Giao Chỉ, San Jose.
Lời nói đầu :
Theo tin thời sự của cộng đồng Việt hải ngoại,
bà Ngô Đ́nh Nhu, nhũ danh Trần Lệ Xuân mới qua đời tại Âu Châu. Ông Nguyễn Cao Kỳ, sau thời gian về Việt Nam tới lui làm duyên với chính quyền Hà Nội, nay lại trở về tạm cư tại Texas, Hoa Kỳ.
Bà Nhu ra đi hưởng thọ 86 tuổi. Ông Kỳ vẫn c̣n khỏe mạnh nhưng năm nay cũng đă ngoài 80 tuổi. Một người là phụ nữ nổi tiếng của đệ nhất Cộng Ḥa. Một người là nam tử mà vai tṛ hết sức ồn ào thời đệ nhị Cộng Ḥa. Bây giờ viết về hai nhân vật danh tiếng nam và nữ, xem lại sự so sánh có phần khập khiễng. Kẻ mất người c̣n, tưởng rằng không cân xứng. Tuy nhiên chúng tôi không thể so sánh bà Lệ Xuân và bà Tuyết Mai. Cũng không thể so sánh ông Ngô Đ́nh Nhu với ông Nguyễn Cao Kỳ.
Phải viết về bà Trần Lệ Xuân và ông Nguyễn Cao Kỳ mới ra chuyện. Cả hai người đă có những điểm rất gần gũi. Cả hai đều nói năng hành động khác thường thời đệ nhất và đệ nhị Cộng Ḥa. Cả hai đều trải qua cuộc sống thật dài sau khi “Thời của họ đă qua rồi”. Nhưng cách sống cuả hai người sau chính trường mới khác nhau biết chừng nào.
Mùa Xuân diễm lệ.
Bà Trần Lệ Xuân sinh trưởng tại miền Bắc năm 1924. Năm cô 16 tuổi gia đ́nh ông bà Trần Văn Chương quen biết chú Ngô Đ́nh Nhu và năm 18 tuổi cô Xuân vốn đạo Phật đă lấy chồng theo công giáo. Lệ Xuân theo chồng về định cư tại Đà lạt sinh được 3 trai và 2 gái.
Số mệnh thay đổi khi ông Ngô Đ́nh Diệm trở thành vị tổng thống độc thân. Ông em Ngô Đ́nh Nhu trong vai tṛ cố vấn chính trị toàn quyền đă đưa h́nh ảnh bà Nhu thành người thay thế đệ nhất phu nhân. Từ một phụ nữ nội trợ cô Lệ Xuân trở thành dân biểu, chủ tịch phong trào Phụ nữ Liên Đới, sáng lập Thanh nữ Cộng Ḥa, tác giả đạo luật gia đ́nh và sau cùng “Mùa Xuân Diễm Lệ” trở thành biểu tượng của một phụ nữ Việt Nam tranh đấu cho nữ quyền với chiếc áo dài hở cổ. Bà đón tiếp phái đoàn quốc tế, bà chủ tọa quốc lễ Trưng Vương. Vinh quang lên cao nhất khi Saigon xây dựng tượng Hai bà Trưng đă lấy h́nh ảnh của bà Nhu làm khuôn mẫu. Người ta c̣n nhớ vai tṛ của bà nổi bật vào những ngày tháng cuối của đệ nhất Cộng Ḥa. Trong dinh Độc Lập bà luôn luôn là người thuộc phe chủ chiến. Những lời phát biểu hết sức thiếu văn hóa và thiếu chính trị của bà đă làm cho quần chúng tức giận. Đặc biệt là dư luận Hoa kỳ ảnh hưởng quan trọng tại Việt Nam. Báo chí Việt và ngoại quốc rất thích thú đăng tải. Khi ḥa thượng Thích Quảng Đức tự thiêu, thi sĩ Vũ Hoàng Chương làm thơ ca ngợi ngọn lửa từ bi soi sang cuộc đấu tranh th́ bà Nhu lên tiếng nói lời tai hại nhất. Bà tuyên bố sẵn sàng tiếp thêm xăng viện trợ cho phe Phật giáo đấu tranh để nướng các nhà sư tự thiêu. Báo chí Hoa Kỳ đăng h́nh ảnh nhà sư tự thiêu cùng lời b́nh luận của bà cố vấn. Tướng lănh Mỹ bên phái bộ quân sự vẫn hết ḷng yểm trợ Việt Nam đă lắc đầu than rằng: “Sẽ tận thế v́ tấm h́nh này.” Cho đến ngày nay, đoạn phim đáng tiếc của bà Nhu vẫn c̣n phổ biến tràn đầy trên Utube.
Dưới thời đệ nhất Cộng Ḥa, bà Nhu đă đóng góp nhiều công sức về việc xây dựng chế độ, đấu tranh cho nữ quyền, nhưng đồng thời cũng đă làm nhiều điều tai hại cho chính quyền tổng thống Ngô Đ́nh Diệm. Cho đến khi cả tổng thống và ông cố vấn phu quân cũng phải đồng ư đưa bà
ra ngoại quốc gọi là để thuyết phục dư luận, nhưng thực sự là để tránh cho bà làm Saigon thêm rối rắm. Thêm vào đó, lại c̣n chuyện cha mẹ bà Trần Lệ Xuân là ông bà Trần Văn Chương. Năm cuối cùng của triều đại nhà Ngô thuộc đệ nhất Cộng Ḥa, ông đại sứ họ Trần ở Hoa Thịnh Đốn đă lên tiếng chống lại chính quyền Saigon v́ đàn áp Phật giáo
Bà Trần Lệ Xuân ra đi với sứ mạng vận động dư luận Âu Châu và Mỹ Châu cùng với cô con gái Ngô Đ́nh Lệ Thủy. Báo chí Hoa Kỳ viết rằng mẹ con bà Rồng cái và Rồng con đi tuyên truyền cho chế độ. Nhưng bà không ngờ đây là lần vĩnh biệt gia đ́nh,vĩnh biệt chế độ và vĩnh biệt quê hương.
Lệ Xuân của “Mùa Xuân Diễm Lệ” trở thành “Nước Mắt Mùa Xuân”.
Số phận cay nghiệt.
Bà là người phụ nữ một thời hết sức quyền uy và danh tiếng. Chồng là cố vấn tối cao của triều đại nhà Ngô. Các anh em nhà chồng là tổng thống, là tổng giám mục, là đại sứ bên Âu Châu, là cố vấn chỉ đạo chính trị miền Trung.Thân phụ của bà là đại sứ tại Hoa Thịnh Đốn. Chỉ một sớm một chiều cả đại gia đ́nh tan nát. Ông tổng thống và bào đệ bị giết trong cách mạng. Em chồng bị cách mạng xử tử. Tổng giám mục mất chức. Cha mẹ bà bị thảm sát tại Hoa Thịnh Đốn. Sau cùng con gái yêu của bà là Ngô Đ́nh Lệ Thủy bị tai nạn chết. Quả thật Lệ Xuân chỉ đơn thuần là nước mắt mùa Xuân. Mùa Xuân Diễm Lệ của một thời Đà Lạt và một thủa Saigon sẽ không bao giờ trở lại.
Những ngày tháng cũ.
Suốt từ sau chuyến đi 1963, người ta không hề thấy tin tức về bà Ngô Đ́nh Nhu. Trừ một lần NBC phỏng vấn. Sau đó bà không hề lên tiếng. Cho đến năm 2002, một luật sư Việt Nam tại Seattle, ông Trương Phú Thứ có dịp gặp lại và viết bút kư về chuyến thăm viếng đặc biệt với bà Trần Lệ Xuân tại Paris. Một số tin tức về hoàn cảnh gia đ́nh được phơi bày. Đơn giản và trung thực. Tác giả kín đáo đề cao cuộc sống đạm bạc và nhân bản của người phụ nữ đă một thời hết sức danh tiếng tại Việt Nam. Bà không nói về chuyện chính trị, chuyện oán thù. Chỉ là những lời hỏi thăm về gia cảnh và cuộc sống thường nhật. Những đứa con, những đứa cháu. Không
một lời nói về tiếng khen chê và lời đồn đăi. Không nói đến đau thương tang tóc. Tuyệt đối không tuyên bố hay nhận định.
Xem ra, ngoài những hành động và lời nói của bà Nhu gặp báo chí Việt Mỹ trong thời kỳ đệ nhất Cộng Ḥa. Từ đó đến nay không có ǵ để viết thêm về người phụ nữ một thời đă nổi danh là Newsmaker của Saigon. Ngay khi được tin tổng thống và chồng bà bị giết lúc bà đang ở Hoa Kỳ năm 1963, bà lập tức bay qua Âu châu, tấm ḷng tan nát chờ đón đám con vừa mồ côi cha. Sau này bà chỉ trở lại Mỹ một lần cho cháu út thăm ông bà ngoại. Từ đó đến nay bà không về Việt Nam, cũng không trở lại Mỹ. Đối với bà Việt Nam cộng sản vốn thù nghịch đă đành, nhưng Hoa Kỳ cũng chẳng phải là đồng minh.
Khi cụ bà Trần Lệ Xuân bước vào thế kỷ 21 đă ngoài 80 tuổi.
Bà nói rằng : Thời của tôi đă qua rồi.
Câu nói đáng được khắc trên bia đá.
Giao Chỉ, San Jose.
Xin xem tiếp phần hai về người hèn Nguyển cao Kỳ
Bookmarks