Đường lên chi-khu Thường-đức (cũ) đă bị hư-hại rất nặng. Trên nền của chi-khu nay trở thành nghĩa-địa của dân-chúng địa-phương.
Trận-chiến khủng-khiếp năm nào, đến nay nhiều người dân đă lớn tuổi vẫn c̣n nhớ mồn-một. Một trận chiến kinh-hoàng cho cả hai bên liên-quan. Và dân-chúng vẫn không thể thoát được sự dă-man, tàn-độc và khát máu của cộng-sản. Họ chết rất nhiều trên đường đi trốn khỏi cộng-sản.
Nhiều người dân khi gặp lại chúng tôi, họ vồn-vă, mừng, tủi mà ôn lại kư-ức kinh-hoàng năm xưa. Họ oán-trách vô-cùng nặng-nề. Hồi đó, dân tụi tui nghe nói có Dù tới là mừng lắm. Dù là lính đánh giặc giỏi có tiếng, vậy mà chết cũng quá trời.
Trong chúng tôi có hai người đă tham-dự trận tái-chiếm này và cũng từ đây họ phải “giă-từ vơ-khí”, không dám hó-hé lấy một lời. Bởi cái tội làm mất nước vào tay cộng-sản vô-luận, là một cái tội khó ḷng chối-căi để được tha-thứ. Thêm một cái tội tày-đ́nh khác nữa : Không bảo-vệ được sự an-b́nh cho người dân đă tin và yêu mà theo chính-phủ quốc-gia.
Chúng tôi đă chứng-kiến mà phải bất-lực, trước biết bao cái chết tàn-khốc của đồng-bào ḿnh dưới lằn lửa đạn của bọn việt-cộng khát máu. Nên rất ư-thức với tâm-niệm này.
Họ kể tiếp, sau này yên-ổn rồi dân tụi tui cứ đi ra bờ sông (Vu-gia), cứ t́m vô mấy cái bụi là gặp xác người. Người chết có nùi, có đống. Chết biết nhiêu mà nói. Đang lúc đánh nhau, xác dân chúng chết khiến sông Vu-gia phải nghẹt gịng chảy.
Phần chết v́ bị thương, mất máu quá nhiều, chết v́ đói, khát, chết v́ bị giết tại chỗ bởi đạn đủ loại trực xạ vào họ của quân thù. Chúng tôi chưa một lần quen biết nhau, Chắc chắn là lần thứ nhất, nay t́nh-cờ gặp nhau, tự dưng có nhiều người biêt tiếng, nghe tin cùng ào đến nói chuyện xưa thật cảm-động nhưng đau ḷng làm sao.
Cho chúng tôi chấm-dứt tại đây. Bởi chiến-trận này đă được miêu-tả bởi một sĩ-quan cao-cấp có uy-tín mô-tả và tường-thuật chi-tiết rồi. Chúng tôi đến đây để thắp hương, tưởng-niệm vị Thiếu-tá Long Chi-khu Thường-đức, mà người dân địa-phương ở đây c̣n nhắc nhớ đến ông. Có người c̣n xác quyết được chỗ Thiếu-tá Long (có người nói tên là Thiếu-tá Hùng) vô cùng oai-dũng thà chết không hàng giặc.
Nơi mà bạn tôi Trung-úy Nguyễn-Phước-B́nh TĐ 79 BĐQ lên giải-cứu chi-khu, anh-dũng cùng động-đội chịu cho pháo của chính ḿnh “DẬP LÊN ĐẦU TỤI TUI”. Bởi chúng đă tràn ngập căn-cứ với chiến-thuật biển người tàn-bạo. Coi mạng người không bằng cỏ rác.
Nơi mà chúng tôi có những người bạn Địa-Phương-Quân có giọng Quảng khó nghe, nhưng thật dễ mến đă tử-trận và mất xác trong trận chiến không cân sức này.
Van Toan
baovecovang.wordpres s
Bookmarks