy nghĩ và hỏi ư kiến ông Luyện, th́ ông khuyên Tổng Thống nên nhượng bộ người Mỹ, vạn nhất nếu Đảo chánh xảy ra dù ḿnh có thắng th́ tiềm lực của Quân đội cũng bị sứt mẻ, rất có hại cho việc chống Cộng.
[IMG]http://i44.tinypic.com/ibcmrs.jpg[/IMG]
Cố vấn Ngô Đ́nh Nhu
Tổng Thống có vẻ không lưu ư về việc Đảo chánh mà phàn nàn nhiều với ông Luyện về vụ Phật giáo. Ông tỏ ra rất buồn v́ người Mỹ đă nhúng tay vào vụ này. Theo tin tức đích xác ông nhận được th́ ông rất lo hậu quả của vụ này giữa Phật giáo và Công giáo sẽ chống đối nhau.
Tổng Thống Diệm nói sẽ nghiên cứu kỹ việc này và bảo ông Luyện sang gặp ông Nhu để bàn thêm. Ông Luyện gặp ông Nhu và ông Nhu có vẻ chú ư và cũng đồng ư nhưng ông lo rằng người Mỹ đ̣i mang quân vào và sử dụng Cam Ranh th́ khó được Tổng Thống chấp thuận. Ông cũng lo rằng, nếu người Mỹ mang quân vào th́ Nga và Tàu sẽ giúp miền Bắc nhiều hơn và có thể cũng đem quân vào nữa. Như vậy, Việt Nam sẽ là băi chiến trường đẫm máu.
C̣n việc Đảo chánh th́ ông không lo v́ đă nắm vững Quân đội và xem mặt các tướng lănh th́ thấy không ai có đủ khả năng làm việc này. Ông cũng đồng ư với Ông Diệm rằng, vụ Phật giáo sẽ làm cho dân Việt Nam chia rẽ sau này.
Ông Luyện ở lại Việt Nam hai ngày và họp với Tổng Thống cùng ông Nhu thêm một lần sau đó. Tổng Thống bảo ông Luyện cứ yên tâm về lại nhiệm sở và ông tin là mọi sự sẽ được giải quyết êm đẹp.
Ông Luyện nói với tôi: “Chắc Ông Diệm nói cho tôi yên ḷng chứ kỳ này khác hẳn những kỳ trước, tôi gặp ông thấy ông buồn rầu và suy nghĩ nhiều lắm!”
- Cháu nghe nói sau đảo chánh cụ được vua Ma-Rốc cho tỵ nạn phải không? Tôi hỏi.
- Đúng, việc này làm cho tôi suưt chết đấy! Tôi đông con, các cháu lớn đều học ở Pháp và khi đi tỵ nạn chỉ có nhà tôi và mấy cháu nhỏ theo sang Ma-Rốc. Đến phi trường, tôi được ông hoàng đệ (ông kể tên mà tôi quên), em vua Ma-Rốc đón ở phi trường và đưa về ở tạm tại dinh quốc khách.
Ông biết không? cái dinh này to và đẹp vô cùng, Dinh Độc Lập của ḿnh chả thấm vào đâu. Gia nhân hàng hơn chục người, có lính gác rất trang trọng. Tôi bối rối vô cùng và nghĩ riêng tiền thưởng cho đám gia nhân này cũng sạt nghiệp ḿnh, nên tôi tŕnh với ông hoàng đệ rằng tôi đang gặp cơn bối rối, v́ vậy tôi chỉ mong được ở một căn nhà nhỏ và đi dậy học ở đây để qua lúc này mà thôi.
Ông Hoàng đệ nói cứ ở tạm đó rồi sẽ tính sau.
Khi ở đó, ông Luyện và gia đ́nh được phục vụ rất chu đáo và ông Hoàng đệ đến thăm luôn. Độ mấy ngày sau, ông hoàng đệ đến gặp ông Luyện, có mấy người tùy tùng đi theo và mang cả bản đồ. Ông hoàng giới thiệu với ông Luyện mấy người đi theo toàn là tổng giám đốc mấy công ty lớn ở Ma-Rốc và kỹ sư cả.
Ông ta muốn giúp đỡ cho ông Luyện có việc làm cho khuây khỏa khi ở đây, và muốn ông Luyện đầu tư (invest) vào công ty khai thác mỏ vàng ở Ma-Rốc. Ông ta nói sơ khởi, ông Luyện chỉ cần bỏ 10 triệu đô la, sau đó sẽ bỏ thêm sau, và hy vọng mỏ vàng này sẽ đem lại lợi tức hàng năm cho ông Luyện độ nửa triệu để sinh sống và có thể nhiều hơn nếu bỏ thêm vốn.
Ông Luyện nghe nói, sợ hết hồn. Nhưng nếu từ chối ngay, sợ bị hại mà khó ḷng ra khỏi Ma-Rốc, nên ông vờ hỏi thêm địa điểm và cách điều hành, làm như chú ư đến việc này lắm. Sau đó ông trả lời là cho ông suy nghĩ ít lâu và cần phải bàn với bà Nhu là chị dâu ông đă. Sở dĩ ông phải mang tên bà Nhu ra là bởi trước đó, ông Nhu đă từng đại diện Tổng Thống sang thăm Ma-Rốc để đáp lễ lại việc thái tử Ma-Rốc sang thăm Việt Nam.
Ông Luyện nói: “Ḿnh đă nghèo mà họ cứ nghĩ là ḿnh giàu có! Ông Duệ nghĩ xem, thiên hạ cầm quyền th́ giàu có đến mức nào mà anh em tôi th́ có ǵ đâu! Tôi đang lo muốn chết để làm sao có tiền cho các con ăn học mà họ nói chuyện toàn bạc triệu, mà lại triệu đô la nữa chứ!”
Sau đó, ông Luyện phải bí mật gặp Đại Sứ Anh và Pháp ở Ma-Rốc, xin giúp đỡ bằng cách nào để đi khỏi Ma-Rốc về Pháp dậy học. Ông Luyện phải lấy cớ về Pháp gặp bà Nhu để bàn việc. Các đại sứ Pháp và Anh đưa ông ra tận phi trường để về Pháp.
Tôi nhớ lại cách đây ít năm, Thiếu Tướng Nguyễn Cao Kỳ có kể với tôi ngày ông mới sang đây khi c̣n ở trại tỵ nạn, cũng có mấy người Hoa Kỳ đến tiếp xúc với ông và hứa hẹn sẽ giúp việc làm cho một số người tỵ nạn. Ông mừng lắm và hy vọng sẽ giúp đỡ cho anh em một phần nào. Một hôm, ông được họ đến đón ở trại tỵ nạn và đưa đến một khách sạn rất sang trọng, họ đưa vào pḥng họp đă có sẵn bản đồ và sơ đồ. Họ cũng thuyết tŕnh trang trọng lắm và cuối cùng đề nghị thiếu tướng Kỳ invest nhiều triệu đô la để khai thác mỏ vàng.
Tôi hỏi thêm ông Luyện:
- Chắc cụ cũng rơ việc ông Trần Văn Chương từ chức Đại Sứ Việt Nam ở Hoa Kỳ và Bà ấy từ chức quan sát viên thường trực ở Liên Hiệp Quốc để phản đối Tổng Thống Diệm về vụ Phật giáo? Cũng như vụ ông Vũ Văn Mẫu cạo đầu từ chức bộ trưởng ngoại giao?
- Việc ông Mẫu, tôi không rơ chi tiết, nhưng tôi biết chắc là ông ấy thấy Hoa Kỳ muốn có sự thay đổi ở Việt Nam và cũng biết Hoa Kỳ muốn Việt Nam có Thủ Tướng, ông Mẫu ngấp nghé địa vị này nên làm trước. Ngoài ra ở địa vị Ngoại trưởng, ông ấy rơ t́nh h́nh hơn ai hết.
C̣n vụ ông bà Trần Văn Chương, tôi biết rất rơ. Chắc khi ở Hoa Thịnh Đốn, ông bị Hoa Kỳ mua chuộc và xúi bẩy. Trước khi từ chức, ông có viết cho Ông Diệm một thư dài, khuyên Ông Diệm nên từ chức và ông sẵn sàng thay Ông Diệm trong lúc khó khăn này. Ông Diệm giận lắm. Ông Nhu khuyên Ông Diệm cất chức ông bà Chương và bà Nhu gọi điện thoại gây gổ với ông bà Chương, dọa sẽ cắt đứt liên lạc mặc dầu là cha mẹ ruột. Theo ông Nhu kể lại th́ bà Nhu trách ông Chương là luật sư mà không biết ǵ về hiến pháp. Nếu Tổng Thống Diệm có từ chức th́ phải nhường quyền cho phó Tổng Thống chứ sao lại nhường cho ông Chương được? Ông Diệm cũng đồng ư cách chức ông bà Chương và đang t́m người thay thế th́ ông bà Chương đă từ chức trước.
Gia đ́nh tôi, ai cũng rơ việc này do bà Chương chủ động, c̣n ông Chương là người rất hiền lành, mọi việc trong nhà do bà ấy quyết định cả. Bà ấy có nhiều tham vọng và ngang ngược lắm. Để tôi kể ông nghe chuyện nực cười này của bà ấy.
Bà Nhu thấy tổ chức phụ nữ ở Phi Luật Tân rất thành công nên bà ấy rất muốn sang thăm để học hỏi và được bà Tổng Thống Phi chính thức mời sang. Khi đang sửa soạn th́ Bà Chương ở Mỹ về, và đ̣i tham gia phái đoàn.
Nực cười là khi gửi danh sách phái đoàn đến Bộ Ngoại Giao để xin thông hành ngoại giao th́ bà ấy đ̣i trong thông hành của bà phải rút xuống 10 tuổi, chứ không chịu theo tuổi trong thẻ kiểm tra, nên việc này đặt Bộ Ngoại Giao vào hoàn cảnh khó xử.
Bộ Ngoại Giao không giải quyết được, nên tŕnh Tổng Thống và ông Nhu quyết định. Ông đổng lư chuyển phiếu tŕnh cho ông Nhu, đúng lúc ông Nhu đang đọc phiếu tŕnh th́ ông Luyện vào, ông Nhu đưa phiếu tŕnh cho ông Luyện đọc. Ông Luyện nói đùa:
- Sao bà ấy không rút tuổi xuống hàng trăm cho được việc!
Rồi ông Luyện hỏi ông Nhu:
- Thế Anh định sao?
Ông Nhu nói ngay:
- Th́ c̣n sao nữa? Ḿnh mà phê vào đây đồng ư cho rút tuổi th́ c̣n thể thống ǵ!
Đó anh xem, thông hành ngoại giao chỉ làm cho đúng phép mà thôi, chứ chả lẽ sang Phi người ta hỏi tuổi bà ấy sao? Và chả lẽ người ta lại xem thông hành để biết tuổi người ấy? Tôi rất may là vợ tôi chỉ biết lo cho chồng con, chứ lại nhiều chuyện như gia đ́nh bà Nhu nữa th́ khổ cho Ông Diệm biết mấy!
Ông Luyện cũng cho tôi biết là từ khi bà Chương từ chức th́ Bà Nhu cắt liên lạc với cha mẹ, kể cả khi sang thăm Hoa Kỳ để giải độc bà cũng không liên lạc. Khi Bà đến Hoa Thịnh Đốn và sau này khi di cư bà cũng không liên lạc nữa.
Cũng nên nói thêm là tôi chưa hề gặp Bà Luyện ở dinh Gia Long bao giờ, và cũng chưa biết mặt Bà và bất cứ người nào trong gia đ́nh Bà
Việc Tổng Thống Diệm dùng người
Việc Tổng Thống Diệm dùng người
Tôi hỏi ông Luyện:
- Cụ đă đọc quyển sách do ông Đỗ Mậu viết chưa?
- Có người đem cho tôi một cuốn, nhưng tôi không đọc. Tôi nghĩ đọc để mà thoải mái, chứ đọc mà bực ḿnh th́ đọc để làm ǵ!
Tôi hỏi thêm:
- Thế cụ nghĩ sao khi người ta phàn nàn là Tổng Thống không biết dùng người nên mới xảy ra vụ đảo chánh để đến nỗi chết?
- Th́ tôi đă kể với anh rằng khi mới về, t́m được người hợp tác rất là khó. Anh xem, sau đảo chánh qua bao nhiêu là chánh phủ mà có ai thành công đâu, và có ai được khen là biết dùng người đâu! V́ ḿnh chỉ được huấn luyện theo người Pháp, và họ nào có muốn đào tạo ḿnh thành các cấp lănh đạo giỏi đâu!
Tôi đồng ư với anh là Ông Diệm không dám làm mạnh để đưa các người trẻ ra, nhưng nếu làm nhanh quá sẽ gây nhiều xáo trộn và chưa chắc đă thành công. V́ vậy, ông dành mọi phương tiện cho các trường đại học, nhất là trường Vơ Bị Đà Lạt, trường Quốc Gia Hành Chánh, trường Thiếu Sinh Quân, trường Quốc Gia Nghĩa Tử v.v… Hy vọng sau này đào tạo nhiều cán bộ trẻ, giỏi để gánh vác việc nước. Thật ra những người như Đính và Mậu hay Đôn, Khiêm, Minh… đều là sĩ quan cao cấp cũ, các sĩ quan trẻ th́ cấp bậc c̣n thấp quá nên chỉ thay thế dần dần mà thôi. Đó cũng là sự khó khăn của ông để đến nỗi chết. Lại c̣n kéo theo cả anh Nhu và anh Cẩn tôi nữa. Gia đ́nh tôi có 6 anh em trai, anh Khôi tôi th́ Cộng Sản giết và 3 anh tôi th́ bị người Quốc Gia giết, chỉ c̣n tôi và Đức Cha phải lưu lạc nơi quê người.
- Có bao giờ Tổng Thống và cụ nghĩ đến việc sẽ có ngày xảy ra biến cố và gia đ́nh gặp tai biến mà lo có tiền bạc, nhà cửa ở ngoại quốc để pḥng khi tai biến xảy ra không?
- Không, chưa bao giờ anh em tôi nghĩ đến chuyện này. Ông Diệm rất vững ḷng tin v́ ông nghĩ suốt đời ông chỉ lo cho đất nước th́ việc ǵ ông phải lo sợ! Ông luôn luôn nhắc anh em tôi rằng ḿnh làm việc cho quốc gia để giữ tiếng tăm cho gia đ́nh họ Ngô từ bao đời nay rồi. Nếu lợi dụng để lo cho được giàu có th́ có nghĩa ǵ!
Để tôi kể cho anh nghe một chuyện mà khó ai có thể tin được. Anh biết không, hồi đó, tôi xin nghỉ hai tuần lễ về thăm mẹ tôi đau, khi mẹ tôi khỏi, tôi về Saigon nghỉ. Tôi thích đánh golf nên nhiều lần lên sân golf ở gần nhà thương Cộng Ḥa chơi. Tôi thường chơi với mấy bạn người Pháp, và mấy người Tàu, vui vẻ lắm, họ chơi giỏi hơn tôi nhiều. Sau khi chơi xong, th́ rủ nhau đi ăn và uống rượu.
Có một lần, mấy người Tàu rủ vào Chợ Lớn ăn ở một cái cercle. Ăn cơm có nhiều món ngon lắm, nhưng đặc biệt, tôi thích nhất là mấy thứ đậu hũ. Có thứ đậu hũ ăn ngậy và béo, nhưng mùi hơi thúi, tôi chưa hề được ăn bao giờ. Tôi khen ngon, nhưng mấy người bạn Pháp th́ không dám đụng đũa. Một người bạn Tàu mới ở Hồng Kông sang du lịch, nói với tôi:
- Ông sành ăn lắm! Món đậu hũ này do tôi đề nghị, rất khó làm v́ rất công phu. Nhưng ở đây làm không ngon bằng Hồng Kông, nhất là do gia đ́nh tôi làm th́ ngon lắm. Tiện đây, tôi mời quư vị thứ Bảy này đi Hồng Kông nghỉ, và đến nhà tôi ăn cơm, tôi sẽ đưa quư vị đi thăm một số phong cảnh ở đó. Một người Pháp, một người Tàu và tôi nhận lời đi.
Tối hôm ấy, hắn mời khách lại nhà ăn cơm, và ngủ ở nhà hắn. Nhà rất lớn và sang trọng. Cơm ăn đặc biệt có nhiều món đậu hũ. Riêng món đậu hũ thúi, th́ ngon hơn ở Chợ Lớn nhiều. Cũng có nhiều món rau xào lạ lắm. Món mặn th́ chỉ có hai món cá và ngỗng quay. Ăn xong, tụi tôi chơi mạt chược đến khuya, sáng hôm sau đi ăn sáng và xem phong cảnh ở Hồng Kông. Tôi cũng đi Hồng Kông nhiều lần, nhưng không có người hướng dẫn sành sỏi nên không thích mấy. Đi chơi với hắn th́ vui lắm, và ăn nhiều món lạ. Có nhiều món rất sơ sài, nhưng ngon miệng lắm, tôi chưa được ăn bao giờ.
Chiều về đến Tân Sơn Nhất, có ông Phó Tổng Giám đốc Quan Thuế và một nhân viên ra đón ngay ở phi cảng. Ông có vẻ băn khoăn lo lắng và nói với tôi:
- Thưa cụ đại sứ, xin cụ hiểu cho sự khó khăn của tụi con. Nhưng đây là lệnh của Tổng Thống, tụi con phải thi hành. Xin cụ cho tụi con được xem hành lư của cụ.
Tôi ngạc nhiên v́ xưa nay đi đâu, kể cả ngoại quốc, chưa ai khám xét hành lư của tôi cả, v́ ḿnh là nhân viên ngoại giao cao cấp đi bằng thông hành ngoại giao. Thế mà về nước ḿnh lại bị khám xét bởi lệnh của Tổng Thống?
Tôi b́nh tĩnh trả lời:
- Tôi đi chơi chứ không phải đi công vụ, chả cần có lệnh Tổng Thống cũng vậy, các ông cứ làm đúng phận sự của các ông.
Tôi mang theo cái va ly mang từ Anh Quốc về, nên khá to. Sau khi khám xét xong, thấy chả có ǵ, anh này cứ xin lỗi tôi hoài và có vẻ lo lắng. Tôi cám ơn, lên xe ra về.
Về tới dinh Gia Long, tôi vào thẳng pḥng Ông Diệm với vẻ bực bội. Gặp tôi, ông cười hỏi:
- Sao chú? Chắc khó chịu lắm phải không? Tụi nó cứ nói ra nói vào và báo cáo với tôi rằng chú đi Hồng Kông để giúp tụi Tàu chuyển bạc về Việt Nam (ngày đó tụi Việt Cộng có nhiều tiền Việt Nam để ở Hồng Kông lắm mà không sao mang vào Việt Nam được), nên tôi phải cho khám, để tụi nó khỏi xuyên tạc và sau này tụi nó không dám báo cáo bậy nữa. Và cũng để quan thuế không nể nang một người nào, cho họ dễ làm phận sự của họ.
Anh biết không? Ông (Diệm) có vẻ thích thú lắm và cười ra tiếng.
Tôi (ông Luyện) hỏi lại:
- Thế nếu tôi làm bậy thật th́ anh không sợ mang tiếng sao?
- Anh em ḿnh ở với nhau từ nhỏ đến giờ, tôi không biết tính chú sao? Nếu chú làm bậy, tôi cũng chả bênh chú.
Sau đó, tôi sang gặp ông Nhu, nghe chuyện tôi kể, ông Nhu cũng ngạc nhiên.
Tôi về pḥng nghĩ c̣n tức, nên mời Tuyến (bác sĩ Tuyến) và Thuần (bộ trưởng Phủ Tổng Thống) đến kể cho họ nghe, hy vọng họ biết ai đă báo cáo bậy về tôi. Hai ông này thề không biết ǵ, và tôi thấy họ ngạc nhiên hết sức, không hiểu tại sao Tổng Thống lại làm như vậy? Tuyến cho tôi biết thêm là cụ có nhiều tin báo cáo thẳng mà chính ông cùng ông Nhu cũng không biết.
Vụ nhà thầu Pháp
Ông Luyện kể cho tôi nghe một chuyện nữa:
- Có mấy người Pháp học cùng trường kỹ sư với tôi, đến phàn nàn với tôi về việc đến thầu xây cất nhà máy đường (chắc là nhà máy đường Hiệp Ḥa ở Đức Ḥa) bị ông Thuần, Bộ trưởng Phủ Tổng Thống xử ép, v́ họ trúng thầu rồi mà ông Nguyễn Đ́nh Thuần lại muốn giúp cho nhà thầu Mỹ được.
Tôi hỏi Ông Diệm tại sao lại như vậy?
Ông trả lời rằng chưa được ông Thuần tŕnh báo. Và muốn cho công bằng, ông bảo tôi ngồi đợi ông Thuần mang hồ sơ lên tŕnh để hỏi cho rơ trước mặt tôi.
Ông Thuần mang hồ sơ lên tŕnh và có ư kiến là tuy nhà thầu Pháp trúng thầu thật, nhưng ông ngại nhà thầu Pháp không có kinh nghiệm và máy móc ông nghĩ là của Mỹ tốt hơn. Vả lại, tiền này là của viện trợ Mỹ, nên ưu tiên cho họ.
Thấy ông Thuần có ư chê kỹ sư Pháp học cùng trường với tôi, nên tôi hỏi lại:
- Thế đấu thầu để làm ǵ? Cứ theo điều lệ sách th́ phải thi hành cho đúng chớ.
Ông Thuần nể tôi không dám căi, và ông cụ lại sợ hai bên mếch ḷng nhau, nên bảo:
- Thôi, việc này để tôi xem lại.
Sau tôi nghe nói người Pháp được trúng thầu. Tôi cũng biết, Tổng Thống ngoài những tin của bác sĩ Tuyến và tổng nha Cảnh sát công an, ông c̣n có nhiều tin của các nơi báo cáo cho ông nữa. Bác sĩ Tuyến kể với tôi nhiều lần ông gọi Tuyến lên và cho xem báo cáo về hoạt động của Việt Cộng ở Sài g̣n, nơi tụi nó liên lạc và đóng quân ở các vùng nữa, mà ông Tuyến thấy nhiều tin rất đúng.
Có một lần Trung Tá Hùng là Tham mưu trưởng Biệt Bộ Phủ Tổng Thống và Đại Úy Bằng, là Sĩ quan hầu cận được một trưởng ty Cảnh sát mời ăn ở một tiệm sang ở Sài G̣n, uống rượu say sưa làm ầm ĩ, thế mà cũng có người báo cáo đến tai ông. Ông giận lắm, gọi hai ông này lên la mắng. Lần đầu tiên tôi thấy ông la to như vậy với các nhân viên ở gần ông. Thường khi ông nói rất nhỏ nhẹ, gọi chúng tôi bằng anh, và không bao giờ la mắng, ông coi tụi tôi như trong gia đ́nh.
Sau vụ ấy, các nhân viên cao cấp trong phủ Tổng Thống được một văn thư của ông đổng lư Quách Ṭng Đức đại ư như sau: Tổng Thống dạy các nhân viên làm việc cạnh Tổng Thống phải giữ tác phong, để giữ uy tín cho phủ Tổng Thống. Cấm ngặt không được bê tha vào các nơi trà đ́nh tửu điếm ăn uống say sưa, để dân chúng phàn nàn. Các nhân viên cao cấp đều phải kư vào văn thư để nhận rơ là đă được lệnh này. Tôi cũng phải kư, và từ đó tụi tôi chả dám nhận lời mời của ai đi ăn tiệc cả trừ khi đi với bạn bè và gia đ́nh.